Презентация по окружающему миру на тему Торел болуктун суг бажы дагыыр ёзулалы

.Торел болуктун “ Суг бажы дагыыр езулалы” Суг бажы дээрге чернин судалы болур. Дагылганы эртирер саавырыАда огбелеривистин ыдыктыг сузуглел кылдыр артырып каан бойдусту камгалаарынын дугайында дээштиг аргаларынын езу-чанчылдарынын бирээзи- СУГ бажы дагыыры. Суг бажы дээрге чернин судалы болур. Дагып каан суг бажы дээрге торел болуувустун эн-не ыдыктыг болгаш хумагалаар чери болур. Суг ээлиг дижир. Эр кара суг бажы дуне-даа, хундус-даа чер адаандан аттыгып чыдар. Суг бажы хундус сымыраны бээр, ынчан оон ээзи хун караандан чаштына бээр дижир. Суг бажы дуне шимээргей бээр, ынчан оон ээзи дунну ажыглап кара тузазында чугаа-соот ундуруп турар дижир. Дагылга эртиреринин энне кол кезээ Сан салыры. Уе дуптен тура тыва чон оран делегейге, бойдуска чудуур чораан. Сан салыры дээрге бойдусту болгаш оон ээлерин кыйгырып, оларга чолукшууру. Сан- езулалдын оду, ону кургаг, чымчак ыяштан белеткээр. Оон иштинче чем дээжизин салгаш ортедир. Ол дээрге эът аймаа ( кудурук чаа, тоштун чаглыг эди, ээгилер. Санче тош бажындан оске соок каап болбас.) тыва далган, хаарган далган болгаш ак чем дээжизи, чигир- чимис аймаа кирип турар. Оларнын кырынче артышты база салгаш ортедир. Санче арага кудуп болбас. Санны торел болуктун эн улуг назылыг эр кижи салыр. Чажыым чажып чалбардым, оршээ!!! Ыдыктыг хам дыдывыс. Дагып каан суг бажынын чоогунга кылып болбас чуулдер: Ол чоок кавыга оглер тип, чоогундан ол ыяш кеспес. Дагып каан суг бажынга оъттап чораан малды хойзуп, оорлап болбас. Суг бооп балыктап болбас, аннап болбас. Уруг- дарыг чоошкулатпас. Чударадып, пок октап, албаннап болбас. Бистин аал улузу. Мозага баары – кырган-авам, кырган ачам кыштаа Алаш хем Борам Ачам Аът чаражы Бичии чаштар аразында мен. Торелдер