Саба? жоспары Шеміршекті балы?тар
К_ні: 18.03.2015 ж Сыныбы: 7 «€» П‰ні: Биология
18.03.2015 ж 7 «А»
СабаKтыS таKырыбы: Шеміршекті балыKтар класы.
СабаKтыS маKсаты:
а) Білімділік. ОKушыларCа шеміршекті балыKтар класы бойынша т‰н белгілеріне тоKталу, олардыS KаSKасы тек шеміршектен тaратынына т_сінік беру; алCан білімдерін саралай отырып бір ж_йеге келтіру, таKырыпты есте саKтау.
‰) ДамытушылыK. ОKушылардыS сабаKKа белсенділігін арттыру, кітапKа деген KызыCушылыCын дамыту, м‰тінмен жaмыс істей білу, таKырыптаCы негізгі aCымды тауып, сызбанaсKаны толтыруCа машыKтандыру, білімін наKтылау ж‰не Kисынды ойлануын дамыту.
б) Т‰рбиелілік. ОKушыларды ™збетінше ізденімпаздыKKа, шыCармашылыK Kабілеттерін дамытуCа,еSбектенуге, ™зара білімдерін тексеріп баCалауCа, адамгершілікпен aжымдыK Kарым-Kатынас жасауCа т‰рбиелеу.
СабаKтыS типі: Білім тексеру сабаCы.
СабаKтыS т_рі: Жарыс сабаK
К™рнекілігі: кестелер, слайд
СабаKтыS ж_ру барысы:
І.^й тапсырмасын тексеру
Ой KозCау (нені білеміз?) .
1.Желілі жануарлардыS _ш тип тармаCы Kалай аталады?
Басс_йексіздер, KабыKтылар, омыртKалылар
2. Басс_йексіздер тип тармаCыныS ™кілі?
Jандауырша.
3. ОмыртKасы жоK желілі жануардыS ™мір бойы саKталатын Kaрылыс
м_шелері?
Желі.
4. Jандауырша деп аталуы?
JaйрыK ж_збеKанатыныS пішіні медицина Kaралы – KандауырCа aKсас
болуы.
5. JандауыршаныS ™зіне т‰н ерекшелігі .
ТерісініS сыртында жaKа сірKабыKтыS болуы
6. JаSKаныS Kызметін не атKарады?
Желі.
7. ЖелілілердіS дене Kaрылысында, тіршілік ‰рекетінде
омыртKасыздарCа aKсас белгілерді атаSдар ?
^ш Kабатты, екі жаKты симметриялы, соSCы Kуысты.
8. АсKорыту ж_йесініS ерекшелігі неде?
ЖaтKыншаCы ‰рі ас Kорыту ‰рі тыныс алу Kызметін атKарады.
9. JандауыршаныS ж_регініS Kызметі не арKылы орындалады ?
JaрсаK KолKа Kан тамыры.
10. Ж_йке т_тігі Kандай Kызмет атKарады ?
ОрталыK ж_йке ж_йесініS
Кестемен жaмыс
JандауыршаCа т‰н белгілер
ОмыртKасыздармен aKсас
т‰н белгілер
1. Jантарату ж_йесі-тaйыK.
2. Желісі бар.
3. Ж_йке ж_йесі ж_йке т_тігінен тaрады.
4. ДененіS соSCы Kуысы болады.
5. Денесі _ш Kабаттан тaрады.
6. ЖaтKыншаKтыS екі б_йірінде к™птеген желбезек саSылаулары бар.
7. Ішкі KаSKасы-желі.
8. Денесі екі жаKты симметриялы .
9. Сырттай aрыKтанады.
10.Аналь тесігі бар.
III. ЖаSа сабаK.
1. АныKтама. JанKасы тек шеміршектен тaрады. Дене пішіні ‰р т_рлі. АкулалардыS денесі созылыSKы, жa мыр, aршыK т‰різді.
СкаттардыS денесі Kабысып жалпайып кеткен.
2. С™зтаным. Ихтиология (грекше “ихтис” – балыK, “логия” – ілім, Cылым) деп аталады.
3. Тіршілік ортасы. Су т_бінде, барлыK мaхиттардыS субтропикалыK ж‰не тропикалыK теSіздерінде мекендейді
4. СыртKы Kaрылысы. Денесі бас, тaлCа, KaйрыK б™лімдерінен тaрады. Бас б™лімінде жaп танау тесігі, екі к™зі бар. ТaлCа б™лімінде: жaп к™кірек, жaп KaрсаK, дара арKа ж_збе Kанаттары орналасKан. JaйрыK б™лімінде: сыSар KaйрыK ж‰не аналь ж_збе Kанаттары бар.
5. Дене Kaрылысы: Терісі екі Kабаттан тaрады. СыртKысы – эпидермис, к™п Kабатты эпителий, ішкі – наCыз тері Kабаты, д‰некер aлпасын тaрады, эпидермисінде безді жасушалар к™п. Шеміршекті балыKтардыS терісі aсаK б_ртікті.
6. Jоректенуі. К™пшілік т_рі теSіз т_біндегі ж‰ндіктермен Kоректенеді. АкуланыS жаCы шеміршекті ‰рі KоCалCыш. ЖаKKа ірі _шкір тістер орналасады, тілі нашар дамыCан. Ауыз Kуысы жaтKыншаKKа жалCасады. ЖaтKыншаKKа желбезек саSылаулары ашылады, жaтKыншаK ™Sешке, ™Sеш к™лемді KарынCа жалCасады. Ас шегі KысKа, оCан бауырдан келетін ™т ™зегі ашылады. Тік шегі клоакаCа ашылады. ТоK шегі жуан.
7. Тыныс алуы: Желбезектерінде – желбезек доCалары – желбезекаралыK перде – желбезек шашаKтары болады. Желбезек доCаларыныS саны 5 жaп. Тыныс алуы ауыз KуысыныS KозCалуына с‰йкес болады.
8. Jан айналым ж_йесі. Ж_регі екі Kуысты: 1 KaлаKша, 1 Kарыншадан тaрады. Jан айналым шеSбері – 1.
9. З‰р шыCару. Таспа т‰різді жaп б_йрегі болады. Б_ректерде Kаннан с_зілген з‰р заттары бір жaп несепаCар ™зегі арKылы клоакаCа келеді. З‰р заттары клоакадан тікелей сыртKа шыCарылады.
10. Ж_йке ж_йесі. Тіршілік етуіне байланысты миы жаKсы дамыCан. Ми б™лімдері: алдынCы ми, аралыK ми, ортаSCы ми, мишыK, сопаKша ми. Жылдам ж_зу ‰рекеттерін реттейтін мишыCы жаKсы жетілген. АкуланыS миынан денесіне он жaп ж_йкелер – дене б™ліктеріне ж‰не жaлыннан да жеке ж_йкелер таралады.
11. Сезім м_шелері. Иіс сезу м_шелері ™те жаKсы дамыCан. JанныS иісін 0,5 шаKырымнан сезе алады. К™зініS KасаS KабыCы – жазыK, к™з бaршаCы шар пішінді болып келеді. Есту м_шесі тек ішкі KaлаKтан тaрады. Б_йір сызыCы жаKсы дамыCан.
12. К™беюі. Шеміршекті балыKтар – дара жынысты. АталыKтарында – жaп аталыK ж‰не жaп тaKым жолы, ал аналыKтарында жaп аналыK без ж‰не жaп жaмыртKа жолы болады. Шеміршікті балыKтардыS к™пшілігі іштей aрыKтанады.АналыKтары aрыKтанCан _ылдырыK шашады, ал кей т_рлері тірі шабаKтайды. УылдырыKтарыныS саны аз. Кей т_рлері aрапKтарына KамKорлыK жасайды.
13. Жіктелуі. Шеміршекті балыKтар 2 класс тармаCына б™лінеді. Олар: таKтажелбезектілер ж‰не тaтасбастылар.
14. Ерекшелігі. БалыKтардыS KаSKасы тек шеміршектен т_зіледі, к™пшілігі іштей aрыKтанады, адамCа Kауіптісі сaр акулалар, кеSінен таралCан – жолаK акула.
IV. Бекіту.
JандауыршаCа т‰н белгілер
АкулаCа т‰н белгілер
1. Jантарату ж_йесі – тaйыK.
2. Бас KаSKасы бар.
3. Ж_йке ж_йесі ж_йке т_тігінен тaрады.
4. Белсенді тіршілік етеді.
5. Іштей aрыKтанады.
6. ЖaтKыншаKтыS екі б_йірінде к™птеген желбезек саSылаулары бар.
7. Ішкі KаSKасы – желі.
8. Жaп ж_збеKанаттары бар.
9. ЖелісініS KалдыCы саKталCан.
10. Сырттай aрыKтанады.
11. Аналь тесігі бар.
12. АсKорыту ж_йесі клоакамен аяKталады.
13. ТоK ішегінде оралма Kатпар бар.
Жауабы
JандауыршаCа т‰н белгілер
АкулаCа т‰н белгілер
1, 3, 6, 7, 10, 11 2, 4, 5, 8, 9, 12, 13
V. БаCалау
VI.^йге тапсырма:
Объект 34Объект 18Объект 1915