Мектепке дейінгі кіші жас?а арнал?ан дамытушы ойындар

Балабақшадағы дамытушы ойындар.
Балабақшадағы дамытушы ойындар: балабақшасына қатысуда  тәрбиелiк үрдісте ойынның функциясы кез-келген баланың  өмiрінде маңызды кезең болып көрiнедi . Бала балабақша тәрбие үрдісіндегі қарым-қатынасында бірінші тәжірибесі үлкендермен, құрбыларымен аңғарады. Күннің ұйымдастыру тәжірбиесіне үйренеді. Кез-келген мектепке дейiнгi мекеменiң негiзгi функцияларының бiрi білім және баланың дамуы   болып табылады. Әр бала қоршаған ортаны ойын және ойыншықтар арқылы таныйды. Үрдісте қатысушылардың өзара әрекеттесулері және ойын-формасының қызметі, негізгі себеппен ықшамдаған үлгіде негізгі жағдайларды пішіндеу және оның сапасын тәжірибеде анықтау. Ойын - кіші жастағы балада қоршаған ортаны танудан және қоршаған заттарды зерттеуімен және оларды салыстырудан басталады. Бала үшiн ойынның негiзгi элементтерi ойыншықтар  болып көрiнедi, сол сияқты қоршаған әлемнiң бұйымдары. 
Баланың өмiрi алғашқы жыл ең қарқынды даму сипатталады және болған негiзгi дағдыларды  әріқарай тек жетiлдiрiлу керек. Баланы қызықтырушы ойындар тәжірбиеде қиындатылып жаңа дағдыларда алынады. Балабақшада дамытушы ойындар қисынды , шығармашылық ойлауды , жадтың , назардың, елестетудің мүмкіндіктерін туғызады. Балалардың үйлерінде шұғылданған дамытатын ойындардан айырмашылығы, балабақшада дамытатын ойындар тәрбиешімен толық тексеріліп отырады. Балабақшада дамытатын ойындар балаларды дамытуда , қабілеттілік мүмкіндіктерін есепке алумен бала жасының деңгейлігіне ұсынып отыр. Белгiлену керек, кiшi тобында ойын балабақшалардың үлкен топтарындағы балалар ұсынылатын ойындардан айтарлықтай ерекшеленген. Неліктен ондай айырмашылықтар болады? Кіші топтағы дамытушы ойындардың ерекшеліктері ойын - бірегей механизм, әртүрлі сапалы мүмкіндік беретін дамыту. Дәл осындай, кіші топқа дамытушы ойындар психиканы дамытуға рұқсат етеді, назар, ұсақты , кисынды ойлау . Негiзгi өз мақсаты, ең кiшкентай балалар үшiн дамыту ойын балалардың  жалпы дамуларына  ие болады және келесi даму сатысына оның дайындығы болып есептеледі.   Дамуда - мектепке дейінгі келесі кезеңге дайындауда бала жалпы даму және оның жасымен кіші мектепке дейінгі маңызды абстракты ойлауға, кисынды талдауға, жоспарлауға және талдауға, қоршаған ортаны дұрыс қабылдауына үйренеді. Балаларға әр түрлі пазылдар, мазайкалар, әртүрлі геометриялық пішіндерді ұсынады. Балалардың сөздік қорын дамытуда ойын, тапсырма, жаттығулардың орны ерекше. Соның ішінде ойын – баланың шын тіршілігі. Ойын арқылы бала айналасындағы нәрседен өзіне қызықтысына ықыласы ауып, таңдап алады. Баланың бір ерекше қасиеті сөйлеуден еш жалықпайды. Ойын бала тілінің дамуына ықпалын тигізіп, таным белсенділігінің дамуына жол ашады. Қай бала болмасын ойынмен өседі, өйткені бала табиғатының өзі тек ойынмен байланысты. Ойын үстінде бала еш нәрсеге тәуелсіз.Ол өзін еркін ұстайды. Ал еркіндік дегеніміз барлық дамудың баспалдағы, бәрін білуге деген талпынысы мен құлшынысы. Баланың білуге деген құштарлығы, сөйлеуі ойын үстінде қалыптасады. Сөздік қорды дамыту ісін ұйымдастыру жұмысында ойын сабағы ең негізгі орын алады.Тәрбиеші бақылау, заттарды қарау, сурет қарау, жұмбақ шешу және құрастыру, саяхат, ойын-сабақтарын ұйымдастыру барысында балалардың сөздік қорларын дамытады.
Мектеп жасына дейінгі балаға ойын деген ол- өмір . Бұл жайы балалар психологтармен және мектепке дейінгі педагогика шеберлерімен дәлелдеген. Дамытушы ойындар ортада педагогикада соңғы жылдары пайдаланады . Психикалық үрдістерді дамыту үшін дидактикалық қимыл-қозғалыс, құрылыстардың және басқа ойындар мәні түзеледі. Балалардың сонымен қатар материал ретінде пайдалану, суреттер және ойыншықтар, ойын ұстанымымен алмастырмайды . Бұлар тек қана жұмыс барысында емес ойындарда да өткізуге болады , сонымен қатар серуенде , басқа кезеңдерде. Бүгін жаппай мектепке дейінгі мекемелерде тәрбиешілер ғана қолданады..
Балабақшада дамытушы ойындар өте эмонациональді және қызықты. Олар шығармашылық қабілеттіліктердің кеңдік ойлау дамуына жағдай жасайды, логикалық ойлауды қалыптастырады. Дамытушы ұйымдастырылған іс-әрекетер балаларға нақты әсер етеді . Олардың көмегімен балалар өмір сүруді үйренеді .Дамытушы ойындар танымдық сезімді оятады.

Нуркина Л.Б.
«Балауса» балабақшасының тәрбиешісі.