Иярчен ??мл?л?рне? т?зелеш ягыннан т?рл?рен кабатлауга презентация

1 нче декабрь – СПИДка каршы көрәш көне1 декабря Всемирный день борьбы со СПИДом Кушма җөмлә буенча тест нәтиҗәләре Бәяләү критерийлары: 10- 9 балл – “5” 8-7 балл – ”4” 6-5 балл - “3” 4 һәм кимрәк балл – “2”Тест җаваплары - 2 6) - 1- 4 7) - 2- 1 8) - 3 - 1 9) - 2- 4 10)- 2 Иярченле кушма җөмләләргә синтаксик анализ ясау тәртибеБаш кисәкләр (грамматик нигез) билгеләнә.Җөмлә чикләре күрсәтелә.Баш һәм иярчен җөмләләр ачыклана.Иярчен җөмләнең төзелеше һәм мәгънәсе ягыннан төре күрсәтелә.Иярчен җөмләне баш җөмләгә бәйләүче чаралар билгеләнә.Тыныш билгесе куелу очрагы аңлатыла.Схемасы төзелә.Җөмләнең тулаем төре күрсәтелә. Тикшерү үрнәге(1) Туган илем бөек, (2)шуңа горурланам мин.Нигә?Телдән:2 нче җөмлә - баш җөмлә, 1 нчесе - иярчен җөмлә, аңа нигә? соравы куела, аналитик иярчен сәбәп җөмлә.Бәйләүче чарасы – шуңа мөнәсәбәтле сүзе. Ялгызак мөнәсәбәтле сүзе булган баш җөмлә иярчен җөмләдән соң килә, шуңа күрә өтер куела.Язмача:2 Б.Җ.1 А.И.С. Җ.шуңа мөнәсәбәтле сүзе*Бу- аналитик иярчен сәбәп җөмләле кушма җөмлә* Өтер куела, чөнки ялгызак мөнәсәбәтле сүзе булган баш җөмлә иярчен җөмләдән соң килә Аналитик иярченле кушма җөмләдә тыныш билгеләре{5C22544A-7EE6-4342-B048-85BDC9FD1C3A}КагыйдәМисалларБаш җөмләдән соң килеп, көттерү интонациясе белән бәйләнгән иярчен җөмлә алдыннан ике нокта куела.Ялгызак мөнәсәбәnле сүзе булган баш җөмлә иярчен җөмләдән алда килсә, җөмләләр (компонентлар) арасына ике нокта куела.Иярчен җөмлә алдан килеп, баш җөмлә ялгызак мөнәсәбәтле сүздән башланса, җөмләләр арасына өтер куела.Парлы мөнәсәбәтле сүз ярдәмендә бәйләнешкә кергән баш һәм иярен җөмлә арасына өтер куела.Ияртүче теркәгеч ярдәмендә бәйләнешкә кергән баш һәм иярчен җөмлә арасына өтер куела.Иярчен җөмлә алдан килеп, баш җөмлә ялгызак мөнәсәбәтле сүздән башланмаса, җөмләләр арасына сызык куела(1)Кызлар сөйләделәр:(2)Мәликә кичке уенга бөтенләй төшмәгән. (2 нче җөмлә – аналитик иярчен тәмамлык җөмлә) (1) Шунысы куанычлы: (2) баш исән. (М.Х.) ( 2 нче җөмлә - аналитик иярчен ия җөмлә)(1) Туган илем бөек ,(2) шуңа горурланам мин. (1 нче җөмлә – аналитик иярчен сәбәп җөмлә)(1) Кемнең белеме бар , (2) шуның кадере бар (М.) (1 нче җөмлә – аналитик иярчен аергыч җөмлә)(1) Ал гыйлем , (2) чөнки яшәүнең асылы ул (Г.У.)(2 нче җөмлә – аналитик иярчен сәбәп җөмлә)(1) Үзең нинди – (2) көзгең шундый. (М.)(1 нче җөмлә- аналитик иярчен хәбәр җөмлә) Бирелгән җөмләләрнең төрен билгеләгез. Тыныш билгеләрен аңлатыгыз.Көннәр якты булсын өчен, әни кирәк.2. Теле барның иле бар Синтетик иярченле кушма җөмләдә тыныш билгеләре{5C22544A-7EE6-4342-B048-85BDC9FD1C3A}КагыйдәМисалларҮзе бәйләнгән сүздән ерак торучы синтетик иярчен җөмлә баш җөмләдән өтер белән аерыла.И с к ә р м ә:Синтетик иярчен ия, аергыч, урын, тәмамлык җөмләләр баш җөмләдәге ияртүче сүздән ерак торса да, тыныш билгесе белән аерылмый.2) Баш җөмләгә дип бәйлек сүзе ярдәмендә ияргән тәмамлык җөмлә, ияртүче сүздән ерак торса, баш җөмләдән өтер белән аерыла.(1) Сугыш беткәч , (2) батыр күбәер (М.) (1җөмлә – синтетик иярчен вакыт җөмлә) 2. (1) Егетнең, (2) үзе үлсә дә, (2) сүзе үлмәс. (М.)(1җөмлә – синтетик иярчен кире җөмлә)1. (1) Теләге бар (2) тиктормас. (М.) (1 нче җөмлә – синтетик иярчен ия җөмлә)2. (1)Акылы үткен (2) кеше теленнән беленә. (М.)(1 нче җөмлә - синтетик иярчен аергыч җөмлә)3. (1) Чәчәк бар җирдә (2) бал була. (М.) (1 җөмлә -синтетик иярчен урын җөмлә) 4. (1) Тел әйтә алмаганны (2) җыр әйтер. (М.) (1җөмлә – синтетик иярчен тәмамлык җөмлә)(1) Көтү кайтмый дип ,(2) кич җитми калмас (Лезгин мәкале). (1җөмлә – синтетик иярчен тәмамлык җөмлә) Схема буенча җөмлә төзергәI вариант II вариант-кач(-кәч) кушымчасычөнкиЯнәшә торуIII вариант 1 нче декабрь – СПИДка каршы көрәш көне1 декабря Всемирный день борьбы со СПИДом Өй эше:Карточкадагы ситуацияләр буенча кушма җөмлә уйлап язарга, схемасын төзергә. “Татар халык мәкальләре” китабыннан иярченле кушма җөмләләргә 4 мисал язарга.“Сәламәт яшәү рәвеше” дигән темага хикәя булырлык 4-5 кушма җөмлә уйлап язарга.