Информатикадан ??рыл?ылар ?ызметі. Пернета?тамен ж?мыс та?ырыбына саба? жоспары
СабаKтыS таKырыбы: JaрылCылар Kызметі. ПернетаKтамен жaмыс
СабаKтыS маKсаты:
Білімділік: оKушыларды пернетаKта бетіндегі пернелер Kызметімен таныстыру
Т‰рбиелік: aKыптылыKKа, тиянаKтылыKKа т‰рбиелеу
ДамытушылыK: пернетаKтадаCы пернелер комбинациясыныS м_мкіндіктерімен таныстыру арKылы оKушылардыS есте саKтау Kабілетін дамыту
СабаKтыS т_рі:
СабаKтыS ‰дісі:
К™рнекілігі: компьютер, пернетаKта, плакаттар мен суреттер
СабаKтыS барысы:
І.`йымдастыру б™лімі
А)с‰лемдесу
€) т_гендеу
Б) класс дайындыCын тексеру
ІІ. ^й тапсырмасын тексеру
Компьютер KaрылCылары (™леS мен ертегі)
ІІІ. ЖаSа сабаK
Компьютер KaрылCыларыныS Kызметі
Білемін
Білгім келеді
^йрендім
Монитор
Ж.блок
Принтер
ТышKан
Ішкі жады
СыртKы жады
Сканер
Джойстик
ПернетаKта
Процессор
Монитор – компьютердіS экранына аKпарат шыCаруCа арналCан KaрылCы. СыртKы пішіні жаCынан дисплей т_рлі т_сті теледидардыS экранынан аумайды, сондыKтан к™п жаCдайларда оны монитор деп атайды. Монитор экранында кез-келген к™рініс т_рлі т_сті н_ктелер тобынан немесе сaр н_ктелер тобынан тaрады. Ол н_ктелерді ‰детте пикселдер деп атайды.
Т_рлі т_сті мониторда ‰р пиксель Kызыл, жасыл немесе к™к т_стердіS Kосылысынан тaратын кішкентай _ш н_ктеден тaрады.
Ж_йелік блокKа ДК негізгі KaрылCылары жинаKталCан ж‰не Kосымша KaрылCыларды KосуCа арналCан KосKыштар орналастырылCан, сонымен Kатар ж_йені электр тогына Kосатын батырма KойылCан. ОныS ішіндегілерініS т_рінк™ру _шін артKы KаKпаCын ашу керек. БіраK корпусы ‰р т_рлі болуы м_мкін. Ж_йелік блоктыS алдыSCы таKтасында: компьютерді іске Kосу/™шіру батырмасы, дискжетек, компакт дискіден оKитын CD-ROM, компьютерді Kайта ж_ктеу батырмасы орналастырылCан. Ж_йелік блок _стелге Kоятын горизонталь т_рде немесе тік Kорап т_рінде жасалынуы м_мкін.
Принтер – аKпараттарды KаCазCа басып шыCаратын KaрылCы. Ол арKылы дисплейге шыCа алатын кез-келген аKпаратты KаCазCа шыCаруCа болады. Принтерде м‰тіндік, кестелік, графиктік аKпараттарды Kалауымызша аK-Kара т_сті етіп басуCа болады. ПринтердіS _ш т_рі болады: матрицалыK, сия б_ріккіш ж‰не лазерлік.
ТышKан – Kазіргі кездегі компьютерлерге аKпараттарды енгізуге арналCан KaрылCы. Оны бекер тышKан деп атамаCан, егер назар салып KарасаK, KaрылCыныS компьютерге жалCанCан электр сымы тышKан KaйрыCына, ал ™зініS т_рі тышKанCа aKсайды ж‰не кілемше бетінде тышKан сияKты жылжиды. ТышKанныS сол жаK батырмасын – негізгі, ал оS жаK батырмасын – к™мекші батырма деп атайды. ТышKанды кілемше _стінде жылжытKанда экранда оныS нaсKаCышы да жылжып отырады.
Ішкі жады – компьютердіS ішкі жады жедел жад немесе жедел есте саKтау KaрылCысы деп аталады. Ол ™зіне аKпараттарды жедел жазуCа ж‰не оKуCа м_мкіндік береді. ОндаCы аKпараттар уаKытша, яCни компьютер ™шірілгенше саKталады. Егер компьютер ™шірілсе, онда жедел жадыдаCы барлыK аKпараттар жойылады. Жедел жадыCа аCымда орындалатын барлыK программалар саKталады. Компьютерде екі ішкі жад болады: тaрCылыKты есте саKтау KaрылCысы – бaл компьютердіS ішкі жады боп есептеледі, ол компьютер Kaрастырушы фирма KондырCан схема т_рінде жасалCан, аKпараттарды тaраKты саKтауCа арналCан жад. Жедел есте саKтау KaрылCысы – бaл аKпараттарды уаKытша саKтап тaруCа арналCан жад, компьютерді ™шіргенде аKпарат ™шеді.
СыртKы жады – егер компьютер тек жедел жадымен Cана жaмыс атKарса, онда оны пайдалану ™те Kолайсыз болар еді. Себебі, онда саKталатын аKпарат к™лемі ™те аз болады, онымен бірге компьютерді ™шіргенде, аKпараттар толыCымен жойылады. СондыKтан компьютер ™шірілгенде жазылCан аKпараттар жойылмайтын басKа аKпараттар керек. СыртKы жадыCа жазылCан аKпарат Kашан арнайы ™шірілгенше жойылмайды. СыртKы жады т_рлері – компакт диск, флеш дискілер, дискеталар.
Сканер – KаCаздаCы бейнені суретке т_сіріп алуCа ж‰не оны монитор экранында к™рсетуге м_мкіндік беретін KaрылCы. Ол арKылы сурет, график, м‰тіндерді сканерлеуге болады. К™рініс сканерленгеннен кейін графиктік программалар арKылы оларды ™Sдеуге (_лкейтуге, кішірейтуге, Kайта бояуCа ж‰не т.б) болады.
Джойстик – компьютерлік ойында экранда жылжитын объектіні басKаруCа арналCан рычагты манипулятор Kораптан ж‰не KолCа aстаCыштан немесе бірнеше батырмалардан тaрады. `стаCышты айналдыру ж‰не батырмаларды басу арKылы компьютерге басKару ‰рекетін бере аламыз.
Процессор – бaл компьютердіS басты б™лігі. Процессор – компьютердіS «миы». Ол компьютерлерді басKарады ж‰не программалардаCы барлыK командаларды орындайды. КомпьютердіS кез келген жaмысы процессордыS Kатысуымен орындалады. КомпьютердіS атKаратын жaмысыныS б‰рін, оныS бас микросхемасы – микропроцессор атKарады. Jазіргі кезде к™п таралCан процессор «пентиум», ал ол орналастырылCан компьютер «Пентиум» деп аталады.
ПернетаKта – аKпаратты енгізуге арналCан негізгі KaрылCы. ЕS к™п тараCан пернетаKталар 101 ж‰не 102 пернелерден тaрады. ПернетаKтадаCы пернелерді т™мендегідей блоктарCа б™луге болады: алфавитті-цифрлыK пернелер, олар перне таKтаныS сол жаCына орналасKан. Ол пернетаKтаныS негізгі б™лігі болып табылады. Бaл б™лікте латын, орыс, KазаK ‰ріптері, цифрлар, тыныс белгілер ж‰не басKа да сиволдар орналасKан.
Сонымен, компьютердіS KaрылCыларына не жататынын аныKтайыK.
13 SHAPE \* MERGEFORMAT 1415
ПернетаKтамен танысайыK.
ФункционалдыK пернелер, бaл символдыK пернелердіS _стіндегі жолCа орналасKан. Олар латынныS B1, B2,...,B12 ‰ріптерімен белгіленген. ФункционалдыK пернелер компьютерде к_рделі амалдарды тез орындауCа арналCан.
ЦифрлыK пернелер немесе калькулятор блогы, олар символдыK пернелердіS оS жаCына орналасKан.
Курсорды экран бетінде басKару пернелері. Олар арKылы экранда символ орналасKан орынды аныKтайды.
Бaлардан басKа бірнеше арнайы пернелер орналасKан:
Enter немесе енгізу пернесі.
Бос орын пернесі. Бaл пернелердіS ішінде еS aзын перне, ол символдардыS бір-бірінен ажыратып жазуCа пайдаланылады.
Backspace пернесі. Бaл перне курсордыS алдындаCы символды ™шіруге пайдаланылады.
Shift пернесі. Бaл жазба ‰ріптерді баспа ‰ріптерге ж‰не керісінше ™згертуге пайдаланылады.
Caps look пернесі. Егер оны бір рет басып Kойса, баспа ‰ріптер теріледі, ал оны екінші рет басса, кіші ‰ріптер теріледі.
Delete пернесі. Бaл перне меSзердіS оS жаCында тaрCан символды ™шіреді.
Home - меSзерді жолдыS басына ауыстыру.
End - меSзерді жолдыS соSына ауыстыру.
PgUp- бір бетке жоCары жылжыту.
PgDn – бір бетке т™мен жылжыту.
JолCа арналCан жаттыCулар
С™зжaмбаK шешейік.
1
e
N
D
2
E
n
t
e
R
3
c
a
p
s
L
o
o
K
4
B
a
c
k
s
p
a
c
E
5
s
h
i
F
T
6
h
o
m
E
МеSзерді жолдыS соSына ауыстыру пернесі
Енгізу пернесі
Егер оны бір рет басып Kойса, баспа ‰ріптер теріледі, ал оны екінші рет басса, кіші ‰ріптер теріледі.
Бaл перне курсордыS алдындаCы символды ™шіруге пайдаланылады.
Бaл жазба ‰ріптерді баспа ‰ріптерге ж‰не керісінше ™згертуге пайдаланылады.
МеSзерді жолдыS басына ауыстыру
«СиKырлы тізбек». С™здерді тізбек бойынша жинаKтай отырып, Kандай с™йлем шыCатынын тексерейік
п
е
р
г
е
н
а
ы
л
т
е
н
у
а
р
л
р
C
ы
а
K
т
з
і
г
C
a
K
і
K
а
а
т
т
н
а
е
г
г
п
а
р
а
ы
е
н
н
і
з
Негізгі таKырыпKа арналCан эссе, жыр шумаKтары немесе арнау хаттар жазу.
Мысалы, арнау хат. Jaрметті пернетаKта! СеніS компьютер KaрылCылары ішіндегі алар орныS ерекше, себебі сенсіз компьютер aзаK ™мір с_ре алатынын мен к™з алдыма елестете алмас едім.
Тест жaмысы.
1. КомпьютердіS жaмыс істеуі _шін Kажетті негізгі KaрылCылар:
а) монитор, ж_йелік блок, пернетаKта, принтер;
‰) тышKан, монитор, принтер, сканер;
б) пернетаKта, ж_йелік блок, монитор.
2. Ж_йелік блок бaл –
а) компьютердіS негізгі Kызметтік элементтері тaратын Kорап;
‰) м‰тіндік ж‰не сызбалыK аKпаратты саKтауCа арналCан;
б) м‰тінді алуды, саKтаумен басып шыCаруды Kамтамасыз ететін KaрылCы.
3. Процессор аKпаратты Kандай т_рде ™Sдейді?
а) ондыK санау ж_йесінде;
‰) екілік кодта;
в) графиктік т_рде.
4. Жедел жадтау KaрылCысы, бaл ішкі жад, онда....
а) жазылCан аKпараттыS б‰рі саKталады;
‰) аKпарат уаKытша саKталады;
б) аKпарат тaраKты саKталады.
5. ЕS к™п тараCан процессор т_рі Kалай аталады:
а) Pentium (Пентиум) ;
‰) Celeron ();
б) Sempron ().
1б 2а 3‰ 4‰ 5а
ШаршыныS бір бaрышында саKталCан сырлар.
1. сабаKтан алCан ‰серім
2. сабаKта жіберілген кемшілік
3. егер мен мaCалім орнында болсам, сабаKты былай ж_ргізер едім...
4. сабаKтаCы маCан еS aнаCаны...
5. келесі сабаKтан к_терім...
6. меніS тілегім...
Jорытындылау
Б_гінгі сабаKта біз компьютерлердіS KaрылCылары, олардыS атKаратын Kызметтері туралы с™з еттік. Келесі сабаKтарда, ‰сіресе компьютермен жaмыс жасау кезінде олардыS Kай жерде Kалай пайдаланылатындылыCын білдік. Келесі сабаKтан к_терім жаKсы к™Sіл к_й, білімділік.
^й тапсырмасы.
«Компьютер KaрылCылары», «ЭЕМ-ніS даму тарихы» таKырыптарына буклет жасау
БаCалау
Компьютер KaрылCылары
Ж_йелік блок
пернетаKта
Монитор
монитор
тышKан
процессор
джойстик
сканер
принтер
СыртKы жады
Ішкі жады
15