Рабочая программа 6 класс башкирский язык 15-16
АҢЛАТМА ЯҘЫУ
Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең 6-сы класс өсөн башҡорт теленән эш программаһы Башҡортостан Республикаһы Мәғариф министрлығы тарафынан раҫланған «Башҡорт теленән программа» (Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең I-IX кластары өсөн) нигеҙендә төҙөлдө. Төҙөүселәре: Толомбаев Х. А.,, Дәүләтшина М.С., Ғәбитова З. М., Усманова М. Ғ.- Ижевск: «Книгоград», 2008.
Был эш программаһында федераль һәм республика закондары талаптары тормошҡа ашырыла:«Рәсәй Федерацияһы халыҡтары телдәре тураһында» законы, Рәсәй Федерацияһының «Мәғариф тураһында» Законы, «Башҡортостан Республикаһы халыҡтары телдәре тураһында» законы, Башҡортостан Республикаһының «Мәғариф тураһында» Законы.
Башҡортостан Мәғариф Министрлығы тарафынан тәҡдим ителгән программа Салауат ҡалаһы ҡала округы 8-се лицей муниципаль бюджет дөйөм белем биреү учрежденияһының « Уҡыу планы»на ярашлы рәүештә тормошҡа ашырыла.
68 сәғәткә бүленгән (аҙнаға 2 сәғәт).
Дәреслек - Башҡорт теле: Уҡытыу урыҫ телендә алып барылған мәктәптәрҙең 6-сы класы уҡыусылары өсөн. Төҙөүселәре: М.Ғ.Усманова, З.М.Ғәбитова, Г.Н.Абдулхаева. – Өфө : Китап, 2010.
Маҡсаттар:
Башҡорт теле өс маҡсатты күҙ уңында тота:
1)Үҫтереү маҡсаты (башланғыс этапта балаларҙың психик үҫешен түбәндәге йүнәлештәрҙә үҫтереүгә айырыуса иғтибар талап ителә: Фекерләүҙе ,хәтерҙе ,иғтибарлылыҡты ,аралаша белеү һәләтен үҫтереү,ихтыяр көсө, маҡсатлылыҡ , әүҙемлек кеүек һәләттәрҙе үҫтереү).
2)Тәрбиәүи маҡсат(балаларҙың йәш үҙенсәлектәренә тура килгән, уларҙы ҡыҙыҡһындырған, әхләҡи проблемаларҙы үҙ эсенә алған йөкмәтке уҡытыу процесында тәрбиәүи функция башҡара ;туранан-тура коммуникатив мотивация тыуҙыра;программаға әхләҡи проблемаға эйә булған бәләкәй күләмле әҙәби әҫәрҙәр һәм автор текстары индерелә).
3) Белем биреү маҡсаты(Һөйләү телмәрен үҫтереү, ишетеп аңлау (аудирование),уҡыу телмәрен үҫтереү, яҙыу телмәрен үҫтереү)
Бурыстар:
Өйрәнелгән материалдарҙы телмәрҙә ҡулланыу.
Тәҡдим ителгән темалар буйынса балаларҙың һүҙлек составын арттырыу, телмәр күнекмәләрен камиллаштырыу.
Балаларҙың оптималь уҡыу күнекмәләрен үҫтереү.
Ситуациялар, темалар буйынса һорауҙар биреү, шул һорауҙарға һүрәт, картина, текст нигеҙендә ижади яуап бирә белеү.
Темаға тап килгән шиғырҙар ятлау, йырҙар өйрәнеү һәм башҡарыу, экскурсияларҙа, уйындарҙа ҡатнашыу, концерттар әҙерләү һәм сығыш яһау. Һәр осраҡта ла телмәр төҙөү иғтибарға алына.
Әйтелеше ҡатмарлы булмаған һүҙҙәрҙе, ябай һөйләмдәрҙе тәүҙә күсереп, шунан яттан яҙыу.
Һәр тема буйынса эш барышында тыуған Республика менән танышыуҙы дауам итеү.
Башҡорт халҡына, тарихына, Башҡортостан тәбиғәтенә, сәнғәтенә, әҙәбиәтенә ихтирам тәрбиәләү.
Уҡытыу методтары
Уҡытыусы һүҙе – белем биреү ,өйрәтеү, тәрбиәләү методы.
Әңгәмә. Дәрестә үтелә торған материал уҡытыусы һорауына булған яуаптарҙа бойомға ашырыла.
Телде анализлау. Телде анализлау методын ҡулланып , уҡытыусы балаларҙы тел факттарын , ҡанундарын һәм башҡа күренештәрен күҙәтергә, анализларға өйрәтә.
Күнегеүҙәр эшләтеү.
Дәреслек менән эшләү. Уҡытыусы дәрес барышында башҡорт теле буйынса теоретик материалды аңлатҡан саҡта, яңы материалды нығытыу өсөн төрлө күнегеүҙәр эшләтеү процесында, уҡыусыларға өйгә эш биргән ваҡытта дәреслек менән эш итә.
Күргәҙмә материал ҡулланыу.
Проблемалы уҡытыу һ.б.
Программаның йөкмәткеһе 3 йүнәлештә төҙөлгән:
- телмәр эшмәкәрлеген формалаштырыу;
- тел менән әҙәби материалдары бергә ҡушып өйрәнелә (интеграция).
- лингвистик һәм әҙәби күренештәр, уҡыу материалы нигеҙендә, практик ҡулланыу маҡсатынан сығып өйрәнелә (коммуникатив йүнәлеш).
УҠЫТЫУ ПРЕДМЕТЫНЫҢ ТӨП ЙӨКМӘТКЕҺЕ
Беҙҙе мәктәп ҡаршылай (9сәғәт)
1 сентябрь- Белем көнө. Уҡыусыларҙың хеҙмәт көндәре башланыуы. Белем, тел тураһында мәҡәлдәр өйрәнеү. Грамматика буйынса 1-5-се кластарҙа үткәндәрҙе ҡабатлау.
Башҡортостан ере буйлап ( 10 сәғәт)
Башҡортостан Республикаһы, уның тарихы, күренекле шәхестәре, байлыҡтары менән танышыу. Тема буйынса һөйләү телмәрен үҫтереү, ижади эштәр башҡарыу. Башҡорт телендә эйәлек төшөнсәһе. Сифат. Сифат дәрәжәләре. Синоним. Антоним. Омоним.
Юл йөрөү ҡағиҙәләре һәм билдәләре (5сәғәт)
Хәүефһеҙлек, юл йөрөү ҡағиҙәләре,транспорт төрҙәре тураһында һөйләргә,өйрәтеү,уҡыу материалын тасуири,аңлы уҡыу. Рәүеш.
Рәүеш дәрәжәләре.
Почта. Телеграф. Телефон ( 4сәғәт)
Почтала үҙеңде тота,телефондан дөрөҫ һөйләшә белеү,хат яҙыу ҡағиҙәләренә өйрәтеү.
Ҡылым.Ҡылым һөйкәлештәре.Хәбәр һөй-кәлеше.Хәҙерге заман.
Ҡыш дауам итә (8 сәғәт)
Ҡыш миҙгеле тураһында белгәндәрҙе системалаштырыу, һүҙлек байлығын арттырыу, ҡыш тураһында текстар, шиғырҙар, мәҡәлдәр, һынамыштар, яңы йылға бағышланған йырҙар, мәҡәл һәм әйтемдәр менән танышыу. Яңы йыл менән ҡотлау открыткаһы яҙыу ; матур теләктәр әйтә белеү. Темаға ҡағылышлы һүҙҙәр ҡулланып, һөйләмдәр , диалогтар төҙөй белеү; һорауҙарға яуап бирә белеү.
Дуҫлыҡ ҡәҙерен бел (6 сәғәт)
Темаға ҡағылышлы лексиканы белеү; улар тураһында һөйләй алыу; белешмәләр табып, класс алдында ҡыҫҡаса сығыш яһау, диалогтар төҙөй белеү.
Башҡортостан йылғалары, күлдәре. Экология мәсьәләһе (5 сәғәт)
Башҡортостан тәбиғәте, экологик мәсьәлһе тураһында һөйләй белеү, дөрө6 тәржемә итеү; белешмәләр табып, класс алдында ҡы6ҡаса сығыш яһау, диалогтар төҙөй белеү,презентациялар эшләү.
Һан. Һан тураһында төшөнсә (10сәғәт)
Темаға ҡағылышлы лексиканы белеү; Телмәрҙә һандарҙы практик ҡулланыу. һорауҙарға үҙ һүҙҙәрең менән яуап бирә белеү; Тема буйынса эҙмә-эҙлекле һөйләмдәр төҙөү, һүҙлек запасын байытыу.
Бына тағы яҙ килде (7 сәғәт)
Яҙ миҙгеленең үҙенсәлектәре. Яҙғы тәбиғәтте күҙәтеү.Осоп килеүсе ҡоштар тураһында һөйләшеү.1 май,9май байрамдары.Грамматика буйынса 6-сы класта үтелгәндәрҙе ҡабатлау
Тиҙҙән йәй етә ( 4 сәғәт)
Йәйге тәбиғәт, уҡыусыларҙың йәйге ялы тураһында әңгәмә. Тема буйынса текстар уҡыу,шиғырҙар ятлау. Тәбиғәткә экскурсия ойоштороу. Грамматика буйынса үтелгәндәрҙе ҡабатлау, нығытыу.
УҠЫУСЫЛАРҘЫҢ БЕЛЕМ КИМӘЛЕНӘ ТАЛАПТАР
1. Өйрәнелгән авторҙарҙың исемен белеү,ҙур булмаған эпик әҫәрҙәрҙе йәки уларҙың өҙөктәрен һөйләп биреү.
2. Уҡытыусы ҡуйған проблемалы һорау ярҙамында геройҙарға характеристика биреү;
тәҡдим ителгән әҫәрҙе тәржемә итә белеү, таныш булмаған һүҙҙәрҙе айыра белеү;
8-10 шиғырҙы яттан тасуири һөйләй белеү;
эпик, лирик, лироэпик әҫәрҙәрҙе айыра белеү.
3. Художестволы,фәни популяр һәм публицистик текстарҙы ҡысҡырып, етеҙ уҡый белеү;
художестволы әҫәрҙәрҙе тасуири уҡый белеү.
4. Телмәр ағышында өндәрҙең үгәреүен айыра һәм аңлата белеү;
диалогтарҙа башҡа кешеләрҙең телмәрендәге орфоэпик хаталарҙы күҙәтә һәм төркөмләй белеү;
һүҙлектәр менән файҙалана белеү;
диктант, изложение һәм иншалар яҙыу;
өндәш һүҙҙәр, улар эргәһендә тыныш билдәләренең ҡуйылышы;
һүҙҙәрҙе яһаусы һәм үҙгәртеүсе ялғауҙарҙың килеү тәртибен (рус теле менән сағыштырыу) дөрөҫ ҡуллана белеү;
үҙ аллы һәм ярҙамсы һүҙҙәрҙең телмәрҙәге ролен дөрөҫ файҙалана белеү.
ТЕМАТИК-УҠЫУ ПЛАНЫ
№
п/п Тема Сәғәт һаны Планлаштырылған һөҙөмтәләр 1. Беҙҙе мәктәп ҡаршылай. 9 Темаға ҡағылышлы һүҙҙәрҙе иҫә төшөрөү; башҡорт теленең үҙенсәлекле өндәрен дөрөҫ уҡыу, яҙыу; һорауҙарға үҙ һүҙҙәрең менән яуап бирә белеү; Тема буйынса эҙмә-эҙлекле һөйләмдәр төҙөү; ҡыҫҡа ғына хикәйә төҙөргә өйрәнеү. Текст өҫтөндә эшләү,план төҙөү, план буйынса һөйләй белеү. Белем, китап тураһында мәҡәлдәрҙе белеү. 2 Башҡортостан ере буйлап. 10 Башҡортостан тураһында иркен һөйләй белеү, дөрөҫ тәржемә итеү; синоним, антоним, омонимдарҙы телмәрҙә ҡуллана белеү; белешмәләр табып, класс алдында ҡыҫҡаса сығыш яһау, диалогтар төҙөй белеү. 3. Юл йөрөү ҡағиҙәләре һәм билдәләре. 5 Темаға ҡағылышлы лексиканы белеү; улар тураһында һөйләй алыу; белешмәләр табып, класс алдында ҡыҫҡаса сығыш яһау, диалогтар төҙөй белеү.Рәүеш.
Рәүеш дәрәжәләре. 4. Почта. Телеграф. Телефон. 4 Почтала үҙеңде тота,телефондан дөрөҫ һөйләшә белеү,хат яҙыу ҡағиҙәләренә өйрәтеү.
Ҡылым.Ҡылым һөйкәлештәре.Хәбәр һөй-кәлеше.Хәҙерге заман. 5. Ҡыш дауам итә. 8 Ҡыш миҙгеле тураһында белгәндәрҙе системалаштырыу, һүҙлек байлығын арттырыу, ҡыш тураһында текстар, шиғырҙар, мәҡәлдәр, һынамыштар, яңы йылға бағышланған йырҙар, мәҡәл һәм әйтемдәр менән танышыу. Яңы йыл менән ҡотлау открыткаһы яҙыу ; матур теләктәр әйтә белеү. Темаға ҡағылышлы һүҙҙәр ҡулланып, һөйләмдәр , диалогтар төҙөй белеү; һорауҙарға яуап бирә белеү. 6. Дуҫлыҡ ҡәҙерен бел. 6 Темаға ҡағылышлы лексиканы белеү; улар тураһында һөйләй алыу; белешмәләр табып, класс алдында ҡыҫҡаса сығыш яһау, диалогтар төҙөй белеү. 7. Башҡортостан йылғалары, күлдәре. Экология мәсьәләһе. 5 Башҡортостан тәбиғәте, экологик мәсьәлһе тураһында һөйләй белеү, дөрө6 тәржемә итеү; белешмәләр табып, класс алдында ҡыҫҡаса сығыш яһау, диалогтар төҙөй белеү., презентациялар эшләү. 8. Һан. Һан тураһында төшөнсә. 10 Темаға ҡағылышлы лексиканы белеү; Телмәрҙә һандарҙы практик ҡулланыу. һорауҙарға үҙ һүҙҙәрең менән яуап бирә белеү; Тема буйынса эҙмә-эҙлекле һөйләмдәр төҙөү, һүҙлек запасын байытыу. 9. Бына тағы яҙ килде. 7 Темаға ҡағылышлы һүҙҙәрҙе иҫкә төшөрөү; башҡорт теленең үҙенсәлекле өндәрен дөрөҫ уҡыу, яҙыу; күҙәтеүсәнлек тәрбиәләү,
яҙ миҙгеле тураһында белемдәрҙе системалаштырыу, яҙғы байрамдар тураһында белешмәләр әҙерләү, матур теләктә әйтә белеү, диалогтар төҙөү, һорауҙарға яуап бирә белеү. 10. Тиҙҙән йәй етә. 4 Темаға ҡағылышлы һүҙҙәрҙе телмәрҙә дөрөҫ ҡуллана белеү; системалаштырыу. Йәйге тәбиғәтте күҙәтеү, ололарҙың һәм балаларҙың йәйге эштәре тураһында диалог һәм монологтар төҙөй белеү. һүҙлек запасын байытыу; һорауҙарға яуап бирә белеү.
ТЕМАТИК ПЛАН
№ Дата Дәрес темаһы Сәғәт Иҫкәрмә
6л план факт Беҙҙе мәктәп ҡаршылай (9 сәғәт)
1. 03.09 Белем байрамы. Башҡорт теленең өндәре. 1 2. 04.09 Республика байрамы. Һөйләмдә һүҙҙәр тәртибе. 1 3. 10.09 Тыныслыҡ. Һүҙлек менән эш. 1 4. 11.09 Һүҙ – тел күрке. 1 5. 17.09 Исемдәрҙең килеш менән үҙгәреше. 1 6. 18.09 Беҙ мәктәптә. Исемдең килеш менән үҙгәреше. 1 7. 24.09 Р.Сабитов. Белем иле. Һөйләм төрҙәре. 1 8. 25.09 Контроль күсереп яҙыу. 1 9. 01.10 Хаталар өҫтөндә эш. Һөйләм. 1 Башҡортостан ере буйлап (10 сәғәт)
10. 02.10 Тыуған илем- Башҡортостан. 1 11. 15.10 С.Юлаев. Тыуған илем. Эйәлек төшөнсәһе. 1 12. 16.10 Ә.Ихсан. Башҡортостан. Сифат 1 13. 22.10 С.Бәҙретдинов. Файҙалы ҡаҙылмалар. 1 14. 23.10 Өфө-Башҡортостандың баш ҡалаһы. 1 15. 29.10 Башҡортостандың тәбиғәте. 1 16. 30.10 Башҡортостан флагы. Сифат дәрәжәләре. 1 17. 05.11 Контроль диктант. 1 18. 06.11 Хаталар өҫтөндә эш.
Синонимдар. 1 19. 12.11 Бына ниндәй егеттәр бар! Антонимдар. 1 Юл йөрөү ҡағиҙәләре һәм билдәләре ( 5 сәғәт)
20. 13.11 Б.Байым. Светофор. Фразеологизмдар. 1 21. 19.11 Хәйерле юл. Рәүеш тураһында төшөнсә. 1 22. 26.11 Троллейбуста. Рәүеш дәрәжәләре. 1 23. 27.11 Изложение. 1 24. 03.12 Хаталар өҫтөндә эш. А.Игебаев. 1 Почта. Телеграф. Телефон ( 4 сәғәт)
25. 04.12 Телефондан нисек һөйләшергә? Ҡылым. 1 26. 10.12 “Ишәк, эт, бесәй, әтәс” Әкиәт. Хәбәр һөйкәлеше. 1 27. 11.12 Хат яҙыу. Хәбәр һөйкәлешенең хәҙерге заманы. 1 28. 17.12 Хәбәр һөйкәлешенең хәҙерге заман юҡлыҡ формаһы. 1 Ҡыш дауам итә ( 8сәғәт)
29. 18.12 Ҡыш- матур миҙгел! 1 30. 24.12 Башҡортостанда ҡыш. Үткән заман. 1 31. 25.12 Ҡышлаусы ҡоштар. Үткән замандың юҡлыҡ формаһы. 1 32. 14.01 Кластан тыш уҡыу. Яңы йыл менән! 1 33. 15.01 Контроль диктант. 1 34. 21.01 Хаталар өҫтөндә эш. Ҡыш тураһында мәҡәлдәр. 1 35. 22.01 Ж. Кейекбаев. Айыу ниңә ҡышын йоҡлай? 1 36. 28.01 Инша. Ҡыш- яратҡан миҙгелем. 1 Дуҫлыҡ ҡәҙерен бел ( 6 сәғәт)
37. 29.01 Хаталар өҫтөндә эш.
Нимә ул дуҫлыҡ? 1 38. 04.02 Эт- кешенең тоғро дуҫы. Һүҙлек менән эш. 1 39. 05.02 Д.Фәтихова. Кем дуҫ? 1 40. 11.02 Р.Бикбаев. Дуҫлыҡ ауыр саҡта һынала. Шарт һөйкәлеше. 1 41. 12.02 Әсәйем, әсәкәйем! 1 42. 18.02 А.Йәғәфәрова. Дуҫлыҡ менән шаярмайҙар. 1 Башҡортостан йылғалары, күлдәре. Экология мәсьәләһе ( 5сәғәт)
43. 19.02 Башҡортостан тәбиғәте. 1 44. 04.03 Ағиҙел буйында. 1 45. 05.03 Тәбиғәтте нисек яратырға? Һүҙлек менән эш. 1 46. 11.03 Ҡылымдың теләк һөйкәлеше. 1 47. 12.03 Б.Мәһәҙиев. Башҡортостан таштары. 1 Һан. Һан тураһында төшөнсә ( 10 сәғәт)
48. 18.03 Һанай беләһеңме? Һан тураһында төшөнсә. 1 49. 19.03 Көн режимы. Ябай һәм ҡушма һандар. 1 50. 25.03 Магазинда. Һан төркөмсәләре. Төп һандар. 1 51. 26.03 Өфө урамдарында. Рәт һандары. 1 52. 01.04 Контроль диктант. 1 53. 02.04 Хаталар өҫтөндә эш. Йыйыу һандары. 1 54. 08.04 Сама һәм кәсер һандары. 1 55. 09.04 “Аҡбуҙат” ипподромы.
«Һан» темаһын ҡабатлау. 1 56. 15.04 Борсоулы мәғлүмәттәр. 1 57. 22.04 Һорауҙарға яуаптар. 1 Бына тағы яҙ килде ( 7 сәғәт)
58. 23.04 Яҙ килде. 1 59. 29.04 Ҡоштар ҡасан ҡайта? 1 60. 30.04 Кеше һәм үҫемлектәр. 1 61. 06.05 Һүҙлек менән эш. 1 62. 07.05 Картина буйынса инша.
Тәбиғәт уяна. 1 63. 13.05 Хаталар өҫтөндә эш. 1 64. 14.05 «Алтын тамсы» әкиәте. 1 Тиҙҙән йәй етә( 4сәғәт)
65. 20.05 М.Сиражи. Йәй. 1 66. 21.05 Контроль диктант. 1 67. 27.05 Хаталар өҫтөндә эш. Кластан тыш уҡыу. Һаумы, йәй. 1 68. 28.05 6-сы класта үтелгәндәрҙе ҡабатлау. Йомғаҡлау. 1 ТЕМАТИК ПЛАН
№ Дата Дәрес темаһы Сәғәт Иҫкәрмә
6 б план факт Беҙҙе мәктәп ҡаршылай (9 сәғәт)
1. 02.09 Белем байрамы. Башҡорт теленең өндәре. 1 2. 06.09 Республика көнө. Һөйләмдә һүҙҙәр тәртибе. 1 3. 09.09 Тыныслыҡ. Һүҙлек менән эш. 1 4. 13.09 Һүҙ – тел күрке. 1 5. 16.09 Исемдең килеш менән үҙгәреше. 1 6. 20.09 Беҙ мәктәптә. Исемдең килеш менән үҙгәреше. 1 7. 23.09 Р.Сабитов. Белем иле. Һөйләм төрҙәре. 1 8. 27.09 Контроль күсереп яҙыу. 1 9. 30.09 Хаталар өҫтөндә эш. Һөйләм. 1 Башҡортостан ере буйлап (10 сәғәт)
10. 04.10 Тыуған илем- Башҡортостан. 1 11. 14.10 С.Юлаев. Тыуған илем. Эйәлек төшөнсәһе. 1 12. 18.10 Ә.Ихсан. Башҡортостан. Сифат 1 13. 21.10 С.Бәҙретдинов. Файҙалы ҡаҙылмалар. 1 14. 25.10 Өфө-Башҡортостандың баш ҡалаһы. 1 15. 28.10 Башҡортостандың тәбиғәте. 1 16. 01.11 Башҡортостан флагы. Сифат дәрәжәләре. 1 17. 04.11 Контроль диктант. 1 18. 08.11 Хаталар өҫтөндә эш.
Синонимдар. 1 19. 11.11 Бына ниндәй егеттәр бар! Антонимдар. 1 Юл йөрөү ҡағиҙәләре һәм билдәләре ( 5 сәғәт)
20. 15.11 Б.Байым. Светофор. Фразеологизмдар. 1 21. 18.11 Хәйерле юл. Рәүеш тураһында төшөнсә. 1 22. 25.11 Троллейбуста. Рәүеш дәрәжәләре. 1 23. 29.11 Изложение. 1 24. 02.12 Хаталар өҫтөндә эш. А.Игебаев. 1 Почта. Телеграф. Телефон ( 4 сәғәт)
25. 06.12 Телефондан нисек һөйләшергә? Ҡылым. 1 26. 09.12 Ҡылымдың хәбәр һөйкәлеше. Әкиәт. 1 27. 13.12 Хат яҙыу. Хәбәр һөйкәлешенең хәҙерге заманы. 1 28. 16.12 Газета – журналға яҙылыу. Хәбәр һөйкәлеше. 1 Ҡыш дауам итә ( 8сәғәт)
29. 20.12 Ҡыш- матур миҙгел! 1 30. 23.12 Башҡортостанда ҡыш. Үткән заман. 1 31. 27.12 Ҡышлаусы ҡоштар. Үткән замандың юҡлыҡ формаһы. 1 32. 30.12 Кластан тыш уҡыу. Яңы йыл менән! 1 33. 13.01 Контроль диктант. 1 34. 17.01 Хаталар өҫтөндә эш. Ҡыш тураһында мәҡәлдәр. 1 35. 20.01 Ж. Кейекбаев. Айыу ниңә ҡышын йоҡлай? 1 36. 24.01 Инша. Ҡыш- яратҡан миҙгелем. 1 Дуҫлыҡ ҡәҙерен бел ( 6 сәғәт)
37. 27.01 Хаталар өҫтөндә эш.
Нимә ул дуҫлыҡ? 1 38. 31.01 Эт- кешенең тоғро дуҫы. Һүҙлек менән эш. 1 39. 03.02 Д.Фәтихова. Кем дуҫ? 1 40. 07.02 Р.Бикбаев. Дуҫлыҡ ауыр саҡта һынала. Шарт һөйкәлеше. 1 41. 10.02 Әсәйем, әсәкәйем! 1 42. 14.02 А.Йәғәфәрова. Дуҫлыҡ менән шаярмайҙар. 1 Башҡортостан йылғалары, күлдәре. Экология мәсьәләһе ( 5сәғәт)
43. 17.02 Башҡортостан тәбиғәте. 1 44. 21.02 Ағиҙел буйында. 1 45. 03.03 Тәбиғәтте нисек яратырға? Һүҙлек менән эш. 1 46. 07.03 Ҡылымдың теләк һөйкәлеше. 1 47. 10.03 Б.Мәһәҙиев. Башҡортостан таштары. 1 Һан. Һан тураһында төшөнсә ( 10 сәғәт)
48. 14.03 Һанай беләһеңме? Һан тураһында төшөнсә. 1 49. 17.03 Көн режимы. Ябай һәм ҡушма һандар. 1 50. 21.03 Магазинда. Һан төркөмсәләре. Төп һандар. 1 51. 24.03 Өфө урамдарында. Рәт һандары. 1 52. 28.03 Контроль диктант. 1 53. 31.03 Хаталар өҫтөндә эш. Йыйыу һандары. 1 54. 04.04 Сама һәм кәсер һандары. 1 55. 07.04 “Аҡбуҙат” ипподромы.
«Һан» темаһын ҡабатлау. 1 56. 11.04 Борсоулы мәғлүмәттәр. 1 57. 14.04 Һорауҙарға яуаптар. 1 Бына тағы яҙ килде ( 7 сәғәт)
58. 21.04 Яҙ килде. 1 59. 25.04 Ҡоштар ҡасан ҡайта? 1 60. 28.04 Кеше һәм үҫемлектәр. 1 61. 02.05 Һүҙлек менән эш. 1 62. 05.05 Картина буйынса инша.
Тәбиғәт уяна. 1 63. 12.05 Хаталар өҫтөндә эш. 1 64. 16.05 «Алтын тамсы» әкиәте. 1 Тиҙҙән йәй етә( 4сәғәт)
65. 19.05 М.Сиражи. Йәй. 1 66. 23.05 Контроль диктант. 1 67. 26.05 Хаталар өҫтөндә эш. Кластан тыш уҡыу. Һаумы, йәй. 1 68. 30.05 6-сы класта үтелгәндәрҙе ҡабатлау. Йомғаҡлау. 1 ТЕМАТИК ПЛАН
№ Дата Дәрес темаһы Сәғәт Иҫкәрмә
6 л план факт Беҙҙе мәктәп ҡаршылай (9 сәғәт)
1. 02.09 Белем байрамы. Башҡорт теленең өндәре. 1 2. 05.09 Республика көнө. Һөйләмдә һүҙҙәр тәртибе. 1 3. 09.09 Тыныслыҡ. Һүҙлек менән эш. 1 4. 12.09 Һүҙ – тел күрке. 1 5. 16.09 Исемдең килеш менән үҙгәреше. 1 6. 19.09 Беҙ мәктәптә. Исемдең килеш менән үҙгәреше. 1 7. 23.09 Р.Сабитов. Белем иле. Һөйләм төрҙәре. 1 8. 26.09 Контроль күсереп яҙыу. 1 9. 30.09 Хаталар өҫтөндә эш. Һөйләм. 1 Башҡортостан ере буйлап (10 сәғәт)
10. 03.10 Тыуған илем- Башҡортостан. 1 11. 14.10 С.Юлаев. Тыуған илем. Эйәлек төшөнсәһе. 1 12. 17.10 Ә.Ихсан. Башҡортостан. Сифат 1 13. 21.10 С.Бәҙретдинов. Файҙалы ҡаҙылмалар. 1 14. 24.10 Өфө-Башҡортостандың баш ҡалаһы. 1 15. 28.10 Башҡортостандың тәбиғәте. 1 16. 31.10 Башҡортостан флагы. Синонимдар. 1 17. 04.11 Контроль диктант. 1 18. 07.11 Хаталар өҫтөндә эш. Һөйләй тарих биттәре. 1 19. 11.11 Бына ниндәй егеттәр бар! Антонимдар. 1 Юл йөрөү ҡағиҙәләре һәм билдәләре ( 5 сәғәт)
20. 14.11 Б.Байым. Светофор. Фразеологизмдар. 1 21. 18.11 Хәйерле юл. Рәүеш тураһында төшөнсә. 1 22. 25.11 Троллейбуста. Рәүеш дәрәжәләре. 1 23. 28.11 Изложение. 1 24. 02.12 Хаталар өҫтөндә эш. А.Игебаев. 1 Почта. Телеграф. Телефон ( 4 сәғәт)
25. 05.12 Телефондан нисек һөйләшергә? Ҡылым. 1 26. 09.12 Ҡылымдың хәбәр һөйкәлеше. Әкиәт. 1 27. 12.12 Хат яҙыу. Хәбәр һөйкәлешенең хәҙерге заманы. 1 28. 16.12 Газета – журналға яҙылыу. Хәбәр һөйкәлеше. 1 Ҡыш дауам итә ( 8сәғәт)
29. 19.12 Ҡыш- матур миҙгел! 1 30. 23.12 Башҡортостанда ҡыш. Үткән заман. 1 31. 26.12 Ҡышлаусы ҡоштар. Үткән замандың юҡлыҡ формаһы. 1 32. 30.12 Кластан тыш уҡыу. Яңы йыл менән! 1 33. 13.01 Контроль диктант. 1 34. 16.01 Хаталар өҫтөндә эш. Ҡыш тураһында мәҡәлдәр. 1 35. 20.01 Ж. Кейекбаев. Айыу ниңә ҡышын йоҡлай? 1 36. 23.01 Инша. Ҡыш- яратҡан миҙгелем. 1 Дуҫлыҡ ҡәҙерен бел ( 6 сәғәт)
37. 27.01 Хаталар өҫтөндә эш. Нимә ул дуҫлыҡ? 1 38. 30.01 Эт- кешенең тоғро дуҫы. Һүҙлек менән эш. 1 39. 03.02 Д.Фәтихова. Кем дуҫ? 1 40. 06.02 Р.Бикбаев. Дуҫлыҡ ауыр саҡта һынала. Шарт һөйкәлеше. 1 41. 10.02 Әсәйем, әсәкәйем! 1 42. 13.02 А.Йәғәфәрова. Дуҫлыҡ менән шаярмайҙар. 1 Башҡортостан йылғалары, күлдәре. Экология мәсьәләһе ( 5сәғәт)
43. 17.02 Башҡортостан тәбиғәте. 1 44. 20.02 Ағиҙел буйында. 1 45. 03.03 Тәбиғәтте нисек яратырға? Һүҙлек менән эш. 1 46. 06.03 Ҡылымдың теләк һөйкәлеше. 1 47. 10.03 Б.Мәһәҙиев. Башҡортостан таштары. 1 Һан. Һан тураһында төшөнсә ( 10 сәғәт)
48. 13.03 Һанай беләһеңме? Һан тураһында төшөнсә. 1 49. 17.03 Көн режимы. Ябай һәм ҡушма һандар. 1 50. 20.03 Магазинда. Һан төркөмсәләре. Төп һандар. 1 51. 24.03 Өфө урамдарында. Рәт һандары. 1 52. 27.03 Контроль диктант. 1 53. 31.03 Хаталар өҫтөндә эш. Йыйыу һандары. 1 54. 03.04 Сама һәм кәсер һандары. 1 55. 07.04 “Аҡбуҙат” ипподромы. «Һан» темаһын ҡабатлау. 1 56. 10.04 Борсоулы мәғлүмәттәр. 1 57. 14.04 Һорауҙарға яуаптар. 1 Бына тағы яҙ килде ( 7 сәғәт)
58. 21.04 Яҙ килде. 1 59. 24.04 Ҡоштар ҡасан ҡайта? 1 60. 28.04 Кеше һәм үҫемлектәр. 1 61. 05.05 Һүҙлек менән эш. 1 62. 08.05 Картина буйынса инша. Тәбиғәт уяна. 1 63. 12.05 Хаталар өҫтөндә эш. 1 64. 15.05 «Алтын тамсы» әкиәте. 1 Тиҙҙән йәй етә( 4сәғәт)
65. 19.05 М.Сиражи. Йәй. 1 66. 22.05 Контроль диктант. 1 67. 26.05 Хаталар өҫтөндә эш. Кластан тыш уҡыу. Һаумы, йәй. 1 68. 29.05 6-сы класта үтелгәндәрҙе ҡабатлау. Йомғаҡлау. 1 ПРОГРАММА ҮҘЛӘШТЕРЕҮҘӘ ПЛАНЛАШТЫРЫЛҒАН ҺӨҘӨМТӘЛӘРҘЕ БАҺАЛАУ
Телдән биргән яуаптарҙы билдәләү нормалары.
Үтелгәндәрҙе ҡабатлау, уҡыусыларҙан яуап алыу, уларҙың башҡорт теле буйынса белемдәрен, белеүҙәрен һәм күнекмәләрен тикшереү, иҫәпкә алыу, шуның менән бергә алған белемдәргә таянып, тел берәмектәренә,күренештәренә аңлатма бирергә өйрәтеү.
Уҡыусының яуабын баһалағанда, түбәндәге критерийҙар менән эш ителергә тейеш:
Яуаптың тулы һәм дөрөҫ булыуы;
-үтелгәнде аңлы үҙләштереү, аңлау кимәле;
-яуаптың телмәр төҙөлөшө, әҙәби тел нормаларына ярашлы булыуы.
Уҡыусының телдән биргән яуабы үтелгән материалдың уҡытыусы тәҡдим иткән өлөшөнә логик эҙмә-эҙлекле аңлатманы эсенә алған бәйләнешле телмәр булырға, яуап биреүсе баланың өйрәнелгән ҡағиҙәләргә таянып эш итә белеүен күрһәтергә тейеш.
Әгәр уҡыусы:
тәҡдим ителгән теманы тулы аңлатһа, тел төшөнсәләренә дөрөҫ билдәләмә бирһә;
үтелгән материалды тулы аңлауын, белемдәрен практик ҡуллана белеүен күрһәтһә,
Материалды эҙмә-эҙлекле һәм әҙәби тел нормаларына ярашлы аңлатһа, уның яуабы «5» билдәһе менән баһалана.
Әгәр уҡыусы «5» билдәһен ҡуйыу талаптарына ярашлы яуап бирһә,ләкин һирәк яһала торған хаталар ебәреп тә уҡытыусы иҫкәртеүенән һуң уларҙы төҙәтеп барһа, телендә,телмәр төҙөлөшөндә һирәк яңылышлыҡтар китһә, уның яуабы «4» билдәһе менән баһалана.
Әгәр уҡыусы тәҡдим ителгән темаға ҡараған төп төшөнсәләрҙе аңлауын һәм белеүен күрһәтһә, ләкин материалды тулы аңлата алмаһа, төшөнсәләрҙең һәм ҡағиҙәләрҙең билдәләмәһендә хаталар ебәрһә;
әйткән фекерҙәрен тулы һәм иҫбатлауҙы нигеҙләй белмәһә, үҙ миҫалдарын килтерә алмаһа;
яуабында эҙмә-эҙлелек һаҡланмаһа, телмәр төҙөлөшөндә хаталар булһа, уның яуабы «3» билдәһе менән баһалана.
Әгәр уҡыусы һоралған материалдың күберәк өлөшөн белмәүен, билдәләмәләрҙе һәм ҡағиҙәләрҙе әйткәндә уларҙың төп фекерен боҙоуға килтерә торған хаталар ебәрһә, материалды икеләнеүҙәр менән системаһыҙ аңлатһа, уның яуабы«2» билдәһе менән баһалана.
Диктанттарҙы баһалау.
Уҡытыусы башта тексты уҡып сыға. Өйрәнелмәгән орфограммалы һүҙҙәр алдан уҡ таҡтала яҙылған булырға тейеш. Уҡытыусы кластың әҙерлегенә ҡарап, әйтеп яҙҙырыу темпын үҙе билдәләй.
Тексты орфоэпия, әҙәби тел нормаларына ярашлы уҡыу талап ителә. Уҡытыусыға ярҙам итеү маҡсатында йыйынтыҡ авторҙары текстар аҙағында грамматик эш төрҙәре тәҡдим ителә.
Диктант яҙылып бөткәс, уҡыусыларға тексты уҡып һәм тикшереп сығыу рөхсәт ителә. Ләкин диктантты баштан уҡ уйлап, аңлап, иғтибарлы яҙырға өйрәтергә һәм һуңғы тикшертеү менән мауыҡмаҫҡа кәрәк. Уҡытыусы тексты икенсе тапҡыр тулы килеш уҡып сыҡҡас та, грамматик эш тәҡдим ителергә мөмкин.
Контроль диктантты тикшергәндә, түбәндәге хаталар төҙәтелә, ләкин баһалағанда иҫәпкә алынмай:
1) мәктәп программаһына индерелмәгән ҡағиҙәгә яҙылыштар;
2) әле үтелмәгән ҡағиҙәгә яһалған хаталар;
3) автор ҡуйған ҡатмарлы пунктуацияға хаталар;
4) механик рәүештә бер хәреф урынына икенсеһен яҙыу (мәҫәлән: ата урынына аша).
Диктантҡа билдә ҡуйғанда шулай уҡ хаталарҙың характерына иғтибар итергә кәрәк. Хаталарҙы иҫәпләгәндә тупаҫ булмағандары, йәғни грамоталылыҡты билдәләү өсөн әһәмиәте юҡтары, айырым билдәләнә. Бындай хаталарҙың икеһе берәүгә иҫәпләнә.
Түбәндәге хаталар тупаҫ булмаған хаталарға инә:
1) ҡағиҙәләрҙең иҫкәрмәләренә ҡараған хаталар;
2) бәйләү юлы менән яһалған ҡушма яңғыҙлыҡ атамаларҙа ҙур хәрефтең яҙылышына хаталар;
3) бер тыныш билдәһе урынына икенсеһен ҡуйыу;
4) үҙләштерелгән һүҙҙәрҙең ялғауҙары яҙылышына хаталар.
Диктант бер генә билдә менән баһалана.
«5» билдәһе — тупаҫ булмаған 1 орфографик, 2 пунктуацион хата булған эшкә,
«4» билдәһе 4 орфографик, 3 пунктуацион йә 1 орфографик, 6 пунктуациоң, йә орфографик хатаһыҙ, 7 пунктуацион хатаһы булған диктантҡа ҡуйыла. Әгәр хаталар араһында бер типтағылар булһа, 5 орфографик хаталы эшкә лә «4» билдәһе ҡуйырға мөмкин.
«3» билдәһе 6 орфографик, 6 пунктуацион йә 3 орфографик, 9 пунктуацион, йә 12 пунктуацион хаталы эшкә ҡуйыла. Әгәр эштә өс бер типтағы хата ебәрелһә, 8 орфографик, 8 пунктуацион хаталы эшкә лә «3» билдәһе ҡуйырға мөмкин.
«2» билдәһе 9 орфографик, 9 пунктуацион йә 8 орфографик, 10 пунктуацион хатаһы булған диктантҡа ҡуйыла.
Әгәр контроль диктанттан һуң өҫтәмә грамматик, орфографик, лексик эштәр тәҡдим ителһә, уларҙың һәр береһе айырым баһалана.
Грамматик биремдәрҙе баһалағанда түбәндәгеләрҙе иҫәпкә алыу тәҡдим ителә:
«5» билдәһе бөтә эште лә теүәл йә бер хата булғанда,
«4» билдәһе эштең яртыһынан күберәге дөрөҫ эшләнгәндә,
«3» билдәһе яртыһынан әҙерәге дөрөҫ әшләнгәндә,
«2» билдәһе бер эш тә дөрөҫ эшләнмәгәндә ҡуйыла.
Иншаларҙы һәм изложениеларҙы баһалау
Инша һәм изложениелар яҙҙырыу аша уҡыусыларҙың:
теманы аса белеүе, тел сараларын инша йәки изложениеның темаһына һәм уларҙағы төп фекерҙе аңлатыу бурыстарына ярашлы һайлай белеүе,
яҙғанда, грамматик нормаларға һәм дөрөҫ яҙыу ҡағиҙәләренә таянып эш итеүе тикшерелә. Шуның өсөн иншаға ла, изложениеға ла һәр ваҡыт ике билдә ҡуйыла.Беренсе билдә менән- уларҙың йөкмәткеһе һәм телмәр төҙөлөшө, икенсе билдә менән грамоталылыҡ кимәое баһалана.
Баһаларҙың төп критерийҙары
Йөкмәтке һәм телмәр төҙөлөшө Грамоталылыҡ Баһалау
1.Яҙма эштең йөкмәткеһе тулыһынса темаға тура килә.
2. Фактик хаталар юҡ.
3.Йөкмәтке эҙмә-эҙлекле бирелә (план буйынса йәки планһыҙ),
4. Эш лексик яҡтан бай.
5.Эш темаға һәм төп фекерҙе аңлатыу маҡсатына ярашлы стилдә һәм мәғәнәүи яҡтан текс камил.
Иҫкәрмә. Бер генә телмәр хатаһы һәм бер генә йөкмәтке хатаһы булған яҙма эшкә «5» билдәһе ҡуйырға мөмкин. Яҙма эштә 1 орфографик,йәки 1 пунктуацион,йәки 1 грамматик хата (тимәк,бөтәһе 1 генә хата) булһа, «5» билдәһе ҡуйыла
Эштең йөкмәткеһе, нигеҙҙә, темаға тура килһә (теманан ситкә китеү бик аҙ булһа),
Йөкмәтке, нигеҙҙә,дөрөҫ бирелһә, әммә эштә бик аҙ булһа ла, фактик хаталар осраһа,
Төп фекерҙе аңлатыу эҙмә-эҙлеклегендә тупаҫ булмаған етешһеҙлектәр генә булһа,
Яҙма эш, нигеҙҙә, синоним һүҙҙәргә һәм синонимик грамматик формаларға бай булһа,
Эш бер төрлө стилдә яҙылыуы һәм тасуири булыу менән айырылып торһа,
Иҫкәрмә. Яҙма эштең телмәр хаталары өстән дә, йөкмәткеһендәге хаталар икенән дә артмаһа,уға «4»билдәһе ҡуйырға мөмкин. Яҙма эштә 2 орфографик һәм 2 пунктуацион хата, йәки 1 орфографик һәм 3 пунктуацион хата булһа, йәки бер орфографик хатаһы ла булмайынса, пунктуацион хаталары 4-тән,һәм грамматик хаталары 2-нән артмаһа, «4» билдәһе ҡуйыла
Яҙма эштә теманы ситкә китеүгә ҡараған етди хаталар булһа,
Төп фекер дөрөҫ аңлатылһа әммә эштә фактик хаталар ебәрелгән булһа,
Айырым өлөштәрендә төп фекерҙе аңлатыу эҙмә-эҙлеклеге боҙолһа,
Яҙма эш бер төрлөрәк типтағы синтаксик конструкцияларҙан торһа,һүҙлеге ярлы,һүҙҙәрҙе ҡулланыуҙа хаталар булһа,
Эш тема һәм уны аңлатыу (асыу) талап иткән бер төрлө стилдә яҙылмаһа,
Иҫкәрмә. Яҙма эштәге телмәр хаталары 5-тән ,йөкмәткелеге хаталар 4-тән артмаған хәлдә лә,эшкә «3» билдәһе ҡуйырға мөмкин. Яҙма эштә 4 орфографик һәм 4 пунктуацион хата, йәки 3 орфографик һәм 5 пунктуацион хата, йәки 7 пунктуацион хата һәм орфографик хатаһыҙ булһа,шулар өҫтөнә 4 грамматик хата ебәрелһә, «3» билдәһе ҡуйыла
Яҙма эш темаға тура килмәһә,
Фактик хаталар күп булһа,
Эштең бөтә өлөштәрендә фекер аңлатыу эҙмә-эҙлеклеге боҙолһа,текст өлөштәре араһында бәйләнеш булмаһа,плпнға ярашһыҙ булһа,
Һүҙлеге ғәҙәттән тыш ярлы булһа,эш үҙ-ара бәйләнеше булмаған бер төрлө конструкциялы ҡыҫҡа һөйләмдәрҙән торһа,һүҙҙәр ҡулланышында ла хаталр осраһа,
Эштә стилдең бер төрлөлөгөнә ирешелмәгән булһа,
Иҫкәрмә. Яҙма эштәге телмәр хаталары 7-нән,йөкмәткеһендәге хаталар һаны 6-нан артмаған хәлдә лә,уға «2» билдәһе ҡуйырға мөмкин. Орфографик хаталары 7-нән,пунктуацион хаталары 7-нән ,грамматик хаталар ҙа 7-нән артһа, «2» билдәһе ҡуйыла
Тест формаһындағы яҙма яуаптарҙы баһалау критерийҙары:
86%- тан артыҡ - «5» билдәһе
71 – 85 % - «4» билдәһе
51 – 70 % - «3» билдәһе
0 - 50 % - «2» билдәһе
ЙОМҒАҠЛАУ КОНТРОЛЬ ДИКТАНТЫ
Файҙалы үтһен ялың!
Йәй минең иң яратҡан миҙгелем. Бөтә ер иҫ киткес матурлыҡҡа төрөнә. Урманға барһаң, серле тәбиғәт донъяһы асыла.Унда ниндәй генә сәскәләр, үләндәр үҫмәй, ниндәй генә ҡоштар һайрамай.
Йәй матур, әлбиттә. Ләкин мин матурлыҡҡа һоҡланып ҡына йөрөмәйем. Каникулымды файҙалы үткәрергә тырышам. Әҙәби китаптар, газета–журналдар уҡыйым.
Йәй көнө мин әсәйемә ярҙам итергә тырышам. Баҡсала еләк-емешкә һыу һибәм, сүп үләндәрен утайым. Дуҫтарым менән аралашырға ла ваҡытым ҡала. (65 һүҙ.)
УҠЫУ-УҠЫТЫУ МЕТОДИК ҺӘМ МАТДИ –ТЕХНИК ҠУЛЛАНМАЛАР, ӘҘӘБИӘТ ИСЕМЛЕГЕ
Уҡыу-уҡытыу методик ҡулланмалар:
Толомбаев Х. А.,, Дәүләтшина М.С., Ғәбитова З. М., Усманова М. Ғ «Башҡорт теленән программа» (Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең I-IX кластары өсөн) нигеҙендә төҙөлдө. - Ижевск: «Книгоград», 2008.
Усманова М.Ғ, Ғәбитова З.М., Абдулхаева Г.Н. Башҡорт теле: Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең 6-сы класс уҡыусылары өсөн дәреслек. – Өфө : Китап, 2010.
Усманова М.Ғ., Ғәбитова З.М. Башҡорт теленән диктант һәм изложениелар йыйынтығы: Рус мәктәптәренең 5-11-се класс уҡытыусылары өсөн ҡулланма. - Өфө: Китап, 2009.
А2на1олов Р.!. М9кт9пт9 баш3орт телен у3ытыу методика8ы. - %ф5: Китап, 2011.
Матди -техник ҡулланмалар:
компьютер;
принтер;
проектор;
магнитофон;
Электрон дәреслек. Башҡорт (дәүләт) теле. 5-11 – Өфө: Мәғариф министрлығы, 2003.
Электрон дәреслек. Башҡорт әҙәбиәте. 5-9 класс – Өфө: Мәғариф министрлығы, 2003.
таҡта;
Әҙәбиәт исемлеге:
Ба8ауетдинова М.И., Й919ф9рова Г.Н. Баш3орт теле 89м 929би9те д9рест9ренд9 я4ы технологиялар 3уллыныу (методик 3улланма). - %ф5, НМЦ «Педкнига», 2008.
!9битова З.М. Телм9р 76тере7 д9рест9ре. Баш3орт телен д97л9т теле итеп 5йр9не7сел9р 5с5н.- %ф5, Китап, 2009.
!9битова З.М., Толомбаев Х.А. Уры6 м9кт9пт9ренд9 баш3орт телен у3ытыу2ы ойоштороу буйынса методик к949шт9р. - %ф5: Баш3ортостан, 2006.
Д97л9тшина М.С., !9битова З.М. Баш3орт телен у3ытыу методика8ы: баш3орт теле д97л9т теле итеп у3ытыл1ан м9кт9пт9р 5с5н. 2-се ки69к. - %ф5: Китап, 2011.
Усманова М.Г. Изучаем башкирский язык. Интенсивный курс обучения. – Уфа: Китап. 2011.
Усманова М.!. Баш3орт теле грамматика8ы таблицалар2а 89м схемалар2а. - %ф5: Китап, 2007.
Усманова М.!., Абдуллина Ф.Ф. Баш3орт теле. М9кт9п у3ыусылары, у3ыр1а ине7сел9р, у3ытыусылар 5с5н 3улланма. #а1и29л9р. Тестар. - %ф5: 2008.
Азнабаева Ф.Ф., Сахипова З.Г., Саяхова Л.Г., Ураксин З.Г. Русско- башкирский учебный словарь. - %ф5: Китап, 2009.
10. (хм9тов М.Х. Баш3орт телене4 антонимдар 872леге. - %ф5: Китап, 2009.
11. Надршина Ф.А. Русско- башкирский словарь пословиц- эквивалентов. Уфа: Китап, 2008.
12. Суфьянова Н.Ф., Сиразитдинов З.(., Ура3син З.!..- Баш3орт телене4 а4латмалы 872леге. - %ф5: Китап, 2011.
13. Усманова М.! Баш3ортса- русса синонимдар 872леге. -%ф5: Китап, 2010.
14. «Йәншишмә», «Аҡбуҙат», «Аманат», «Йәшлек» гәзит-журналдары.
Интернет- ресурстар:
Башҡорт теле һәм әҙәбиәте http://saliramilya.ucoz.ru/index/bash_ort_tele_d_rest_rend_u_yusylar_a_belem_bire/0-187Башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы Ямалова Шәкирә Миңнегәрәй ҡыҙының сайты http://bashkir.jimdo.com/
Программалар http://lib.podelise.ru/docs/56313/index-817-7.html