Мемлекеттік тіл — мені? тілім

Сабақ тақырыбыМемлекеттік тіл – менің тілім Дайындаған: Алимбаева .Б.Т.қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Сабақтың мақсаты:а)білімділік: оқушылардың мемлекеттік тіл, ҚР “Тіл туралы Заңы”және де ойды айшықты жеткізу құралы фразеологизмдер турасында білім дағдысын қалыптастыру, таным көкжиегін кеңейту;Ә) тәрбиелік: мемлекеттік тіл мәртебесінің биіктеуіне үлес қосуға , оны сүюге, асылымызды ардақтауға баулу;б) дамытушылық: теория мен практиканы ұштастыру, сөздік қорын молайту, еркін, айшықты сөйлеу, шығармашылық қабілеттерін арттыру;Сабақтың түрі: аралас сабақТехнология: Тірек сызбаӘдісі: диалогтік, баяндау, көрнекілік, сұрақ-жауап, шығармашылық, интеллектуалдық ойынҚұрал-жабдық: интерактивті тақта, Заңдар түпнұсқасыҚосымша әдебиеттер: ҚР Тіл туралы ЗаңыҚР конституциясыҚазақша-орысша фразеологиялық сөздікҚазақша-орысша аударма сөздік Сабақ барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі1. Сәлемдесу. Оқушылардың сабаққа қастысымын тексеру. 2. Сабаққа назар аударту.ІІ. Үй тапсырмасын тексеруҚазақ тілі туралы өлеңді жатқа мәнерлеп оқу.(Оқушылардың берілген тақырып аясындағы өлеңдерді жатқа айтуы)ІІІ. Үй тапсырмасын бекіту“Орамал тастамақ” ойыны. Бір-біріне тіл туралы мақал-мәтелдер айтып, орамал лақтырады. Қағып алған оқушы мақал айтып, келесі оқушыға лақтырады. Жаңа сабақТақырыппен танысуТоптастыру Оқулықпен жұмысСөздік жұмысМәтінмен жұмысШығармашылық диктант“Сөз мерген”Домино Мемлекеттік тіл туралы Қазақстан Республика-сыныңТіл туралы Заңында Қазақстан РеспубликаныңАта Заңында Ата Заңның1995ж 30 тамыз 7-бап1-тармағында Тіл туралы заң1997 ж 11 шілде4 бабында Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі-қазақ тілі. Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі-қазақ тілі.Мемлекеттік тіл- мемлекеттің бүкіл аумағында қоғамдыққатынастардың барлық саласында қолданылатын мемлекеттік басқару, заң шығару, сот ісін жүргізу, және іс қағаздарын жүргізу тілі. Фразеологизм – қазақ әдеби тілінің айшықты да, мәнерліде бай тіркестер топтамасы. Бұлар өзінің бейнелілік, әсерлілік,экспрессивті-эмоциялық, суреттеме қасиетімен көзге түседі. Осындай көркем, пәрменді, бояуы қанық алуан түрлі тұрақты тіркестерді халық орынды пайдаланып ұрпақтан-ұрпаққа жеткізіп келеді.Фразеология мәселесіне арналған ғылыми зерттеулер, еңбектер көп. Бірақ, әлі де болса, фразеологизмнің кейбір теориялық мәселелері жөнінде бір тұжырымға тоқтам жасай алмай келе жатқан пікіралалықтары да баршылық. Айталық, кейбір зерттеуші ғалымдар фразеологизмге тек идиомдарды жатқызады да, фразеология көлемін тым тарылтады. Бұған жүгінсек, тілімізде идиомнан басқа да сан түрлі бейнелі тиянақты тіркестер сырттап қалады. Ал енді бір топ зерттеушілер фразеология көлемін өте молайтып, тілге тиянақты тіркес атаулыны түгелдей (күрделі атаулады) қамтиды да, фразеологизмнің бас белгілері анықтамасынан шалғайлап кетеді. Проф. А.И. Ефимов, Г.Х. Ахунзянов мақал- мәтелдерді, қанатты сөздерді фразеологизмнің айрықша бір түрі деп қарастырады. «Мақал мен мәтелде, қанатты сөздерфразеологизмдердің қатарына жатқызылғанда, олардың сөйлеу кезінде тыңнан жасалынбай, даяр қалпында жұмсалатынын, құрамының тұрақтылығы ескеріледі.Мақал-мәтелдер – талай ғасыр жемісі. Сондықтан әбден ой елегінен өтіп екшелеген,сөйтіп тұрақталған тіркестер. Афоризм, қанатты сөздер – ұлы адамдардың артқыға қалдырған өнеге, өсиеттері. Олар да тілде жиі қолданыс тауып тұрақталған, мақал, мәтелдер сияқты түйдегімен тұтас бір-ақ айтылады. » Біз де осы ғалымдардың пікірін құптаймыз. Фразеологизмдер Тұрақты сөз тіркестері Мақал мәтелдер Нақыл,қанатты сөздер Тіліңмен жүгірме, Біліміңмен жүгір.Сүңгі жарасы бітер, Тіл жарасы бітпес Толғауы тоқсан қызыл тіл,Сөйлеймін десең өзің біл...(Абай)Өлең – сөздің патшасы, сөз сарасы...(Абай) І. Кітаппен жұмысА) “Кім жылдам?”. Берілген мақал-мәтелдердің орыс тіліндегі баламасын тауып, оларды жатқа айту.1. Сегіз қырлы, бір сырлы - Разностаронный 2. Білімді мыңды жығады,Білекті бірді жығады. - Умный одолеет тысячу, сильный одного.3. Ұяттың үлкені – өзіңнен өзің ұялу. - Лучше всего стыд перед самим собой.4. Екпей егін шықпас, үйренбей білім жұқпас. - Не посеяв, хлеба не вырастишь, Без учения знаний не приобретешь.Ә) “ Мағынасы қандай?”Сегіз қырлы, бір сырлы.Өнер, білім – бәрі де Оқуменен табылған ІІ. “Фразеологиялық сөздікті пайдалана отырып”, берілген тұрақты тіркестерді мағынасымен сәйкестіруҚой аузынан шөп алмас үндемеуИт жандылездеТаяқ тастам көнбісМұзға отырғызып кетужақынЖұмған аузын ашпаужуасКөзді ашып жұмғаншаалдау ІІІ. А) Сөздікпен жұмыс. “Қазақша-орысша сөздікке” сүйене отырып № Сөз Орысша аудармасы сілтеме 1 Мәртебе статус Алматы: “Арыс”, 2007ж. 394-бет 2 Қатынас-құрал Средство общения Алматы: “Арыс”, 2007ж. 389-бет 3 Қызмет ету Служить Алматы: “Арыс”, 2007ж. 351-бет 4 ресми Официальный Алматы: “Арыс”, 2007ж. 48-бет 5 Есептеу считать Алматы: “Арыс”, 2007ж. 415-бет 6 Жариялау Заявить Алматы: “Арыс”, 2007ж. -бет 7 Іс қағаздары Деловые бумаги Алматы: “Арыс”, 2007ж. 394-бет 8 мәлім Известно Алматы: “Арыс”, 2007ж. 394-бет 9 Үгіттеу Агитировать Алматы: “Арыс”, 2007ж. 394-бет 10 Қайнар Родник Алматы: “Арыс”, 2007ж. 298-бет ә)Мәтінмен жұмыс.“Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі – қазақ тілі” атты мәтінді оқу2) Мазмұнын айту Шығармашылық диктант (Берілген тұрақты сөз тіркестері мен мақалдардың жалғасын табу)Cіркесі су... (көтермейді)Ит арқасы... (қиянда)Төбе шашы... (тік тұрды)Ит өлген... (жер)Бас кеспек болса да, ... (тіл кеспек жоқ)Жеті жұрттын тілін біл, ... (жеті түрлі ілім біл)Жыланның уы тісінде, ... (адамның уы тілінде) Сөз мерген “Мықты болсаң, тауып көр” АйЖасҚара қарау Ай қарау ТаяқТау Су жүрек Су жүрек ТерезесіЕсігіСағы Сыну Сағы сыну “Жүйрік болсаң, шауып көр” СөзденЖартыТілден Пәле Басқа пәле тілден ТасКесекСөз жарады Тіл тас жарады, Тас жармаса, бас жарады ПілТау Адам көтермеген Піл көтермегенді тіл көтереді “Ойлы болсаң, озып көр” Жұмған аузын ашпау Набрать в рот воды Іске сәт! Желаю успеха! Сөзге келмеу Без слов Он саусағынан өнер тамған Мастер на все руки (Золотые руки) Бекіту тапсырмасы. “Домино” тест үлгісі ҚР Тіл туралы Заңы қашанқабылданды? 1995 жыл 30 тамыз 1991 жыл 11 шілде 1997 жыл 11 шілде Қазақ тілі - ҚР мемлекеттік тіліекені туралы Ата Заңның қай бап,қай тармағында жазылған? 7-бап, 1 тармақ 4-бап,1-тармақ 7- бап,2-тармақ 1-бапта көрсетілген 4-бапта көрсетілген 7-бапта көрсетілген ҚР мемлекеттік тілі турасында “Тіл туралы Заңның”қай бабында көрсетілген? ҚР Тіл туралы Заңы қашанқабылданды? Қазақ тілі - ҚР мемлекеттік тіліекені туралы Ата Заңның қай бап,қай тармағында жазылған? 1997 жыл 11 шілде 7-бап, 1 тармақ ҚР мемлекеттік тілі турасында “Тіл туралы Заңның”қай бабында көрсетілген? 4-бапта көрсетілген Үй тапсырмасы:Тақырыпты оқу “Қазақ тілі – мемлекеттік тіл” деген тақырып аясында эссе жазу. Бағалау: № Жұмыс түрлері Мұғалім бағасы Өзін-өзі бағалау Бірін-бірі бағалау Қорытынды 1 Оқулықпен жұмыс + + + 2 Сөздік жұмыс + + 3 Мәтінмен жұмыс + + 4 Шығармашылық диктант + + 5 “Сөз мерген” + + + Домино +