Мастер-класс: Эти замечательные куклы-марионетки своими руками

Мастер — класстын темазы:« Кайгамчыктыг ойнаарактар ораны!»
Мастер класстын сорулгазы:Ойнааракты канчаар кылырын, дидадиктиг ойнаарктарнын бир хевири кылдыр ооредиири;Холдарынын сайзырадыыры практиктиг кезээнде кол ажыглаар технологиязы; Ойнааракты кылырын ооредиири — опыт — дуржулгазы -биле улежиири- ону ооредилге уезинде тургузуп ажыглаары бооп турар.. Бичии чаштарга ойнаарактын дузазы: Ойнаарак — эн — чугула хереглетинип турар база — чараш хережээн улустун иштики сагыш- сеткилин оттуруп турары ...Бичии кыстар ойнаарак чокта аас — кежик чок дег, оон ынчангаш бодал чок ышкаш, ажы — тол чок хережээн кижи ышкаш болур.В. Гюго Ойнаарак ангы — ангы кылыгларны коргузуп турар:КижизидилгелигОоредиглигСайзыралдыг Ажылдын кол сорулгазы- Материалды системчидери оон сайзырадыыры болгаш соонда тургузары, уругларнын холунун шимчээшкинин хогжудери, ДЦП -лиг уругларнын холунун салааларын сайзырадыыры. Эдип — чазаар ажыл — сайзырадыырынын сорулгазы уругларнын холдарын эки шимчээринге, холдары эки ажылдаарынга, ол ышкаш дыл — домаа сайзыраарынга, уругларнын келир уеге белеткээри.  Уругларнын келир уеге сонуургалын куштелдирери, ус — шеверин кижизидер. Пос быжындызы — биле ойнаар -кыс Ойнаар -кыстын база бир хевири, авазынын бичии уруунга ойназын дээш кылып берген ойнараа: - бо дээрге постер быжындызы — биле кылган ойнаар -кыс. Ону болза дааравас -даа, ине, хендир -даа ажыглавас. Ону кылырда, уругнун чуртталгазы аас -кежиктиг болзун дээш, узе кескен чуул турбазын, ине -биле шиштээн чуул чок болзун дээш тускайлап кылыр. Ону чаш тол торуттунерде-ле кылгаш кавайынга салып каар чораан. Чашты ойнаар -кыс чылдып турзун дээш. Чаш тол доругуп озерде ойнаар -кысты оору кавайынын кырынга азып алыр, баак карактар ынай турзун дээш. Чаш тол бут кырынга озуп келирге, оон биле ойназын, сагыш — сеткили байлак чаагай болзун дээр чораан. Салаалар ойнаарактары Салаалар ойнаарактары — дээрге эн бичии хемчеглиг, театралдыг ойнаарактар — оларнын узунунун хемчээли 10 см, ында -хая чугле 7-9 см хемчээлдиг болур. Дооразынын хемчээли, салаанын хемчээли -биле ден болур. Салаалар ойнаарактарын анны — ангы материалдардан кылыр, чижээ: янзы -буру сазын база фетрадан кылыр. Камгалал - ойнаарагы Эртемнернин сайзыралы -биле, чоннун камгалал - ойнаарактарынга чудулгези чоорту чидип бар чыдар. Будурулгелернин сайзырааны -биле, холдан кылган ойнаарактар, ойнаар -кыстар шоолуг -даа кылбастаан. Оларнын орнунда завод - фабрикаларнын шынар чок дораан урелип каар ойнаарактар эжелеп турар апарган. Ам улуг улус анаа кичээнгей-даа салбастап калган, камгалал - ойнаарактары шуут чидип бар чыдар. Озуп келген уругдан айтырар болза ону билбес болур.  Постен ойнаарактар Шаг- дан тура шоруозе берген уруглар боттары ойнаарактарны чогаадып кылып алгаш ойнап чораан.. Ону болза думчук аржыылы биле кылып ап болур: бир эвес кыс уругну кылып алыр дээн болза, анаа лентанын дузазы биле чажын тааршыыр чогаадып болур. Бичии кижи хевирин кылып алыр дээн болза, хевирин азы, хемчээлин таарыштыыр чогаадып ап болур. Кырыкы ойнаарактар Кырыкы ойнаарактар — дээрге, хол хемчээлдиг ойнаарактар бооп турар. Ол ойнаарак-биде ойнаарда, адаандан холун суп алгаш, ойнакчы ону холунга кедип алгаш ойнаар бооп турар . Ынчалза чок кырыкы ойнаарактар- онзагай болгаш холга эптиг бооп турар. Кырыкы ойнаарактарнын шимчээшкинин салаалар база адыштын дузазы — биле ойнаар. Марионетка — ойнаар -кыс Марионетка — дээрге хендирге быжыглап алгаш, холун, будун шимчедип ойнаар ойнаарактар. Олар кижилернин болгаш дириг амытаннарнын овур — хевирин коргузуп турар. Ону ойнакчы шимчедип тургаш ойнап коргузер. Ойнакчынын нервызын оюн уезинде быжыглап, угаан — медерелин сайзырадып турар. Националдыг ойнаарактар Ойнаарактар кижинин будун чурталгазынынын иштинде кол чуулду ээлеп турар. Олар янзы- буру кылдыныгларны кууседип турар: кижизидикчи, ооредиглиг, культурлуг. Ойнаарактар бугу кижилернин культурлуг кезээн ээлеп турар. Ойнаарактар биле оюннары дээрге-ле делегейнин каасталгазы, ында чаштарнын чуртталгазы. Ойнаарактарнын театры Чуургалардан кайгамчыктыг театрлыг ойнаарактар. Кайгамчыктыг чуургалар Стол кырында театр Театрлыг ойнаарактар хааржактардан Театрлыг ойнаарактарны тоолтерапияга ажыглаар Кайгамчыктыг ойнаарактар делегейи! Ойнаарактартерапиязы — дээрге ойнаарактарнын театры, ында УРУГДАРНЫН угаан - медерелин эдип -чазааВЫШААН ойнадып турар БОЛГАШ угаанын сайзырадып, ооредиглиг (дидактиктиг) тоолдарНЫ АЖЫГЛАП ТУРАР.Ойнаарактар театрынын кол маадырлары — оойнаарактар БОТАРЫ бооп турар. Театрлыг ойнаарактар дараазында кезекткрге чарлып турар: хол ойнаарагы , марионетка ойнаар -кызы, салаалар ойнаарагы, постен ойнаарактар, националдыг ойнаарактар, оон — даа хой. Ойнаарак -биле чаш — толдун аразында харысаалгазынын туннелинде, чаштар хой эки чуулге ооренип алыр: чугааланып, шын доорт кылдыр харысаалдажып билир боор,(келир уеге опыт -дуржулгазы сайзырангай болгаш угаан — сарыылдыг болур).Чаш уруг улуг улуска эвилен — ээлдек болур. Оске улусту билип, оон бодунун сагыш — сеткилин шын илередип шыдаар. Толдун бодунун бодалын илередип шыдаары делгемчидип турар. Туннел кезээЫнчангаштын, ойнаар -кыстар, ойнаарактар — ол дээрге ойнап — холзедииринге хамаарылгалыг, кадык хоглуг каткы — хоону кодуруп турар, баштак сагыш -сеткилди сайзырадыыры,болгаш сагыш — сеткилдин таарымчалгазы. Кичээлдерде ойнаарактехнологиязын ажыглаары, уругларнын сагыш — сеткилин быжыг -туружун сайзырадып турар. База ол ышкаш чаштарнын чугаазын шын кылдыр ооредип, башкызы биле оореникчилернин харысаалгазын быжыглап турар. Ажыглаан чогаалдарнын списогу:«1. « Ойнаарактар болгаш чаштар» Н. Сорокина Л. Миланович Москва. «Обруч» 2012.2. «Бодалдарнын чыындызы» Р. Туфкрео М. Кудейко «Кострома» 2012.3. « Постер быжындызындан, хол - биле кылган ажылдар, ооктерни ажыглааны» А.А.Анистратова Н.И. Гришина «Оникс».4. « Ясли -садик назыныгларны кижизидери №4 2010»5. « Ойнаарактар» Аст-Сталкер6. « Чогаадып, сайзырап, озуп тур бис» Н.М. Конышева Москва 2003 Линка-Пресс Демниг ажылывыс дээш четтирдивис!Шуптунарга тывызыксыг чедиишкиннерни кузедивис!