Ашы? саба?. Та?ырыбы: Пропорция. Пропорцияны? негізгі ?асиеттері. 6-сынып

Тақырыбы:
• Пропорция. Пропорцияның негізгі қасиеттері.
Мақсат:
Жаңа білім • Қатынас
•Теңдік ұғымдарын еске түсіреді, пропорция мен қатынастың сәйкестігін табады. Пропорцияның негізгі қасиеттерін біледі.
Жаңа түсінік • Пропорция екі немесе бірнеше тура теңдігі екенін түсінеді.
Қолданым әрекеті • Теңдеулер шешуде пропорция пайдаланып есептер шығарады.
Талдау әрекеті • Пропорция қасиетінің мәнін талдайды, шешу жолдарын айырып таниды.
Шығармашылық әрекет • Пропорция мен теңдіктің байланысын анықтайды.
Бағамдау әрекеті • Пропорция туралы жүйелі білім-білік дағдының қалыптасуының өмірдегі маңыздылығын бағалайды.
Оқыту әдісі:
Репродуктивті, ішінара ізденушілік.
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
• Бағыт-бағдар және нұсқау береді, қажет болғанда оқушыларға көмек береді, олардың танымдық есептерді өз бетімен орындауын қадағалайды.
Оқу іс-әрекетін ұйымдастыру формасы:
• Белсенді танымдық.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Тақырып бойынша логикасы әр түрлі есептерді шығара білу, өзін-өзі дамыту, өзінің деңгейін бағалау. Берілген мақсатқа жету, бүкіл топ жұмысының нәтижесін көре білу, өз ойын сынып алдында қорғай алу.
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Пропорция, пропорцияның ортаңғы және шеткі мүшелері
Қатынасты еске түсіру.
Слайдтар:
1 -слайд
1694815-155575
2 -слайд
1694815-149225
3 -слайд Қатынас
а-ның в-ға қатынасы Мысалы:
Тақырып жоспары:
1. Қатынас теңдігі мен пропорция арасындағы байланыс.
2. Пропорцияның негізгі қасиеті.
3. Мәтінді есептерде пропорцияның қасиетін пайдалану.
4 –слайд 1 тақырыпша Қатынас теңдігі мен пропорция арасындағы байланыс.
5- слайд Қандай жағдайда қатынастар бір-біріне тең болады?
6 -слайд
сондықтан немесе осындай тура теңдік пропорция.
7- слайд
• Екі қатынастың теңдігін пропорция деп атайды.
2826385-328930«а-ның в-ға қатынасы тең болады с-ның d-ға қатынасы»
8 -слайд
Мысалы:
мұндағы бен шеткі мүшелері, пен ортаңғы мүшелері
Тағы да мысал келтірейік:




9- слайд
* Шеткі мүшелері мен ортаңғы мүшелерінің көбейтінділерінің мәні тең.

10- слайд 2 тақырыпша Пропорцияның негізгі қасиеті.
11- слайд
Пропорцияның негізгі бірінші қасиеті мұндағы бен шеткі мүшелері, тек шеткі мүшелерін ауыстырғанда теңдіктің мәні өзгермейді.
• Егер пропорцияның тек шеткі мүшелерін орындарын ауыстырғанда, онда пропорция теңдігінің мәні өзгермейді.
12 -слайд
Мысалы:
1) мұндағы бен шеткі мүшелері.
2) Пропорцияның бірінші қасиеті бойынша ауыстыруға болады, онда теңдіктің мәні өзгермейді
13 -слайд
Пропорцияның негізгі екінші қасиеті мұндағы бен ортаңғы мүшелері, тек ортаңғы мүшелерін ауыстырғанда теңдіктің мәні өзгермейді.
• Егер пропорцияның тек ортаңғы мүшелерін орындарын ауыстырғанда, онда пропорция теңдігінің мәні өзгермейді.
14 – слайд Мысалы:
1) мұндағы бен ортаңғы мүшелері.
2) Пропорцияның екінші қасиеті бойынша ауыстыруға болады, онда теңдіктің мәні өзгермейді немесе .
15 – слайд
Пропорцияның негізгі үшінші қасиеті мұндағы бен шеткі мүшелері, бен ортаңғы мүшелері, бір мезетте шеткі және ортаңғы мүшелерін ауыстырғанда теңдіктің мәні өзгермейді.
• Егер пропорцияның бір мезетте шеткі мүшелері мен ортаңғы мүшелерін орындарын ауыстырғанда, онда пропорция теңдігінің мәні өзгермейді.
16 –слайд Мысалы:
1) мұндағы бен шеткі , пен ортаңғы мүшелері.
2) Пропорцияның үшінші қасиеті бойынша ауыстыруға болады, онда теңдіктің мәні өзгермейді.
17- слайд
Берілген пропорциядан бірнеше пропорция құрастыруға болады:
Пропорцияның бірінші қасиеті бойынша шеткі мүшелерін орындарын ауыстырамыз. немесе
Пропорцияның екінші қасиеті бойынша ортаңғы мүшелерін орындарын ауыстырамыз. немесе
Пропорцияның үшінші қасиеті бойынша бір мезетте шеткі мүшесі мен ортаңғы мүшелерін орындарын ауыстырамыз. немесе
18- слайд
Пропорцияның белгісіз мүшесін табуды қарастырайық.

х белгісіз - ортаңғы мүшені табу керек
Пропорцияның ортаңғы мүшесін табу үшін шеткі мүшелерін көбейтіп, ортаңғы мүшеге бөлеміз.

.
19- слайд
Пропорцияның белгісіз мүшесін табуды қарастырайық.

х белгісіз – шеткі мүшені табу керек
Пропорцияның шеткі мүшесін табу үшін ортаңғы мүшелерін көбейтіп, шеткі мүшеге бөлеміз.

20- слайд 3 тақырыпша. Мәтінді есептерде пропорцияның қасиетін пайдалану
21- слайд
120 м матадан 24 көйлек тігіледі, осындай 18 көйлек қанша м матадан тігіледі?
Берілгені:
120 м матадан 24 көйлек
? м матадан 18 көйлек.
Табу керек белгісізді
Шешуі: Белгісізді х деп белгілеп, пропорцияны құрамыз.
12: 24 = х:18
Пропорцияның қасиетін пайдаланып белгісіз мүшесін табамыз.
х = (12 · 18):24 = 90 х = 90 Жауабы: 90 м мата.
22- слайд
28 кг картоптан 4,2 кг крахмал алынады, 35 кг картоптан қанша кг крахмал алынады.
Берілгені:
28 кг картоптан 4,2 кг крахмал
35 кг картоптан ? кг крахмал
Табу керек белгісізді
Шешуі: Белгісізді х деп белгілеп, пропорцияны құрамыз.
28:4,2 = 35: х
Пропорцияның қасиетін пайдаланып белгісіз мүшесін табамыз.
х = (4,2 · 35): 28 = 5,25 Жауабы: 5,25 кг крахмал.
23- слайд
Түсқағаздың 3 орамының ұзындығы 45м. Осындай түсқағаздың 6 орамының ұзындығы неше метр?
Берілгені:
3 орамының ұзындығы 45 м
6 орамының ұзындығы ? м
Табу керек белгісізді
Шешуі: Белгісізді х деп белгілеп, пропорцияны құрамыз.
3орам--------45 м
6орам---------х м

алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Қатынас теңдігі мен пропорция арасындағы байланыс. Пропорцияның негізгі қасиеті және оның белгісіз мүшені табу. Мәселе есептерде пропорцияның қасиетін пайдалану.
Қорытынды:___________________________________________________________
Деңгейлік тапсырмалар:
Белгісізді тап.
І деңгей тапсырмалары
1. -ның қандай мәнінде теңдігі пропорция болады:
Жауабы: a) 9. в) 2. с) 36.
2. * –ның орнына тиісті санды қойып, пропорцияның белгісіз мүшесін тап:
1 топ: 6: * = * :10
8: * = * : 5
4: * = * : 6
11: * = * : 10
3.Дәлдестіру кестесі:
2 0,1 0,3 0,2 20 56
4:с =40 + 3:х= 10 + 7:х =3,5 + х:5 = 4 + а:7 = 8 +
10:х =50 + 4. Сәйкестендіру кестесі:
а :9= 2:18 25
5:11= а:55 10
2:а = 4:20 1
а:5 = 2:5 9
6:а =2:3 2
5. Оқулықтағы №115
6. Оқулықтағы №117 Жауабы: 1) 5; 2) 290; 3) 95; 4) 52.
ІІ деңгей тапсырмалары
Теңдеулерді шешу пропорцияны пайдаланып, құрастырады, шеш.
1. Берілген сандар бойынша 4-ші санды тауып, пропорция құрастыр.
а) 8; 3; 24 ә) 9; 7; 28 б) 15; 16; 3
2. Оқулықтағы № 119
3. Оқулықтағы № 123 Жауабы: 1) 30; 2) 90; 3) 3; 4) 11.
ІІІ деңгей тапсырмалары
Пропорция қасиетін пайдаланып, пропорция құрып, белгісіздікті тап.
1.Оқулықтағы №129
Шешуі: 36 мен 5 пропорцияның ортаңғы мүшелері
Мысалы:

Топтық жұмыс.
Сынып екі топқа бөлініп, келесі тапсырманы орындайды.
Мәселе есепке пропорция құрып теңдікпен байланысын дәлелдеу керек.
І топ.
Тіктөртбұрыштың бір қабырғасының ұзындығын тұрақты деп алып, оның екінші қабырғасының ұзындығы мен ауданына сәйкес шамалардың мәндерінен әртүрлі пропорция құрыңдар.
Тараудың бағасы тұрақты болғанда, оның құны мен мөлшеріне сәйкес шамалардың мәндерінен әртүрлі пропорция құрыңдар.
ІІ топ.
Бірдей жол жүріп өткен кездегі жылдамдық пен уақытқа сәйкес шамалардың мәндерінен әртүрлі пропорция құрыңдар.
Еңбек өнімділігін тұрақты деп алып, жұмыс уақыты мен орындалған жұмыс көлеміне сәйкес шамалардың мәндерінен әртүрлі пропорция құрыңдар.
Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
VІ. Үй жұмысы 1. Пропорция арқылы шығаратын мәселе есептерді құрау, және оны шешу.
2. Оқулықтағы №118, 124,125.
«Ш. Уәлиханов атындағы орта мектеп-мектепке дейінгі шағын орталығымен » коммуналдық мемлекеттік мекемесі
Ашық сабақ
Сабақтың тақырыбы: Пропорция. Пропорцияның негізгі
қасиеттері.
Пән мұғалімі: В.Аманжулова
2016-2017оқу жылы
№17 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
• Пропорцияның қасиеттерін пайдаланып теңдеулерді шешу.
Мақсат:
Жаңа білім • Пропорция, пропорцияның негізгі қасиеттерін еске түсіреді және есептер шығарады
Жаңа түсінік • Пропорция құрастыруда мысалдар келтіреді, теңдеулер шешеді.
Қолданым әрекеті • Пропорция құру мен қасиетін теңдеулерді шешуде қолданады.
Талдау әрекеті • Мәтінді есептер бойынша пропорция құрып, шығарады.
Шығармашылық әрекет • Пропорция мен теңдеу арасындағы байланыс.
Бағамдау әрекеті • Пропорция, пропорцияның негізгі қасиеттерін негіздейді
Сабақ құрылымы:
І. Еске түсіру ( 2 мин.)
ІІ. Құзырлылық қалыптастыру (25 мин.)
ІII. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.).
IV. Бағамдау - бағалау (3 мин.).
Оқыту әдісі:
Репродуктивті, ішінара ізденушілік.
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
• Бағыт-бағдар және нұсқау береді, қажет болғанда оқушыларға көмек береді, олардың танымдық есептерді өз бетімен орындауын қадағалайды.
Оқу іс-әрекетін ұйымдастыру формасы:
• Белсенді танымдық.
Оқушы іс-әрекетін ұйымдастыру:
• Күтілетін нәтижеге (мақсатқа) қол жеткізу үшін жоспар бойынша оқулық материалын А блогындағы слайдтарды пайдаланып меңгеру; ҚӘ блогы аясында өз мүмкіндігіне қарай деңгейлік тапсырмаларды орындау; ШӘ блогында топтық жұмыс істеп, тапсырма бойынша ұжымдық қорытынды шығаруға қатысу.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Тақырып бойынша логикасы әр түрлі есептерді шығара білу, өзін-өзі дамыту, өзінің деңгейін бағалау. Берілген мақсатқа жету, бүкіл топ жұмысының нәтижесін көре білу, өз ойын сынып алдында қорғай алу.
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Пропорция, пропорцияның ортаңғы және шеткі мүшелері
Ақпарат көздері:
1. Математика. Жалпы білім беретін мектептің 5-сыныбына арналған оқулық. /Әбілқасымова, Т.Кучер, З. Жұмағұлова. Алматы: «Мектеп» баспасы, 2010ж
2. Математика. Әдістемелік нұсқау: Жалпы білім беретін мектептің 5-сынып мұғалімдеріне арналған құрал. /Әбілқасымова, Т.Кучер, З. Жұмағұлова.
3. Алдамұратова Т.А, Байшоланова Т.С. Математика. Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған оқулық. 3-басылым. Алматы, Атамұра, 2011.
4.Алдамұратова Т.А., Тупаева В.И. А-40 Математика. Дидактикалық материалдар. Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған оқулық. 2-басылым. Алматы, Атамұра, 2011. 144-б.
5. М-29 Математика жұмыс дәптері, №1: Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған. Алдамұратова Т.А., Хабылбекова А.Қ., Алешина Н.Ф., Сатемирова С.Р. 2-басылым. Алматы, Атамұра, 2011. 64-б.
Сабақты бағалау:
• Негізгі баға ҚӘ блогының тапсырмаларын орындағаны үшін, ал қосымша баға (бонус) ШӘ блогы үшін беріледі.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. Еске түсіру. Пропорцияның негізгі қасиеттерін еске түсіру.
Слайдтар:
1-слайд1-тақырыпша Пропорцияның негізгі қасиеттерін еске түсіру.
2-слайд Пропорцияның негізгі қасиеттері:

Пропорцияның орындарын мына жағдайда ауыстырғанда
тек шеткі мүшелерін ауыстырғанда;
тек ортаңғы мүшелерін ауыстырғанда;
бір мезетте шеткі және ортаңғы мүшелерін ауыстырғанда
теңдіктің мәні өзгермейді.
88582590582759-слайд
Оң мен сол жақтардың орнын ауыстыру
009-слайд
Оң мен сол жақтардың орнын ауыстыру
88582590582759-слайд
Оң мен сол жақтардың орнын ауыстыру
009-слайд
Оң мен сол жақтардың орнын ауыстыру
іі. ҚҰЗЫРЛЫЛЫҚ ҚАЛЫПТАСТЫРУ. Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
№120 Берілген пропорциядан бірнеше пропорция құрастыр
2. №125 Пропорцияның белгісіз мүшесін табыңыз.
Жауабы: 1) 5; 2) 5; 3) 13; 4)
3. №127 Теңдеуді шешіңдер. Жауабы: 1) 17; 2) 3; 3) 16; 4) 22,1.
4. №128 Теңдеуді шешіңдер Жауабы: 1) 240; 2) ; 3) 0,5; 4) 3,63.
5. №130 Пропорция жазыңыз.
ІІ деңгей тапсырмалары
Теңдеулерді шешуде пропорция қасиеттерін қолданыңдар.
Пропорция шешудің алгоритмі бойынша мәтінді есептерді шығар.
6. 1) 2)