Конспект урока 1-нджи сыныфта «10 черчивесинде къошув ве чыкъарув» мевзусы боюнджа математика дерси
1-нджи сыныфта «10 черчивесинде къошув ве чыкъарув» мевзусы боюнджа математика дерси
ДЕРСНИНЪ МАКЪСАДЫ:
10 черчивесинде къошув ве чыкъарув боюнджа сайы ифаделерини эм де меселелерни чезе билюв алышкъанлыкъларыны мукеммеллештирмек.
ВАЗИФЕЛЕР:
Бир къыйметли сайыларны къошув ве чыкъарув джедвелини пекитмек; 10 черчивесинде меселе ве сайы ифаделерини чезе билюв меаретини шекиллендирмек.
Агъзавий эсаплав алышкъанлыкъларыны инкишаф эттирмек ве ментли меселелер чезе билюв меаретини мукеммеллештирмек; талебелернинъ математик нуткъыны, мантыкъий тефеккюр ве муляаза эте билюв меаретини инкишаф эттирмеге ярдымлашмакъ.
Талебенинъ фенге нисбетен огренме меракъларыны арттырмакъ ве бунынъ вастасынен тефеккюр, дикъкъатлылыкъ, зийреклик киби психологик джерьянларны да инкишаф эттирмек. Аркъадашлыкъ ве озьара ярдым дуйгъуларыны ашламакъ. Коллективде чалыша бильмеге, диалог алып бармагъа ве бири-бирининъ джевапларыны динълее бильмеге огретмек.
Бекленильген нетидже:
Эр бир талебе:
*10 черчивесинде къошув ве чыкъарув джедвелини бильмели;
*геометрик шекилерни билмели ве айтып бермели;
* «къошмакъ», «чыкъармакъ», «арттырмакъ», «эксильтмек» киби математик терминлерден файдалана бильмели;
*10 черчивесинде къошув ве чыкъарув мисаллерини чезмели; буюкликлерни арттырув (эксильтюв) боюнджа меселелерни чезмели.
Донатмалар: «Ренкли къарандашлар сергузешти» масалынынъ къараманлары, масалгъа аит ресимлер – ренкли къарандашлар (портакъал, къырмызы, сары, мавы, мор), джады, кунеш, мердивен, джилек, ава шариги, чибин мантары (мухомор), голь, бакъачыкъ, булут, кок къушагъы, куньайлан, кобелек, сырлы боджек, вазифели тузакъ-орюмчеклер (ормючек шекилинде сызылгъан карточкалар)
Дерс баскъычы
Тешкилий форма
Оджанынъ фаалиеи
Талебелернинъ фаалиети:
ЭР КЕС
Бекленильген нетидже
1. Тешкилий
ФОФ
Биз бугунь меселе чезеджекмиз.
Къошув, чыкъарув услюплерини пекитеджекмиз.
Биз чокъ чалыштыкъ, чокъ огрендик. Энди сиз дерсте мисаль ве меселелерни догъру чезе бильгенинъизни кореджек олам.
Оджаны селямлай
Талебе умумий фаалиетке къошула
ФОФ
Биз эпимиз дерсте насыл макъсаткъа ынтыламыз?
(Талебе макъсатларыны тюзетем).
Дефретлеринъизни ачынъыз, бугуньки кунни язынъыз, сыныф иши деп къайд этейик
Дерс макъсадыны ифаде эте
Талебенинъ окъув фаалиети эснасында озю ичю эмиетли сайылгъан макъсатлар
- Бугунь сизге Алие адлы къызчыкънен олгъан меракълы бир вакъианы айтып бермек истейим.
Бар экен, ёкъ экен, Алие деген истидатлы бир къызчыкъ ресимлер сызмагъа пек севе экен. Саба тургъанда кйинмей, бет-эллерини ювмай, деръал маса янына чапа. Темиз япракълар, болялар, къарандашлар алып, сызмагъа башлай.
Акъшам устю де, багъчадан къайтып кельген сонъ, Алие кене ресимлерге япыша. Бираздан сонъ анасы келип, оны эписи бир юкълата.
Бир кунь Алие ресим сызгъан вакъытта пек ёрулды ве элинде туткъан къарандашнен юкълап къалды. Юкъуда исе татлы бир тюш корьди... Ким биле, бельки де о тюш дегиль эди...
- Сизинъ фикиринъиздже, Али тюшюнде нелер корьди?
- Къызчыкънынъ икяесини динълемеге истейсинъизми?
Балалар озь вариантларыны айталар.
Балалар озь вариантларыны айталар.
Балалар окъув джерьянына джельп олуна
2. Агъзавий эсаплав.
Икяесини бильмек ичюн меселелерни тез чезмек керек. Къошмагъа ве чыкъармагъа бильмек керек.
Иште, икяемизни шенъ ве догъру агъзавий эсаплавдан башлайыкъ.
Окъув меселесини чезмек джерьянына къошулмакъ истеги.
ФОФ
3-2=1(с) 3+2=5(к)
4-2=2(з) 8-2=6(а)
2+4=6(а) 9-4=5(к)
Меселелерни чезелер
Къошув ве чыкъарув боюнджа къыскъа мисаллерни чезе билюв меаретини тешкерюв.
ФОФ
Тешкерюв 1 5 6 2 5 6 (тахтада)
М а с а л (балалар тахтада ерлештирелер)
- Масалларны севесинъизми?
Масалларда Мерхаметлик Зулумны енъе. Амма бунынъ ичюн тырышмакъ, арекет этмек керек.
Иште: Масалны башлаймыз.
Балаларнынъ джеваплары.
3. Пекитюв.
ФОФ
Алие тюшюнде дюльбер, аджайип ве тылсымлы бир дияргъа тюше. О диярда кимлер яшагъаныны бильмек истейсинъизми?
О вакъыт тапмаджаны тапынъыз.
Бою узун ве индже,
Кольмеги козьге чарпа,
Озюнден сонъ из къалдыра,
Бу изнинъ озь ренки бар.
Тапмаджаны тапалар.
Тылсымлы диярда бир джан, бир тен олгъан 6 дане ренкли къарандаш яшай эди.
Олар насыл ренкте олгъаныны бильмек истейсинъизми?
-Эгер меселени чезсек, бу диярда насыл къарандашлар яшагъаны белли олур. .
ПОФ
1. Ашагъыдаки сайылар насыл принцип боюнджа къайд этильгенлерини тапынъыз:
10 8 6 4 2 0
Бир-бирине айталар.
Эксильтмек не демек.
Къаидени тешкермек.
Сайыларны язувда къанунгъа уйгъунлыкъны тапа билюв меаретини тешкерюв
ФОФ
Эксильтмек, сайыны эксильтмек, азлаштырмакъ демектир, бунынъ ичюн – ишарети къулланыла
Экишер олып айталар.
ПОФ
ФОФ
2. Сайыларны артув тертиби иле ерлештирмек.
0 2 4 6 8 10
О к ж г с ф
Экишер олып айталар.
Арттырмакъ не демек
Сайыларнынъ артып барув сырасы иле ерлештире билюв меаретини тешкерюв
ПОФ
Арттырмакъ, демек + ишаретини къулланаракъ, сайыны арттырмакътыр
Къаидени тешкерюв. Экишер олып айталар.
- Къарандашлар насыл тюсте олгъанларыны анъладынъызмы?
(Тахтада тылсымлы къарандашлар ерлештириле)
Къарандашлар озюнинъ пек севген ишнен огърашалар – олар тылсымлы диярда чевре-этрафтаки шейлерни эр шейни боялап чыкъалар. Оларнынъ япкъан ишлерини корьген залым джады исе къарандашларны бегенмейип, олардан интикъам алмагъа къарар берди.
Залым Джады къарандашлар яшагъан орман ичине къою думанны чёктюрди.
Бир кунь къарандашлар алангъа чапып чыкътылар ве эр ер думан ичинде олгъаныны корип, пек къоркътылар. Олар неге огърагъанларыны бильмейип, джадынынъ япкъан ярамазлыгъындан текмиль шашмаладылар. Джады исе оларны даа бетер шашмалатмакъ ичюн эр ерде тузакъ-орюмчек юваларыны къойды. Бу тузакълар адий дегиль, математик тюс ташыгъан тузакълар эди.
-Энди биз не япайыкъ?
Балалар, келинъиз, къарандашларгъа ярдым этейик. Оларны берабер къуртарайыкъ. Меселени чезейик.
Къарандашлар эр шейни керекли тюске бояламакъ къарарына кельдилер. Я биз оларгъа насыл ярдым этермиз? Я, эр ер думан ичинде де, ич бир шей корюнмей.
Портакъал тюслю къарандаш кунешни корип, оны бояламакъ истеди. Амма кунеш пек юксек тура.
- Онъа ярдым этейик, кунешке насыл етмек мумкюн? Меселени чезсек, орюмчек ювасыны да алып ташлармыз.
Балаларнынъ теклиф эткен вариантлары.
- Портакъал, къырмызы, сары, кок, мавы, мор
Балаларнынъ вариантлары.
Балаларнынъ вариантлары.
ФОФ
Мына 1-нджи тузакъ-орюмчек ювасы
(конверт №2 )
-Конверт ичинде не бар?
Геометрик фигуралар
ПОФ
Геометрик фигураларны насыл группаларгъа больмек мумкюн?
Группаларны насыл аляметлерге коре бельгилемек мумкюн?
Экишер олып фикир пайлашалар, геометрик фигураларны группалар боюнджа болелер.
Фигураларнынъ адларыны айталар.
Геметрик фигураларнынъ адларыны айта билюв меаретини тешкерюв.
ФОФ
-Къайсы геометрик фигуралар зиядедже?
Тюзкошеликлер
-Анги геометрик фигураларнен мердивенни япмакъ мумкюн?
ПОФ
Мисаллерни чифт-чифт олып чезмек (эр бир талебе 4-ер мисаль чезе)
6+3=9 4+3=7
5+1=6 5+4=9
7+3=10 7-2= 5
8-4=4 5+3=8
Мердивенни къурув.
Чифт-чифт олып чалышув.
Мисаллерни чезюв.
Тахта янында тешкерюв (мердивенни догъру къоюв)
Къошув ве чыкъарув боюнджа къыскъа мисаллерни чезе билюв меаретини тешкерюв
Портакъал тюслю къарандаш мердивенге чыкъып, зар-зорнен кунешке къолуны узатты ве оны боялап чыкъты.
Кунеш даа да парлакъ олды ве озь нурларыны ер юзюне сачты. Амма бу етерли дегиль. Чюнки орманда залым джады къургъан даа пек чокъ тузакълар къалды.
Къырмызы къарандаш: - Энди невбет манъа кельди, - деди.
8 9
Эв янында джилек осе. Джилек япрагъында сырлы боеджек отура. Джилек янында чибин мантары да осьмекте. Кокте исе ава шариги корюне.
Къарандаш оларнынъ эр биринде бирер ракъам язылгъаныны корьди.
Бу не демек?
ПОФ
2 орюмчек-тузакъ Конверт№4
Сайылар теркиби 10(1 сыра) 9( 2сыра) 8(3сыра)
Балаларнынъ вариантлары (джадынынъ янъы тузагъы)
Сыра боюнджа тешкерюв.
Сайылар теркибини хатырлайлар.
ФОФ
Къырмызы къарандаш сизлернен 2-нджи тузакъны чезер экен, сары къарандаш куньайланнынъ янына яваштан барып, оны дикъкъатнен боялап чыкъты.
Чевре-этраф бирден джанланды, ава сыджакъ, кунеш къыздыра. Кок тюслю къарандаш сувда ялдамагъа истеди, амма о да апансыздан даа бир тузакъны расткетирди.
Къарандашкъа гольге кирмеге ярдым этейик.
4. Беден тербиеси дакъкъасы.
Кокте булут не къадар олса,
О къадар биз эгильдик.
Не къадар кунеш олса,
О къадар биз отурдыкъ.
Не къадар чечек оссе,
О къадар биз секирдик..
Мешгъулиетлерни япалар.
Къарандаш сувгъа дала.
Голь бир кереден кок тюске боялана. Не олды?
Къарандаш аланда кок тотай чечегини корьди, амма янына бармагъа сакъынды. Джады къургъан тузакълар гъает пытракълы эди.
-Балалар, келинъиз, къарандашкъа ярдым этейик![ Cкачайте файл, чтобы посмотреть картинку ][ Cкачайте файл, чтобы посмотреть картинку ]
Балаларнынъ вариантлары.
ПОФ
ФОФ
3 орюмчек-тузакъ Конверт №6
7+3-8=2 6-2+3=7
6+4-7=3 6-3+4=7
5+5-6=4 6-4+5=7
Тешкерюв
Чифт-чифт олып чалышув.
Талебелер бир-бирине мисаллер айталар ве чезелер. (Мисаллер карточкаларгъа языла)
2 амельде мисаллерни эсаплая билюв меаретини тешкерюв.
Бирден якъын бир ерден кимнинъдир сеси эшитильди:
-Мени ким боялар? Мен беяз тюсте олмакъ истемейим? – деп агъламсырады бакъачыкъ.
-Я санъа не олды?
-Мени джады ырымлады?
-Балалар, бакъаны бу алда къалдырмайыкъ. Онъа да ярдым этейик.
-Сизде ешиль ренк бармы? Беяз олмакъ истемейим, - деди бакъа.
-Бакъагъа насыл ярдым эте билемиз?
-Сары ве кок тюстеки ренклерни къарыштырмакъ керек.
ПОФ
4 орюмчек-тузакъ Карточка №8
Меселени чезюв.
Орман аланында 7 маматеке осьти. Пападиелер исе эки кере зияде эди. Аланда не къадар пападие осьти?
- Къомшунъдан сора, меселеде не акъкъында лаф кете?
-Меселеде не белли?
-Эки кере зияде не демек?
-Чезимни къомшунъа айт.
Чезимни дефтерге яз.
ФОФ
Меселени тешкерюв
Мына бойле олды ешиль бакъачыкъ.
Акъшам устю Мор къарандаш чыкъты.
Эр ер дюльбер. Эр ер чешит ернклерге боялангъан.
Мор къарандаш:
-Я мен нении боялайджам? – деп тюшюнди.
О чевре-этрафкъа бакъты ве кокте булутны корьди. Амма джадынынъ тузагъы акъкъында хатырлагъан сонъ шашмалап къалды.
Онъа да ярдым этмек керекмиз.
Балаларнынъ вариантлары
ПОФ
5 орюмчек-тузакъ Карточка №9
Орман пардошынынъ бетинде 4 сызыкъ. Аркъасында исе 2 сызыкъ етишмей. Эписи олып аркъасында не къадар сызыкъ бар?
- Къомшунъдан меселеде не акъкъында лаф кеткенини сора.
-меселеде нении билемиз?
2 кере азджа не демек?
Къомшунъа меселенинъ чезимини айт.
Чезимни дефтерге язып ал.
ФОФ
Меселени тешкерюв.
ФОФ
Къарандаш булутларны мор тюске боялады. Бир кереден кок гудюрдеди ве яшын яшнады. Ягъмур ягшъып башлады.
-Сен не яптыкъ? – деп къычырыштылар къарандашлар. – Ягъмур бояларны силип ташлар.
Бу хатаны тюзетмек ичюн тапмаджаны тапмакъ керек.
Кокте еди ёлакъ бар,
Эр бирининъ тюсю бар.
(кок къушагъы).
Къарандашлар озь аркъадашларынынъ хатасыны тюзетмеге къарар бердилер.
Тапмаджаны тапалар.
ПОФ
Сайыларны артув тертибинде ерлештир.
1 2 3 4 5 6 7
Эр бир къарандаш кокте бирер сызыкъ сызды ве кок къушагъы пейда олды.
- Энди биз де дефтерлеримизде кок къушагъыны сызайыкъ.
Кок къушагъы ягъмурдан сонъ пейда ола.
Амма къарандашлар бундан сонъ таркъалмадылар.
Чифт-чифт олып айтмакъ.
Арттырмакъ не демек?
Сайыларны артув тертиби боюнджа ерлештире билюв меаретини тешкерюв.
ПОФ
-Оларгъа аланны дюльберлештирмеге не ярдым этти?
Экишер олып фикир пайлашув
Алие бир кереден уянды. Элинде къарандашны корип, тылсымлы тюшюнде нелер корьгенини хатырлады. Алие ресим сызмакъ истеди. Орман, озен, кунеш, эв, ренкли къарандашлар тасвир олунгъан ресим пек гузель олды. Дерсинъ джанлы бир левха. Бу, ренкли къарандашлар масалы акъкъынды бир хатыра олды.
5. Дерске екюн чекюв.
ФОФ
Иште, масал да битти. Чалышкъанларгъа аферин.
Биз эпимиз чокъ чалыштыкъ, чокъ меселелер чездик ве ........ анъладыкъ (бераберликте олмакъ, меселелер чезмек керек)
Математикадан текрарладыкъ... (мисаллер, меселелер, геометрик фигуралар)
Вазифелер япылгъанда энъ муреккеп тарафы не эди?
Джады берген меселелерни насыл чезип олдыкъ?
Эр биримиз дерстен муайен бир кейфнен чыкъа.
-Келинъиз, эр биримиз озь кейфимизни дефтерде белли бир ишаретнен косьтерейик.
- пек яхшы - яхшы
- фена
Балаларнынъ вариантлары
Озь кейфлерини дефтерде косьтерелер
Илеридеки окъув фаалиетине мотивацияны инкишаф эттирюв
6.Рефлексия
ФОФ
Дерсте эр биримиз озь макъсадымызгъа ынтылдыкъ. Я, биз макъсаткъа еттикми?
Озь-озюне къыймет кесюв, озь-озюни тюзетюв бир-бирине къыймет кесюв,
Озь ишине къыймет кеселер
13 PAGE \* MERGEFORMAT 14115
10