Презентация по химии на тему Темір ж?не оны? ?осылыстары та?ырыбына PISA-nfgcshvfkfhsy 0jklfye

№20 Ш. Құдайбердиев атындағы жалпы орта мектебінің химия пәнінің мұғалімі Бисенова Улдай Султанбековна Еңбек өтілі 28 жыл “ТЕМІР ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚОСЫЛЫСТАРЫ” тақырыбына Pisa тапсырмаларын қолдану PISA тапсырмаларын орындай отырып оқушылар темір және олардың қосылыстарының адам өміріндегі маңызын түсінеді, игерген білімдері мен дағдыларын өмірлік жағдайда қолдана алады. Темір және олардың қосылыстары тақырыбына PISA тапсырмасын кіріктіре отырып, оқушылардың алған білімдерін шынайы өмірде қолдану дағдыларын қалыптастыру, оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту Оқушыларға темірдің периодтық жүйедегі орнын,атом құрылысын,физикалық және химиялық қасиеттерін, алынуын, адам ағзасындағы қызметін, қосылыстары мен минералдары жайында түсінік бере отырып,толықтай мағлұмат беру және оқушылардың ойлау,есте сақтау қабілеті мен пәнге қығызығушылығын арттыру. Күтілетін нәтиже: Оқушы өз бетінше жұмыс істейді, топта жұмыс істеу дағдылары қалыптасады.Алған білімдерін шынайы өмірде қолдана алады.Өз пікірін білдіруге, ойын дәлелдеуге үйренеді. «Темір және оның қосылыстары» тақырыбына біз PISA тапсырмаларын кіріктіріп отырсақ, онда оқушылар функционалдық сауатын дамытып қана қоймай, жасөспірімнің алған білімін өмірлік жағдайда тиімді пайдалана алатын болады. ТЕСТ ТАПСЫРМАСЫ 1.Алюминийді таза күйінде алғаш рет қашан, қандай ғалым алған?A) Велер,1827ж ; В)Аррениус,1887ж ; С)Дэви,1809ж ; D)Берцелиус,1861ж ; Е)Либих,1843ж .2.Алюминий қосылыстарында қандай тотығу дәрежесін көрсетеді? А) +2; В) +4 С) +3 D) +1 Е) +63. Қандай формула алюминийдің гидроксидіне сәйкес келеді? А) АІ Н3 В) АІ2 О3 С) АІ2(SО4)3 D) АІ(ОН)3Е)NаАІО24.Алюминийдің генетикалық қатарыА) АІ→АІ2 О3 → Н3АІО3→ Nа3АІО3 В) АІСІ3→ АІ2 О3 →АІ→ АІ(ОН)3 С) АІ(ОН)3→ АІ2 О3 → АІСІ3→АІ D) АІ2 О3 →АІ→ АІ(ОН)3→ АІСІ3Е)АІ→ АІСІ3→ АІ(ОН)3 → АІСІ3 5.Химиялық реакцияларда алюминий атомы ... боладыА)тотықсыздандырғыш В)электрондарды тартып алады С)электрондарын бермейді және электрондарды қосып алмайдыD)тотықтырғыш және тотықсыздандырғыш Е) тотықтырғыш6. Алюминий карбидінің құрамына кіретін көміртектің тотығу дәрежесі: А) +2 В) +4 С) 0 D) - 4 Е) -27. 2 моль алюминий гидроксиді мен 1 моль күкірт қышқылы әрекеттескенде түзілетін тұз : А) алюминий гидросульфаты В)алюминий сульфиті С) алюминий гидроксосульфаты D) алюминий дигидроксосульфаты Е)алюминий сульфаты8. Алюминий гидроксиді барлығымен әрекеттесетін заттар тобыA) ZnO,РН3,НСІ В)NаCI ,NН3,SО2 С)НNO3 ;СО2,Н2S D)SО3,NаОН,НNО3 Е)К2S,НСІ,Fе. 1. Алюминийдің периодтық жүйедегі орны айтып түсіндіріңдер? Үй тапсырмасын тексеру 2.Металл алюминийді тұрмыста қолдану оның қандай физикалық қасиеттеріне негізделген?3.Неліктен сілті ерітінділерін алюминий ыдыста сақтауға болмайды? 4. Алюмотермия деген не? Ол қандай металдарды алуға үшін қолданылады? Кесілген алма неліктен қараяды? а) құрамында металл болғасынб) құрамында темір болғасынв) құрамында көміртегі болғасын г) құрамында мыс болғасын 1-тапсырма 1-кезең: Қызығушылықты ояту. Латын тілінен аударғанда «камал» дегенді білдіреді.Бұл металл табиғатта кең таралған жер қыртысында көптеген минералды кендері бар. Оның тұздары теңіз суларында бар,тіптен мұхит түбінде бай табиғи шөгінділері кездеседі.Адамның денесінде 4- 4,5 г болады. Таза түрінде метеориттердің құрамында болады.Оны ертеде «аспан тасы» деп атаған.Бұл қай металл? Жаңа сабақ:Бүгінгі сабақты ақын Қадыр Мырза-Әлінің мына өлең жолдарымен бастайық:Балалықпен байқамаппын, ол кездерде аңғалмын,Менделеев кестесіне қарап кеше таң қалдым.Таң қалдым да,жасырайын несіне Химия емес, осы кесте салды өмірді есімеТемір дейміз, темірдің де кезі өткен,Кезі өтпесе тұрар ма еді 26 кезекте,-дегендей бүгінгі сабағымыздың тақырыбы «Темір және оның қосылыстары ». 2-кезең: МАҒЫНАНЫ ТАНУ :”Білемін. Білгім келеді. Үйрендім” кестесін толтыруПОСТЕР ҚОРҒАУ1-топ: Темірдің периодтық жүйедегі орны ,атом құрылысы және табиғатта таралуы2-топ: Темірдің алынуы мен физикалық қасиеттері3-топ: Темірдің химиялық қасиеттері мен қосылыстары 1-топ:Электрондық формуласы: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d6 4s2 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d6 4s2 Темір химиялық реакцияларда 2 немесе 3 электрон беріп, өзінің тұрақты қосылыстарында +2 және +3 тотығу дәрежелерін көрсетеді:Fe0 – 2e Fe2+Fe0 – 3e Fe3+Темірдің тотығу дәрежесі +6 (K2FeO4 – калий ферраты) болатын тұрақтылығы төмен қосылыстары белгілі. Қан азаюының алдыналу үшін картоп, алма,өрік, қара бидайнанының және тәттікөкөністердің маңызыөте зор. Мұндакездесетін байланысқанкүйіндегі темір қанныңқызыл түсін сақтап,гемоглобинніңтөмендеуіне жол бермейді. Радиация әсерінен гемоглобин синтезделмесе,адам ақ қан ауруына шалдығады.Медицинада темірдің дәрілік препараттары,изотоптары Fe 52,Fe55,Fe59 зерттеу кезінде индикатор ретінде қан ауруынанықтауға қолданылады. 2-топ:Өнеркәсіпте алынуы: Темірді 3 түрлі әдіспен алуға болады:Пирометаллургиялық әдіспен:оксидінен тотықсыздандыру арқылы:Fe2O3 + 3H2 = 2Fe + 3H2Oсоның ішінде алюминтермиялық әдіспен:Fe2O3 + 2Al = Al2O3 + 2Feжәне көміртек (ІІ) оксидімен тотықсыздан-дыру арқылы: Fe3O4 + 4CO = 3Fe + 4CO2 Back Физикалық қасиеттері: - Темірдің балқу температурасы- + 1539°С - Оның тығыздығы- 7,87г/см3 - Қаттылығы – 4,6 3-топ:Химиялық қасиеттері: I. Жай заттармен әрекеттесуі:Темір оттекте жанғанда екі тотығу дәрежесін де (+2, +3) көрсетеді, ұшқын шашыратып жанады:3Fe + 2O2 = Fe3O4 Next Ылғалды ауада тат түзеді:4Fe + 2H2O + 3O2 = 4Fe(OH)3 Белсенді бейметалдар темірді тотықтырады:2Fe + 3Cl2 = 2Fe Cl3Fe + S = FeS3Fe + C = Fe3C II. Күрделі заттармен әрекеттесуі:Қатты қыздырылған темір су буымен әрекеттеседі:Fe + H2O = FeO + H2Концентрлі азот және күкірт қышқылдарында темір енжарланады, өйткені ерімейтін қосылыстардың қорғағыш қабатшасымен қапталады.Сұйылтылған азот және күкірт қышқылдарымен әрекеттесіп, темір тотықсызданады:Fe + 4HNO3(сұйық) = Fe(NO3)3 + NO + 2H2OFe + H2SO4(сұйық) = FeSO4 + H2Темір белсенділігі төмен металдарды олардың тұздарынан тотықсыздандырып, ығыстырып шығарады:Fe + CuCl2 = FeCl2 + Cu Темірдің таттануы оттектің әсерінен болады.2Fe0 + 2H2O + O20 = 2Fe (OH)2 Тотықсыздандырғыш 2Fe0 -2e- 4 2 Тотықтырғыш O0 +2e- 2 1 Оттек молекуласы темірді алдымен Fe+2, содан кейін Fe+3 катионына айналдырады:4Fe(OH)2 + 2H2O + O2o → 4Fe(OH)3 Тотықсыздандырғыш Fe+2 -e– → Fe+3 1 4 Тотықтырғыш O20 +4e- → 2O-2 4 1 Темірдің таттануына PISA тапсырмалары: 1-тапсырма:ТЕМІР ЫЛҒАЛ ЖЕРДЕ АУА ҚАТЫСЫНДА ТОТ БАСАДЫ. ТӘЖІРИБЕГЕ АЛЫНҒАН 4-ЖАҒДАЙДЫҢ ҚАЙСЫСЫНДА ТАТ ТҮЗІЛЕДІ? А)1-ші және 2-ші тәжірибеде тат түзіледі.В)1-ші және 4-ші тәжірибеде тат түзіледі.C)2-ші және 3-ші тәжірибеде тат түзіледі.D)3-ші және 4-ші тәжірибеде тат түзіледі. иә/жоқ Айналуларды жүзеге асырыңдар: 1)Ғе→Ғе 2О3→ҒеСІ3→Ғе (ОН)3 2) Ғе→ҒеСІ2 →Ғе (ОН)2 →Ғе О → ҒеSO4 3) Мыс сулфатының ерітіндісіне темір шегені салғанда массасы 16,5 грамм артса, оның бетін қанша мыс қонды? Венн диаграммасы АІ Fе БАҒАЛАУ:Сабақ мазмұны 1-топ 2-топ 3-топ1.Үй тапсырмасы2.Тест 3.Постер қорғау4.Тапсырмалар5. Pisa тапсырмасы6.Теңдеу жазу,есепшығару Сонымен темір – қазіргі заманғы техниканың маңызды металы. Бұл орташа белсенді металл; тотығу дәрежесі +2 және +3 қосылыстар түзеді. Темір табиғатта үлкен роль атқарады. Көбінесе, шойын және болат құймалары түрінде қолданылады.