Презентация по теме Зул-хальмг улсин хамгин ончта ?др.

ХАЛЬМГЛИТтуулалумоhамөрнмөчн хөнтаканохаhахахулhнүкрбар Зул-хальмг улсин хамгин ончта өдр. Өөрд хальмгуд ик кезәнәс нааран зулан темдглҗ йовсмн. Хальмг улс җил болһн хальмг литәр үкр сарин 25-д Зулан темдглнә. Эн җил орс литәр бар сарин 8-д болхмн. Эн сән өдр һурвн чинр зүүҗәнә: Зуңква Гегән үннә һазрт орҗ одсн өдр; нас авдг өдр; хуучн җил һарч шин җилиг тосчах өдр. Зул өдр далаһар шууга татҗ нәәрлдм биш. Дәкәд әрк-чигә уудго, махта хот иддго бәәсмн. Зул – Зуңква Гегәнә санлын өдр. Зул байр Зуңква Гегәнлә залһлдата. Эн өдрлә Зуңква бурхн болад, нирванд орсмн. Зуңква бурхн үнндән һазр деер бәәсн күн. Эцкнь Дарһч Лу-би- мге гидг күн бәәҗ. Эн цаһан седклтә, үнн чик хәләцтә төләдән олн эмтндән тоомсрта, күндтә бәәсмн. Зуңква 1357 җилд Төвдт(Амдо) төрҗ һарсмн. Эн эк-эцкдән дөрвдгч көвүнь бәәсмб. Һарсн өдрәс авн кесг сән темдг учрсмн. Үлгүрнь, көвүн һарсн ормд йир өвәрц модн урһҗ. Әмтн ирәд, мөргүл кедг болҗ. Хойртаһасн авн арвн зурһа күртлән Зуңква шажна ном дасад, 1373 җилд Төвд орв. Тенд олн зүсн ном дасла. Хөрн дөрв күрх насндан Зуңква гелңгин цол зүүв. Зуңква 1417 җил сәәһән хәәһәд, бурхн болла. Зуңква Будда шаҗна цуг хүвинь шинҗләд, терүнә сән гисинь батлх төр тер тәвсмн. Аштнь күн болһн насн-җирһлдән нәәмн зокал оньдин күцәх зөвтә.Күн цеврәр бәәх зөвтә;Худл келх зөв уга;Эс өгсн юмиг авх зөв уга;Әрк-чаһрас хөөһх зөвтә;Кениг чигн әмнәснь хаһцулх зөв уга;Өндр юмн деер суух эс гиҗ өндр орндг деер кевтх зөв уга;Цаг-болзг угаһар биилх, дуулх зөв уга;Күн болһн мацг бәрх зөвтә.Нәәмн зокал Йисн һол һарһлһн Насан авсн хөөн герин эзн күн йисн һолыг дораснь моднд хатхад, эс гиҗ еңгд тәвәд, барун һартан авад, барун көләрн үүд алхад зогсчаһад, йисн һолта зулыг толһа деерән зөв эргүләд, иигҗ келдмн: «Ом-мани- падме-хум. Окн Теңгр үзҗәнәт,үзҗәнәт. Зулан кеҗәнәвидн. Цуһар өрк-бүләрн менд бәәһәд, өркәрн йисн һолан һарһҗанавидн». Йисн һол бөкхлә, үлдлинь герин эзн күүкд күн һалд булад, шарад, өрк-бүләрн аршална. Цәәһәр авсн насан йөрәнә.Тер цагт иим йөрәл келдм:«Зулдан герл өгч,Насн-җилән утдулҗ,Хуучн насн бат болҗ,Шин насн өлзәтә болҗ,Җил болһн байртаһар Зулан кеҗ,Цуг әмтн амулң-менд бәәхигОлн Деедс бурхд өршәх болтха!» Өрк-бүләрн зулан темдглһн Зул өдр өрүн эрт босад, цәәһән чанад, дееҗ бәрәд, зулан өргнә.Өрк-бүләрн сууһад, зулын цәәһән йөрәһәд эдлнә. Хамгин түрүн көгшн күүнд, дәкәд герин эзн залуд, күүкд күн бийдән, күүкдтән цә кеҗ өгнә. Цәәд иим йөрәл тәвдмн: «Цә шиңгн болвчн идәнә дееҗ, Цаасн нимгн болвчн, Номин көлгн болҗ, Буур җил һарч, ботхн җил орҗ, Авсн наснь өлзәтә болҗ, Эсрңдән үүнәс байртаһар зулан кеҗ, Амулң эдлҗәхиг олн деедс бурхд өршәх болтха!» Зулла гер болһнд күңгшү үнр һарһх зөвтә.Тернь өөк-тосна үнр. Деедин олн бурхдт, Зуңква Гегәнд күртхә гиҗәх юмн. Эн өдр көгшдән күндләд, элгн-садндан гиичлҗ оддмн. Нег-негндән белг белгләд, гер-гертән орлцад, зулан кеһәд, насан йөрәлһнә. хулhнүкрбар таканохаhаха туулалумоhа мөрнмөчнхөн