Саба?ты? та?ырыбы Ньютонны? бірінші за?ы. Инерциялы? сана? ж?йелері

9а сынып

СабаKтыS таKырыбы: НьютонныS бірінші заSы. ИнерциялыK санаK ж_йелері.
СабаKтыS маKсаты:
Білімділік маKсаты: ОKушы білімін, іскерлігін, даCды деSгейін баKылау, баCалау. НьютонныS бірінші заSымен таныстырып, инерциялыK санаK ж_йелері жайлы т_сінік Kалыптастыру.
ДамытушылыK маKсаты: ОKушылардыS білім деSгейін ж‰не білім мазмaныныS тaраKтылыCы мен оны игерудегі іскерлік пен даCдыны баKылау.
Т‰рбиелік маKсаты: Адамгершілікке, aKыптылыKKа, алCырлыKKа, отанс_йгіштікке, табиCатты аялауCа, сыйластыK пен ‰дептілікке баулу.
СабаKтыS т_рі:жаSа білімді Kалыптастыру, жалпылау
СабаKтыS ‰діс-т‰сілдері: €Sгіме, лекция, кітаппен жaмыс.
СабаKтыS к™рнекіліктері: плакаттар, суреттер, компьютер
СабаKтыS барысы:
І. `йымдастыру кезеSі:
1. С‰лемдесу;
2. ОKушыларды т_гендеу;
3. Сынып болмесініS тазалыCын тексеру;
4. ОKушылардыS сабаKKа дайындыCын тексеру (жaмыс орны, отырыстары, сыртKы т_рлері);
5. ОKушылардыS назарын сабаKKа аудару.
ІІ.^й тапсырмасын тексеру, Kайталау.
А) теориялыK білімдерін тексеру.
€) практикалыK тапсырмаларын тексеру.
Б) есептерін тексеру.
ІІІ. Білімді жан-жаKты тексеру.
ІV. ЖаSа материалды KабылдауCа ‰зірлік, маKсат Kою.
Б_гінгі негізгі маKсатымыз оKулыK бойынша НьютонныS бірінші заSымен танысамыз.
Центге тартKыш _деу деп Kандай _деуді айтады?
Неліктен центрге тарKыш _деуді нормаль _деу деп те атайды?
Центрге тартKыш _деудіS формуласы?
JисыKсызыKты KозCалыс деп Kандай KозCалысты айтады?
Айналу периоды дегеніміз Kандай физикалыK шама?
Жиілік деп Kандай шаманы айтады?
V. ЖаSа материалды меSгерту:
1. Динамика-денелердіS ™зара ‰рекеттесу заSдарын зерттейтін механиканыS б™лімі.
2. ИнерциялыK санаK ж_йесі-салыстырмалы тыныштыCын немесе т_зусызыKты ж‰не бірKалыпты KозCалысын саKтайтын ж_йе.
3. ИнерциялыK емес санаK ж_йесі –_деумен KозCалып келе жатKан ж_йе.
4. ПроблемалыK эксперимент:
А) ЖазыK ‰йнектіS _стіне кішкентай болат шар Kоямыз. Неге ол тыныштыKта болады?
€) АKырын т_рту арKылы шарикті бірKалыпты т_зусызыKты KозCалысKа келтіреміз. ШариктіS бірKалыпты ж‰не т_зусызыKты KозCалысы басKа денелердіS ‰рекеті теSгерілгенде болады.
5. Тарихи деректер. (Аристотель, Галилей ж‰не НьютонныS KозCалыс ж™ніндегі еSбектері)
6. НьютонныS бірінші заSы, оны д‰лелдейтін мысалдар.
VІ. ОKытылып отырCан оKу материалын KабылдаудаCы оKушы т_сінігін тексеру.
§10 дайындыK сaраKтарын талдау.
Jандай санаK ж_йесі инерциялыK деп аталады?
Жермен байланысKан санаK ж_йесі инерциялыK санаK ж_йеге жата ма?
НьютонныS бірінші заSын д‰лелдейтін мысалдар келтіріSдер.
Электромагниттік ж‰не серпімді толKындардыS aKсастыKтары мен айырмашылыKтары Kандай?
VІІ. ОKытылып отырCан оKу материалын бекіту немесе даCдыландыру жaмыстарын ж_ргізу.
ДеSгейлік тапсырмалар.
І деSгей.
1. Мына жаCдайларда Kайсы денелердіS ‰серлері теSгерілетінін т_сіндіріSдер.
А) с_Sгуір KайыK судыS ішінде тыныштыK Kалыпта тaрCанда;
€) с_Sгуір KайыK су т_бінде тaрCанда.
2. Парашютші бірKалыпты ж‰не т_зусызыKты KозCалыс жасап, т™мендеп келеді. Jандай денелердіS ‰серлері теSгерілетінін т_сіндіріSдер.
3. Автомобиль жазыK горизонталь жолмен моторын с™ндіріп, бірKалыпты KозCала ала ма?
4. Бетірген жаCдайлардыS Kайсысында санаK ж_йесін инерциялыK деп KарастыруCа болады? Егер лифт:
А) еркін т_ссе;
€) жоCары Kарай бірKалыпты KозCалса;
Б) жоCары Kарай _демелі KозCалса;
В) т™мен Kарай _демелі KозCалса;
Д) т™мен Kарай бірKалыпты KозCалса;
Е) жоCары Kарай баяу KозCалса;
ІІ деSгей.
СанаK ж_йесі автомобильмен байланысKан, ж_йе инерциялыK бола ма? Егер автомобиль:
А) горизонталь тас жолмен бірKалыпты ж‰не т_зусызыKты KозCалса;
€) горизонталь тас жолмен _демелі KозCалса.
Б) тік бaрыш жасай орналасKан к™шеге бaрыла отырып, бірKалыпты KозCалса;
В) тауCа бірKалыпты шыKса;
Г) таудан т™мен бірKалыпты KозCалса;
Д) таудан т™мен _демелі KозCалса;
Егер _стел _стінен т_сіп кеткен алма «вагон» санаK ж_йесінде:
А) вертикаль бойымен KозCалса;
€) т_сіп келе жатып, алCа Kарай ауытKыса;
Б) кейін Kарай ауытKыса
В) оS жаKKа немесе сол жаKKа ауытKыса онда поезд Kалай Kарай KозCалып бара жатыр?
ІІІ деSгей.
1. Станциядан шыKKан ройыз жылдамдыCын _детті. Осы кезде ауыр KолсандыKты еден бойымен Kай баCытта жылжыту оSайыраK: пойыздыS ж_ру баCытымен бе, ‰лде Kарама-Kарсы баCытты ма?
VIІI.БаCалау. ^й тапсырмасын беру: §10 , 8-жаттыCу (2,3)
15