Поурочные планы (КСП) по информатике (7 класс)

А. Қ. Альжанов, М. Б. Кушенова

ИНФОРМАТИКА
7
Мұғалімнің жұмысдәптері

УДК 373
ББК 74.263.2
А 43
«Білім-2050» шығармашыл педагогтерінің одағы»
қоғамдық бірлестігі отырысының шешімімен ұсынылған
(2013 жылғы 2 тамыздағы № 5 хаттама)
А 43

Альжанов А. Қ., Кушенова М. Б.
Информатика: Жалпы білім беретін мектептің 7 сыныбына арналған. Мұғалімнің жұмыс дәптері /А. Қ. Альжанов, М. Б. Кушенова. – Астана: «Самғай біл» ЖШС, 2013. – 198 бет.

ISBN 978-601-300-052-7
Мұғалімге арналған жұмыс дәптері пәннің әрбір тақырыбы бойынша сабақтардың толымды жоспарларынан тұрады. Онда мұғалімге әдістемелік ақпаратпен қоса оқушылардың сабақтың әр кезеңіндегі іс-әрекеттері толық қамтылады. Бұл сабақ әзірлемелері ҚР МЖБС-на негізделген типтік оқу бағдарламасына, күнтізбелік - тақырыптық жоспарға сәйкес келеді.
Сабақтардың мазмұны ұлттық құндылықтар мен ерекшеліктерді ескеріп отырып, оқу материалын деңгейлеп игерудің «білім–түсінік–қолданыс–талдау–жинақтау–баға» критерийлі жүйесіне негізделіп шығарылған. Жалпы білім беретін орта мектеп мұғалімдерінің пайдалануына арналған.
Жоба ұйымдастырушысы мен үйлестірушісі – Г.Қ. Оразова.
УДК 373
ББК 74.263.2
ISBN 978-601-300-052-7 © «Самғай біл» ЖШС, 2013

Түсінік хат
Қазіргі білім беру жүйесі заманның өзгеру үдерісіне сай дамып отыруы тиіс. Осыған орай жас ұрпаққа тәлім-тәрбие беруде оқушының функционалдық сауаттылығын арттыру маңыздылығы алдыңғы орынға шықты. Әлемдегі дамыған, қуатты елдердің білім беру жүйесінің бәсекеге қабілеттілігі де осы өлшемге сәйкес жүргізіледі. Бұл өз кезегінде Қазақстан Республикасындағы білім беру қызметкерлерінің алдына да осындай жауапты міндет жүктейтіні айқын.
Осы міндетті жүзеге асыру және еліміздегі білім беру жүйесіне жан-жақты қолдау көрсету мақсатында «Білім-2050» шығармашыл педагогтер одағы (ШПО) қоғамдық бірлестігі (ҚБ) құрылып, жалпы орта білім беретін мектепте өтілетін пәндерге арналған технологиялық әзірлеме кешенін (ТӘК) ұсынып отыр. Оқу-әдістемелік кешеннің құрамына: «Мұғалімнің жұмыс дәптері», «Оқушының жұмыс дәптері», «Тақырыптар бойынша слайдтар мен тест тапсырмалары» топтамалары кіреді.

Мұғалімнің жұмыс дәптері
Бұл – мемлекеттік жалпыға бірдей міндетті білім беру стандартына негізделген типтік оқу бағдарламасын басшылыққа алып жасалған күнтізбелік - тақырыптық жоспарды және соның негізінде әр тақырып пен сабақтың құрамдас бөліктерін толық қамтитын дайын сабақ әзірлемесі.
Нақты нәтижеге бағытталған білім беруді көздейтін әзірлеме Б. М. Блум таксономиясы негізінде ұлттық құндылықтар мен ерекшеліктерді ескере отырып жасалған.
Күнделікті өтілетін жаңа сабақ, қорыту - бекіту және жазба жұмыстарының жоспарлары Блумның танымдық сала таксономиясына, ал сыныптан тыс сабақ жоспарлары эмоционалдық сала таксономиясына лайықталып жасалған. Кешенге жинақталған жоғарыдағы топтамалар бір мезгілде қатар қолданылады, олар сабақ кезеңдері арқылы бірін-бірі толықтырып отырады.
Сабақ кезеңдері бірнеше блоктардан тұрады:
І. «Ақпарат алмасу» блогы (жаңа сабақты түсіндіру) – біртұтас педагогикалық үдерістің жаңа тақырыпты түсіндіруге бағытталған теориялық - ақпараттық бөлігі. Ұсынылып отырған әзірлемедегі «Ақпарат блогының» мазмұны оқулықтан тыс басқа да қосымша дереккөздермен (ғылыми - танымдық әдебиеттер, электрондық қор) толықтырылған.
Слайдтардағы аудио-видео материалдар оқушыға аз уақыт ішінде көп мәліметті меңгеруге мүмкіндік береді.
ІІ. «Алғашқы бекіту» блогы (жаңа сабақты бекіту) сабақ жоспарына сәйкес жүргізіледі. Мұнда оқушы берілген ақпараттың мазмұнына өз түсінігі бойынша түйін жасайды.
Күнтізбелік –тақырыптық жоспар
(Аптасына 1 сағат, барлығы 34 сағат)
№ Сабақтың тақырыбы Сағат саны
1 Техника қауіпсіздігі және жұмыс орнын ұйымдастыру. 1
2 Ақпарат және ақпараттық үдерістер 1
3 Компьютерде ақпараттарды ұсыну тәсілдері 1
4 Ақпарат және оны бағалау 1
5 Компьютердің аппараттық қамтамасыз етуі 1
6 Компьютер жады 1
7 Ақпарат және ақпараттық үдерістер 1
8 Бақылау жұмысы. 1-тоқсан. 1
9 Программалау – алгоритмді формалды жазу тәсілі 1
10 Программалау тілі 1
11 Айнымалылар типі 1
12 Айнымалылар. Арифметикалық өрнектерді жазу ережесі. 1
13 Сызықтық алгоритмдерді программалау 1
14 Енгізу және шығару операторы. 1
15 Меншіктеу операторы. 1
16 Бақылау жұмысы. 1-тоқсан. 1
17 Ақпараттық модельдеу. 1
18 Ақпараттық модельдеу. Модельдеу түрлері. Модельдеу сатылары 1
19 Растрлық графика 1
20 Векторлық графика 1
21 WordPad мәтіндік редакторында жұмыс жасау. 1
22 WordPad-та құжат құру. 1
23 WordPad қолданбасының қосымша мүмкіндіктері. 1
24 WordPad қолданбасының қосымша мүмкіндіктері. 1
25 Бақылау жұмысы. 3-тоқсан. 1
26 Paint графикалық редакторы. 1
27 Paint графикалық редакторының құралдары. 1
28 Paint графикалық редакторының командалары. 1
29 Үзінділермен жүргізілетін әрекеттер. 1
30 Үзіндімен жұмыс. Көбейту. Өшіру. Бейнелеу немесе бұру 1
31 Үзіндімен жұмыс. Еңкейту мен созу. Суретті қарап шығу режимі 1
32 Шығармашылық жұмыс №1. 1
33 Шығармашылық жұмыс №2. 1
34 Бақылау жұмысы. 4-тоқсан. 1
Барлығы 34
№1 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Техника қауіпсіздігі және жұмыс орнын ұйымдастыру.
Күтілетін нәтиже:
Білім •Қауіпсіздік ережесі қажеттілігінің маңызын атап шығады. Жұмыс орнын ұйымдастырудың ретін біледі
Түсінік • Жалпы қауіпсіздік талаптарының
маңыздылығын түсінеді
• Қауіпсіздік техникасының ережелерін төрт
пункта бөліп айырып таниды
Қолданыс •Дербес Компьютерде жұмысты аяқтау кезінде қажетті қауіпсіздік талаптарын қолданады
Анализ •Электр тогымен зақымданған адамға алғашқы көмек көрсету әрекеттерінің ретін ерекшелейді
Синтез • Оқулықпен жұмыс істей отырып, алғашқы көмек көрсету әдістерінің ішінде нені танып білетінін жоспарлайды.
Баға • Қауіпсіздік талаптарын ұстанудың және
жұмыс орнын ұйымдастырудың өмірдегі маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (10 мин.)
ІІ.Алғашқы бекіту (5 мин.)
ІІІ.Құзырлылық қалыптастыру (20 мин.)
ІV.Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.)
V.Бағамдау - бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі - иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
• Жаңа терминологиямен таныстыру
• Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
• Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. • Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Қауіпсіздік техникасының ережелері, Дербес Компьютерде жұмыс істеу
кезінде қойылатын талаптар, алғашқы көмек, көз жаттығулары
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
Методическая копилка учителя информатики. Ақпарат көзі: http://www.metod-kopilka.ru/page -1-2-3.htmlИнформатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Қосымша материалдар:
Дербес компьютер. Cілтеме: www.journaldunet.comАлғашқы көмек көрсету. Сілтеме: skgorizont.ru
Электр тоғы. Сілтеме: solo-project.com
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты
қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Қауіпсіздік техникасы туралы түсінігін жеткізу, Дербес компьютерді қолдану кезіндегі маңызды бөлімдерді атап өту.
• Бонус-балл тапсырмасы
Тарихтан қауіпсіздік техникасының ережелеріне байланысты
қызықты ақпарат жинап әкелу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Қауіпсіздік техникасы ережелерінің негізгі бөлімдері
2. Жалпы қауіпсіздік талаптары
3. Дербес компьютерде жұмыс істеуді бастау алдында, жұмыс істеуді
бастау алдында қойылатын қауіпсіздік талаптары
4. Алғашқы медициналық көмек көрсету әдістері
5. Шаршағанда жасалынатын жаттығулар
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Қауіпсіздік техникасы ережелерінің негізгі бөлімдері
5-слайд Жоспар
6-сынып тақырыптарын жалпы шолу
7-сынып «Информатика» пәнінің негіздері
6-слайд 6-сынып тақырыптарын жалпы шолу
Ақпарат және ақпараттық үдерістер
Компьютер
Алгоритмдеу және модельдеу
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар
Телекоммуникациялар
7-слайд 7-сынып «Информатика» пәнінің негізгі бөлімдері
«Информатика» пәнінің негізгі бөлімдері
Ақпарат және ақпараттық үдерістер
Компьютер
Алгоритмдеу және программалау
Ақпараттық модельдеу
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар
8-слайд Қауіпсіздік техникасының ережелерін төмендегі бөлімдерге
бөлуге болады:
Жалпы
Дербес Компьютерде жұмысты бастау алдында
Жұмыс істеу кезінде
Авариялық жағдайларда
Жұмысты аяқтағанда
9-слайд 2-тақырыпша Жалпы қауіпсіздік талаптары
10-слайд Жалпы қауіпсіздік талаптары (1)
Мұғалімнің рұқсатынсыз құрал-жабдықтарды орнынан қозғауға, сымдарға, розеткаларға, штепсельдің айырына тиісуге тыйым салынады.
Мұғалімнің рұқсатынсыз сыныпқа кіруге және сыныптан шығуға болмайды.
Дербес Компьютерде су киіммен және су қолмен жұмыс істеуге болмайды.
Корпусы мен сымдарының бүтіндігі бұзылған (ашық)
Дербес Компьютерде жұмыс істеуге тыйым салынады.
11-слайд Жалпы қауіпсіздік талаптары (2)
Үстелге, Дербес Компьютердің жанына сөмке, портфель, кітап қоюға болмайды. Үстелде тек дәптер мен қалам ғана жатуы керек.
Пернетақтаның үстіне ештеңе қоюға болмайды.
Компьютер сыныбында жүгіруге, ойнауға, жолдастарыңның көңілін қажетсіз аударуға, бөгде жұмыстарды істеуге тыйым салынады.
12-слайд
3-тақырыпша Дербес Компьютерде жұмыс істеуді бастау алдында, жұмыс істеуді бастау алдында қойылатын қауіпсіздік талаптары
13-слайд Дербес Компьютерде жұмыс істеуді бастау алдында қойылатын
қауіпсіздік талаптары:
Дербес Компьютер электр тогына қосылмаған жағдайда сымдардың, Дербес Компьютердің корпусының бүтіндігін және айыру (изоляция) бұзылмағанын қарап шығып, олардың дұрыс жағдайда екендігіне көз жеткізу керек.
Жұмыс кезінде оларға тие бермеу үшін, сымдар салбырап тұрмауына көңіл бөлу керек.
ЭЕМ-да жұмыс істеу кезінде көздің экраннан ең қолайлы қашықтығын (60-70см) сақтау керек. Мүмкін қашықтық – 50 см.
14-слайд Дербес Компьютермен жұмыс кезіндегі қауіпсіздік талаптары:
Келушілер кіргенде оқушылардың орнынан тұруының қажеті жоқ.
Көз талғанда немесе шаршағанда орнынан тұрмай көзді демалдыратын бірнеше жаттығу орындау керек.
Оқушылар электр тогымен зақымданғанда алғашқы медициналық көмек көрсету әдістерін, өрт сөндіргішпен жұмыс істеу және өрт сөндіру әдістерін білуі керек.
Оқушылар көзді дем алдыру жаттығуларын білуі керек.
15-слайд Апаттық жағдайдағы техника қауiпсiздiгiнiң ережелерiне
қойылатын талаптар:
Жұмыс жасап отырған кезде дербес компьютерден ақау табылса, күйiк иiсi шықса немесе өзгеше дыбыс пайда болса, онда машинамен жұмысты тоқтатып, мұғалiмге хабарлау керек;
Өрт сөндiруде көмек көрсету қажет;
Электр тоғымен зақымданған адамға алғашқы көмек көрсетудi бiлуi керек;
16-слайд Апаттық жағдайдағы техника қауiпсiздiгiнiң ережелерiне
қойылатын талаптар:
Компьютерлiк сыныпта өрттi сумен сөндiруге болмайтындығын бiлуi қажет. Оған құм және т.б. өрт сөндiргiш құрал-жабдықтарын пайдалануға болады;
Электр тоғының әсерiмен зақымданған адамды су қолмен ұстауға болмайтындығын бiлу қажет. Оны әр түрлi материалдарды (электр тогы сымынан басқа) пайдалану арқылы босатып алуға болады.
17-слайд Дербес Компьютерде жұмысты аяқтау қауіпсіздігінің талаптары:
Аппаратураны оқытушының нұсқауымен өшіру керек.
Жұмыс орнын ретке келтіру керек.
4309745-302260Жұмыс орнын пайдалануды есепке алу журналына белгі қою.
18-слайд
4-тақырыпша Алғашқы медициналық көмек көрсету әдістері
4702810-349885
19-слайд Электр тогымен зақымданғанда көмек көрсету:
Токты ажырату (тарату тақтасындағы түмблерді өшіру)
Зақымданған адамды электр тогының әсерінен электр тогын өткізбейтін қол астындағы материалдарды пайдаланып босату;
Зақымданған адамды қарап шығып, оған зардабының ауырлығына байланысты көмек көрсету;
Дәрігер шақыру (мектептін медпунктінен, 03 телефоны арқылы жедел жәрдем немесе жакын жердегі емдеу мекемесінен).
20-слайд Күйгенде көмек керсету:
Ауруды сездірмейтін және тыныштандыратын дәрілер беру (анальгин, валерьянка);
Күйген жеріне май жағу (винилин);
Жарақаттанған жерге микробтар түспеуі үшін алдын-ала целлофанмен орап, суық судың астына ұстау;
Дәрігер шақыру (мектептің медпунктінен, 03 телефоны арқылы жедел жәрдем немесе жақын жердегі емдеу мекемесінен).
21-слайд Талып қалғанда көмек көрсету:
Зақымданған адамды басын бұрып жазық жерге шалқасынан жатқызу;
Дәрігер шақыру (мектептің медпунктінен, 03 телефоны арқылы жедел жәрдем немесе жақын жердегі емдеу мекемесінен).
22-слайд 5-тақырыпша Шаршағанда жасалынатын жаттығулар
23-слайд Бас жаттығуларын жасау:
Басты сағат тілі және керісінше бұрып айналдыру;
Басты жан-жаққа, жоғары-төмен, оңға-солға бұру.
Саусақтарды жұмып-ашу және қолдың білезігін босаңсыту.
Денені босаңсытып ширықтыру.
Көз жаттығуларын жасау
24-слайд Көзге арналған жаттығулар (1)
1-4-ке дейiн санап, көздi қатты жұмып, сонан кейiн ашып, жайбарақат ұстап, 1-6-ға дейiн санай отырып, алысқа қарау қажет. 4-5 рет қайталау қажет
1-4-ке дейiн санай отырып, екi көздi оларға қатты күш салмай, бiр-бiрiне қаратып, соңында 1-6-ға дейiн санай отырып алысқа қарау қажет. 4-5 рет қайталау керек.
25-слайд Көзге арналған жаттығулар (2)
1-4-ке дейiн санап, басты қозғамай, оңға қарап бiр нүктеге көз тоқтату, Cоңында 1-6-ға дейiн санап, алысқа қарау. Осы тәрiздi басты қозғамай, солға, жоғары, төмен қарау керек.
1-6-ға дейiн санай отырып,көзқарасты диагоналы бойынша: оң жақ жоғарыдан - сол жақ төменге аударып, сонан соң алысқа қарау.
Cонан соң сол жақ жоғарыдан-оң жақ төменге аударып, алысқа қарау. 4-5 рет қайталау.
іі.алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Қауіпсіздік техникасының ережелерінің негізгі бөлімдері: Дербес компьютерде жұмыс істеуді бастау алдында қойылатын қауіпсіздік талаптары: Дербес Компьютермен жұмыс кезіндегі қауіпсіздік талаптары: Дербес Компьютерде жұмысты аяқтау қауіпсіздігінің талаптары:
Жалпы
Дербес Компьютерде жұмысты бастау алдында
Жұмыс істеу кезінде
Авариялық жағдайларда
Жұмысты аяқтағанда
Дербес Компьютер электр тогына қосылмаған жағдайда сымдардың, Дербес Компьютердің корпусының бүтіндігін және айыру (изоляция) бұзылмағанын қарап шығып, олардың дұрыс жағдайда екендігіне көз жеткізу керек.
Жұмыс кезінде оларға тие бермеу үшін, сымдар салбырап тұрмауына көңіл бөлу керек.
Жұмыс орнын пайдалануды есепке алу журналына белгі қою керек. ЭЕМ-да жұмыс істеу кезінде көздің экраннан ең қолайлы қашықтығын (60-70см)сақтау керек. Мүмкін қашықтық - 50 см.
Келушілер кіргенде оқушылардың орнынан тұруының қажеті жоқ.
Көз талғанда немесе шаршағанда орнынан тұрмай көзді демалдыратын бірнешежаттығу орындау керек.
Оқушылар электр тогымен зақымданғанда алғашқы медициналық көмек көрсету әдістерін, өрт сөндіргішпен жұмыс істеу және өрт сөндіру әдістерін білуі керек.
Оқушылар көзді дем алдыру жаттығуларын білуі керек. Аппаратураны оқытушының нұсқауымен өшіру керек.
Жұмыс орнын ретке келтіру керек.
Жұмыс орнын пайдалануды есепке алу журналына белгі қою.
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі.құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Қауіпсіздік техникасының ережелерінің негізгі бөлімдері қандай?
______________________________________________________________________
2. Дербес Компьютерде жұмыс істеуді бастау алдында қойылатын қауіпсіздік талаптарын атап беріңіз.
______________________________________________________________________
3. Дербес Компьютермен жұмыс кезіндегі қауіпсіздік талаптары қандай?
______________________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
Дербес Компьютерде жұмысты аяқтау кезінде қандай қауіпсіздік талаптарын қолданған жөн?
ІІІ деңгей тапсырмалары
Электр тогымен зақымданған адамға алғашқы көмек көрсету әрекеттерінің ретін оларды бірін-біріне қосу арқылы көрсетіңдер.

іV.Шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ – Электр тогымен зақымданғанда көмек көрсету;
2-топ – Күйгенде көмек көрсету;
3-топ – Талып қалғанда көмек көрсету;
V.бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
№2 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Ақпарат және ақпараттық үдерістер
Күтілетін нәтиже:
Білім •Ақпарат ұғымын біледі.
•Ақпараттың маңызды төрт түрін атап
шығады.
Түсінік •Ақпаратттың әр салаға сәйкес қолданысы
қандай екенін айырып таниды.
•Ақпараттың қасиеттерін түсіндіреді.
Қолданыс •Ақпарат көздерін ажырату үшін кестелер мен схемаларды қолданады.
Анализ •Ақпараттық процестердің қайсысы басым екенін ерекшелейді.
Синтез •Тұрмыста, ғылымның қай саласында болмасын ақпараттың атқаратын рөлін түйіндейді.
Баға •Ақпаратты жеткізу, сақтау, қабылдау үшін қолданылатын әр құралдың тиімділігін қарсы қойып салыстырады.
•Бейнелік және таңбалық ақпараттың байланысын анықтайды
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (15 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Ақпарат, материя, энергия, статикалық, динамикалық, объективті, субъективті, сигнал, электромагниттік, механикалық, биохимиялық, физиологиялық, гендер, таңбалы, бейнелі.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
2. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
3. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Қосымша материалдар:
Ақпарат ағыны. Cілтеме: http://www.waimauku.school.nz/
Ақпарат. Сілтеме: http://www.healththeorganicway.com/Ақпарат белгісі. Сілтеме: http://meds.queensu.ca/Ақпарат ортасы. Cілтеме: http://www.waimauku.school.nz/
Адам және ақпарат. Сілтеме: http://www.oracleatoz.com/
Ақпарат тасушылар. Сілтеме: http://www.autismtraining.com.au/
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус)
алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Анықтамаларды жаттау, өмірде кездесетін 2 ақпарат мысалын
және ғылымда қолданатын 2 ақпарат мысалын келтіру.
• Бонус-балл тапсырмасы
Адамның ақпаратты өңдеуіне мысал келтіру.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. “Ақпарат” терминінің анықтамасы, шығу тарихы
2. Ақпаратты күнделікті өмірде қолдануы, мысалдар
3. Ақпараттың негізгі түрлеріне қысқаша шолу
4. Адамның ақпаратты жеткізуі, сақтауы, қабылдауы
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша “Ақпарат” терминінің анықтамасы, шығу тарихы
5-слайд Ақпарат дегеніміз не?
Ақпарат – бұл бізді қоршаған әлемді таңбалар мен сигналдардың көмегімен бейнелеу.
4454525-890270
6-слайд “Ақпарат”сөзінің пайда болу тарихы
"Ақпарат" сөзі латынның түсіндіру, баяндау, мәлімет деген ұғымдарды білдіретін informatio сөзінен шыққан.
4504690-704850
7-слайд 2-тақырыпша Ақпаратты күнделікті өмірде қолдануы, мысалдар
8-слайд Ақпараттың қолданысы
Қазіргі кезде ақпарат күнделікті тұрмысқа, ғылымның әр түрлі:философия, экономика, физика, математика, информатика т. б. салаларында кеңінен енді.
"Ақпарат" деген сөз белгілі бір хабардың, жаңалықтардың өткен оқиғалардың мазмұнынбілдіреді.
4413885-650875Ақпарат материямен және энергиямен қатар бізді қоршаган ортаның құрамдыбөліктерінің бірі болып саналады.
9-слайд 3-тақырыпша Ақпараттың негізгі түрлеріне қысқаша шолу
10-слайд Ақпарат түрлері
статикалық (тұрақты) немесе динамикалық
алғашқы (кірістік), туынды (аралық) немесе шығыстық
басқарушы және мәлімет беруші
объективті және субъективті
11-слайд Ақпарат қасиеттері
Толықтық
Сенімділік (анықтық)
Бағалылық
Маңыздылық (актуалдық)
Айқындылық
Қысқалық
Нанымдылық
12-слайд Тірі табиғатта ақпарат беру мен өңдеу мысалдары
Жануарлар өздерінің жерлерін қорғап, иісті белгілер калдырып кетеді.
Басқа жануарлар иіс сезу мүшесі арқылы бөгде иісті сезіп бөтен жерден кетеді.
Жарғанат қараңғыда ұшқанда ультрадыбысты толқынды жібереді, олар әр түрлі заттардан шағылып оралып қабылданады, оған қайта кеңістікке бағытталуға мүмкіндік береді.
13-слайд Тірі табиғатта ақпарат беру мен өңдеу мысалдары
Кейбір ағаштар бір-біріне құрттар шабуыл жасағаны туралы мәлімет бере алады. Мұндайхабардан кейін олар қорғану үшін, жапырақтарына улы заттар шығарады.
Ақпарат беру мен өңдеу ұрпақтан ұрпаққа генетикада жануарлар мен өсімдіктердің қажетті қасиеттері бекіту мен селекция сұрыптау үшін қолданылып келеді.
14-слайд 4-тақырыпша “Ақпарат” терминінің анықтамасы, шығу тарихы
15-слайд Ақпаратты беру құралы
Адам
Тілдері
Телекоммуникация құралдары
Тірі табиғаттағы биохимиялық процестер, т. б.4002405-862965
757555254016-слайд Адам ақпаратты сақтай, жеткізе, өңдей алады
Бұл процесті ақпараттық процестер деп атайды.
17-слайд Ақпаратты жеткізу қалай жүзеге асады?
Ақпарат алмасу үшін жолдаушы,қабылдаушы болады.
Хабар жеткізуші құралдарды ақпаратты жеткізу арнасы деп аталады.
1579880268605Олар телевизор, радио, газет, компьютерлік желі т. б.
18-слайд
Ақпаратты өңдеу деп- ақпарат алуды, оның мазмұнын өзгертпей, ұсыну түрін өзгертуді, алынған ақпаратты бір ретке келтіруді және жаңа ақпарат іздеп толықтыруды айтады.
19-слайд Адам ақпаратты кем дегенде үш деңгейде өңдей алады
Физиологиялық деңгейде (сезім мүшелері)
Ақылмен ойлау деңгейде
Аңдаусыздық деңгейде
Гендер арқылы тұқым қуалау ақпараттарын береді
20-слайд Тапсырма
Берілген тақырыптарға мысал келтіріндер
Ақпаратты сақтау
Ақпаратты өндеу
Ақпаратты жеткізу
21-слайд Адам қабылдайтын ақпараттың түрлері
Таңбалы
Бейнелі
22-слайд Бейнелік және таңбалық ақпарат
Бейнелік ақпарат -табиғат көріністерін, кескіндерді, дәм, иіс, сезу мүшелері арқылы қабылданған ақпарат
Таңбалы ақпаратқа сөйлеу, жазу түрінде алынған ақпараттар жатады. Ауызекі тіл де таңбалы ақпаратқа жатады себебі әр түрлі таңбалардан тұрады, бірақ олар дыбыстық таңбалар - феномендер деп аталады.
Таңба түрінде қатынасуды қатынас тілі деп атайды. Табиғи қатынас тіліне: қазақ, орыс, ағылшын тілдері жатады. Жасанды тілдерге математика, физика, компьютермен қатынасу тілдері жатады.
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Ақпарат дегеніміз не? Ақпарат түрлері Ақпарат қасиеттері
Ақпарат – бұл бізді қоршаған әлемді таңбалар мен сигналдардың көмегімен бейнелеу
Статикалық (тұрақты) немесе динамикалық
Алғашқы (кірістік), туынды (аралық) немесе шығыстық
Басқарушы және мәлімет беруші
Объективті және субъективті Толықтық
Сенімділік (анықтық)
Бағалылык
Маңыздылық (актуалдық)
Айкһқындылық
Қысқалық
Нанымдылық
Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Ақпарат деген сөздің мағынасы қандай?
_________________________________________________________
2. Адам ақпараттың қандай түрлерін қабылдай алады?
_________________________________________________________
3. Адам ақпаратты қалай және қайда сақтайды?
_________________________________________________________
4. Адам ақпаратты қалай сақтайды?
_________________________________________________________
5. Жеткізушіден қабылдаушыға ақпарат қалай беріледі?
_________________________________________________________
6. Қандай процестерді ақпаратттық процесс деп атайды?
_________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
1. Кестеге өзің ақпарат алған мысалдары мен олар алынған ақпарат көздерін жаз.
Ақпарат Ақпарат көзі
1. Internet бүкіл әлемнен байланысты. 2. Қосындылардың орнын ауыстырғанмен олардың суммасы өзгермейді 3. Биология оқулығы
4. Токқа қосылған үтікке қол тигізу қауіпті 5. Қоңырау сағат
2. Берілген мысалдарда ақпарат көзін Қабылдаушы мен Ортасын белгілеңдер.
Мысал: Есікке қоңырау соғу. 

1. Аңшы қоянның ізімен жүріп келеді.
(ақпаратты бір жаққа беру)
2. Екі достың телефонмен сөйлесуі
(ақпарат алмасу)
ІІІ деңгей тапсырмалары
Сенің ойыңша берілген ақпараттық процестердің қайсысы басым екенін кестеде өзің белгіле.
Процесс Беру Сақтау Өңдеу
1. Кітап оқы 2. Күнделікке баға қою 3. Математикадан есеп шығару 4. Есікке қоңырау соғу 5. Компьютерде ойнау 6. Диктант жазу 7. Тақпақ жаттау 8. Суретке түсу 9. Балмұздақ сатып алу іV.Шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тапсырмасына сай жауабын дайындайды:
1-топ: Бейнелі ақпараттың мысалдарын келтіру
2-топ: Таңбалық ақпараттың жасанды тілмен берілетін
ақпараттың мысалдарын келтіру
3-топ: Таңбалық ақпараттың табиғи тілмен берілетін
ақпараттың мысалдарын келтіру
______________________________________________________
______________________________________________________
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
№3 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Компьютерде ақпараттарды ұсыну тәсілдері
Күтілетін нәтиже:
Жаңа білім •Кодтау терминінің мағынасын біледі
•Ақпарат беру тәсілін сигналдар түрінде таниды
Түсінік •Кірістік мәліметтердің түрлерін айырып таниды
•Ақпараттың өлшемдерінің қолданысына мысалдарын келтіреді
Қолданыс •Ақпаратты кодтау үшін екілік Морзе әліппесін қолданады.
Анализ •Ақпаратты ASCII жәнеекілік кодпен кодтауды ерекшелейді.
Синтез •Алдағы уақытта кодтаудың ең тиімді тәсілін қолдануды жоспарлайды
Баға •Ақпараттың бағалы болып қалуы үшін кодтаудың маңыздылығын негіздейді.
•Әр кодтау тәсілін бір біріне қарсы қойып салыстырады.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (10 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (20 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.)
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
• Жаңа терминологиямен таныстыру
•Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
•Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
Кодтау, код, сигналдар, мәтіндік, сандық, графикалық, музыкалық, бейне, бит, екілік алфабиті, байт, кодтау кестесі, АSСІІ коды, компьютерлік жады, процессор.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
2. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
3. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Қосымша материалдар:
Ақпарат толқынында. Cілтеме: http://www.bentley.com/Байт. Сілтеме: http://isis.astrogeology.usgs.gov/
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Қалаған хабар құрып, оны кодта.
• Бонус-балл тапсырмасы
Неге техникалық жүйелерде екілік алфавитті көбірек
бағалайды?

САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Кодтау, код терминдерінің мағыналары
2. Ақпараттың берілу және сақталу түрлері. Кірістік мәліметтердің түрлері.
3. Ақпараттың өлшемдеріне қысқаша шолу
4. Ақпаратты кодтаудың тәсілдері.
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Кодтау, код терминдерінің мағыналары
5-слайд Кодтау дегеніміз не?
Ақпаратты белгілібір алфавит арқылы ұсынуды кодтау деп атайды.
Бір белгі тобынан екінші белгі тобына көшіру ережесін код деп атайды.
6-слайд 2-тақырыпша Ақпараттың берілу және сақталу түрлері.
Кірістік мәліметтердің түрлері.
4123690-133357-слайд
Ақпарат беру мына түрлерде жүргізіледі:
Сигналдар түрінде.
Адамдар қарым-қатынасында, техникалық құрылғыларда.
8-слайд Кірістік мәліметтердің түрлері (1)
Мәтіндік: оқулықтағы мәтін, дәптердегі шығарма, ауа райын болжау, радио арқылы хабар
Сандық:көбейту кестесі, арифметикалық мысал, хоккей ойнындағы есеп
9-слайд Кірістік мәліметтердің түрлері (1)
Графикалық: суреттер, схемалар, сызбалар, фотосуреттер
Музыкалық: дыбыстар, музыка, сөз
Бейнелік:түрлі түсті графика, дыбыс, фильмдер, екі және үш өлшемді жылжымалы обьектілер.
10-слайд 3-тақырыпша Ақпараттың өлшемдеріне қысқаша шолу
11-слайд Ақпарат өлшемі
Барлық ақпаратты дербес компьютер сигналдар түрінде қабылдай алады.
Олар екі күйде болады
сигнал бар
сигнал жоқ
Бұл сигналдарға тек екі түрлі мән: 0 немесе 1 қабылдай алатын сәйкес код разрядықойылған. Тек екі түрлі мәні немесе оған сәйкес код разряды бар, 0 немесе 1 мәндерін ғана қабылдай алатын сигналды бит деп атайды.
12-слайд Ақпараттың ең кіші өлшем бірлігі
Бит – бұл ақпараттың ең кіші бірлігі.
Басқа сөзбен айтқанда, тек екі түрде ғанаболатын (сигнал бар немес сигнал жоқ) сигнал, БИТ ақпаратын береді.

13-слайд 4-тақырыпша Ақпаратты кодтаудың тәсілдері.
14-слайд Ақпараттың кодталуы
Екілік алфавиті 0 және 1 таңбаларымен ұсынылады.
Ақпаратты екілік код пен көрсету үшін, құрылғы екі күйді айыра білуі керек, мысалы: 1-құрылғыда ток бар, ал 0-жоғын, немесе 1-жоғары кернеу, 0- төмен кернеу.
15-слайд Символдарды кодтау
Символдарды кодтау үшін 8 биттен тұратын яғни 8 екілік таңбалардан тұратын тіркестерді қолдану қабылданған.
8 биттен тұратын кодты байт деп атайды.
8 нөл мен бірлердің көмегімен яғни бір байттың көмегімен 256 символ кодталады.
Символдарды кодталу комбинацияларының жиынтығын кодтау кестесі деп атайды.
16-слайд ASCII коды
Есептеуіш техникасында ең көп пайдаланатын код- АSСІІ коды -американдық ақпарат алмасудың стандартты коды.
Кодтау кестесі
16 жол
16 баған
17-слайд ASCII кодының кестесінің құрылымы
Кесте
Стандартты - Бірінші 128 символдар, 0-ден 127 -ге дейінгі кодтар: цифрлар, латын алфавитінің әріптері мен компьютер жұмысын басқаратын арнайы символдар.
Баламалы - 128-ден 255-ке дейінгі кодтар ұлттық алфавиттер (орыс, қазақ). Ондық, екілік,оналтылық санау жүйелерінің сәйкестендіру кестесі бойынша кодтауға болады.
18-слайд ASCII кодының кестесімен қалай жұмыс істеу керек?
Мәтіннің әр символының кодын АSСІІ кестесінен табу керек.
Оның коды-екі оналтылық сан, оның біріншісі - осы символ орналасқан көлденең жолды номерін, ал екіншісі тік баған номерін көрсетеді.
Сосын сәйкестендіру кестесінен оны екілік жүйеге ауыстыру керек.
19-слайд Компьютердің ақпараттық құралдары:
Ішкі және сыртқы болып бөлінетін деректерді, бағдарламаларды  сақтауға арналған компьютерлік жады
Мәліметтерді өңдеу процесін басқаратын процессор және өңдеу нәтижелерін  шығаратын шығаруқұрылғылары
Барлық құрылғылар арасында ақпарат жеткізу қызметін атқаратын ақпараттық құрылғылар
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Кодтау дегеніміз не? Кірістік мәліметтердің түрлері Ақпаратты қалай кодтауға болады?
Ақпаратты белгілі-бір алфавит арқылы ұсынуды кодтау деп атайды.
Бір белгі тобынан екінші белгі тобына көшіру ережесін код деп атайды.
Мәтіндік
Сандық
Графикалық
Музыкалық
Бейне
Екілік алфавиті 0 және 1 таңбаларымен ұсынылады.
Символдарды кодтау үшін8 биттен тұратын яғни 8 екілік таңбалардан тұратын тіркестерді қолдану қабылданған.
Есептеуіш техникасында ең көп пайдаланатын код - АSСІІ коды -американдық апарат алмасудың стандартты коды.
Қорытынды:___________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
Кодтау мен кері кодтау деген не?
_________________________________________________________________
2. Бит, байт деген не?
_________________________________________________________________
3. Бір битпен нені кодтауға болады?
_________________________________________________________________
4. Бір байтпен нені кодтауға болады?
_________________________________________________________________
5. Сигналдардың шығу тегі әр түрлі болуы мүмкін. Аспаптармен немесе суретте бейнеленген ақпараттық процестер арқылы берілетін сигналдардың жаратылысы (табиғаты) қандай?
Осы процестің қандай параметрлері ақпаратты тасымалдай алады?
_________________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
Оқулықтағы кесте бойынша Морзе әліппесімен «HAPPY END» хабарын кодта.
H A P P Y E N D
.... ._ ._ _. ._ _. _._ _ . _ . _ ..
ІІІ деңгей тапсырмалары
ASCII кодтарымен «БОРАН» хабарын кодта.
«БОРАН» хабарын екілік кодпен кодта.
Тапсырманы орындау үшін, оқулықта келтірілген ASCII кодтар кестесі мен ондық, он алтылық санау жүйелерінің сәйкестендіру кестесін қолдану керек.
_____________________________________________________
іV.Шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып оқушыларын ойын түрінде ең аз ақпарат өлшеу бірлігі түсінігімен таныстыру үшін 3 топқа бөлінуі тиіс.
1-топ: Оқытушы топтан оқушыны жұмбақтайды. Оқушылардың мақсаты:«Иә» немесе «Жоқ» жауап беретін сұрақтар қою арқылы жұмбақталған оқушыны анықтау.
Сұрақтар мынадай болуы мүмкін:
- Ол қыз ба?
- Иә
- Оның екі бұрымы бар ма?
- Жоқ және т.с.с.
2-топ: Оқушылардың бірі белгілі бір пәнді жұмбақтайды. Қалған оқушылар оның қандай пән екенін анықтайды.
3-топ: 1-ден 100-ге дейінгі сандар жұмбақталады. Тақтаға сандар осі салынады. Сұрақ қоя отырып, оқушылар жұмбақталған санды анықтауы керек. Сұраққа «Иә» немесе «Жоқ» деген жауап болуы керек. Мысалы:
- Бұл сан елуден көп пе?
- Иә (осіндегі 0-ден 50-ге дейінгі аралық сызылады, өйткені оған ойлаған сан кірмейді) және т.с.с.
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
№4 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
• Ақпарат және оны бағалау
Күтілетін нәтиже:
Жаңа білім •Сигнал терминін таниды
•Сигнал мен ақпараттың өзара байланысын бейнелеп айтады
Түсінік •Сигналдарды физикалық табиғаты және қабылдау тәсілі бойынша айырып таниды.
•Аналогтық және дисктреттік сигналдар арасындағы байланыстыңтүсіндірмесін береді
Қолданыс •Ақпарат көлемінің өлшем бірліктерін қолдана отырып хабардың ұзындығын есептеп шығарады.
Анализ • Берілген беттер мен символдар арқылы сыйымдылығы белгілі дискетаға қанша ақпарат орналаса алатынын бөлшектеп қарастырады.
Синтез •Ақпараттың негізгі өлшем бірліктерін (бит, байт) қолдана отырып одан да үлкенірек ақпарат көлемін есептеуге болатынын жоспарлайды.
Баға •Ақпараттың көлеміне сәйкес ең тиімді өлшем бірлікті қолдануды түйіндейді.
•Сигналдың ақпарат таситын ең маңызды құрал екендігін ерешелейді
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (15 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.).
V. Бағамдау-бағалау 5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
• Жаңа терминологиямен таныстыру
• Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
•Қауіпсіздік техникасының ережелері, Дербес Компьютерде жұмыс істеу кезінде қойылатын талаптар, алғашқы көмек, көз жаттығулары
Оқушыда дағды қалыптастыру:
•Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
•Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
•Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
2. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
3. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Қосымша материалдар:
Термометр. Cілтеме: http://www.infoplease.com/Ноталар. Сілтеме: http://guitaralliance.com/Аналогтық процесс. Cілтеме: http://www.analog.com/Дискреттік процесс. Сілтеме: http://docs.oracle.com/
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Анықтамаларды жаттау, өмірде кездесетін сигналдарға мысалдар келтіру.
• Бонус-балл тапсырмасы
Тарихтан сигнал арқылы жіберілген ақпарат туралы қызықты мәлімет табу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Сигнал, сигналдың түрлері, ақпарат жіберудің анықтамасы
2. Аналогтық және дискреттік процестерге қысқаша шолу
3. Хабардың ақпарат көлемі, оның өлшем бірліктері
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд
1-тақырыпша Сигнал, сигналдың түрлері, ақпарат жіберудің анықтамасы
5-слайд Жалпы ақпарат
Ақпараттық түсініктерді зерттейтін ғылыминформатика деп аталады.
Ақпараттық процесті жүзеге асыратын негізгі құрылғыкомпьютер деп аталады.
Ақпаратты автоматты түрде өңдеу кезінде компьютер алдын ала берілген бағдарлама бойынша ақпаратты өңдеуді алғашқы мәліметтер енгізуден бастап нәтижені алғанға дейін жүргізеді.
6-слайд Сигнал
Ақпарат оны тіркейтін құрылғыға дыбыс, электромагнитті сәуле, физикалық әрекет түрінде келіп түседі. Бұл әрекеттер сигнал деп аталады.
Сигнал дегеніміз - оның көмегімен адам немесе құрылғы ақпарат қабылдайтын процесс.
Сигнал - ақпарат тасуыш.
Ақпарат жіберу дегеніміз - сигналдар жіберу.
7-слайд Физикалық табиғаты бойынша: сигналдардың түрлері:
Электромагниттік
Жарық
Жылулық
Дыбыс
Механикалық
Биохимиялық
8-слайд Қабылдау тәсілі бойынша сигналдардың түрлері:
Көру
Есту
Дәмді сезу
Аурулық
Физиологиялық
9-слайд 2-тақырыпша Аналогтық және дискреттік процестерге қысқаша шолу
10-слайд Сигналдардың түрлері
Сигналдар
Аналогтық (үздіксіз)
Дискретті (үзілісті)
11-слайд Мысалдар
Аналогтық сигналдарға мысалдар:
Температура
Ток
4504690-699770Кернеу, яғни уақыт аралығында үздіксіз өзгеретін процесс.
12-слайд Мысалдар
Дискретті сигналдарға мысалдар:
Сан қатары
Алфавит әріптері
3582035-702310Музыкалық ноталар
13-слайд Аналогтық және дискреттік арасындағы байланыс
Уақыт аралығын неғұрлым көбірек алған сайын, кернеудің уақыт аралығында өзгеру процесін соғұрлым дәлірек сипаттаймыз.
Керісінше дискретті процесті аналогтық процеске айналдыруға болады.
Адам сезім мүшелері арқылы сигналдарды аналогтық түрде қабылдайды, ал есептеуіш техникалары негізінде дискретті түрдегі сигналдармен жұмыс істейді.
Аналогтық процестің графигі өтетін және одан төмен орналасқан шаршылар (клеткалар) боялады. Басқа тәсіл, мысалы, көп бөлігі графиктен төмен орналасқан шаршыларды бояуды ұсынуға
да болады. 

14-слайд Аналогтық процесті дискретті түрде көрсету
859790249555 Жоғарғы шаршылардың орталарын қосып, аналогтық сигналдың үздіксіз сызығын жүргізуге болады, және дискретті сигналды аналогтық түрде көрсетудің басқа тәсілін таңдауға болады.
15-слайд Дискретті процесті аналогтық түрде көрсету
16-слайд Бағалы ақпарат дегеніміз не?
Ақпарат адам үшін жаңа, белгісіз болу керек. Хабар бізге ақпарат алу деген бізге Түсінікті болуы керек. Сол салада біліміміз жеткілікті болуы керек.
Егер ақпарат біз үшін толық, объективті, жаңа, пайдалы, әрі нақты болса ол біз үшін бағалы болады.
17-слайд 3-тақырыпша Хабардың ақпарат көлемі, оның өлшем бірліктері
18-слайд Ақпарат көлемі
Хабардың ақпарат көлемі дегеніміз- хабардың ұзындығы, яғни символдар саны.
Ендеше техникада кез-келген сақталатын,берілетін ақпарат көлемінің ең кіші өлшем бірлігі екілік разрядқа немес 1 битке тең болады.Яғни ақпаратты өлшеу бірлігі бір битке тең. Одан кейін 1 байт.
19-слайд Ақпарат көлемі туралы анықтама
Хабардың ақпарат көлемі- оның бит немесе байтта өлшенетін ұзындығы.
1 байт=8 бит;
1 кбайт(килобайт)=1024 байт;
1 мбайт(мегабайт) =1024кбайт;
1 гбайт(гигабайт) =1024 мбайт.
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Сигнал дегеніміз не? Бағалы ақпарат дегеніміз не? Ақпарат көлемі
Ақпарат оны тіркейтін құрылғыға дыбыс, электромагнитті сәуле, физикалық әрекет түрінде келіп түседі. Бұл әрекеттер сигнал деп аталады.
Сигнал - ақпарат тасуыш.
Ақпарат жіберу дегеніміз - сигналдар жіберу.
Сигналдардың түрлері
Аналогтық (үздіксіз) Дискретті (үзілісті) Ақпарат адам үшін жаңа, белгісіз болу керек. Хабар бізге ақпарат алу деген бізге Түсінікті болуы керек. Сол салада біліміміз жеткілікті болуы керек.
Егер ақпарат біз үшін толық, объективті, жаңа, пайдалы, әрі нақты болса ол біз үшін бағалы болады. Хабардың ақпарат көлемі дегеніміз - хабардың ұзындығы, яғни символдар саны. Ендеше техникада кез-келген сақталатын, берілетін ақпарат көлемінің ең кіші өлшем бірлігі екілік разрядқа немесе 1 битке тең болады.
Ақпаратты өлшеу бірлігі бір битке тең. Одан кейін 1 байт.
Қорытынды:___________________________________________________________________________________________________________________________________________
_
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Сигнал дегеніміз не?
____________________________________________________________
2. Сигналдардың түрлерін атап өтіңіз
____________________________________________________________
3. Ақпарат жіберу дегеніміз не?
____________________________________________________________
4. Хабардың ақпараттық көлемі деген не?
____________________________________________________________
5. Ақпарат қашан бағалы болады? .
____________________________________________________________
6. Аналогтық және дискреттік сигналдар арасындағы байланыс қандай?
____________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
Берілген сөйлемнің (фразаның) ақпараттың көлемін анықтаңдар.
Ы
С
А
Д
Р
О
М
І
Л
І
Б
-
П
Е
Т
К
Е
М

ІІІ деңгей тапсырмалары
290 беттік кітаптың бір бетінде 39 жол, әр жолда 67 символ бар. Сыйымдылығы 1,44 Мбайт дискетте оны орналастыруға бола ма?
______________________________________________________
іV.шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып оқушылары 3 топқа бөлінуі тиіс.
1-топ: Аналогтық сигналдарға мысалдар:
2-топ: Дискретті сигналдарға мысалдар
3-топ: Аналогтық және дискреттік арасындағы байланыс
______________________________________________________
______________________________________________________
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
№5 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Компьютердің аппараттық қамтамасыз етуі
Күтілетін нәтиже:
Жаңа білім • Компьютердің ерекше параметрлерін атап шығады.
• Дербес компьютердің құрылғыларының әрқайсысын белгілі бір категорияларға жатқызады.
Түсінік •Жүйелі блоктың қызметін түсінеді
•Оның құрылысындағы маңызды бөліктеріне түсіндірмесін береді.
Қолданыс • Компьютердің енгізу және шығару құрылғыларын толығымен пайдаланады.
• Процессор мен микропроцессор жұмысының байланысын анықтайды
Анализ • Жедел жадтың жұмыс істеу кезеңдерін бөлшектеп қарастырады
Синтез • Алдағы уақытта процессорды жадысына байланысты қарастыруды жоспарлайды.
Баға • Микропроцессордың процессор үшін маңыздылығын ерекшелейді
• Қазіргі кездегі компьютерлердің дамуы мен микросхемалар даму үрдісінің байланысын анықтайды
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (15 мин.).
ІІ.Алғашқы бекіту (3 мин.).
ІІІ.Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.).
ІV.Шығармашылық қалыптастыру (7 мин.).
V.Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
Принтер, дыбыс колонкалары, құлаққап, дисплей, графопроектор, пернетақта, сканер, тышқан, трекбол, терте, микрофон, модем
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
2. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
3. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Қосымша материалдар:
1. Дербес компьютер. Cілтеме: http://www.schultzeworks.com/2. Монитор. Сілтеме: http://upload.wikimedia.org/3. Процессор. Cілтеме: http://www.tayloredge.com/4. Пернетақта. Сілтеме: http://upload.wikimedia.org/
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Осы тақырыптарға дайындалып келу. Дербес компьютер. Компьютермен танысу. Компьютердің құрылымы.
• Бонус-балл тапсырмасы
Сыртқы құрылғылар туралы сөзжұмбақ, ребус құрастыру.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
Компьютер параметрлері, дербес компьютерге қысқаша шолу
ДК жүйелік блогының сипаттамасы
Компьютердің негізгі, сыртқы, шығару, енгізу-шығару құрылғылары
Процессор, жедел жады, дисплейге анықтама
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд
1-тақырыпша Компьютер параметрлері, дербес компьютерге қысқаша шолу
5-слайд Компьютер
Компьютер сөзі «есептеуіш» дегенді білдіреді, яғни есептеуге арналған құрылғы.
Қазіргі компьютерлер тек есептеп қана қоймай, цифрлық емес (мәтіндер, дыбыстар, графика және т.б.) ақпaратты өңдейді, әр түрлі технологиялық процестерді, деректер базасын және т.б. басқарады
6-слайд Компьютерлер осы параметрлермен ерекшеленеді
Өнімділігі
Жадының сыйымдылығы
Бірқатар функционал мүмкіндіктері
7-слайд Дербес компьютер
Дербес компьютер өнеркәсіп бұйымы ретінде өзара жалғастырушы кабельдермен байланыстырылған бірнеше блоктардан тұрады.
4337685-370840Компьютер жұмыс істеуі үшін, үш блоктан тұратын жинақ керек
8-слайд Қосымша құрылғылар
Шығару құрылғылары:
Енгізу құрылғылары:
Принтер
Дыбыс колонкалары
Құлаққап
Дисплей
Графопроектор
Пернетақта
Сканер
Тышқан
Трекбол
Терте
Микрофон
9-слайд 2-тақырыпша ДК жүйелік блогының сипаттамасы
10-слайд ДК жүйелік блогы
ДК жүйелік блогы – компьютердің негізгі тораптары орналасқан тік төртбұрышты қорапша
Микропроцессоры мен жедел жады
Аналық тақша
Адаптерлер
11-слайд ДК жүйелік блогы
Қоректендіру блогы
Контролер ажыратпалар
Иілгіш және қатқыл дискідегі жинақтауыштар
12-слайд
3-тақырыпша Компьютердің негізгі, сыртқы, шығару, енгізу-шығару құрылғылары
13-слайд Құрылғылардың ең негізгісі
Монитор
Жүйелік блок
Пернетақта

14-слайд Сыртқы құрылғылар
Сыртқы құрылғылар
Монитор
Пернетақта
Тышқан
Принтер
Модем

Әрбір сыртқы құрылғы процессормен арнайы блоктар – адаптер немесе контролер арқылы жалғасады.
Контролер немесе адаптердің міндеті – процессордан келіп түскен ақпаратты құрылғылардың жұмысын басқаратын сәйкес сигналдарға айналдыру.
15-слайд
4-тақырыпша Процессор, жедел жады, дисплейге анықтама
16-слайд Жүйелік блок
Жүйелік блок - мұнда компьютердің негізгі құрылғылары орналасқан.
қосып өшіру батырмасы
дискжетек
компакт-дискіні оқитын CD-ROM
аналық плата
процессор
бейнетақташа
дыбыс тақташасы
17-слайд Процессор
Процессор - компьютердің ең басты бөлігі немесе компьютердің «миы».
компьютердің жұмысын басқарады
бағдарламадағы барлық командаларды орындайды
Іс жүзінде компьютердің орындайтын жұмысының бәрін оның бас микросхемасы – микропроцессор атқарады.

18-слайд Қосымша ақпарат
Қазіргі кезде ең көп тараған «пентиум» процессор. Сондықтан компьютер де пентиум деп аталады.
Процессор жадпен жұмыс істейді.
Жад микросхемасынан процессор өзіне қажетті ақпаратты алады.
19-слайд Жедел жад
Жедел жад - бұл компьютердің ішкі жады.
4173220294640 Жедел жад немесе оперативті жадтайтын құрылғы (ОЖҚ) – ол қажет ақпараттарды өзіне жылдам жазуға және одан оқуға мүмкіндік береді.
Компьютерді өшіргенше
Ақпараттар уақытша сақталады
Компьютер өшсе
Жедел жадтағы барлық ақпарат өшеді
20-слайд Компьютердің ішкі жады
Тұрақты жадтайтын құрылғы ТЖҚ
Ақпарaтты уақытша сақтайтын жад
21-слайд
Дисплей
Дисплей - компьютердің экранына ақпаратты шығаратын құрылғы.
Дисплей құрылысы: электрондық - сәулелі түтікше (ЭСТ) қоректендіру блогы сәулелі басқарушы электрондық блогы
Монитор
түрлі түсті
монохромды
іі.алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Дк-нің жүйелік блогы Процессор Жедел жад Дисплей
ДК жүйелік блогы – компьютердің негізгі тораптары орналасқан тік төртбұрышты қорапша
Процессор - компьютердің ең басты бөлігі немесе компьютердің «миы».
Іс жүзінде компьютердің орындайтын жұмысының бәрін оның бас микросхемасына – микропроцессор атқарады. Жедел жады –
бұл компьютердің ішкі жады.
Жедел жад немесе оперативті жадтайтын құрылғы (ОЖҚ) – ол қажет ақпараттарды өзіне жылдам жазуға және одан оқуға мүмкіндік береді.
Дисплей – компьютердің экранына ақпаратты шығаратын құрылғы.
Дисплей құрылысы: электрондық – сәулелі түтікше (ЭСТ); қоректендіру блогы; сәулелі
басқарушы электрондық блогы
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі.құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Компьютердің негізгі құрылғыларын ата.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Компьютердің жадының қандай түрлерін білесіңдер?
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Тұрақты жад пен жедел жадтың айырмашылығын атаңдар.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4. Компьютердің негізгі құрылғыларын ата.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
5. Ақпаратты енгізу – шығару құрылғыларын ата.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
6. Компьютердің сыртқы құрылғыларын ата.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
1. Компьютердің енгізу және шығару құрылғыларының қолданысына тоқталу.
2. Процессор мен микропроцессор жұмысының байланысын түсіндіріп беру.
ІІІ деңгей тапсырмалары
Жедел жадтың жұмыс істеу кезеңдерін бөлшектеп сипаттау
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
іV.шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай сипаттама береді:
1-топ – Процессор
2-топ – Жедел жады
3-топ – Дисплей
V.бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
№6 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Компьютер жады
Күтілетін нәтиже:
Білім •Компьютер жадының атқаратын қызметін біледі.
•Байттың адресін байт нөмірі арқылы табуды біледі.
Түсінік •Жадтың екі негізгі түрін айырып таниды.
•Ішкі жадтың үш түрінің түсіндірмесін береді
Қолданыс DRAM, SRAM, SIMM модулдерінің артықшылықтары мен кемшіліктерін ажыратып көрсету үшін кестені қолданады.
Анализ •Әр түрлі көлем өлшемдерінің қайсысымен қандай ақпарат түрін беруге, өндеуге, сақтауға болатынын ерекшелейді.
Синтез •Контроллердің функцияларын кэш-жадтың дәл түсу, түспеуіне байланысты категорияларға бөледі.
Баға •SIMMдардың не себептен көп қолданысқа ие еместігіне сыни талдау жасайды.
•Қарапайым флеш-жинақтаушының құрылысын сипаттайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (15 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (3 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (7 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
• Жаңа терминологиямен таныстыру
• Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды
көрсету
• Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік
беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда,
нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
•Жады, жад ұяшықтары, DRAM, жад регенациясы, SIMM модулі, кэш-жад, контроллер, SRAM, флеш-жинақтаушы.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
2. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
3. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Қосымша материалдар:
1.Жад. Cілтеме: http://www.schultzeworks.com/2. Флешка. Сілтеме: http://upload.wikimedia.org/
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Анықтамаларды жаттау, жад ұяшықтары туралы қосымша мәлімет жинау.
• Бонус-балл тапсырмасы
Жадтың әр түрлі жұмысқа ең тиімді көлемін есептеп шығару.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
“Компьютер жады” терминінің анықтамасы. Жад ұяшықтары.
2. Жад көлеміне қысқаша шолу.
3. Жадтың түрлерін ажыратып көрсету
4. DRAM, SIMM модулі, SRAM.
5. Кэш-жад және контроллер.
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд Сабақтың мақсаты
3-слайд Тақырып жоспары
4-слайд
1-тақырыпша “Компьютер жады” терминінің анықтамасы. Жад ұяшықтары.
5-слайд Компьютер жады
Компьютер жады екілік есте сақтау элементтерінен құралған –8 биттен біріктірілген топтар, яғни бұлар байттар деп аталады. (жад өлшем бірлігі ақпарат өлшем бірлігімен сәйкес келеді).
Барлық байттар нөмірленген.
Байт нөмірін оның адресі деп атайды.
6-слайд Жад ұяшықтары
Байттар ұяшықтарға біріге алады, олар сондай-ақ сөздер деп аталады.
4125595-215265Әрбір компьютер үшін сөз ұзындығы анықталған – екі, төрт немесе сегіз байт.
Бұл ұзындығы басқа жад ұяшықтарын қолдана беруге болмайды деген сөз емес. (мысалы, жартысөз, екі сөз).
7-слайд 2-тақырыпша Жад көлеміне қысқаша шолу
8-слайд Жад көлемі
Үлкен көлемді жад көлемінің өлшем бірлігі көп қолданылады: Kuлoбайт,Мегабайт, Гигабайт, сондай-ақ соңғы уақытта, Терабайт және Петабайт.
Қазіргі компьютерлер арнауы бойынша бір-бірінен едәуір ажыратылатын көптегенесте сақтау құрылғыларына ие: уақытшамінездемесісақталатын ақпаратбіркелкі ақпарат көлемінсақтау құрылғылары
9-слайд 3-тақырыпша DRAM, SIMM модулі, SRAM
10-слайд Жадтың түрлері
Жадтың екі негізгі түрі
Ішкі жады
жедел жад
кэш-жад
арнайы жад
Сыртқы жады
11-слайд 4-тақырыпша Жадтың түрлерін ажыратып көрсету
12-слайд Жедел жад
Жедел жад (ОЗУ, англ. RAM, Random Access Memory - өзінше ені жады) — бұл процессормен баланысқан және есептеу жазбалары және орындалатын бағдарламалар және осы бағдарламалармен өңделетін берілгендерді сақтау үшін тез есте сақтау құрылғысы.
Жедел жад тек қана бағдарламалар мен берілгендерді уақытша есте сақтау үшін қолданылады. Машина өшірілген уақытта ОЗУ тұрған барлық ақпарат жоғалады.
Жедел жад элементтерінеену – жадтың әрбір байты өзіндік адреске иедегенді білдіреді
13-слайд Жедел жад (ОЗУ, англ. RAM, Random Access Memory)
ОЗУ көлемі әдетте 32-512 Мбайтты құрайды. Қазіргі уақытта бағдарламалық жабдықтаудың тиімді жұмысы үшін 256 Мбайт ОЗУ кем болмағаны жөн.
Әдетте ОЗУ DRAM жадтың интегралдымикросхемасымен орындалады.
Dynamic RAM — динамикалық ОЗУ. DRAM микросхемалары басқа түрлі жадтарға қарағанда ақырын жұмыс істейді, бірақ арзан.
14-слайд DRAM
DRAMәрбір ақпараттық бит кіші конденсаторлар жартылай өткізгіш кристалл құрылымында будандалған электрлік заряд түрінде есте сақталады.
Ток күші берілмеген жағдайда бұндай конденсаторлар тез разрядталады, және оларды оқтын-оқтын арнайы құрылғы зарядтап тұрады (мысалы әрбір 2 миллисекундта). Бұл процесс жад регенациясы деп аталады (Refresh Memory).
Қазіргі уақыттағы микросхемалар 1-16 Мбит және одан жоғары сыйымдылыққа ие. Олар қорапқа орнатылып жад модуліне жиналады. Көптеп тараған модулдер типі DIMM және SIMM.
15-слайд SIMM модулі (1)
SIMM модулінде жад элементтері ұзындығы 10 см болатындай кіші баспа платасында жиналады. Бұндай модульдердің сыйымдылығы әртүрлі - 256 Кбайт, 1, 2, 4, 8, 16, 32 және 64 Мбайт.
SIMM-нің әртүрлі модульдері әртүрлі микросхемалар санына ие болуы мүмкін - тоғыз, үш немесе бір және әр түрлі контактылар санымен - 30 немесе 72.
16-слайд SIMM модулі (2)
Жад модулдерінің ең керек мінездемесі –берілгендерге ену уақыты әдетте 60-80 наносекундқұрайды.
Қазіргі уақытта SIММ'дар көп қолданылмайды.
Оларды ауыстыруға қазір DIMM'дар келді, ал DIMMдарға DDR және RIMM келіп жатыр, бірақ DIMM салыстырғанда олар өте жоғарғы баға тұрады және сәйкесінше алмасу жылдамдығы артады.
17-слайд 5-тақырыпша Кэш-жад және контроллер
18-слайд КЭШ-жад
КЭШ-жад (англ. сасhe), немесе жоғарғы жедел жад - сыйымдылығы кіші өте жылдам есте сақтау құрылғысы.
Бұл бірнеше шама төмен әрекет жасайтын және процессормен ақпаратты өңдеу жылдамдығы арасындағы айырмашылықтың орнын толтыру үшін жедел жад пен микропроцессор арасында ақпарат алмасу кезінде қолданылады.
Кэш-жадты арнайы құрылғы басқарады -контроллер.
19-слайд Контроллердің функциясы
Бұл орындалып жатқан бағдарламаға анализ жасайкеліп, жақын арада процессорға
қандай командаларкерек екенін алдын ала көруге тырысады және олардыкэш-жадқа тартып алады. Бұл кезде "дәл түсу", сондай-ақ "дәл түспеу" болуымүмкін.
Егер дәл түскен жағдайда, яғни егер кэш керекті берілгендер тартып алынған
болса, оларды жадтан ажырату тоқтаусыз болып жатады.
Егер де керек ақпарат кэш болмаса, онда процессор оны жедел жадтан оқиды.
20-слайд SRAM
Кэш-жад SRAM статистикалық кэш жад микросхемаларында таралады (Static RAM). Бұл DRAM-ға қарағанда жылдам, қымбат және аз сыйымдылық.
Қазіргі уақытта микропроцессорлар енгізілген кэш-қа ие, бұларды 8-16 Кбайт көлеммен бірінші деңгейлі кэш жад деп атайды. Бұдан басқа компьютердің жүйелік платасында екінші деңгейлік кэш орнатылуы мүмкін, сыйымдылығы - 64 - 256 Кбайт
343789017526021-слайд Флеш-жинақтаушы
Қарапайым USB Flash Drive құрылғысы («Saitek» фирмасының өнімінің мысалында: 1 - USB-ажырату; 2 - микроконтроллер; 3 - бақылау нүктелері; 4 - флэш-жадының микросхемасы; 5 - кварцты резонатор; 6 - жарықтандырғыш-диод; 7 - «жазудан қорғаушы» ауыстырып-қосқыш; 8 - қосымша микросхема жадына орын.
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Компьютер жады дегеніміз не? DRAM, SIMM модулі,SRAM КЭШ-жад
Компьютер жады екілік есте сақтау элементтерінен құралған - 8 биттен біріктірілген топтар, яғни бұлар байттар деп аталады. (жад өлшем бірлігі ақпарат өлшем бірлігімен сәйкес келеді).
Барлық байттар нөмірленген.
Байт нөмірін оның адресі деп атайды.
DRAM әрбір ақпараттық бит кіші конденсаторлар жартылай өткізгіш кристалл құрылымында будандалған электрлік заряд түрінде есте сақталады.
SIMM модулінде жад элементтері ұзындығы 10 см болатындай кіші баспа платасында жиналады.
Бұндай модульдердің сыйымдылығы әртүрлі - 256 Кбайт, 1, 2, 4, 8, 16, 32 және 64 Мбайт.
Кэш-жад SRAM статистикалық кэш жад микросхемаларында таралады (Static RAM). Бұл DRAM-ғақарағанда жылдам, қымбат және аз сыйымдылық. КЭШ-жад (англ. сасhe), немесе жоғарғы жедел жад - сыйымдылығы кіші өте жылдам есте сақтау құрылғысы.
Кэш-жадты арнайы құрылғы басқарады - контроллер.
Қорытынды:__________________________________________________________
______________________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Компьютер жады дегеніміз не?
_________________________________________________________
2. Жадтың негізгі түрлері?
__________________________________________________________
3. Жеделжадтыңағылшыншаатауықандай?
__________________________________________________________
4. DRAM дегеніміз не?
__________________________________________________________
5. Кэш жад дегеніміз не?
__________________________________________________________
6. Контроллер дегеніміз не?
__________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
Кестеге әрқайсысының артықшылықтары мен кемшіліктерін толтыру
Атауы Артықшылықтары Кемшіліктері
DRAM SRAM SIMM модулі ІІІ деңгей тапсырмалары
Төменде көрсетілген көлем өлшемдерінің қайсысымен қандай ақпарат түрін беруге, өндеуге, сақтауға болатынын кестеге толтыру.
Процесс Беру Сақтау Өңдеу
Килобайт Мегабайт Гигабайт Терабайт Петабайт іV.шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тапсырмасына сай жауабын дайындайды:
1-топ: Контроллердің функциялары
2-топ: Жедел жадтың функциялары
3-топ: Флеш-жинақтаушы құрылғының құрылысы
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
__________________________________________________________
__________________________________________________________
№7 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Ақпарат және ақпараттық үдерістер
Күтілетін нәтиже:
Білім •Операциялық жүйе ұғымын біледі.
•Операциялық жүйенің функцияларын атап
шығады.
Түсінік •Операциялық жүйенің төрт негізгі түрін айырып таниды.
•Операциялық жүйенің жіктелуінің мағынасын түсіндіреді.
Қолданыс • Файл және оның типіне байланысты қажетті бағдарламаны қолданады.
Анализ •Операциялық жүйелердің аттарын жазып, олардың кемшіліктері мен артықшылықтарын бейнелеп айтады.
Синтез •Қазіргі ОЖ-ларды артықшылықтары мен кемшіліктеріне байланысты категорияларға бөледі.
Баға • Дербес компьютерде жұмыс істеу үшін операциялық жүйенің маңыздылығын бағалайды.
•Транслятор, компилятор, интерпретаторды бір-біріне қарсы қойып салыстырады.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (10 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (20 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
• Жаңа терминологиямен таныстыру
• Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды
көрсету
• Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік
беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда,
нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
•Операциялық жүйе, драйверлер, MS DOS Операциялық Жүйесі, бағдарлама-қабықшалар, Windows, Unix, Linux, транслятор, компилятор, интерпретатор.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1. В. Э. Фигурнов «IBMPC для пользователя» 156-160 беттер
2. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
3. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Қосымша материалдар:
1. Флэш карталар. Cілтеме: http://www.redorbit.com/2. Файлдар. Сілтеме: http://2.bp.blogspot.com/3. Windows. Cілтеме: http://dimadr.me/4. Linux. Сілтеме: http://2.bp.blogspot.com/
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Анықтамаларды жаттау, операциялық жүйелердің функцияларын және негізгі түрлерін талдау.
• Бонус-балл тапсырмасы
Ең көп қолданылатын драйверлер туралы ақпарат табу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
Операциялық жүйенің анықтамасы, оған байланысты терминдер
2. Драйверлер.
3. Операциялық жүйенің файлдық жүйесі
4. Бағдарлама-қабықшалар
5. Операциялық жүйелердің түрлері
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд
1-тақырыпша Операциялық жүйенің анықтамасы, оған байланысты терминдер
5-слайд Операциялық жүйе
Операциялық жүйе - компьютерді қосқан кезде ең бірінші жүктелетін және басқа бағдарламаларды қамтамасыз ететін жүйе.
Жүйелік бағдарламаларды байланыстыратын жиын компьютердің қолданушымен байланысын ұйымдастырады және барлық басқа бағдарламаларды қамтамасыз етеді.
Операциялық жүйе көбінесе компьютердің сыртқы жадында- дискіде сақталады. Компьютерді қосқан кезде, ол дисктік жадтан тексеріледі де, ОЕС-да (ОЗУ) орналасады. Осы процесті операциялық жүйенің жіктелуі деп атайды.
6-слайд Операциялық жүйенің функциялары (1)
Қолданушымен сұхбатты жүзеге асыру
Бағдарламаларды орындалуға еңгізу
Бірнеше көмекші операцияларды қамтамасыз ету
Әр түрлі сыртқы құрылымдар арасында ақпараттарды беру
7-слайд Операциялық жүйенің функциялары (2)
Енгізу-шығару және деректермен басқару
Перифериялық құрылымдарды бағдарламалық қолдау жұмыстары
Ресурстарды орналастыру
Бағдарламалардың өндеу процесін жоспарлау және ұйымдастыру
8-слайд Операциялық жүйенің түрлері (1)
ОЖ төрт негізгі түрі бар:
Бір пайдаланушылық бір есептік, олар бір пернетақтаны қолдайды және тек бір есеппен жұмыс істей алады;
Бір пайдаланушылық бір есептік фондық мөрімен, негізгі есеппен бірге қосымша есепті енгізе алады және ақпаратты мөрге бағыттайды. Бұл көп көлемді ақпараттарды мөрге жіберу жұмысың тездетеді;
9-слайд Операциялық жүйенің түрлері (2)
Бір пайдаланушылық көп есептік,бір қолданушыға көп есептермен жұмыс жасап, өңдей алады. Мысалы, бір компьютерге бірнеше принтерлер қосуға болады және әрқайсысы өз жұмысын атқарады;
Көп пайдаланушылық көп есептік, бір компьютерде бірнеше қолданушылармен бірнеше есептер енгізе алады.Осы ОЖ өте күрделі және бірталай машиналық ресурстарды керек етеді.
10-слайд Дербес компьютер және ОЖ
Дербес компьютерлер үшін операциялық жүйе профессионалдық қолдану іске асыру үшін келесі негізгі компоненттерден тұру керек:
Енгізу/ шығару бағдарламаларын басқару;
Файлдық жүйемен және компьютер үшін жоспарланған тапсырмалармен басқаратын бағдарламалар;
Командалық тіл процессоры, ол ОЖ бағытталған командаларды қабылдайды, талдау жасайды және орындайды.
11-слайд Пайдаланушы мүмкіндіктері
Әрбір ОЖ өз командалық тілі болады, пайдаланушы ол арқылы бірнеше әрекеттер орындай алады
Сыртқы жетек таңбаларды орындау
Басқа әрекеттер
Бағдарламаларды енгізу
Каталогтарды қарау
12-слайд 2-тақырыпша Драйверлер
291401518923013-слайд Драйверлер
Компьютердің сыртқы құрылғыларын басқару үшін арнайы жүйелік бағдарлама қолданады -драйверлер.
Стандарттық құрылғы драйверлер енгізу-шығару базалық жүйе жиынын құрайды.
14-слайд 3-тақырыпша Операциялық жүйенің файлдық жүйесі
15-слайд Операциялық жүйенің файлдық жүйесі дегеніміз не?
Файл (file – бума, десте) - белгілі бір атпен магниттік дискіде жазылған біртектес ақпараттар жиыны.
ОЖ жұмысы үшін керекті мәліметтер рөлін әртүрлі типтегі файлдар атқарады.
Файл бағдарламадан, не оларға қажетті берілген сандар тобынан, мәтіннен тұруы мүмкін.
3606165-670560Әрбір файлдың файлдар каталогында тіркелген өзіндік аты болуы керек.
16-слайд Файлдың аты
Файлдың толық атауы екі бөліктен тұрады: аты және типі.
Файлдың аты – 8 таңбаға дейінгі әріптен басталатын сандар мен әріптер жиыны, ал оның 3 таңбадан аспайтын екінші бөлігі оның типі не атының кеңейтілуі деп те айтылады.
Бір каталогта аттары бірдей файлдар болмауы тиіс. Файлдың типі кейде болмауы мүмкін.
Файлдың аты мен типі нүктемен бөлінеді.
17-слайд MS DOS Операциялық Жүйелердің құрылымы
MS DOS (Microsoft Disk Operating System) операциялық жүйесі - 16-разрядты персональдық компьютерлерде өте кең таралған ОЖ.
Ол келесі негізгі модульдерден тұрады:
Енгізу/шығару базалық жүйе (BIOS);
Алғашқы қосылу блогі (Boot Record);
Енгізу/шығару базалық жүйенің кеңейту модулі (IO.SYS);
Өңдеуді тоқтату модулі (MSDOS.SYS);
Командалық процессор (COMMAND.COM);
MS DOS утилиттары.
18-слайд 4-тақырыпша Бағдарлама-қабықшалар
19-слайд Бағдарлама – қабықшалар
Қабықшалар/Оболочки - бұл күрделі бағдарламалау жүйелерімен мысалы DOS – пен жұмыс істеу кезінде жұмысты жеңілдету үшін құралған бағдарламалар.
Олар қолайсыз командалық қолданушы интерфейсін, графикалық интерфейсін немесе «мәзір» типті интерфейсін өзгертеді.
Қазіргі дербес компьютердің көп таралған қабықшалардың бірі - Norton Commander пакет бағдарламасы.
20-слайд 5-тақырыпша Операциялық жүйелердің түрлері
21-слайд Windows операциялық жүйелері
3991610471805Қазіргі кезде әлем бойынша көптеген компьютерлер Microsoft фирмасының Windows жүйесінде жұмыс жасайды.
Оның версиялары
Windows NT
Windows 95
Windows 98
Windows 2000 Professional
Windows CE
22-слайд Unix операциялық жүйесі
4084320485140Unixоперациялық жүйесі Bell Telephone Laboratories-та құрылған. Unix - өте көп қолданушылардың жұмыстарын бір мезгілде қамтамасыз ете алатын көп міндетті операциялық жүйе.
UNIX атақтылық себебі:
Код жүйесі биік деңгейдегі С тілінде жазылған, өте түсінікті және тиімді.
UNIX - көп міндеттік көп қолданушылық жүйе.
Стандарты бар.
23-слайд Linux операциялық жүйесі
Linuxжүйесінің бастапқы құрылуы 1991 ж. фин студенті Линус Торвальдс (Linus Torvalds) бастаған.
1991 жылдың қыркүйек айында ол e-mail арқылы өзінің операциялық жүйесінің бірінші қадамын таратты және оның жұмысына көніл аударған адамдарға артықшылығымен кемшілігін көрсетуге көмек сұрады.
Осы уақыттан бастап көптеген программистер Linux-ті қолдай бастады.
Қазіргі ауқытта Linux — өте алымды жүйе, және тегін (free).
24-слайд Транслятор. Компилятор. Интерпретатор
Транслятор (англ. translator - переводчик) - бұл аударма-бағдарлама. Ол белгілі бір жоғарғы деңгейде жазылған тілді бағдарламаға, машиналық командалардан тұратын бағдарламаны құрайды. Компилятор/құрастырылған (англ. compiler - құрушы, жинаушы) тұтас бағдарламаны оқиды, оны аударады және машиналық тілде бағдарламаның аяқтау вариантын құрады, сосын ол орындалады. Интерпретатор /түсіндіріп беру (англ. interpreter - жорушы, ауысша аудармашы) аударады және бағдарламаны қатар қатарымен орындайды.
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Операциялық жүйе ОЖ –гі файлдық жүйе Операциялық жүйенің түрлері
Операциялық жүйе - компьютерді қосқан кезде ең бірінші жүктелетін және басқа бағдарламаларды қамтамасыз ететін жүйе.
Жүйелік бағдарламаларды байланыстыратын жиын компьютердің қолданушымен байланысын ұйымдастырады және барлық басқа бағдарламаларды
қамтамасыз етеді.
Операциялық жүйе көбінесе компьютердің сыртқы жадында- дискіде сақталады. Компьютерді қосқан кезде, ол дисктік жадтан тексеріледі де, ОЕС-да (ОЗУ) орналасады. Осы процесті операциялық жүйенің жіктелуі деп атайды. Файл (file – бума, десте) - белгілі бір атпен
магниттік дискіде
жазылған біртектес ақпараттар жиыны.
ОЖ жұмысы үшін керекті мәліметтер рөлін әр түрлі типтегі файлдар атқарады.
Файл бағдарламадан, не оларға қажетті берілген сандар тобынан, мәтіннен тұруы мүмкін.
Әрбір файлдың файлдар каталогында тіркелген өзіндік аты болуы керек. Қазіргі кезде әлем бойынша көптеген компьютерлер Microsoft фирмасының Windows жүйесінде жұмыс жасайды.
Unixоперациялықжүйесі Bell Telephone Laboratories-тақұрылған. Unix — өтекөпқолданушылардыңжұмыстарынбірмезгілдеқамтамасызетеалатынкөпміндеттіоперациялықжүйе.
Linuxоперациялық
жүйесінің бастапқықұрылуы
1991 ж. финстудентіЛинусТорвальдс (Linus Torvalds) бастаған.
Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Операциялық жүйе дегеніміз не?
______________________________________________________
2. Операциялық жүйе не үшін қажет?
______________________________________________________
3. Операциялық жүйелер қалай жіктеледі?
_______________________________________________________
4. Файл объектісінің қасиеттеріне сипаттама бер.
______________________________________________________
5. Бір міндетті және көп міндетті операциялық жүйелердің
айырмашылығы қандай?
______________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
Файл және оның типін көрсете отырып, ол үшін қандай бағдарламаны қолдану керек екендігін кестеге толтыру.
Файлдың аты Файлдың типі Қажет бағдарламаның аты
ІІІ деңгей тапсырмалары
Төмендегі кестеге операциялық жүйелердің аттарын жазып, олардың кемшіліктері мен артықшылықтарын көрсету.
Операциялық жүйенің аты Артықшылықтары Кемшіліктері
іV.шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тапсырмасына сай жауабын дайындайды:
1-топ: ОЖ-нің файлдық жүйесі
2-топ: Бағдарлама-қабықшалар
3-топ: Транслятор. Компилятор. Интерпретатор
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
№8 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
• Бақылау жұмысы. 1-тоқсан.
Мақсат:
Жаңа білім 1-тоқсан бойы өткен материалды есіне түсіреді.
Түсінік •Ақпарат, ақпаратты ұсыну тәсілдерінің, компьютердің құрылысының, операциялық жүйелердің жіктелуінің түсіндірмесін береді
Қолданыс •Ақпаратты сақтау, өңдеу, жеткізу жайлы алған білімін компьютердің аппараттық қамтамасыз ету құрылғыларын толықтай игеру үшін қолданады.
Анализ •Ақпарат, компьютер және операциялық жүйелердің функцияларының арасындағы байланысты анықтайды.
Синтез • Бақылау жұмысына байланысты Синтез орындалмайды
Баға • Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (4 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (1 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (40 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (0 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (0 мин.).
Сабақ типі:
• Оқушылардың білімін бақылау, бағалау.
Оқыту әдісі:
• Бақылау жұмысы
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Оқушыларға есептерді бірнеше нұсқа ретінде ұсыну
Нұсқаларды дайындау үшін деңгейлік тапсырмалар ретін ауыстыру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
•Ақпарат, сигналдар, байт, eкілік алфавиті, АSСІІ коды, аналогтық, дискретті, ақпарат көлемі, жүйелік блок, процессор, жедел жад, дисплей, КЭШ-жад, операциялық жүйе, драйверлер, файл, қабықшалар, транслятор, компилятор, интерпретатор.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Бақылау жұмысына дайындық мақсатында барлық слайд материалдарын, деңгейлік тапсырмалар мен үй жұмысы тапсырмаларын қайталау.
Ақпарат көздері:
1. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
2. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
3. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
4.Методическая копилка учителя информатики.Ақпарат көзі: http://www.metod-kopilka.ru/page-1-2-3.html5. В. Э. Фигурнов «IBMPC для пользователя» 156-160 беттер
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Бақылау жұмысында шығара алмаған немесе шешіміне сенімді емес есептерді қарау, қатемен жұмысқа дайындалу
• Бонус-балл тапсырмасы
Ежелгі кезде ақпаратты қандай тәсілдермен жеткізіп сақтағандығы туралы мағлұматтар жинап келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Қауіпсіздік талаптарына шолу
2. Ақпаратқа шолу
3. Ақпарат және оны бағалау
4. Компьютер
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Қауіпсіздік талаптарына шолу
5-слайд ДК-мен жұмыс кезіндегі қауіпсіздік талаптары:
ЭЕМ-да жұмыс істеу кезінде көздің экраннан ең қолайлы қашықтығын (60-70см)сақтау керек. Мүмкін қашықтық - 50 см.
Көз талғанда немесе шаршағанда орнынан тұрмай көзді демалдыратын бірнешежаттығу орындау керек.
Оқушылар электр тогымен зақымданғанда алғашқы медициналық көмек көрсету әдістерін, өрт сөндіргішпенжұмыс істеу және өрт сөндіру әдістерін білуі керек.
Оқушылар көзді дем алдыру жаттығуларын білуі керек
6-слайд 2-тақырыпша Ақпаратқа шолу
7-слайд Ақпаратқа байланысты ұғымдар
Ақпарат – бұл бізді қоршаған әлемді таңбалар мен сигналдардың көмегімен бейнелеу
“Ақпарат” сөзі латынның түсіндіру, баяндау, мәлімет деген үғымдарды білдіретін informatio сөзінен шыққан.
Ақпаратты өңдеу деп- ақпарат алуды, оның мазмұнын өзгертпей, ұсыну түрін өзгертуді, алынған ақпаратты бір ретке келтіруді және жаңа ақпарат іздеп толықтыруды айтады.
8-слайд Ақпараттарды ұсыну тәсілдері
Ақпаратты белгілі бір алфавит арқылы ұсынуды кодтау деп атайды.
Барлық ақпаратты дербес компьютер сигналдар түрінде қабылдай алады.
Екілік алфавиті 0 және 1 таңбаларымен ұсынылады.
Символдарды кодтау үшін 8 биттен тұратын яғни 8 екілік таңбалардан тұратын тіркестерді қолдану қабылданған.
8 биттен тұратын кодты байт деп атайды.
9-слайд ASCII коды
Есептеуіш техникасында ең көп пайдаланатын код- АSСІІ коды -американдық ақпарат алмасудың стандартты коды.
Кодтау кестесі
16 жол
16 баған
10-слайд Компьютердің ақпараттық құралдары:
Ішкі және сыртқы болып бөлінетін, деректерді, бағдарламаларды
сақтауға арналған компьютерлік жады
Мәліметтерді өңдеу процесін басқаратын процессор және өңдеу нәтижелерін шығаратын-шығару құрылғылары
Барлық құрылғылар арасында ақпарат жеткізу қызметін атқаратын ақпараттық құрылғылар
11-слайд Сигналдар
Ақпарат оны тіркейтін құрылғыға дыбыс, электромагнитті сәуле, физикалық әрекет түрінде келіп түседі. Бұл әрекеттер сигнал деп аталады.
Сигналдардың түрлері:
Аналогтық (үздіксіз)
Дискретті (үзілісті)
Адам сезім мүшелері арқылы сигналдарды аналогтық түрде қабылдайды, ал есептеуіш техникалары негізінде дискретті түрдегі сигналдармен жұмыс істейді.
12-слайд 3-тақырыпша Ақпарат және оны бағалау
13-слайд Бағалы ақпарат. Ақпарат көлемі
Егер ақпарат біз үшін толық, объективті, жаңа, пайдалы, әрі нақты болса ол біз үшін бағалы болады
Хабардың ақпарат көлемі дегеніміз- хабардың ұзындығы, яғни символдар саны.
1 байт=8 бит
1 кбайт(килобайт)=1024 байт
1 мбайт(мегабайт) =1024кбайт
1 гбайт(гигабайт) =1024 мбайт
14-слайд 4-тақырыпша Компьютер
15-слайд Дербес компьютер
Дербес компьютер өнеркәсіп бұйымы ретінде өзара жалғастырушы кабельдермен байланыстырылған бірнеше блоктардан тұрады.
ДК жүйелік блогы – компьютердің негізгі тораптары орналасқан тік төртбұрышты қорапша
Құрылғылардың ең негізгісі:
Монитор, Жүйелік блок, Пернетақта
16-слайд Компьютердің аппараттық қамтамасыз етуі
Жүйелік блок - мұнда компьютердің негізгі құрылғылары орналасқан. Процессор - компьютердің ең басты бөлігі немесекомпьютердің «миы». Жедел жады - қажет ақпараттарды өзіне жылдам жазуға және одан оқуға мүмкіндік береді.
Дисплей – компьютердің экранына ақпаратты шығаратын құрылғы.
17-слайд Компьютер жады
Компьютер жады екілік есте сақтау элементтерінен құралған - 8 биттен біріктірілген топтар, яғни бұлар байттар деп аталады.
Байт нөмірін оның адресі деп атайды.
Жадтың екі негізгі түрі бар:
Ішкі жады
Сыртқы жады
КЭШ-жад (англ. сасhe), немесе жоғарғы жедел жад - сыйымдылығы кіші өте жылдам есте сақтау құрылғысы.
18-слайд Операциялық жүйе
Операциялық жүйе - компьютерді қосқан кезде ең бірінші жүктелетін және басқа бағдарламаларды қамтамасыз ететін жүйе.
ОЖ төрт негізгі түрі бар:
Бір пайдаланушылық бір есептік
Бір пайдаланушылық бір есептік фондық мөрімен
Бір пайдаланушылық көп есептік
Көп пайдаланушылық көп есептік
19-слайд Драйверлер. Файл. Қабықшалар
Компьютердің сыртқы құрылғыларын басқару үшін арнайы жүйелік бағдарлама қолданады - драйверлер.
Файл (file - бума, десте) - белгілі бір атпен магниттік дискіде жазылған біртектес ақпараттар жиыны.
Файлдың толық атауы екі бөліктен тұрады: аты және типі.
Қабықшалар/Оболочки - бұл күрделі бағдарламалау жүйелерімен мысалы DOS –пен жұмыс істеу кезінде жұмысты жеңілдету үшін құралған бағдарламалар.
20-слайд Транслятор. Компилятор. Интерпретатор
Транслятор (англ. Translator - переводчик) - бұл аударма-бағдарлама. Ол белгілі бір жоғарғы деңгейде жазылған тілді бағдарламаға, машиналық командалардан тұратын бағдарламаны құрайды.
Компилятор/құрастырылған (англ. Compiler - құрушы, жинаушы) тұтас бағдарламаны оқиды, оны аударады және машиналық тілде бағдарламаның аяқтау вариантын құрады, сосын ол орындалады.
Интерпретатор /түсіндіріп беру (англ. Interpreter - жорушы, ауысша аудармашы) аударады және бағдарламаны қатар қатарымен орындайды.
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Ақпарат және оған байланысты ұғымдар Компьютердің аппараттық қамтамасыз етуі Операциялық жүйе
Ақпарат – бұл бізді қоршаған әлемді таңбалар мен сигналдардың көмегімен бейнелеу
"Ақпарат" сөзі латынның түсіндіру, баяндау, мәлімет деген ұғымдарды білдіретін informatio сөзінен шыққан.
Ақпаратты өңдеу деп- ақпарат алуды, оның мазмұнын өзгертпей, ұсыну түрін өзгертуді, алынған ақпаратты бір ретке келтіруді және жаңа ақпарат іздеп толықтыруды айтады. Жүйелік блок - мұнда компьютердің негізгі
құрылғылары орналасқан.
Процессор - компьютердің ең басты бөлігі немесе
компьютердің «миы».
Жедел жады - қажет ақпараттарды өзіне жылдам жазуға және одан оқуға мүмкіндік береді.
Дисплей – компьютердің экранына ақпаратты шығаратын құрылғы. Операциялық жүйе - компьютерді қосқан кезде ең бірінші жүктелетін және басқа бағдарламаларды қамтамасыз ететін жүйе.
ОЖ төрт негізгі түрі бар:
Бір пайдаланушылық бір есептік
Бір пайдаланушылық бір есептік фондық мөрімен
Бір пайдаланушылық көп есептік
Көп пайдаланушылық көп есептік
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
Дұрыс жауаптары курсивпен белгіленеді. Мысалы: дұрыс
1. “Ақпарат” сөзі латынның қандай сөзінен аударылған?
А)informatioӘ)informatikБ)information
2. Қоршағандүниетуралыжәнеондажүріпжатқанпроцестертуралы хабарлармен мағлұматтар
А)сигналӘ)ақпаратБ) информатика
3. Адам қабылдайтын ақпарат неше топқа бөлінеді және оларды ата
А) таңбалы,мәтіндіӘ) бейнелік, қатынас тілБ) бейнелік,таңбалы
4. Ақпараттарды бір белгі тобынан екінші белгі тобына көшіру ережесі
А) сигналӘ) кодБ)ақпарат
5. Ақпараттың өлшем бірлігі
А)бид, байтӘ)код, бит Б)бит, байт
6. «Бит»сөзі қандай тілдегі қай сөзден қысқартылып алынған?
А)Ағылшын тіліндегі Binary digit
Ә)Латын тіліндегі Binary digit
Б)Ағылшын тіліндегі Binry dijit
7. Байт дегеніміз не?
А)10 биттен тұратын код Ә)8 биттен тұратын код  Б)18 биттен тұратын код
8. Адам немесе құрылғы ақпарат қабылдайтын физикалық процесс....
А)сигнал Ә)ақпарат  Б)информатика
9. Ақпараттық процестерді зерттейтін ғылым
А) физика Ә) ақпарат Б) информатика
10. Ақпараттық процестерді жүзеге асыратын құрал…
А)компьютер Ә)модем Б)сканер
11. Бағдарламалау жасақтамалары қандай топтарға бөлінеді ?
А)жүйелік, қолданбалы, бағдарламалау жүйесі
Ә)жүйелік, әмбебап, қолданбалы
Б)қолданбалы, бағдарламалау тілдері, операциялық жүйелер
12. Компьютердің барлық мәліметтерді өңдеу жұмысын ұйымдастыратын бағдарламалар жүйесі…
А)интерфейс Ә)операцилық жүйе Б)драйвер
13. Адам мен компьютер арасындағы қарым –қатынас тәсілі…
А)драйверӘ)операциялық жүйе Б)интерфейс
14. Компьютердің ақпаратты сақтау құрылғысы неше топқа бөлінеді?
А) ішкі, сыртқыӘ) ішкі, тұрақты Б) сыртқы, тұрақты
15. Компьютердің негізгі құрылғыларын ата
А) пернетақта, жүйелік блок, тышқан 
Ә) пернетақта, модем, тышқан
Б) пернетақта, жүйелік блок, монитор
16. Жүйелік блоктың ішінде қандай құрылғылар бар?
А) процессор, қатқыл диск, СD-RОМ, дискжетек
Ә) процессор, жады, электронды түтікше
Б) дискжетек, процессор, пернетақта
17. Компьютердің ең басты бөлігі немесе «миы»
А) монитор Ә) жүйелік блок Б) процессор
18. Компьютердің ақпаратты шығару құрылғыларын көрсет.
А) тұрақты, уақытша жадтайтын құрылғы
Ә) жедел, тұрақты жадтайтын құрылғы 
Б) жедел, оперативті сақтайтын құрылғы.
19. Компьютердің ақпаратты шығару құрылғыларын көрсет.
А) монитор, сканерӘ) монитор, принтер Б) жүйелік блок, принтер
20. Компьютерге ақпаратты енгізу құрылғыларын көрсет
А) пернетақта, сканер, тышқан
Ә) монитор, принтер, пернетақта 
Б) жүйелік блок, пернетақта, сканер.
ІІ деңгей тапсырмалары
1.Кестеге өзің ақпарат алған мысалдары мен олар алынған ақпарат көздерін жаз.
Ақпарат Ақпарат көзі
1. Internet бүкіл әлеммен байланысты. Инфоматика сабағы
2. Қосындылардың орнын ауыстырғанмен олардың мағынасы өзгермейді Математика сабағы
3. Биология оқулығы
4. Токқа қосылған үтікке қол тигізу қауіпті 5. Қоңырау сағат
2.Берілген мысалдарда ақпарат көзін Қабылдаушы мен Ортасын белгілеңдер.
Мысал: Есікке қоңырау соғу. 

a).Аңшы қоянның ізімен жүріп келеді.
(ақпаратты бір жаққа беру)

b) Екі достың телефонмен сөйлесуі
(ақпарат алмасу)

3. Оқулықтағы кесте бойынша Морзе әліппесімен «HAPPY END» хабарын кодта.
H A P P Y E N D
.... ._ ._ _. ._ _. _._ _ . _ . _ ..
4. Берілген сөйлемнің (фразаның) ақпараттың көлемін анықтаңдар.
Ы
С
А
Д
Р
О
М
І
Л
І
Б
-
П
Е
Т
К
Е
М

5.
Жауабы: 22 символ, 22 байт, 176 бит.
Жүйелік блогқа анықтама беру.
ДК жүйелік блогы – компьютердің негізгі тораптары орналасқан тік төртбұрышты қорапша
Жүйелік блогтың құрылысын сипаттап беру
қосып өшіру батырмасы
дискжетек
компакт-дискіні оқитын CD-ROM
аналық плата
процессор
бейнетақташа
дыбыс тақташасы
6. Берілген мысалдардағы ақпарат қандай түрге жататынын анықта.
Кестенің сәйкес ұяшығына белгіше қой.
Бейнелі Ақпарат Таңбалық
Тіл
Табиғи Жасанды
Сынып журналындағы бағалар +
+ Айвазовскийдің «Девятый вал» суреті Радиодан диктордың хабарлары + + Компьютер ойыны + Апамның тоқашы Градусник көрсетуі +
+ Ауру адамның түрі + Сағат тілдерінің көрсетуі +
+ Сабақтан шығу қоңырауы Жол белгілері +
Мумба-Юмба тайпасының тіліндегі мәтін + + Теледидардағы хоккей ойыны Бағдаршам сигналы +
+ Жайсыз орындық + Фотосуреттер Көбейту кестесі +
«Соғыс және бейбітшілік» романы + + Жұмсақ орындық Математикалық формула +
+ Күлкі
Ноталар +
+ Жұлдызды аспан 7. Төмендегі әрекеттердің орындауға болатындарын жасыл қарындашпен, ал орындауға болмайтындарын қызыл қарындашпен бояңдар да, сөйлемдердің мағынасына қарай «болады» немесе «болмайды» сөздерін қосып жазыңдар.
Мұғалімнің рұқсатынсыз информатика кабинетіне кіруге болмайды Компьютер сыныбына сабырлықпен кіріп өзіңнің жұмыс орнына отыруға болады
Компьютердің көзге түсерлік ақауы немесе бұзылған жері жоқ екеніне көз жеткізуге болады Компьютер сыныбына кірерде бір-біріңді есікте итермелеуге болмайды
Байланыстырушы сымдардың ажыратылатын жеріне тиісуге болмайды Компьютерде жұмыс істеуді тек мұғалімнің рұқсатымен бастауға болады
Сыныпқа басқа компьютерлерден компакт-диск пен дискет алып келуге болмайды Компьютердің ақауларын немесе бұзылған жерін өз беттеріңмен жөндеуге болмайды
Компьютерде кір қолмен жұмыс істеуге болмайды Пернетақтаны тоқпақтамай, жай басуға болады
Пернетақта пернелерін кернеу қосылғанда ғана басуға болады Компьютерде су киіммен немесе су қолмен жұмыс істеуге болмайды
Компьютердің құрамдас бөліктеріне заттар қоюға болмайды Жұмысты аяқтағаннан кейін жұмыс орнын ретке келтіруге болады
ІІІ деңгей тапсырмалары
1. Сенің ойыңша берілген ақпараттық процестердің қайсысы басым екенін кестеде өзің белгіле.
Процесс Беру Сақтау Өңдеу
1. Кітап оқы + 2. Күнделікке баға қою +
3. Математикадан есеп шығару +
4. Есікке қоңырау соғу + 5. Компьютерде ойнау + +
6. Диктант жазу + +
7. Тақпақ жаттау + 8. Суретке түсу + + 9. Балмұздақ сатып алу + +
2.ASCII кодтарымен «БОРАН» хабарын кодта.
Б О Р А Н
1 8 E 8 0 9 0 8 Д 8
«БОРАН» хабарын екілік кодпен кодта.
Б О Р
0 1 1 0 0 0 1 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1
A Н
0 0 0 0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0
Тапсырманы орындау үшін, оқулықта келтірілген ASCII кодтар кестесі мен ондық, он алтылық санау жүйелерінің сәйкестендіру кестесін қолдану керек.
3. 290 беттік кітаптың бір бетінде 39 жол, әр жолда 67 символ бар. Сыйымдылығы 1,44 Мбайт дискетте оны орналастыруға бола ма?
Шешуі:
Бір беттің ақпараттық көлемі
39Ч67 = 2613 символ = 2613 байт
Кітаптың ақпараттық көлемі
2913Ч290 = 757770 байт = 757770 :1024 = 740 Кбайт
740 : 1024 = 0,722 Мбайт
0,722 < 1,44
Жауабы: кітапты бір дискетте сыйғызуға болады.
4. Әр түрлі алфавитті қолданып, бір ғана ақпаратты түрлі жолмен беруге болатынын түсіндіру кезінде орындау ұсынылады.
Егер он және алты сандарының айырымын екіге көбейтсе, содан кейін үш пен бір қосындысына бөлсе, онда екі шығады
Егер отыз және он сандарының айырымын бір, екі, үш, төрт сандардың қосындысына бөлсе, онда екі шығады.
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
№9 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
• Программалау – алгоритмді формалды жазу тәсілі
Күтілетін нәтиже:
Білім • I тоқсандық бақылау жұмысындағы қателермен жұмыс
Түсінік • I тоқсындық бақылау жұмысындағы қателермен жұмыс
Қолданыс • Паскаль тілінің қолданысы мен шығу тарихын түсінеді.
• Паскаль тілінің қандай мақсатта қолданылатынын анықтайды.
• Орындаушыларды көрсетеді.
• Белгілі бір іс-әрекеттің орындаушысын болжайды.
Анализ • Паскаль тіліндегі программаның орындалу процессінің сызбанұсқасын сызып түсіндіреді.
Синтез •Паскаль тілінің ерекшелігін түйіндейді.
• Программалаудағы алгоритмдердің маңызын түсіндіреді.
Баға • Формальды орындаушыларға мысал келтіреді.
• Программалаудың өмірдегі маңызын түсінеді, программалаудың әр түрлі салалармен байланысын анықтайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу ( 10 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (20 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
Орындаушылар, формальды және формальды емес орындаушылар, программа, Паскаль программалау тілі, транслятор, интерпретатор, компилятор, ассемблер.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1. Б.Бөрібаев, Б.Нақысбеков, Г.Мадиярова. 2005. Информатика және есептеуіш техника негіздері. Алматы: Мектеп.
2.Википедия. Блез Паскаль. Ақпарат көзі: ru.wikipedia.org/wiki/Паскаль,_Блез
3. Википедия. Никлаус Вирт. ru.wikipedia.org/wiki/Вирт,_Никлаус‎
4. Общие сведения о языке программирования Паскаль. Ақпарат көзі: metodist.lbz.ru/authors/informatika/3/files/.../4.1.ppt
Қосымша материалдар:
1. Дербес компьютер. Cілтеме: www.journaldunet.com
2. Паскаль. Сілтеме: lichnosti.net
3. Никлаус Вирт. Сілтеме: arhitectors.vov.ru
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Анықтамаларды жаттау, Паскаль тілінің тарихын еске түсіру. Формалды орындаушыларға мысал келтіру.
• Бонус-балл тапсырмасы
Басқа программалау тілдерін тауып, олардың қай салада қолданылатынын іздену.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Орындаушылар.
2. Программалау тілдері.
3. Паскаль тілі туралы жалпы мағлұмат.
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Орындаушылар
5-слайд Өткенді еске түсіру
Орындаушы
Формальды
Формальды емес
6-слайд Формальды орындаушы
Кейбір орындаушылар алгоритмді атқару барысында өз әрекеттерінің мағынасын түсінбейді. Сонда да, әрекеттерді бұлжытпай орындап, керекті нәтижеге жетеді. Мұндай орындаушыларды формальды деп атайды.
7-слайд
Компьютер – формальды орындаушы
Компьютер – формальды орындаушы, не істеп жатқанын түсінбейді, ойламайды, бірақ адам жасаған алгоритмді бұлжытпай орындайды.
4277360-584200
8-слайд 2-тақырыпша Программалау тілдері
9-слайд Программалау тілі дегеніміз не?
Программалау тілі дегеніміз орындаушыға, яғни компьютерге, түсінікті болатын программаларды жазуға арналған формальды таңбалар жиыны.
Программалау тілінде жазылған алгоритм программа деп аталады.
10-слайд
Программалау тілдеріҚазіргі кезде дүние жүзінде 300-ге жуық программалау тілдері таралған. Олардың әрқайсысы белгілі бір мақсатта қолданылады.
11-слайд Программалау тілдерінің мысалы.
Фортран – ғылыми-техникалық (инженерлік) есеп шығаруда;
Паскаль– өндірісте, оқу ағарту-саласында;
Бейсик– дербескомпьютерде диалогтік режимде жұмыс атқаруға арналған.
12-слайд 3-тақырыпша Паскаль тілі туралы жалпы мағлұмат
13-слайд Паскаль программалау тілі
Паскаль тілі – программалаудың әмбебап тілі.
Блез Паскаль
(1623-1662)
Паскаль тілі алғаш рет екі санды бір-біріне қоса алатын машинаны ойлап тапқан атақты француз математигі, физигі, әдебиетшісі әрі философы Блез Паскальдің құрметіне аталған.
114363521590
14-слайд Паскаль программалау тілінің пайда болу тарихы
Паскаль программалау тілін швейцариялық ғалым Никлаус Вирт
2955290269875оқып-үйренуге қолайлы программалау тілі ретінде ұсынған болатын
Никлаус Вирт
(1034 ж. туылған)

15-слайд Өткенді қайталау және толықтыру
Программаны орындау кезеңдері
Программалау тіліндегі алгоритм
Транслятор (аудармашы)
Машина тіліне аударылған программа
Алгоритмді орындау
Программаларды компьютерде орындау үшін программа тілін машина тіліне аударатын программаны трансляторлар деп атайды.
16-слайд Трансляторлар
Интерпретатор-берілген программаның әрбір командасын жеке-жеке орындайтын транслятор.
Компилятор-бірден барлық программаның мәтінін толық аударып машина түріне келтіреді де, сол модульді компьютер жадысына жазып алып
Компилятор-бірден барлық программаның мәтінін толық аударып машина түріне келтіреді де, сол модульді компьютер жадысына жазып алып
Ассемблер-тек автокод түрінде жазылған программаларды ғана машина тіліне аударады
17-слайд Қорытынды
Алгоритмді атқару барысында өз әрекеттерінің мағынасын түсінбейтін, алайда әрекеттерді бұлжытпай орындайтын орындаушыларды формальды орындаушылар деп атайды.
Программалау тілі дегеніміз орындаушыға, яғни компьютерге, түсінікті болатын программаларды жазуға арналған формальды таңбалар жиыны.
Программаларды компьютерде орындау үшін программа тілін машина тіліне аударатын программаны трансляторлар деп атайды.
Паскаль тілі – француз ғалымы Блез Паскальдің құрметіне аталған программалаудың әмбебап тілі.
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Орындаушылар Программалау тілдері Паскаль тілі туралы жалпы мағлұмат Паскаль тіліндегі программаның орындалу процесі
Қорытынды:_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
Бақылау жұмысындағы қатемен жұмыс.
ІІ деңгей тапсырмалары
Паскаль программалау тілі кімнің құрметіне аталған?
Паскаль программалау тілі қандай мақсатта қолданылады:
дербескомпьютерде диалогтік режимде жұмыс атқаруда;
ғылыми-техникалық (инженерлік) есеп шығаруда;
өндірісте, оқу ағарту-саласында;
интернет-технологиялары саласында.
Біреудің командаларын орындайтын адам, робот, автомат, компьютер:
a) көмекші
b) орындаушы
c) программа
d) құл
Келесі жұмыстарды атқаратын орындаушылардың атаулары қандай?
a) Ұшақты басқару
b) Жолаушыларды тасымалдау
c) Өлең шығару
d) Емтихан қабылдау
e) Емтихан тапсыру
e) Оқушыларға сабақ беру
Формальды орындаушы:
a) Алгоритмді атқару барысында өз әрекетінің мағынасын түсінеді;
b) Алгоритмді атқару барысында өз әрекеттерінің мағынасын
түсінбейді, алайда әрекеттерді бұлжытпай орындайды;
c) Өз әрекеттеріне өзі жауап береді;
d) Белгілі бір шарттар.
ІІІ деңгей тапсырмалары
Программаның орындалу процесінің сызбанұсқасын сызып, түсіндіріңіз.
іV. шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып оқушылары 2 топқа бөлінуі тиіс.
1-топ: Паскаль тілінің барлық ерекшеліктерін талдап, тілдің неліктен универсал тіл деп аталатынын түсіндіру керек.
2-топ: Алгоритмдердің программалаудағы маңызын түсіндіру керек.
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
№ 10 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Программалау тілі
Күтілетін нәтиже:
Білім • Паскаль тіліндегі әр түйінді сөздің қандай мақсатта қолданылатынын біледі.
• Паскаль тілінің қандай мақсатта қолданылатынын есіне түсіреді.
Түсінік • Паскаль тілінің әліпбиін айырып таниды.
• Паскаль тілінің құрылымын түсінеді.
Қолданыс • Дұрыс және қате атауларды ажыратуда зейінділігін танытады.
• Сұрақтарға жауап беру үшін берілген атаулар мысалдарын қолданады.
Анализ •Берілген программаны бөлшектеп қарастырады және программа объектілерін айырып таниды.
Синтез •Паскаль тілінің қордағы сөздерін тізіп жазады.
Баға •Атауларға өздігінше мысал келтіреді, мысалдырды атаулар жазу ережесіне негіздейді.
• Паскаль тілінің элементтерінің атқаратын қызметін сипаттайды.
Сабақ құрылымы:
ІАқпарат блогы (15 мин.).
ІІЛогикалық тапсырмалар блогы (5 мин.).
ІІІЖаттықтыру және білімді есепке алу блогы (15 мин.).
ІVИнтеллектуалдық тренинг блогы (5 мин.).
VКүтілетін нәтиже блогы (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру

Негізгі ұғымдар мен терминдер:
Программа, Паскаль программалау тілі, транслятор, интерпретатор, компилятор, ассемблер, программа құрылымы, тіл әліпбиі, атаулар, түйінді сөздер.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1. Б.Бөрібаев, Б.Нақысбеков, Г.Мадиярова. 2005. Информатика және есептеуіш техника негіздері. Алматы: Мектеп.
2. Википедия. Блез Паскаль. Ақпарат көзі:
ru.wikipedia.org/wiki/Паскаль,_Блез
3. Википедия. Никлаус Вирт
ru.wikipedia.org/wiki/Вирт,_Никлаус‎
4. Общие сведения о языке программирования Паскаль.
metodist.lbz.ru/authors/informatika/3/files/.../4.1.ppt‎
5. Способы записи алгоритмов. Ақпарат көзі:
metodist.lbz.ru/authors/informatika/3/files/ppt9kl/3.2....
Қосымша ақпарат:
http://www.expertbriefings.com/wp-content/uploads/2013/08/red-warning-sign.jpg
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Анықтамаларды, Паскаль тілінің символдары мен түйінді сөздерінің қасиеттерін жаттау, тіл әліпбиін пайдаланаып дұрыс он атау жазу.
• Бонус-балл тапсырмасы
Берілген программадағы түйінді сөздерді, арнайы символдар мен айыру белгілерін тізіп жазып, олардың мағынасын түсіндіріңіз.
Program kosu;Var a,b:integer;Beginreadln(a,b);Y:=a+b;Writeln(‘y=‘,y);End.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. АҚПАРАТ БЛОГЫ Тақырып жоспары:
Паскаль тіліндегі программа құрылымы.
Паскаль тілінің әліпбиі.
Паскаль тіліндегі атаулар мен түйінді сөздер.
Слайдтар:
1-слайд(титул)
2-слайд Алгоритмдік тілдің қасиеттері

3-слайд Паскаль тіліндегі программа құрылымы
Тақырып
Program BASTAU;
Сипаттау бөлімі
begin
Операторлар бөлімі
end.
4-слайд Мысал
Радиусы r=5,5 см болатын берілген шеңбердің ұзындығын табу керек болсын. Шеңбер ұзындығын есептеу үшін l=2πr формуласын райдаланамыз.
5-слайд Мысал. Жалғасы
Program bastau; {Программа тақырыбы}
const pi=3.14159;{π тұрақтысының мәнін беру}
var r,l:real; {r,l мәндерінің нақты (аралас) сан екенін сипаттау}
Begin {Операторлар басы}
r:=5.5; {r мәнін беру}
l:=2*pi*r; {Шеңбер ұзындығын есептеу}
write (‘Радиусы 5,5 см болатын шеңбер ұзындығы = ’,l); {Нәтижені экранға шығару}
end. {Программа соңы}
6-слайд
Қате жібермес үшін программа блок-схема түрінде немесе алгоритмдік тілде құрастырылады.
4404995-523240Компьютер орындай алатын программа жазу үшін, программалау тілінің синтаксисі (оның элементтерінің жазу ережесі) мен семантикасын (оларды пайдаланудың мағыналық ережесін) білу қажет.
7-слайд Тіл әліпбиі
Паскаль тілінің әліпбиі - программаны жазуға қолданылатын символдардың жиыны.
Символдар тобы
Атаулар (идентифика-торлар )
Цифрлар
Айыру белгілері
Арнайы белгілер

8-слайд Тіл әліпбиі. Жалғасы.
Паскаль тілінің әліпбиі - программаны жазуға қолданылатын символдардың жиыны.
Паскаль тілінің әліпбиі
Бас және кіші латын әріптері
Араб сандары
Арнайы символдар
Айыру белгілері
А, В, С, ...Х, Ү, Z, а, b, c, … x, y, z
0, 1, 2, … 7, 8, 9
Арифметикалық және тыныс белгілері, жақшалар және тағы басқалары
:=(меншітеу), >=және<=(үлкен не тең, кіші не тең), *және* (түсініктеменің басы мен соңы)

9-слайд Пунктуация белгілерінің атқаратын қызметі
Белгілер Атқаратын қызметтері
{ және } немесе
(* және *) Түсініктеме мәліметтерді жақшамен беру
[ және ] Жиым элементтерінің индекстерін және жолдың ұзындығын көрсету белгісі
( және ) Өрнектерді және параметрлер тізімін бөліп көрсету белгілері
‘ (апостроф) Символдың және тіркестік тұрақтылардың белгілеу таңбасы
:= (меншіктеу) Айнымалыларға немесе типі көрсетілмеген тұрақтыларды белгілеу таңбасы
; (нүктелі үтір) Операторларды бір-бірінен ажырату белгісі
: (қос нүкте) Объектілерді типтерге ажырату және операторларға белгі салу таңбасы
10-слайд Пунктуация белгілерінің атқаратын қызметі. Жалғасы
Белгілер Атқаратын қызметтері
= (теңдік) Тұрақтылардың мәнін көрсету және салыстыру белгісі
, (үтір) Тізімдегі элементтерді бір-бірінен бөліп көрсету белгісі
.. (екі нүкте) Диапазонның шекарасын көрсету
. (нүкте) Программаның соңын белгілеу, санның бүтін және бөлшек бөліктерін ажырату белгісі
@ Айнымалылардың, типі көрсетілген тұрақтылардың адрестерін белгілеу
# (нөмір белгісі) Символды коды бойынша белгілеу
$ (ақша белгісі) Компилятор дерективасын немесе он алтылық сан белгісін көрсету
11-слайд Тіл алфавиті мен сөздік қоры
Атаулар (константалардың, айнымалылардың, программалардың және басқа объектілердің) – түйінді сөздерден өзге әріптен немесе астын сызу символынан бастылатын, әріптер, сандар және астын сызу символының тізбегі.
12-слайд Атаулар
Дұрыс атаулар
x
shama
zzz
tolyk_kosyndy
ush_kosylgan_eki
s25
_k1
a1b88qq
kate Дұрыс емес атаулар
Ж – бұл латын әліпбиінің әріпі емесtolyk kosyndy– сөз құрамында әріп, сан не астын сызу символы болып табылмайтын символ бар (бос орын).
2as – саннан басталады
Domby&Son - сөз құрамында әріп, сан не астын сызу символы болып табылмайтын & символы бар.
Атаулардағы бас және кіші әріптердің айырмашылығы жоқ. Атаулардың ұзындығы кез-келген болуы мүмкін.
13-слайд Паскаль тілінің қордағы сөздері
Паскаль тілінің түйінді сөзі Түйінді сөздің мағынасы Паскаль тілінің түйінді сөзі Түйінді сөздің мағынасы
absolute абсолюттік label белгі
and логикалық ЖӘНЕ mod бөліндінің қалдығы
array жиым (массив) not логикалық ЕМЕС
begin блок басы or логикалық НЕМЕСЕ
case нұсқа (вариант) of одан
const тұрақты (константа) procedure процедура
div бүтін бөлу program программа
go to көшу repeat қайталау
do орындау string қатар, жол
else әйтпесе then онда
end блок соңы to үлкейту
file файл type тип
for үшін until дейін, шейін
function функция var айнымалы
if егер while әзірше
14-слайд Қорытынды
Алгоритмдік тілдің қасиеттері:
Алфавиті
Синтаксисі
Семантикасы
Кез келген программа келесі бөліктерден тұрады:
Тақырып
Сипаттау бөлімі
Операторлар бөлімі
Атаулар(константалардың, айнымалылардың, программалардың және басқа объектілердің) – түйінді сөздерден өзге әріптен немесе астын сызу символынан бастылатын, әріптер, сандар және астын сызу символының тізбегі.
іі. Логикалық тапсырмалар блогы Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Паскаль тіліндегі программа құрылымы. Паскаль тілінің әліпбиі. Паскаль тіліндегі атаулар мен түйінді сөздер.
Қорытынды:_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
ііі. Жаттықтыру және білімді есепке алу блогы
Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
Программа ішіндегі блоктың басын, блоктың соңын және жиымдарды
көрсетуге қолданылатын түйінді сөздерді ата.
Паскаль программалау тілі қандай мақсатта қолданылады:
дербескомпьютерде диалогтік режимде жұмыс атқаруда;
ғылыми-техникалық (инженерлік) есеп шығаруда;
өндірісте, оқу ағарту-саласында;
интернет-технологиялары саласында.
Паскаль тілінің әліпбиінің элементтерін ата.
Паскаль тілінде $ символы қандай мақсатта пайдаланылады, мысал келтіріңіз.
Паскаль тіліндегі бағдарламада программа тақырыбы мен операторлар
бөлімінің арасында қандай бөлім орналасады?
ІІ деңгей тапсырмалары
Паскаль тілінің құрылымының схемасын сызыңыз
Келеcі атаулардың ішінен ДҰРЫС ЕМЕС атауды табыңыз:
_n2
M98N
Arifmetikalyk orta
no1P
shama
Келесі атаулардың арасындағы ДҰРЫС атауды анықтаңыз:
_alfa
Ainymaly$
айнымалы1
2x
numberk
Паскаль тілінде әртүрлі объектілерге атау таңдағанда қандай талаптарды ескерген жөн?
ІІІ деңгей тапсырмалары
Берілген программадағы түйінді сөздерді, арнайы символдар мен айыру белгілерінтізіп жазып, олардың мағынасын түсіндіріңіз.
PROGRAM EYOB; (*екі санның ең үлкен ортақ бөлгішін табу*)
VAR n,m,x,e,y: INTEGER;
BEGIN
WRITE (‘m,n сандарын енгізіңдер’);
READLN (m,n);
x:m; y:=n;
WHILE x<>y DO
IF x>y THEN x:=x-y ELSE y:=y-x;
e:=x;
WRITELN (‘Ең үлкен ортақ бөлгіш =’, e);
END.
іV. Интеллектуалдық тренинг блогы Топтық жұмыс.
Сынып оқушылары 3 топқа бөлінуі тиіс.
Бір минут ішінде әр топ түйінді сөздерді тізіп жазуы қажет. Ең көп түйінді сөз жазып үлгерген топ жеңіске жетеді.
V. Күтілетін нәтиже блогы Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
№11 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Айнымалылар типі
Күтілетін нәтиже:
Білім • Паскаль тілінің типтерін атап шығады.
• Паскаль тіліндегі типтерді сипаттайды.
Түсінік • Бүтін және нақты сандарға тәнтиптерді айырып таниды.
• Екі түрде жазылған бірдей санның айырмашылығын жуықтап бағалайды.
Қолданыс •Айнымалыларды сипаттау үшін сабақ үстінде алған білімін пайдаланады.
• Ақпаратты қай типте жазу керектігін ажыратады.
Анализ • Берілген ақпаратты BOOLEAN типінде жазып көрсетеді
Синтез • Әртүрлі типтерге мысал келтіреді.
Баға • Әр түрлі типтегі айнымалыларды сипаттау.
• Жиым мысалын жиымдардың қасиетіне негіздейді.
Сабақ құрылымы:
ІАқпарат блогы (15 мин.).
ІІЛогикалық тапсырмалар блогы (5 мин.).
ІІІЖаттықтыру және білімді есепке алу блогы ( 15 мин.).
ІVИнтеллектуалдық тренинг блогы (5 мин.).
VКүтілетін нәтиже блогы ( 5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Айнымалылар типтері, сипаттау бөлімі, бүтін сан түріндегі, нақты сан түріндегі, логикалық, символдық, тіркестік, саналатын, диапазондық немесе ауқымдық және жиымдық типтер.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1 Б.Бөрібаев, Б.Нақысбеков, Г.Мадиярова. 2005. Информатика және есептеуіш техника негіздері. Алматы: Мектеп.
2 Д. Прайс. 1987. Программирование на языке Паскаль. Москва: Мир.
3 Типы переменных. Ақпарат көзі:
http://valera.asf.ru/delphi/book/tp05.shtml
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Анықтамаларды, типтердің түрлерін және сипаттамаларын жаттау, кез келген әр түрлі типтегі он айнымалыны сипаттау бөлімінде сипаттау.
• Бонус-балл тапсырмасы
Жиымдық типті қолдануға болатын есепке мысал келтіріңіз.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. АҚПАРАТ БЛОГЫ Тақырып жоспары:
Айнымалылар типтері.
Типтерді сипаттау.
Типтер мысалы.
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд Тип дегеніміз не?
Мәліметтердің немесе айнымалылардың типі деп, олардың қабылдай алатын мәндерінің және олармен орындауға болатын амалдардың жиынын анықтауды айтады.
3-слайд

4-слайд Типтерді сипаттау
Айнымалылар мен функциялардың типтері программаның сипаттау бөлімінде көрсетіледі.
Жазылу пішімі:
1. var<идентификатор> : <тип>
2. type<тип атауы> = <тип мәндері>;
typeТипті анықтау
;

Типтерді сипаттау диаграммасы
5-слайд Бүтін сан түріндегі типтер
Типі Мәндердің өзгеруі Ұзындығы, байт
BYTE 0 – 255 1
SHORTINT -127 – +127 1
INTEGER -32768 - +32767 2
WORD 0 - 65535 2
LONGINT -2147483648 - +2147483647 4
6-слайд Нақты сан түріндегі типтер
Типі Ауқымы Мәнді цифрлары Өлшемі, байт
REAL -1.7∙10³⁸ – 1.7∙10³⁸ 11 – 12 6
SINGLE - 3.4∙10³⁸ – 3.4∙10³⁸ 7 – 8 4
DOUBLE -1.7∙10³⁰⁸ – 1.7∙10³⁰⁸ 15 – 16 8
EXTENDED -1.1∙10⁴⁹³² – 1.1∙10⁴⁹³² 19 – 20 10
COMP -2∙10⁶³-1 – 2∙10⁶³+1 19 – 20 8
7-слайд Логикалық тип
BOOLEAN
Логикалық типтегі шамалар, негізінен, екі мән қабылдайды - TRUE (ақиқат) және FALSE (жалған), олар компьютер жадында бір байт орын алады.
Логикалық типтегі шамаларға мына амалдар қолданылады: AND - (және), OR - (немесе), NOT - (емес), XOR -(арифметикалық немесе)
8-слайд Символдық тип
CHAR
Символдық типтегі шамалар мән ретінде тек бір таңбаны ғана қабылдай алады.Мәннің символ екенін көрсету үшін оны апостроф ішіне алып жазады. Мысалы, ‘a’, ‘h’, ‘5’, ‘*’ т.б.
9-слайд Тіркестік тип
STRING
Тіркестік типтегі шамалар апостроф ішіне алынған символдар тізбегін қабылдайды.
Сипаттау мысалы:
VAR
s : string[25]; { s айнымалысының ұзындығы 1-ден 25 символға дейін өзгере алады}
s1 : string; { s1 айнымалысының ұзындығы көрсетілмеген, яғни символдардың ең үлкен саны 255-ке тең }
10-слайд Саналатын тип
Саналатын тип стандартты типке жатпайды, ол параметрлердің мәніне сәйкес келетін атаулар (идентификаторлар) тізімінен тұрады. Атаулар тізімі үтір арқылы ажыратылып, жай жақша ішіне жазылады. Мысалы:
атау= (1-идентификатор, 2-идентификатор, …, n- идентификатор);
Var
kunder = (‘дүйсенбі’, ‘сейсенбі’, …, ‘жексенбі’);
11-слайд Диапазондық немесе ауқымдық тип
Мұнда көрсетілген шама қабылдай алатын мәннің алғашқысы (ең кіші) мен соңғысы (ең үлкен) екі нүкте арқылы бөліп көрсетеді.
Мысалы:
атау = <алғашқы мән>..<соңғы мән>;
Var
Apta_kunderi = 1..7;
Ai_kunderi = 1..31;
12-слайд Жиымдар (Массивтер).
Жиым дегеніміз – бір атаумен белгіленіп, бір өлшеммен өлшенетін шамалардың реттелген тізбегі.
ARRAY
Әрбір массив элементінің реттік нөмірі (индексі) болады.
Массив көп өлшемді бола алады; алайда, 65520 байттан артық орын ала алмайды.
13-слайд Жиымдар. Сипаттау мысалы.
1.
VAR
M1 : array[1..200] of integer; { М1, A1 – бүтін және нақты сандардың бір өлшемді жиымдары }
A1 : array[100..200] of real;
ch1 : array['A'..'Z'] of char; { сh1, ch2 – символдардың бір өлшемді массивтері }
ch2 : array[0..255] of char;
14-слайд Жиымдар. Сипаттау мысалы.Жалғасы
2.
TYPE
Date_M = 1..31;
Cyrillic_b = 'А..Я‘;
Latin_b = 'A..Z'; {диапазондық тип}
Belgi = (2,3,4,5);
Ball = (1,2,3,4,5,6,7,8,9,10); {саналатын тип}
VAR
t1, t2 : Date_M;
c1 : Cyrillic_b;
s1 : Latin_b;
a1, a2 : Belgi;
b : Ball;
іі.Логикалық тапсырмалар блогы Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Айнымалылар типтері. Типтерді сипаттау. Типтер мысалы.
Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________
ііі.Жаттықтыру және білімді есепке алу блогы Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
Паскаль тілінің типтерінің сызбанұсқасын сызыңыз.
Паскаль тілінде қолданылатын кез-келген бес типті сипаттаңыз.
Келесі типтердің қайсысы Паскаль тілінде бүтін сандарды сипаттауға қолданылмайды?
a) WORD; b) INTEGER; c) SINGLE; d)LONGINT; e)SHORTINT.
Келесі типтердің қайсысы сандарды сипаттауға қолданылмайды?
a) COMP; b)BYTE; c) WORD; d)EXTENDED; e)CHAR.
Паскаль тілінде 100 және 100.0 сандарының айырмашылығы қандай?
ІІ деңгей тапсырмалары
Айнымалыларды сипаттау бөлімі қалай жазылады?
у=х2 функциясының мәнін табатын программада айнымалыларды қай типті пайдаланып сипаттау қажет?
Дөңгелектің ауданын табатын программадағы айнымалыларды сипаттау үшін қандай типтерді қолданау қажет?
ІІІ деңгей тапсырмалары
Адамдар туралы келесідей ақпарат беретін төрт BOOLEAN типіндегі айнымалы берілсін:
MARRIED егер адам үйленген болса рас;
BLOND егер адамның шашының түсі сары болса рас;
MALE егер ер адам болса рас;
EMPLOYED егер адам жұмыс жасайтын болса рас.
Адамдарға қатысты келесідей ақпараттың дұрыстығын анықтайтын BOOLEAN типіндегі өрнек жаз (AND, OR, NOT амалдарын қолдан):
тұрмыс құрған әйел;
үйленбеген ер адам;
тұрмыс құрмаған сары шашты әйел;
жұмыссыз тұрмыс құрмаған әйел адам;
тұрмыс құрмаған немесе жұмыссыз, не екеуі де.
іV.Интеллектуалдық тренинг блогы Топтық жұмыс.
Сынып оқушылары 3 топқа бөлінуі тиіс.
1-топ:
Нақты сандық типке бес мысал жазып, сипаттау бөліміндегі сипаттамасын жазыңыз.
2-топ:
Бүтін сандық типке бес мысал жазып, сипаттау бөліміндегі сипаттамасын жазыңыз.
3-топ:
Символдық типке бес мысал жазып, сипаттау бөліміндегі сипаттамасын жазыңыз.
V.Күтілетін нәтиже блогы Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
№12 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Айнымалылар. Арифметикалық өрнектерді жазу ережесі.
Күтілетін нәтиже:
Білім • Айнымалылардың түрін атап шығады және оларға мысал келтіреді.
• Берілген өрнектерді есептеп шығарады.
Түсінік •Паскаль тіліндегі өрнектердің қандай түрде жазылатынын түсінеді, өрнектерді бір түрден екінші түрге конверттейді.
Қолданыс •Айнымалылардың операция орындалғанға дейінгі мәнін, әртүрлі амалдарды есептейді.
Анализ • Әртүрлі өрнектерді талдайды және Паскаль тілінде жазады.
Синтез •Өрнектерді Паскаль тіліне түрлендіреді.
Баға • Өз бетімен кез-келген өрнек тауып, оны Паскаль тіліне ауыстырады.
• Өрнектегі белгісіздің мәнін анықтайды.
Сабақ құрылымы:
І.Ақпарат блогы (10 мин.).
ІІ.Логикалық тапсырмалар блогы (5 мин.).
ІІІ.Жаттықтыру және білімді есепке алу блогы (20 мин.).
ІV.Интеллектуалдық тренинг блогы (5 мин.).
V.Күтілетін нәтиже блогы (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Айнымалылар, қарапайым және индексті айнымалылар, өрнек, амалдарды орындау реті, стандартты функциялар.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
Арифметические выражения. Ақпарат көзі: arhipova-lilija.narod.ru/ssilki/52.ppt‎
Б.Бөрібаев, Б.Нақысбеков, Г.Мадиярова. 2005. Информатика және есептеуіш техника негіздері. Алматы: Мектеп.
Д. Прайс. 1987. Программирование на языке Паскаль. Москва: Мир.
Знакомство с языком Паскаль. Ақпарат көзі:
http://nsportal.ru/shkola/informatika-i-ikt/library/znakomstvo-s-yazykom-paskal
Н. Захарова. Программирование линейных алгоритмов. Ақпарат көзі:www.edu54.ru/.../Proghrammirovaniie_lin._alghoritm...‎
Объекты алгоритмов. Ақпарат көзі:
metodist.lbz.ru/authors/informatika/3/files/.../3.3.ppt‎
Қосымша материалдар:
1 http://www.expertbriefings.com/wp-content/uploads/2013/08/red-warning-sign.jpg
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Анықтамаларды жаттау, алгебра кітабынан 1 күрделі алгебралық есеп тауып, оны Паскаль тіліне ауыстыр. (Есеп құрамында бөлшек сандар, санның дәрежелері мен функциялар болуы қажет.)
• Бонус-балл тапсырмасы
A:=4 болсын, x-тің мәнін анықта.
B:=2.4*A;
x:=(A+B)/A*B-A;
x:=A/B MOD B;
B:=A*A-2*A;
A:=(B+2)*(B-1);
x:=A+B;
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і.Ақпарат блогы Тақырып жоспары:
Айнымалылар.
Өрнектер.
Арифметикалық өрнектерді жазу ережесі.
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд Айнымалылар дегеніміз не?
Айнымалылар деп программаның орындалу барысында әр түрлі мәндерді қабылдай алатын шамаларды айтады.
Айнымалының атауы оның орындайтын қызметіне сәйкес.
Айнымалы
аты
мәні
типі
3-слайд
4-слайд Айнымалылар
Қарапайым айнымалылар өз атаулары бойынша жазылады. Мысалы:
delta,x,y,result, number_of_students, т.б.
Индексті айнымалыларға жиым(массив)элементтері жатады.Мысалы:
A[1] (A₁орнына), BETA[R,7] (bᵣ,₇),C4[3,5] (C4₃,₅) , т.б.
5-слайд Өрнек дегеніміз не?
Өрнек деп арифметикалық амал таңбаларымен біріктірілген айнымалылардың, функциялардың, тұрақтылардың жиынтығын айтады.
Паскаль тілінде өрнектер тек сызықты түрде жазылады.
6-слайд Амалдардың орындалу реті
Реті Амалдар түрі Амалдар немесе оның элементі
1. Жақша ішіндегі өрнектер ( )
2. Функция мәндері Функциялар
3. Унарлық амалдар @, not, + -
4. Көбейту, бөлу түріндегі амалдар *, /, div, mod, and, shl, shr
5. Қосу амалдары +, -, or, xor
6. Қатынас амалдары =,<>, <, >, <=, >=, ln
Реті бірдей амалдар солдан оңға қарай орындалады.
7-слайд Стандартты функциялар
Функция Атқаратын қызметі Нәтиже типі
ABS(X) Х-тің абсолют мәні. Аргумент типі
ARCTAN(X) Арктангенс Х. Нақты
COS(X) Косинус Х. Нақты
EXP(X) ех e –нің X дәрежесіне тең мәнді қайтарады. Нақты
FRAC(X) Х-тің бөлшек бөлігі. Нақты
INT(X) Х-тің бүтін бөлігі, бөлшек бөлікті нөлге айналдырады. Нақты
8-слайд Стандартты фуркциялар. Жалғасы.
Функция Атқаратын қызметі Нәтиже типі
PI π=3.1415926535897932385 саны. Нақты
ROUND(X) Жақын бүтін санға дейін дөңгелектейді. Бүтін
SIN(X) Синус Х. Нақты
SQR(X) Х-тің квадраты. Аргумент типі
SQRT(X) Түбір астындағы Х. Нақты
TRUNC(X) Санның бөлшек бөлігін түсіреді. Бүтін
TAN(X) Тангенс X. Нақты
9-слайд Есте сақта!
Паскаль тіліндегі өрнектер бір жолға жазылады, ал амалдардың ретін өзгерту үшін жақшалар қолданылады.
Амалдарды тастап кетуге болмайды. Мысалы, 5x өрнегі 5*x деп жазылуы керек.
Функция аргументі міндетті түрде жақшаға алынады.
10-слайд Мысал 1.
(5+2∙4)÷3 (5+2*4)/3
8-2+[21/4]; мұндағы [] бүтін бөлу дегенді білдіреді 8-2+21div 4
(2+3)-ті 6-ға бөлгендегі бүтін қалдықты табыңдар. (2+3) mod 6
Өрнектердің Паскаль тілінде жазылуы.
11-слайд Мысал 2.
Келесі өрнекті Паскаль тілінде жаз:

Шешуі: (sqr(sin(3*x))+tan(x-y))/3*x*y
12-слайд Қорытынды
Айнымалылар деп программаның орындалу барысында әр түрлі мәндерді қабылдай алатын шамаларды айтады.
Айнымалылар:
Қарапайым
Индексті
Өрнек деп арифметикалық амал таңбаларымен біріктірілген айнымалылардың,функциялардың,тұрақтылардың жиынтығын айтады.
іі. Логикалық тапсырмалар блогы Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Айнымалылар Өрнектер Арифметикалық өрнектерді жазу ережесі
Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________
ііі.Жаттықтыру және білімді есепке алу блогы Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
Айнымалылардың қандай түрлерін білесің? Әрқайсысына мысал келтір.
Паскаль тілінде өрнектер қандай түрде жазылады?
X және У-тің қандай бастапқы мәнінде Х:=Х^У-У командасы орындалғаннан кейін X мәні 2-ге тең болады?
4,1;
3,2;
2, 2;
5,1.
2*4*2-5^З*2 өрнегінің мәні:
-186;
-15661;
-234;
-61.
Келесі өрнектері сызықтық түрден кәдімгі түрге айналдыр.
a*b/c;
a/b*c;
a+b/c;
(a+b)/c;
a+b/c+d;
(a+b)/(c+d).
ІІ деңгей тапсырмалары
25 санын 3-ке бөлгендегі бүтін бөліндіні, ал 42 санын 5-ке бөлгендегі бүтін қалдықты тауып, осы амалдарды өрнек түрінде жазыңдар.
Келесі өрнектің Паскаль тіліндегі дұрыс нұсқасын тап.
abcd+bc,xyz∙za*b/c*d+b*c, x/y*z*z;
a*b/(c*d)+b*c, x/(y*z)*z;
a*b/(c*d+b*c), x/(y*z*z);
a*b/(c*d+b*c), x/(y*z)*z;
Келесі өрнектерді Паскаль тілінде жаз.
5x+x2tg3x+1;
3x3+2x2+4
ІІІ деңгей тапсырмалары
Келесі өрнектерді Паскаль тілінде жаз.
xyx2+(x+y5)3sinxtg2(x+y)∙siny3cos(x+y)2іV. Интеллектуалдық тренинг блогы Топтық жұмыс.
Сынып оқушылары 3 топқа бөлінуі тиіс.
Әр топ берілген өрнектерді Паскаль тілінде жазуы тиіс.
741680228601-топ:
73914087630
2-топ:
698500165100
3-топ:
V. Күтілетін нәтиже блогы Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
№13 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы: Сызықтық алгоритмдерді программалау
Күтілетін нәтиже:
Білім Сызықтық алгоритмдерді есіне түсіреді.
Түсінік Сызықтық алгоритмдерді программалау үшін қандай операторлар қолданылатынын түсінеді.
Қолданыс Сызықтық алгоритмдерді программалауда қолданады.
Анализ Сызықтық алгоритмге негізделген математикалық есеп шешімін көрсететін программаны талдайды.
Синтез Математика мен геометриядағы білімдерін пайдалана отырып есеп шешімінің программасын түсіндіреді.
Баға Сызықтық алгоритмдерді программалау жайлы білімін түйіндейді.
Сабақ құрылымы:
ІАқпарат блогы (10 мин.).
ІІЛогикалық тапсырмалар блогы (3 мин.).
ІІІЖаттықтыру және білімді есепке алу блогы (20 мин.).
ІVИнтеллектуалдық тренинг блогы (10 мин.).
V Күтілетін нәтиже блогы (2 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Оқушыларды жаңа түсініктермен таныстыру
Жаңа тақырыпты бекіту мақсатында нақты мысалдар көрсету
Оқушыларға мысалда берілген тапсырмаларды өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру.
Сабақ барысында оқушыларға қосымша сұрақтар қоюға мүмкіндік беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Сызықтық алгоритмдер, сызықтық программа, меншіктеу операторы, енгізу операторы, шығару операторы.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
Бөрібаев, Б., Нақысбеков, Б., Мадиярова, Г. 2005. Информатика және есептеуіш техника негіздері. Алматы: Мектеп.
Программирование линейных алгоритмов. Ақпарат көзі: http://www.kolomna-school7-ict.narod.ru/st60302.htm
Захарова, Н. В. Урок по информатике «Программирование линейных алгоритмов». Ақпарат көзі:http://www.metod-kopilka.ru/page-2-2-5-15.html
Оқушы жетістігін бағалау:
Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Тіктөртбұрыштың периметірін табу программасын жазыңыз. Тіктөртбұрыш қабырғаларының ұзындықтары пернетақтадан енгізіледі.
• Бонус-балл тапсырмасы
Шаршының ауданын табу программасын жазыңыз.
Шаршының қабырғасының ұзындығы пернетақтадан енгізіледі.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. Ақпарат блогы Тақырып жоспары:
Сызықтық алгоритмдерді еске түсіру
Сызықтық программалар құрамындағы операторлар
Сызықтық программа мысалдары
Слайдтар:
1-слайд (титул)
Басы
1-команда
Соңы
2- команда
2-слайд Сызықтық алгоритм. Өткенді еске түсіру.
Әрекеттердің тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм – сызықтық алгоритм деп аталады.
3-слайд Сызықтық программалар.
Сызықтық программалар құрамына келесі операторлар кіре алады:
Меншіктеу
А:=В; мұндағы А – айнымалы, В – өрнек немесе айнымалы;
Енгізу
“Read(айнымалы аты);” немесе “Readln(айнымалы аты);”
Шығару
Write(айнымалыаты); немесеWriteln(айнымалы аты);
Write(“түсініктеме”); немесеWriteln(“түсініктеме”);
Басы
Дюйм түрінде берілген ұзындық, d
M꞉=d*2.54
См-дегі ұзындық, М
Соңы
Енгізу
Шығару
4-слайд 1-мысал.

Кесіндінің ұзындығы дюймдар берілген (1 дюйм = 2,54 см). Кесіндінің ұзындығын сантиметрге ауыстыру керек

5-слайд 1-мысал программасы
program Example_uzyndyk;
var d,m: real; {айнымалыларды жариялау}
begin
write(‘Дюймдағы ұзындық:'); {түсініктеме}
readln(d); {мәліметтерді енгізу}
m:=d*2.54; {есептеу}
writeln (‘см-дегі ұзындық ',m); {нәтижені шығару}
end.
6-слайд 2-мысал.
3878580-172085Үшбұрыш қабырғаларының ұзындықтары берілген. Үшбұрыш ауданын табу керек.

7-слайд 2-мысал программасы
program Example1_S;
var a,b,c,р,s : real; {айнымалыларды жариялау}
begin
write( ‘А=' ) ;
readln (a); {а-ны енгізу}
write ( ‘В=');
readln(b); {b-ны енгізу}
write(‘C=');
readln (c); {c-ны енгізу}
p:=(a+b+c)/2; {p-ны есептеу}
s:=sqrt(p*(p-a)*(p-b)*(p-c)){s-ты есептеу}
writeln(‘S=',s:6:2); {s-тың мәнін шығару}
end.
8-слайд 3-мысал.
Екіайнымалыныңмәндерінауыстырукерек. Мысалы, x=4 және y=5 болса, x=5 және y=4 деп өзгерту керек. Қосымша айнымалыларды қолдану рұқсат етілмейді.
а және b айнымалыларыныңалғашқымәндеріна0және b0 белгілейік. Онда:
а=а+b {а=а0+b0, b=b0}
b=а-b {а=а0+b0, b=а0}
а=а-b {а=b0, b=а0}
9-слайд 3-мысал программасы
program Example_auystyru;
var a, b:integer;{айнымалыларды жариялау}
begin
write('ВведитеA: ');
readln (a);{а-ны енгізу}
write('ВведитеВ : ');
readln(b);{b-ны енгізу}
a:=a+b;{а-ның мәнін өзгерту}
b:=a-b;{b-ның мәнін өзгерту}
a:=a-b;{а-ның мәнінқайта өзгерту}
writeln('A = ', a);{a-ның жаңа мәнін шығару}
writeln('B = ', b);{b-ның жаңа мәнін шығару}
readln;
end.
10-слайд 4-мысал.
Сағат тілі циферблат центрі және сағат 12-ге сәйкес келетін сәулемен ϕбұрышын жасайды. Осы бұрышқа қарап уақытты анықтау керек.
Шығару әдісі:
Циферблаттең 12 бөлікке бөлінген (сағаттар).

11-слайд 4-мысал.
Сағаттарсаныfi div 30 өрнегіарқылыанықталады.
div –бөліндінің бүтін бөлігі
Минуттарсаны(fi mod 30)*2 өрнегіарқылыанықталады.
mod – бөліндінің қалдық бөлігі4243070-866140
12-слайд 4-мысал программасы
program Example_uakyt;
var fi, sagat, min: integer;{айнымалыларды жариялау}
begin
write (‘Бұрышты енгізіңіз' ) ;
readln(fi) ;{бұрышты енгізу}
sagat: = fi div 30;{сағаттар санын есептеу}
min: = (fi mod 30)*2;{минуттар санын есептеу}
write(‘Уақыт: ', sagat,' сағат', min,' мин');
end.
іі. Логикалық тапсырмалар блогы Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Сызықтық алгоритмдерді еске түсіру Сызықтық программалар құрамындағы операторлар Сызықтық программа мысалдары
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі. Жаттықтыру және білімді есепке алу блогы Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
Сызықтық алгоритмдерді программалау үшін алгоритмнің қай түрін пайдалану керек?
Сызықтық алгоритмдерді программалауда қандай операторлар қолданылады?
Сызықтық алгоритмдерді программалауда шарт операторын қолдануға болады ма?
Сызықтық алгоритмдерді программалауда циклдік операторды қолдануға болады ма?
Үшбұрыштың периметірін табу программасын жазыңыз. Үшбүрыш қабырғаларының ұзындықтары пернетақтадан енгізіледі.
ІІ деңгей тапсырмалары
Үй иесі өзінің үйіндегі керегеге түсқағаз жабыстырғысы келеді. Кереге ұзындығы – a, ал биіктігі – b. Бір орам түсқағаз ұзындығы 12м және ені 1 м болса, бүкіл керегеге жететіндей түсқағаз сатып алуға қанша ақша кетеді? Бір орам түсқағаз бағасы k- ға тең деп есептеңіз. k, a және b мәндері пернетақтадан енгізіледі.
Тік бұрышты үшбұрыштың ауданын табу программасын жазыңыз. Катет ұзындықтары пернетақтадан енгізіледі.
Сатып алнған заттардың толық бағасын анықтау программасын жазыңыз. Әрбір заттың бағасы мен саны пернетақтадан енгізіледі.
ІІІ деңгей тапсырмалары
Автокөлік иесі жанармайды 50%-ға үнемдейтін жаңа карбюратор, жанармайды 30%-ға үнемдейтін жаңа оталдыру жүйесін және жанармайды 20%-ға үнемдейтін поршенді дөңгелектер сатып алды. “Енді автокөлік жанармайсыз-ақ жүреді” деген тұжырым дұрыс па? Шын мәнінде үнемделінетін жанармай мөлшерін табатын программа жазыңыз.
іV. Интеллектуалдық тренинг блогы Топтық жұмыс.
Сынып 3 топқа бөлінуі керек. Әр топ өзіне сәйкес көрсетілген тапсырманы орындауы керек.
Сағат тілі циферблат центрі және сағат 12-ге сәйкес келетін сәулемен қандай да бір ϕ бұрышын жасайды. Келесі жағдайлар орындалғандағы сағат көрсететін уақытты және осындай жағдайларға жеткенше қанща уақыт өтетінін анықтаңыздар:
1-топқа: сағаттың ұзын тілі мен қысқа тілдері сәйкес келгенде;
2-топқа: сағат тілдері бір-біріне перпендикуляр болғандағы;
3-топқа: сағат тілдері бір кесіндінің бойында жатқандағы (180 градустағы бұрыш);
ϕ бұрышының мәні пернетақтадан енгізіледі.
VКүтілетін нәтиже блогы Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
№14 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы: Енгізу және шығару операторы.
Күтілетін нәтиже:
Білім •Енгізілген шамаларға қарап, олардың типтерін анықтайды.
•Айнымалыны енгізетін енгізу операторын жазады.
Түсінік •Операторлар қолданылғанда қандай нәтиже шығатынын болжайды.
Қолданыс • Берілген программадағы операторлар санын азайтып өзгертеді.
• Енгізілген екі санды кері ретте шығаратын программа жасап шығарады.
Анализ •Үшбұрыштың айданын және төртбұрыштың ауданы мен периметрін есептейтін программа жазады.
Синтез • Берілген программалардың нәтижесін анықтайды немесе қатесін табады.
Баға • Бір есепті таңдауға шешім қабылдайды және оны шешетін Паскаль тілінде программа жазады.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат блогы (15 мин.).
ІІ. Логикалық тапсырмалар блогы (5 мин.).
ІІІ. Жаттықтыру және білімді есепке алу блогы (15 мин.).
ІV. Интеллектуалдық тренинг блогы (5 мин.).
V. Күтілетін нәтиже блогы (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Қарапайым операторлар, шығару операторы, write, writeln, енгізу операторы, read.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
Б.Бөрібаев, Б.Нақысбеков, Г.Мадиярова. 2005. Информатика және есептеуіш техника негіздері. Алматы: Мектеп.
Команды ввода – вывода. Ақпарат көзі: http://files.school-collection.edu.ru/dlrstore/d1a6e9b7-5eda-4be9-bff2-3197b9f145e7/9_77.swf
Организация ввода и вывода данных. Ақпарат көзі: https://docs.google.com/presentation/d/.../edit
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Анықтамаларды жаттау, кубтың қырының мәнін енгізу арқылы оның көлемін табатын программа жаз.
• Бонус-балл тапсырмасы
Өз бетіңмен бір есеп құрастырып, сол есепті шешетін Паскаль тілінде программа жаз.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. Ақпарат блогы Тақырып жоспары:
Паскаль тілінің қарапайым операторлары.
Шығару операторы.
Енгізу операторы.
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд Паскаль тілінің қарапайым операторлары
Қарапайым операторлардың құрамына (ішіне) басқа бір оператор енбейді.
Күрделі операторлар ішіне бірнеше қарапайым операторлар еніп тұруы тиіс.

3-слайд Мәліметтерді енгізу және шығару.
ОЗУ
Енгізу (READ)
Шығару (WRITE)
Сыртқы құрылғылар: енгізу-шығару (пернетақта, монитор, принтер т. б. ) және сыртқы жады

4-слайд Шығару операторы.
Шығару операторы есептің нәтижесін экранға шығару үшін қолданылады.
WRITE (<өрнек1>,< өрнек 2>,..,< өрнек n>);
WRITELN (< өрнек1>,< өрнек 2>,..,< өрнек n>);
WRITELN – жаңа жолдан шығару.
5-слайд Шығару операторы. Мысал.
WRITE (‘x=', x);
x=25 үшін экрандаx=25 шығарылады.
Тырнақшаның ішіндегі символдар экранға өзгеріссіз шығарылады.
6-слайд Шығару жолдары.
Орналастыру жолы Шығару операторы Нәтиже
Айыру белгілерінсіз write (1, 20, 300). 120300
Айыру белгілерін қосу (үтірлер) write (1, ’,’ , 20, ’, ’, 300) 1, 20, 300
Айыру белгілерін қосу (бос орын) write (1, ‘ ‘, 2, ‘ ‘, 3) 1 20 300
7-слайд Шығару форматы.
Шығару форматы – шығарылатын шаманың экранда алатын орынын белгілеуге мүмкіндік береді.
write (s:x:y)
x – санға берілген жалпы орын саны; y - санның бөлшек бөлігіндегі орын саны.
Шығару операторы Оператордың орындалуының нәтижесі
write (‘s=‘, s:2:0); s=15
write (‘s=‘, s:3:1); s=15.0
write (‘s=‘, s:5:1); s= 15.0
8-слайд Алғашқы программа.
Программа орындалғанда қандай
нәтиже шығады?
program n_1;
2560320143510const pi=3.14;
var r, c, s: real;
begin
r:=5.4;
c :=2*pi*r;
s:=pi*r*r;
writeln ('c =', c :6:4);
writeln ('s=', s:6:4)
end.
Программа нәтижесі:
c =33.9120
s =91.5624
4398010266709-слайд Пернетақтадан мәлімет енгізу.
Мәлімет енгізу – мәліметтіңсыртқы құрылғылардан компьютердің оперативті жадысынажіберілуі.
read (<айнымалы аты1>, …, <айнымалы атыN> )
10-слайд Енгізу (Read) операторының орындалуы.
Компьютер мәліметтерді күту режиміне ауысады;
Пайдаланушы пернетақтадан мәліметтерді енгізеді:
сандық типтегі айнымалылардың бірнеше мәнін бос орын қалдыру немесе үтір арқылы енгізуге болады;
символдық айнымалыларды енгізгенде бос орын қалдыруға да, үтір қоюға да болмайды;
3. Пайдаланушы Enter пернесін басады.
11-слайд Пернетақтадан мәлімет енгізу. Жалғасы.
Енгізілетін мәндердің типі айнымалыларды сипаттау бөлімінде көрсетілгенайнымалылардың типтеріне сәйкес болуы тиіс.
var i, j: integer;x: real;a: char;
read (i, j, x, a);
Кіретін мәліметті орналастыру жолдары:
1 0 2.5 А<Enter> 1,0 <Enter> 1<Enter>
2.5, А<Enter> 0<Enter>
2.5<Enter>
А<Enter>
Readln операторы орындалғаннан кейінкурсор жаңа жолға көшеді.
12-слайд Жетілдірілген программа.
program n_1;
const pi=3.14;
var r, c, s: real;
begin
writeln(‘Шеңбер ұзындығын және дөңгелек ауданын есептеу');
write(‘r-дың мәнін енгіз>>');
readln(r);
c:=2*pi*r;
s:=pi*r*r;
writeln ('c =', с:6:4);
writeln ('s=', s:6:4)
end.
13-слайд Жетілдірілген программа. Жалғасы.
Программа нәтижесі:
Шеңбер ұзындығын және дөңгелек ауданын есептеу
r-дың мәнін енгіз>> 8.5
c =53.3800
s =226.8650
14-слайд Қорытынды
Қарапайым операторлардың құрамына (ішіне) басқа бір оператор енбейді.
Күрделі операторлар ішіне бірнеше қарапайым операторлар еніп тұруы тиіс.
Шығару операторы есептің нәтижесін экранға шығару үшін қолданылады.
Мәлімет енгізу – мәліметтіңсыртқы құрылғылардан компьютердің оперативті жадысына жіберілуі.
іі. Логикалық тапсырмалар блогы Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Паскаль тілінің қарапайым операторлары. Шығару операторы. Енгізу операторы.
Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________
ііі. Жаттықтыру және білімді есепке алу блогы Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
write (f) операторы орындалғаннан кейін экранға келесі сандар шыққан болса, f айнымалысының типі қандай?
125
1.25Е+2
Kosyndyайнымалысының енгізілуін қамтамасыз ететін оператор жаз.
Тұрақты үтірі бар нақты санды экранға қалай шығаруға болады?
Келесі операторлар орындалғанда қандай нәтиже шығады?
write (a)
write ('a')
write ('a=', a)
Программаның келесідей бөлігі берілген:
a:=10; b:=a+1: a:=b–a; write (a, b)
Компьютер экранына қандай сандар шығады?
ІІ деңгей тапсырмалары
Программаның келесідей бөлігі берілген:
read (a); read (b); c:=a+b; write (a, b); write (c);
Енгізу және шығару операторларының санын азайтып, программаны жеңілдет.
i, j, k бүтінсанды айнымалыларына келесі мәндерді меншіктеу қажет: 10, 20 және 30. Енгізілетін мәндерге пайдаланып, келесідей нәтиже шығатындай енгізу операторын жаз:
20 10 30
30 20 10
10,30,20
Екі санды енгізіп, кейін оларды кері ретте шығаратын программа жаз.
ІІІ деңгей тапсырмалары
Тіктөрбұрыштың ауданы мен периметрін оның екі қабырғасының ұзындығынан есептеп шығаратын программа жаз. Қабырға ұзындығын пайдаланушы енгізу қажет.
Үшбұрыштың ауданын оның үш қабырғасы арқылы табатын программа жаз. Қабырға ұзындығын пайдаланушы енгізу қажет.
іV.Интеллектуалдық тренинг блогы Топтық жұмыс.
Оқушылар екі топқа бөлінсін.
1-топ: Берілген программадағы қателерді табыңдар:
Program control;
Var x, y, z: integer;
Begin
x:=5;
y:=7;
z:=x+y;
writeln (z=x+y,z);
end.
2-топ: Келесі программаның нәтижесін анықтаңдар. A мен B-ның бастапқы мәнндері сәйкесінше 7 және 8.
Program Test;
Var A,B,C: integer;
Begin
Readln (A,B);
C:=(A+B)*(B-C);
Writeln (C);
End.
V.Күтілетін нәтиже блогы Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
№15 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Меншіктеу операторы.
Күтілетін нәтиже:
Білім • Меншіктеу операторын керекті каткгорияға жатқызады
Түсінік • Меншіктеу операторын айырып таниды.
• Меншіктеу операторы пайдаланылған есептердің мәнін табады.
Қолданыс •Меншіктеу операторының дұрыс жазылуын ажыратады.
• Есепті талдау арқылы айнымалылардың мәнін есептеп шығарады
Анализ • Меншіктеу опреаторын пайдаланып әртүрлі программалар құрастырады.
Синтез • Берілген өрнектермен есептеулер жүргізеді.
Баға • Меншіктеу операторына мысал келтіреді.
• Меншіктеу операторын пайдаланып программа құрады.
Сабақ құрылымы:
ІАқпарат блогы (15 мин.).
ІІЛогикалық тапсырмалар блогы (5 мин.).
ІІІЖаттықтыру және білімді есепке алу блогы (15 мин.).
ІVИнтеллектуалдық тренинг блогы (5 мин.).
VКүтілетін нәтиже блогы (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Меншіктеу операторы, меншіктеу, меншіктеу операторының орындалуы.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
Б.Бөрібаев, Б.Нақысбеков, Г.Мадиярова. 2005. Информатика және есептеуіш техника негіздері. Алматы: Мектеп.
Оператор присваивания. Ақпарат көзі:
www.schooluzyak.edusite.ru/DswMedia/operatorprisvaivaniya.ppt‎
Язык программирования Pascal. Ақпарат көзі:
http://www.authorstream.com/Presentation/sgs27-1601929-2-1/
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Анықтамаларды жаттау, меншіктеу операторына бес мысал келтіру.
• Бонус-балл тапсырмасы
Пайдаланушының үш айнымалы енгізеді. Осы сандар кері ретте шығатындай айнымалылардың мәнін ауыстыратын программа жаз.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
іАқпарат блогы Тақырып жоспары:
Меншіктеу операторы.
Меншіктеу операторының орындалуы.
Меншіктеу операторын қолдану мысалдары.
Слайдтар:
1-слайд
(титул)
2-слайд Меншіктеу операторы
Меншіктеу операторы – барлық тілде пайдаланылатын негізгі оператор.
Математикадағы қарапайым теңдеу тәрізді айнымалыға сандық (символдық та болуы мүмкін) мән беру бұл жағдайда меншіктеу операторы деп аталады.
3-слайд Меншіктеу операторының жазылуы
<айнымалы атауы>:=<өрнек>;айнымалы идентификаторыменшіктеу белгісіарифметикалық өрнек немесе сан
айнымалыфункция атауы:=өрнек
Меншіктеу операторының синтаксистік диаграмммасы
4-слайд Меншіктеу операторының атқаратын міндеттері
Айнымалылардың белгілі мәндері бойынша арифметикалық өрнектің сандық мәнін есептейді;
Табылған мән айнымалы атауына меншіктеледі.
тұрақтыE:= айнымалы функция
Жалпы арифметикалық өрнек
5-слайд
А : = 3 + 5;
Оператордың орындалуы:
1꞉
А 8
Атауы берілген атауға сәйкес келетін жадылы ұяшық дайын тұрады.
2꞉
Өрнектің мәні есептеледі.
3+5=8
3꞉
Нәтиже дайындалған А ұяшығына салынады.
А

6-слайд Айнымалының мәнін өзгерту
Егер айнымалы атауы теңдіктің оң жағында да, сол жағында да тұрса, онда сол айнымалының мәні өзгереді.
1: В-ға арттыру: А := А + В
2: В есе арттыру: А := А * В
3: В-ға азайту: А := А - В
4: В есе азайту: А := А / В
7-слайд
А : = А + 5;
Оператордың орындалуы:
1꞉
А 8
Берілген А жадылы ұяшығы дайындалған.
2꞉
Өрнектің мәні есептеледі.
А+5= +5=13
3꞉
Нәтиже дайындалған А ұяшығына салынады.
А 8

8-слайд Мысал 1.
i:=i+1;
x:=5.35;
x1:=(-b+(b*b-4*a*c))/(2*a);
a[2,3]:=m-n;
fun:=false {fun айнымалысының типі - boolean};
M:=‘завод’;
9-слайд Мысал 2.
Кестеде берілген өрнектердің қайсысы меншіктеу операторы болатыны немесе болмайтыны көрсетіліп, оған түсінік берілген.
Өрнек Түсініктеме
a:=b болады
a=c+1 болмайды, “:=” орынына “=” алынған
a*x+b:=0 болмайды, сол жақта атау орынына өрнек алынған
z:=0 болады
z:=z+1,4 Болмайды, 1.4 орнына 1,4 алынған
z:=z болады
10-слайд Мысал 3.
Берілген k санының оңнан санағандағы 3-ші цифрін шығаратын программа жаз.
35902908890БАСЫСОҢЫk-ны енгізуh-ты шығаруn=k-ны бүтіндей 100-ге бөлуh= 10-ға бөлгендегі қалдық11-слайд Мысал 3. Шешуі.
program number;
Var
k,h: integer;
Begin
Writeln (‘k-ny engiziniz’);
Readln(k);
N:=k div 100;
H:= n mod 10;
Writeln(“3-shi cifr=“,k)
End.
12-слайд Қорытынды
Математикадағы қарапайым теңдеу тәрізді айнымалыға сандық (символдық та болуы мүмкін) мән беру бұл жағдайда меншіктеу операторы деп аталады.
Меншіктеу операторының жазылуы:
<айнымалы атауы>:=<өрнек>;айнымалы идентификаторыменшіктеу белгісіарифметикалық өрнек немесе сан
іі.Логикалық тапсырмалар блогы Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Меншіктеу операторы. Меншіктеу операторының орындалуы. Меншіктеу операторын қолдану мысалдары.
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі.Жаттықтыру және білімді есепке алу блогы Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
Меншіктеу операторы қандай операторлар категориясына жатады?
Келесі өрнектердің қайсысы меншіктеу операторы екенін тап:
A=B;
A:=B;
A=B+1;
A+1:=A.
Келесі опреаторлар орындалғаннан кейін х айнымалысының мәнін тап:
x:= 10;
х: = х+3
Төмендегі өрнектер орындалғаннан кейін х және у айнымалыларының мәндері қандай болады?
х:=2;
у:=5;
х := у;
у:=х
ІІ деңгей тапсырмалары
x:=x+y меншіктеу операторы орындалғаннан кейін x айнымалысының мәні 3-ке, ал y 5-ке тең болса, айнымалылардың операция орындалғанға дейінгі мәнін табыңыз.
Келесі өрнектердің қайсысы меншіктеу операторы екенін тап:
X=Y;
MIN=K+1;
Rrr:=125+1*A;
Str:=‘120*Y’;
X және Y айнымалыларының мәнедері сәйкесінше 3 және 2 болсын. Меншіктеу операциясы орындалғаннан кейінгі айнымалылардың мәндерін табыңыз.
X:=X+2*Y; Y:=Y/2;
X:=1; X:=X+Y;
X:=Y; Y:=X;
ІІІ деңгей тапсырмалары
Екі айнымалының мәнін оқып, кейін әр айнымалыға сәйкес келетін мәндерді ауыстыратын программа жаз.
d айнымалысына келесі мәндерді меншіктейтін программаларды жаз:
х, у, z сандарының арифметикалық ортасын;
Қабырғалары а, b және с болатын үшбұрыштың ауданын.
іV.Интеллектуалдық тренинг блогы Топтық жұмыс.
Сынып оқушылары 3 топқа бөлінсін. Әр топ берілген өрнектерді есептесін.
1-ші топ: 2-ші топ: 3-ші топ:
a:=trunc (6.9);
h:=20 mod 6;
u:=round (0.5);
p:=2 mod 5;
k:=20 div 4;
z:=round (—0.5)
f:=20 div 6;
d:=trunc(6.2);
n:=2 div 5;
c:=round (6.9);
i:=123 div 0;
e:=round(6.2);
j:=3.0 mod 3
x:=trunc(—1.8);
y:=round(—l.8);
l:=20 mod 4;
V.Күтілетін нәтиже блогы Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
№16 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Бақылау жұмысы. 1-тоқсан.
Күтілетін нәтиже:
Білім 1-тоқсан бойы өткен материалды есіне түсіреді.
Түсінік Амалдардың орындалу ретін біледі.
Қарапайым операторлардың қызметін ажыратады.
Қолданыс Дұрыс атайларды және айнымалыларды қай типте сипаттау керектігін ажыратады.
Амалдарды ретімен орындау арқылы есептеулер жүргізеді.
Анализ Берілген есептің шартына сәйкес келетін программа жазады.
Программаға қарап оның нәтижесін болжайды.
Синтез Бақылау жұмысына байланысты Интеллектуалдық тренинг блогы орындалмайды
Баға Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат блогы (5 мин.).
ІІ. Логикалық тапсырмалар блогы (0 мин.).
ІІІ. Жаттықтыру және білімді есепке алу блогы (40 мин.).
ІV. Интеллектуалдық тренинг блогы (0 мин.).
V. Күтілетін нәтиже блогы (0 мин.).
Сабақ типі:
• Оқушылардың білімін бақылау, бағалау.
Оқыту әдісі:
• Бақылау жұмысы
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Оқушыларға есептерді бірнеше нұсқа ретінде ұсыну
Нұсқаларды дайындау үшін деңгейлік тапсырмалар ретін ауыстыру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Ақпарат және оның түрлері, ақпаратты өңдеу кезеңдері, ақпарат саны, компьтер, компьютер құрылғылары, пернетақта, программалық қамтамасыз ету, операциялық жүйе.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Бақылау жұмысына дайындық мақсатында барлық слайд материалдарын, деңгейлік тапсырмалар мен үй жұмысы тапсырмаларын қайталау.
Ақпарат көздері:
Д. Прайс. 1987. Программирование на языке Паскаль. Москва: Мир.
Контрольная работа. Знакомство с языком программирования Паскаль. Ақпарат көзі: http://nsportal.ru/shkola/informatika-i-ikt/library/kontrolnaya-rabota-znakomstvo-s-yazykom-programmirovaniya-paskal
Общие сведения о языке программирования Паскаль. Ақпараткөзі:metodist.lbz.ru/authors/informatika/3/files/.../4.1.ppt‎
Способызаписиалгоритмов. Ақпарат көзі:
metodist.lbz.ru/authors/informatika/3/files/ppt9kl/3.2...
Қосымша материалдар:
1 http://www.expertbriefings.com/wp-content/uploads/2013/08/red-warning-sign.jpg
Оқушы жетістігін бағалау:
Оқушының бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Бақылау жұмысында шығара алмаған немесе шешіміне сенімді емес есептерді қарау, қатемен жұмысқа дайындалу
• Бонус-балл тапсырмасы
Тік төртбұрыштың ауданы мен периметрін пайдаланушының енгізген мәндері бойынша есептейтін программа жаз.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. АҚПАРАТ БЛОГЫ Тақырып жоспары:
Паскаль тілінің синтаксисі мен сематикасы.
Айнымалылар және арифметикалық өрнектер.
Қарапайым операторлар.
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд Алгоритмдік тілдің қасиеттері

3-слайд Паскаль тіліндегі программа құрылымы
Тақырып
Program BASTAU;
Сипаттау бөлімі
begin
Операторлар бөлімі
end.
4-слайд Тіл әліпбиі
Паскаль тілінің әліпбиі - программаны жазуға қолданылатын символдардың жиыны. Символдар тобы
Атаулар (идентифика-торлар )
Цифрлар
Айыру белгілері
Арнайы белгілер

5-слайд Типтер және оларды сипаттау.
Мәліметтердің немесе айнымалылардың типі деп, олардың қабылдай алатын мәндерінің және олармен орындауға болатын амалдардың жиынын анықтауды айтады.
Типтерді сипаттау:
1. var<идентификатор> : <тип>
2. type<тип атауы> = <тип мәндері>;
6-слайд Амалдардың орындалу реті
Реті Амалдар түрі Амалдар немесе оның элементі
1. Жақша ішіндегі өрнектер ( )
2. Функция мәндері Функциялар
3. Унарлық амалдар @, not, + -
4. Көбейту, бөлу түріндегі амалдар *, /, div, mod, and, shl, shr
5. Қосу амалдары +, -, or, xor
6. Қатынас амалдары =,<>, <, >, <=, >=, ln
Реті бірдей амалдар солдан оңға қарай орындалады.
4076065-177807-слайд Сызықтық алгоритм.
Әрекеттердің тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм – сызықтық алгоритм деп аталады.
8-слайд Шығару операторы.
Шығару операторы есептің нәтижесін экранға шығару үшін қолданылады.
WRITE (<өрнек1>,< өрнек 2>,..,< өрнек n>);
WRITELN (< өрнек1>,< өрнек 2>,..,< өрнек n>);
WRITELN – жаңа жолдан шығару.
9-слайд Пернетақтадан мәлімет енгізу.
Мәлімет енгізу – мәліметтің сыртқы құрылғылардан компьютердің оперативті жадысына жіберілуі.
read(<айнымалы аты1>, …, <айнымалы атыN> )
10-слайд Меншіктеу операторы
Меншіктеу операторы – барлық тілде пайдаланылатын негізгі оператор.
Математикадағы қарапайым теңдеу тәрізді айнымалыға сандық (символдық та болуы мүмкін) мән беру бұл жағдайда меншіктеу операторы деп аталады.
<айнымалы атауы>:=<өрнек>;айнымалы идентификаторыменшіктеу белгісіарифметикалық өрнек немесе сан
іі. Логикалық тапсырмалар блогы Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Паскаль тілінің синтаксисі мен сематикасы. Айнымалылар және арифметикалық өрнектер. Қарапайым операторлар.
Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________
іііЖаттықтыру және білімді есепке алу блогы Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
Паскаль тіліндегі программа құрылымын жаз.
______________________________________________________________________
Паскаль тілінде ..(екі нүкте) не үшін қолданылады?
______________________________________________________________________
Айнымалылардыңатауықандайболғанжөн?
______________________________________________________________________
Нақтысантипіндегі sum айнымалысынсипатта.
______________________________________________________________________
Программаішіндегіблоктыңбасын, блоктыңсоңынжәнежиымдардыкөрсетугеқолданылатынтүйіндісөздердіата.
______________________________________________________________________
Енгізу-шығару операторы және меншіктеу опреаторы құрамына кіретін операторлар тобы қалай аталады?
______________________________________________________________________
Сызықтық алгоритмдерді программалауда циклдік операторды қолдануға болады ма?
______________________________________________________________________
Атаулардағы бас және кіші әріптердің айырмашылығы бар ма?
______________________________________________________________________
Барлық тілде қолданылатын негізгі оператор?
______________________________________________________________________
Реті бойынша қандай амал ең соңғы болып орындалады?
______________________________________________________________________
Паскальтіліндегіөрнектердібірнешежолғабөліпжазуғаболадыма? Себебін түсіндір.
______________________________________________________________________
Паскаль тіліндегі қандай амалдар ең бірінші болып орындалады?
______________________________________________________________________
WRITE пен WRITELN опреторларының айырмашылығы қандай?
______________________________________________________________________
Атаулардың ұзындығы қандай болуы тиіс?
______________________________________________________________________
Енгізілген мәндер мен сипаттау бөлімінде көрсетілген мәндердің типінің бірдей болуы міндетті ме? Неге?
______________________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
Төменде берілген алгоритмде k және m бүтінсанды айнымалылары қоллданылған. Алгоритм орындалғаннан кейін, m айнымалысының мәнін анықта.
k:=2
m:=k-2
k:=m*k+5
m:=m+2
Есепте:
27 DIV 4;
27 MOD 4;
-7 DIV 2;
-7 MOD 2;
Келесі типтердің қайсысы Паскаль тілінде бүтін сандарды сипаттауға қолданылмайды?
INTEGER;
SINGLE;
LONGINT ;
WORD;
SHORTINT.
Келесі Паскаль тілінде жазылған өрнектерді кәдімгі өрнектер түрінде жаз:
a/b*(c+d1)–(a–b)/d*c;
(p+q)/(r+s)–p*q/(r*s);
x1+COS(2*y-a)/2+SQR(4*x–3*x3);
Келесі атаулардың арасындағы ДҰРЫС атауды анықтаңыз:
$Ainymaly
k sany
айнымалы
2x
_beta
Паскаль тілінде 10 және 10.0 сандарының айырмашылығы қандай?
Келесі типтердің қайсысы сандарды сипаттауға қолданылмайды?
COMP;
EXTENDED;
CHAR;
BYTE;
WORD.
Келеcі атаулардың ішінен ДҰРЫС ЕМЕС атауды табыңыз:
no1P
_n2
Geom orta
M98N
San
у=х2 функциясының мәнін табатын программада айнымалыларды қай типті пайдаланып сипаттау қажет?
Есепте:
TRUNC(8.99);
ROUND(8.99);
TRUNC(-8.99);
ROUND(-8.99);
ABS(ROUND(-7.3));
SQR(TRUNC(9.5));
ІІІ деңгей тапсырмалары
Адамның аты мен тегі жөніндегі ақпаратты басып шығаратын программа жаз.
Шеңбердің ұзындығы мен дөңгелектің ауданын пайдаланушының енгізген мәліметі бойынша есептейтін программа жаз.
A:=4 болсын, x-тің мәнін анықта.
B:=2.4*A;
x:=(A+B)/A*B-A;
x:=A/B MOD B;
B:=A*A-2*A;
A:=(B+2)*(B-1);
x:=A+B;
Келесіпрограмманыңнәтижесінанықта. A мен B-ның бастапқы мәндері сәйкесінше 7 және 8.
Program Test;
Var A,B,C: integer;
Begin
Readln (A,B);
C:=(A+B)*(B-C);
Writeln (C);
End.
Сатып алнған заттардың толық бағасын анықтау программасын жаз. Әрбір заттың бағасы мен саны пернетақтадан енгізіледі.
іV. Интеллектуалдық тренинг блогы Топтық жұмыс.
Бақылау жұмысы кезінде топтық жұмыс орындалмайды.
V.Күтілетін нәтиже блогы Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
№17 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Ақпараттық модельдеу.
Күтілетін нәтиже:
Білім • Модельді үсыну формаларының негізгі түрлерінатап шығады
• Ақпараттық модель ұғымын біледі
Түсінік • Ақпараттық модельдің қасиеттерінайырып таниды
Қолданыс •Объектіні зерттеу ерекшеліктері мен модельдеудің байланысын анықтайды
Анализ • Әр салаға қатысты модельді зерттеудің ерекшеліктерін айырып таниды
• Вербальдық ойша құрастырылған модельді ерекшелейді.
Синтез • Модельдің түрлерін категорияларға бөледі.
Баға • Ақпараттық модельдеудің өмірдегі
маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (15 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Ақпараттық модель, объект, зерттеу, ақпараттық модельдің түрлері
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Қосымша материалдар:
1. Лупа. Cілтеме: www.journaldunet.com
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына
байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін
топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Ақпараттық модель тақырыбына дайындалып келу.
• Бонус-балл тапсырмасы
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Ақпараттық модель
2. Объектіні зерттеу
3. Ақпараттық модельдің түрлері
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Ақпараттық модель
5-слайд Модельді ұсыну формалары
Сипаттау
Прототип
Схема
Графтар
Сызба
Сұлба
Кесте
Формула
Есеп
6-слайд Ақпараттық модель
Ақпараттық модель- зерттеудегі объектуралы қажетті ақпараттың бәрін
қамтитыншамалар жиынтығы.
Ақпараттық моделді қолмен ұстап,көзбен көреалмаймыз, себебі олар
текақпараттанғана құралады.
7-слайд Ақпараттық модель (жалғасы)
Мұндай модельдер қоршаған ортаны ақпараттық жағынан зерттеуге мүмкіндік береді.
Модель объектінің қасиеттерін, белгілерін, күйін толық көрсететіндей
болуы қажет.
Объектіні зерттеу үшін адам сол объект жөнінде ақпарат жинақтайды.
8-слайд 2-тақырыпша Объектіні зерттеу
4319905133359-слайд Объектіні зерттеу (1)
Кейбір объектілерге белгілі бар қасиеттер тән болғандықтан ол көзге анық көрініп тұрады
Мысалы гүл түсінің сарылығымен, ал найзағай жарқылдауымен ерекшеленеді.
10-слайд Объектіні зерттеу (2)
Осы объектіге не себепті сол қасиеттердің тән екенін білу үшін объектіні толық зерттеу қажеттілігі туады.
Модель құру кезінде объектіні зерттеу мақсатында, зерттеу құралдары мен адамның білім дәрежесіне қарай әртүрлі ақпарат жинақталады.
11-слайд Салыстыру
Мысалы: өсіп тұрған гүл жөнінде биология маманы, дәрігер және оқушының алатын мәліметтерін салыстырайық.
Биология маманы гүлді өзі білетін гүлдермен салыстырып, тамырына, клеткалық құрамына, топырақта өсу ерекшеліктеріне көңіл бөледі.
12-слайд Салыстыру (жалғасы)
Дәрігер өсімдіктің химиялық құрамын анықтап, оның денсаулыққа пайдалы және зиянды жақтарын ашуға тырысады.
Оқушы гүлдің сыртқы көрінісіне, иісіне, үзілгеннен қанша уақыт солмайтына көңіл бөледі.
13-слайд 3-тақырыпша Ақпараттық модельдің түрлері
14-слайд Ақпараттық модельдің түрлері
Таңбалық арнайы таңбалармен кезкелген жасандытіл құралдарымен көрсетілген ақпараттық модель
Вербалдық ойша немесе әңгіме түрінде жасалған ақпараттық модель
Компьютерлік программалық орта арқылы іске асатын модель
Компьютерлік емес модель
Геометриялық-графиктік пішіндер мен көлемді конструкциялар
15-слайд Ақпараттық модельдің түрлері
Иллюстрацияны пайдаланып ауызша немесе жазбаша сипаттау модельдері
Математикалық формулалар
Құрылымдық схема, графиктер, кестелер т.б
Логикалық модель
Арнайы ноталар, химиялық модель
16-слайд Қорытынды слайд
Ақпараттық модель- зерттеудегі объект туралы қажетті ақпараттың бәрін қамтитын шамалар жиынтығы.
Ақпараттық моделді қолмен ұстап,көзбен көре алмаймыз, себебі олар тек ақпараттан ғана құралады.
Объектіні зерттеу үшін адам сол объект жөнінде ақпарат жинақтайды.
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Ақпараттық модель Объектіні зерттеу Ақпараттық модельдің түрлері
Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Модельді үсыну формаларының негізгі түрлері қандай?
__________________________________________________________
2. Ақпараттық модель дегеніміз не?
__________________________________________________________
3. Ақпараттық модельдің қасиеттері қандай?
__________________________________________________________
4. Формула дегеніміз не?
__________________________________________________________
5. Кинофильмдер қандай ақпарат моделімен бейнеленеді?
__________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
Объектіні зерттеу ерекшеліктері мен модельдеудің байланысын анықтап беру.
ІІІ деңгей тапсырмалары
Өзіңізді белгілі бір саланың маманы ретінде қарастырып, сол салаға қатысты объектіні зерттеңіз.
Вербальдық ойша құрастырылған модельге мысал келтіре отырып, оған сипаттама беріңіз.
іV. Шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ – Компьютерлік емес ақпараттық модельге мысал келтіру;
2-топ – Логикалық ой қорытындысы бар модельге мысал келтіру;
3-топ – Компьютерлік модельге мысал келтіру;
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
№18 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Ақпараттық модельдеу. Модельдеу түрлері. Модельдеу сатылары
Күтілетін нәтиже:
Білім • Модельдеудің түрлерінатап шығады
• Идеалды модельдеудің түрлерін біледі
Түсінік • Жалпы модельдеудің маңыздылығын түсінеді
• Әр модельдің түрлерін айырып таниды
Қолданыс • Модельдеу сатыларын модель құруға пайдаланады
Анализ • Идеалды, абстрактты, математикалық, материалды модельдеуді айырып таниды
Синтез • Модельдеудің сатыларын категорияларға бөледі.
Баға • Модельдеудің сатыларының ақпараттық модельдеу үшін маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (15 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (3 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (7 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
• Жаңа терминологиямен таныстыру
• Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
• Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Модельдеу, идеалды модельдеу, абстрактты модельдеу, математикалық модельдеу, математикалық модельдеу, материалды модельдеу
Оқушыда дағды қалыптастыру:

• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
• Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д
Оқушы жетістігін бағалау:

• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына
байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін
топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Ақпараттық модельдеу тақырыбына дайындалып келу.
• Бонус-балл тапсырмасы
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
Модельдеу түрлері
Идеалды, абстрактты, математикалық және материалды модельдеу
Модельдеу сатылары
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Модельдеу түрлері
5-слайд Модельдеу түрлері
Идеалды
Интуитивті
Белгілі
Абстрактты
Материалды
Физикалық
Аналогтық
6-слайд
2-тақырыпша Идеалды, абстрактты, математикалық және материалды модельдеу
7-слайд Идеалды модельдеу
Интуитивті(өмірлік тәжірибе)
Белгілі. Модельдеу ретінде белгілі графика түрлері (схемалар, формулалар, т.б.)қолданылады
Абстракты
8-слайд Абстракты модельдеу
Сенсуальды модель –сезім мен эмоциялардың модельдері (музыка, сурет, поэзия)
Концептуалды модель –себеп-салдарды анықтайттын модель
Математикалық модель –математикалық қатынастарды көрсететін модель
Информациондық модель – оригиналды объектінің әрекетін бейнелейді
9-слайд Математикалық модельдеу
Дискрипті
Ықтималды
Нақты
10-слайд Материалды модельдеу
Физикалық(астрономия копиясы - планетарий)
Аналогты
11-слайд 3-тақырыпша Модельдеу сатылары
12-слайд Модельдеу сатылары
Есеп
Модельді жоспарлау
Компьютерлік тәжірибе
Модельдеу нәтижелерінің анализі
13-слайд 1 Саты – Есеп
Есептің берілгені
Модельдеудің мақсаттары
Есептің формализациясы
14-слайд 2 Саты - Модельді жоспарлау
Ақпараттық модель
Компьютерлік модель
15-слайд 1 Саты – Есеп
Есептің берілгені
Модельдеудің мақсаттары
Есептің формализациясы
16-слайд 2 Саты - Модельді жоспарлау
Ақпараттық модель
Компьютерлік модель
17-слайд 3 Саты - Компьютерлік тәжірибе
Тәжірибе жоспары
Тәжірибенің жүргізілуі
18-слайд 4 Саты - Модельдеу нәтижелерінің анализі
Нәтиже мақсатқа сәйкес
Нәтиже мақсатқа сәйкес емес
Егер нәтиже мақсатқа сәйкес келмесе, модельді дұрыстау қажет, яғни модельдеу сатыларының біріне оралу керек
19-слайд Қорытынды слайд
Модельдеу түрлері: идеалды, материалды
Модельдеу сатылары:
Есеп
Модельді жоспарлау
Компьютерлік тәжірибе
Модельдеу нәтижелерінің анализі
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Модельдеу түрлері Идеалды, абстракты, математикалық және материалды модельдеу Модельдеу сатылары
Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Модельдеудің қандай түрлері бар?
__________________________________________________________
2. Идеалды модельдеудің қандай түрлері бар?
__________________________________________________________
3. Абстракты модельдеудің қандай түрлері бар?
__________________________________________________________
4. Математикалық модельдеудің қандай түрлері бар?
__________________________________________________________
5. Материалды модельдеудің қандай түрлері бар?
__________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
Модельдеу сатыларын пайдаланып, модель құрыңыз.
ІІІ деңгей тапсырмалары
Идеалды модельдеудің әр түріне сипаттама беру
Абстрактты модельдеудің әр түріне сипаттама беру
Математикалық модельдеудің түрлерін атап өту
Материалды модельдеудің түрлерін атап өту
іV. Шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ – Модельдеудің 1 – сатысына сипаттама беру;
2-топ –Модельдеудің 2 – сатысына сипаттама беру;
3-топ – Модельдеудің 3 – сатысына сипаттама беру;
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
№19 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Растрлық графика
Күтілетін нәтиже:
Білім • Компьютерлік суреттің түрлерінатап шығады
• Растрлық графика ұғымын таниды
Түсінік • Пиксель ұғымының графика үшін маңыздылығын түсінеді
• Растрлық суреттің ерекшеліктерінайырып таниды
Қолданыс • Растрлық бейненің ақпараттық көлемін
есептеп шығарады
Анализ • Суретке қарай отырып, пиксель мен ақпараттық көлемнің байланысын анықтайды
Синтез • Растрлық суреттің қасиеттерін категорияларға бөледі.
Баға • Растрлық графиканың ақпарат алмасудағы
маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (10 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (20 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
• Жаңа терминологиямен таныстыру
• Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
• Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру.Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Растрлық графика, пиксель, Paint, GIMP, Adobe Photoshop
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
• Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
• Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
• Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Қосымша материалдар:
1. Смайл пиксель. Cілтеме: www.journaldunet.com
2. Пиксель. Сілтеме: skgorizont.ru
3. Мозаика. Сілтеме: solo-project.com
4. Жапон кроссвордтары. Cілтеме: www.journaldunet.com
5. Пинокио. Сілтеме: skgorizont.ru
6. Мультфильм кейіпкері. Сілтеме: solo-project.com
7. Бағдарша. Сілтеме: skgorizont.ru
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Растрлық графика тақырыбына дайындалып келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Компьютерлік суреттер
2. Растрлық графика
3. Пиксель
4. Растрлық суреттің ерекшеліктері
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Компьютерлік суреттер
5-слайд
Компьютерлік суреттер
Растрлық
Векторлық
6-слайд 2-тақырыпша Растрлық графика
7-слайд
Растрлық графика әр түрлі түсті нүктелерден(пиксельдерден) сақталады. Олар жол мен бағандар құрады.
4850765-514985
8-слайд 3-тақырыпша Пиксель
9-слайд
Пиксель – кез-келген жағдайда түс беруге болатын суреттің минималды бөлігі.
4603750-522605
10-слайд Растрлық суреттің мысалдары
Мозаика
4301490-544195
11-слайд Жапон кроссвордтары

12-слайд 4-тақырыпша Растрлық суреттің ерекшеліктері
13-слайд Растрлық суреттің ерекшеліктері
Пиксельдерден құралады
Түс пен жарты тонның сапасы сақталады
Жанды суреттерді көрсету үшін қолданылады
14-слайд Растрлық суреттің сапасы тәуелді
1. Суреттердің өлшеміне
2. Суреттегі түстердің санына
15-слайд Растрлық суреттің кемшіліктері
1. Үлкен көлем
2. Масштабтауға сезімділік
16-слайд Растрлық суретті табыңыз

17-слайд Растрлық суреттермен жұмыс істеуге арналған программалар
Paint
GIMP
Adobe Photoshop
18-слайд Қорытынды слайд
Компьютерлік суреттің түрлері: растрлық және векторлық
Растрлық графика әр түрлі түсті нүктелерден(пиксельдерден) сақталады.
Пиксель – кез-келген жағдайда түс беруге болатын суреттің минималды бөлігі.
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Растрлық графика Пиксель Растрлық суреттің ерекшеліктері
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Компьютерлік суреттің түрлері қандай?
__________________________________________________________
2. Растрлық графика дегеніміз не?
__________________________________________________________
3. Пиксель дегеніміз не?
__________________________________________________________
4. Растрлық суреттің ерекшеліктері қандай?
__________________________________________________________
5.Растрлық суреттің кемшіліктері қандай?
__________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
1024 х 768 пиксельдерден және 64 түстен тұратын растрлық бейненің ақпараттық көлемін есептеу.
ІІІ деңгей тапсырмалары
Cуреттің ақпараттық көлемін анықтаңыз.
іV. шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ – Растрлық суреттің ерекшеліктері қандай?;
2-топ – Растрлық суреттің сапасы қандай шамаларға тәуелді?;
3-топ – Растрлық суреттің кемшіліктері қандай?;
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
№20 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы: Векторлық графика
Күтілетін нәтиже:
Білім • Векторлық графика ұғымын анықтайды
Түсінік •Векторлық графиканың неден құралатынын түсінеді
• Векторлық графиканың артықшылықтарынайырып таниды
Қолданыс •Графикалық файлдардың форматтарын суреттерді сақтау үшін пайдаланады
Анализ • Сурет салу арқылы Paint және WordPad бағдарламаларының байланысын анықтайды.
Синтез • Векторлық графиканың өмірдегі қолданысына қозғау салады
Баға • Векторлық графиканың ақпарат
алмасудағы маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (15 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (3 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (7 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Векторлық графика, Adobe Illustrator, Word, CorelDraw, растрлық, векторлық
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Қосымша материалдар:
1.Ғимарат схемасы. Cілтеме: www.journaldunet.com2. Карталар. Сілтеме: skgorizont.ru
3. Жол белгілері. Сілтеме: solo-project.com
4.Аққала. Cілтеме: www.journaldunet.com
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына
байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін
топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Векторлық графика тақырыбына дайындалып келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Векторлық графика
2. Векторлық графиканың артықшылықтары
3.Графикалық файлдардың форматтары
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Векторлық графика
5-слайд Векторлық графика
Векторлық графика жоғары сапалы объектерді бейнелеу үшін қолданылады (схемалар, диаграммалар, т. б.)

6-слайд Векторлық графика
Бұл суретте бағдаршалар вектордың басы мен соңын көрсетеді
Векторлық суреттер қарапайым графикалық фигуралардан (нүктелер, түзу сызықтар, шеңберлер, тік төртбұрыштар, т. б.) құрылады.
A(2;5) B(8;5)

7-слайд Векторлық суреттердің мысалдары
Ғимараттардың схемалары

8-слайд Карталар

9-слайд Жол белгілері

10-слайд 2-тақырыпша Векторлық графиканың артықшылықтары
11-слайд Векторлық графиканың артықшылықтары
Көлемі аз
Сапаны жоғалтпай масштабтау
12-слайдВе кторлық суреттерге арналған бағдарламалар
Adobe Illustrator
Word
CorelDraw
13-слайд 3-тақырыпша Графикалық файлдардың форматтары
14-слайд Графикалық файлдардың форматтары(1)

15-слайд Графикалық файлдардың форматтары (2)

16-слайд Қорытынды слайд
Векторлық графика жоғары сапалы объектерді бейнелеу үшін қолданылады (схемалар, диаграммалар, т.б.)
Векторлық графиканың артықшылықтары:
Көлемі аз
Сапаны жоғалтпай масштабтау
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Векторлық графика Векторлық графиканың артықшылықтары Графикалық файлдардың форматтары
Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Векторлық графика дегеніміз не?
__________________________________________________________
2. Векторлық графика неден құралады?
__________________________________________________________
3. Векторлық суреттердің мысалдары қандай?
__________________________________________________________
4. Векторлық графиканың артықшылықтары?
__________________________________________________________
5. Векторлық суреттерге арналған бағдарламалар қандай?
__________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
Графикалық файлдардың форматтарын атап өтіп, әрқайсысының қолданылатын салаларын атап өтіңіз.
ІІІ деңгей тапсырмалары
Paint растрлық бағдарламасы жәнетекст редакторы Word бағдарламасы арқылы аққаланы салыңыз.

іV.шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ - Ғимараттардың схемаларындағы векторлық графиканың рөлін анықтау;
2-топ -Карталардағы векторлық графиканың рөлін анықтау;
3-топ - Жол белгілеріндегі векторлық графиканың рөлін анықтау;
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
№21 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
WordPad мәтіндік редакторында жұмыс жасау.
Күтілетін нәтиже:
Білім WordPad қолданбасын таниды
WordPad қолданбасын қалай іске қосу керек екендігін біледі
Түсінік •Құжаттарды өңдеу қалай жүзеге асырылатынын түсінеді
• Қауіпсіздік техникасының ережелерін төрт
пункта бөліп айырып таниды
Қолданыс •WordPad мәтіндік редакторын іске қосу үшін командалар тізбегін пайдаланады
Анализ • Венн диаграммасы арқылы Paint және WordPad бағдарламаларын салыстырады
Синтез • Менюдің бөлімдерін категорияларға бөледі
Баға • WordPad қолданбасының ақпарат алмасудағы маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (20 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (10 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Windows-тің WordPad қолданбасы, алфавит, символ, қаріп, меню
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына
байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін
топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
WordPad қолданбасы тақырыбына дайындалып келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Windows-тің WordPad қолданбасымен танысу
2. WordPad қолданбасы
3. Тақырып жолы
4. Меню
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Windows-тің WordPad қолданбасымен танысу
5-слайд Windows-тің WordPad қолданбасымен танысу (1)
Қазіргі кезде дербес компьютерлер құжат пен мәтін өңдеуде кеңінен қолдалады. Оның мынадай қосымша мүмкініктері бар:
Компьютердегі мәтінді түзетуге, мәтін үзінділерін қосуға, мәтін арасына жаңа жолдар қосуға, әртүрлі құжаттарды бір-біріне қосуға, мәтін шекараларын тегістеуге, жолдарды экранның ортасына келтіруге, құжаттарды сақтап, баспаға қанша болса да шығаруға болады.
6-слайд Windows-тің WordPad қолданбасымен танысу (2)
Әртүрлі қаріптерді, түрлі тілдердің алфавиттерін, сондай-ақ графикалық символдарды пайдалануға болады.
Мәтін арасына кестелерді, суреттерді, графиктерді кірістіруге, сонымен қатар мәтіннің өзін түрлі пішінде орналастыруға болады.
7-слайд Windows-тің WordPad қолданбасымен танысу (3)
Қағазға жазылған мәтіндерді, құжаттарды сканер арқылы өткізіп, тану
бағдарламасының көмегімен мәтіндік пішімге келтіруге болады.
Стандартты құжаттарды шығарғанда дайын үлгілерді пайдалануға болады.
Мәтіндерді дискіге жазып қоюға болады.
Осы айтылғандарды орындау үшін Windows-тің WordPad қолданбасы қолданылады.
8-слайд 2-тақырыпша WordPad қолданбасы
9-слайд WordPad қолданбасы (1)
WordPad қолданбасы қарапайым құжаттарды жасауға арналған. Оны іске қосу үшін мына команданы орындайды.
Пуск - Программы - Стандартные - WordPad
10-слайд WordPad қолданбасы (2)
Экранға WordPad қолданбасының терезесі шығады.Терезе келесі элементтреден тұрады.
Тақырып жолы
Меню жолы
Құрал-саймандар тақтасы
Пішімдеу тақтасы
Сызғыш
Терезенің жұмыс аймағы
11-слайд WordPad қолданбасы (3)
Терезенің тақырып жолында құжат аты және WordPad бағдарламасының аты көрінеді.
Құрал-саймандар тақтасында жиі қолданылатын команларды шақыру батырмалары бар. Әрбір батырманың міндетін білу үшін сол батырманың үстінде маус нұсқағышын ұстап тұрса, аз уақыттан соң ішіне батырманың міндеті жазылған төртбұрышты аймақ шығады.
Пішімдеу тақтасында мәтінді пішімдеу командаларына тез қатынасу батырмалары орналасқан.
12-слайд 3-тақырыпша WordPad қолданбасы
13-слайд Тақырып жолы


Құжат атауы Жүйелік батырмалар.
14-слайд 4-тақырыпша Меню
15-слайд Меню (мәзір) жолы

16-слайд Файл меню

17-слайд Правка

18-слайд Вид менюі

19-слайд Вставка менюі

20-слайд Формат менюі

21-слайд Справка менюі

іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Windows-тің WordPad қолданбасымен танысу Тақырып жолы. Меню жолы Файл меню
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Құжаттарды өңдеу қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________
2. WordPad қолданбасы дегеніміз не?
__________________________________________________________
3.WordPad қолданбасын қалай іске қосамыз?
__________________________________________________________
4. WordPad қолданбасының терезесіне сипаттама беріңіз.
__________________________________________________________
5.Меню жолына сипаттама беріңіз.
__________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
WordPad мәтіндік редакторын іске қосу үшін орындалатын командалар тізбегін жаз:
Пуск- ?- ?-?
ІІІ деңгей тапсырмалары
Венн диаграммасы арқылы Paint және WordPad бағдарламаларын салыстыру
Paint WordPad

іV. Синтез Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ – Вид менюіне сипаттама беріңіз;
2-топ –Вставка менюіне сипаттама беріңіз;;
3-топ –Формат менюіне сипаттама беріңіз;
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
№22 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы: WordPad-та құжат құру.
Күтілетін нәтиже:
Білім • Құрал-саймандар тақтасының құралдарын атап шығады
• Пішімдеу тақтасының сипаттамасын біледі
Түсінік • Қаріптің түрлерін айырып таниды
Пернелердің түрлерін айырып таниды
Қолданыс • Құжат құру үшін WordPad мәтіндік
редакторының командаларын пайдаланады
Анализ • WordPad мәтіндік редакторында құжат құрудың бес сатысын ерекшелейді
Синтез • Мәтінді теру үшін қаріптің, пернелердің түрлерінн пайдалануды жоспарлайды
Баға • WordPad-та құжу құру үшін WordPad бағдарламасының маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (15 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Пішімдеу, қаріп, редакциялау, пернелер
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына
байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін
топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
WordPad-та құжат құру тақырыбына дайындалып келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Құрал-саймандар тақтасы
2. Пішімдеу тақтасы
3. Қаріп
4. WordPad-та құжат құру
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Құрал-саймандар тақтасы
5-слайд
Құжатты ашу
Жаңа құжат құру
Құжатты сақтау

6-слайд
Құжатты баспаға беру
Алдын ала қарау
Табу (іздеу)
Қиып алу

7-слайд
Көшіру
Қою
Уақыт.
Болдырмау.

8-слайд 1-тақырыпша Пішімдеу тақтасы
9-слайд Пішімдеу(форматтау) тақтасы:
Қаріп(шрифт) түрі
Қаріп (шрифт) өлшемі
Қаріптің типі

10-слайд 2-тақырыпша Қаріп
11-слайд Қаріп
Асты сызылған қаріп
Курсив қаріп
Қою қаріп

12-слайд Қаріп
Сол жағы бойынша туралау
Ортасы бойынша туралау
Оң бойынша туралау

13-слайд 3-тақырыпша WordPad-та құжат құру
14-слайд WordPad-та құжат құру
WordPad-та құжат құру мынадaй сатылардан тұрады
Қаріп және оның өлшемін таңдау.
Мәтінді енгізу және редакциялау.
Мәтінді пішімдеу (форматтау)
Құжатты сақтау және ашу.
Баспаға шығару.
15-слайд Қаріп және оның өлшемін таңдау
Қаріп және оның өлшемін таңдамастан бұрын қай aлфавитпен мәтінді енгізетінімізді анықтап алып, есептер тақтасындағы пернетақта индикаторын өзгертеміз.
Қазіргі уақытта кең қолданылатын қаріп түрі Times New Roman, ал өлшем 12 пт, бұл параметрлерді және батырмаларын басып, қажетті мәнді таңдау арқылы орнатамыз.
16-слайд Мәтінді енгізу және редакциялау
Alt+Shift - пернақтадан тілді ауыстыру
BackSpace - сол жақтағы символды жою
Space(пробел,бос орын) - бір бос орын қалдыру
Delete - оң жақтағы символды жою
Enter - бір абзацтан келесі абзацқа өту
Shift пернесін басып тұрып әріп терілсе, әріп бас әріппен жазылады
17-слайд Пернелер
Caps Lock – бірыңғай бас әріптер енгізу
Num Lock – сандық пернелерді қосу
Ctrl+C – көшіру
Ctrl+X – қиып алу
Ctrl+V – қою
Ctrl+A – түгел белгілеу
18-слайд Қосымша пернелер

іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Құрал-саймандар тақтасы Пішімдеу тақтасы WordPad-та құжат құру
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Құрал-саймандар тақтасына сипаттама беру.
__________________________________________________________
2. Пішімдеу тақтасына сипаттама беру.
__________________________________________________________
3. Қаріптің түрлерін атап өту?
__________________________________________________________
4. Пернелер түрін атап өту.
__________________________________________________________
5.Қосымша пернелерді атап өту.
__________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
1) Аталған әрекеттердің орындау командаларын жаз:
Әрекет Орындау командасы
Жаңа құжат құру Дискіде бұрын сақталған құжатты ашу Құжатты бірінші рет сақтау Құжатты қайталап сақтау Бет параметрлерін (бағдарын: альбомдық, кітаптық) өзгерту 2)
Құжатты алдын-ала қарап шығу Құжатты баспаға шығару Соңғы әрекетті болдырмау Шрифтінің параметрлерін өзгерту Редактормен жұмысты аяқтау ІІІ деңгей тапсырмалары
1) WordPad мәтіндік редакторында құжат құрудың бес сатысын жаз:
1-сатысы: 2-сатысы: 3-сатысы: 4-сатысы: 5-сатысы: 2) Өлеңді теріп, пішімдеу
В ЛЕСУ РОДИЛАСЬ ЁЛОЧКА
In forest родилась ёлочка,
In forest she жила,
In winter, summer стройная,
Green she была.
Метель sang her песенку,
Sleep ёлочка Bye-bye,
The forest снежком укутывал,
Look не замерзай.
И вот she is beautiful,
на holiday пришла,
And many, many радостей,
To children принесла.
іV.шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ – Қаріп және оның өлшемін таңдауды түсіндіріп беру;
2-топ – Мәтінді енгізу және редакциялау командаларын атап беру;
3-топ – WordPad-та құжат құру сатыларын атап беру.
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
№23 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
WordPad қолданбасының қосымша мүмкіндіктері.
Күтілетін нәтиже:
Білім • Мәтінді пішімдеуді қалай жүзеге асыратынын біледі
Түсінік •Құжатты сақтауды және ашуды қалай жүзеге асыратынын түсінеді
• Enter батырмасыныңтүсіндірмесін береді
Қолданыс •Пішімдеу құралдар тақтасының әр құралын
пайдаланады
Анализ • Әр перненің рөлін ерекшелейді
Синтез • WordPad бағдарламасында нені танып білетінін жоспарлайды.
Баға • WordPad қолданбасының қосымша мүмкіндіктерінің маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (15 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Форматтау, құжатты сақтау және ашу, баспаға шығару
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
2. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
3. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
WordPad қолданбасының қосымша мүмкіндіктері тақырыбына дайындалып келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Мәтінді пішімдеу
2. Құжатты сақтау және ашу
3. Баспаға шығару
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Мәтінді пішімдеу
5-слайд Мәтінді пішімдеу
Мәтінмен жұмыс істегенде символдардың, әріптердің әлпетін, яғни жартылай қою, курсив, асты сызылған түрін таңдауға болады. Сонымен бірге мәтінді беттің шетері бойынша тегістеуге болады. Мұндай мәтінді өзгерту процесі мәтінді пішімдеудеп аталады.
6-слайд Мәтінді пішімдеу


7-слайд 1-тақырыпша Құжатты сақтау және ашу
8-слайд Құжатты сақтау және ашу (1)
Құжатты теріп болған соң оны ат беріп дискіде сақтап қою керек. Файл аты ретінде 255 символдан артпайтын кез келген символдар тізбегін алуға болады. Бірақ файл аты оның ішкі мазмұныныа сай болуы керек.
WordPad сақталатын файлға RTF кеңейтілуін қосады. Бұл кеңейтілумен сақталған мәтінді көптеген мәтіндік редакторлар аша алады.
9-слайд Құжатты сақтау және ашу (2)
Мәтінді алғаш сақтаған кезде Файл-Сохранить как.. командасын қолданып сақтайды. Мұнда ашылған терезеде Папка өрісінен файлды сақтайтын папканы таңдап, Имя файла өрісінде файлдың атын енгізіп, Сохранить батырмасын шертеді.
Бұрын сақталған файлға өзгеріс енгізіп қайталап сақтаған кезде Файл-Сохранить командасын орындайды. Мұнда файл бұрынғы атымен, бұрын сақталған папкасында сақталады.
10-слайд Құжатты сақтау және ашу (3)
Бұрын сақталған файлды ашу үшін Файл-Открыть командасын орындайды. Ашылған терезенің Папка өрісінен файл сақталған паканы таңдаған кезде , терезенің негізігі бөлігінде сол папканың мазмұны көрінеді. Сол папканың ішінен қажетті файлды белгілеп Открыть батырмасын шерту керек.
WordPad-та жұмыс жасау барысында жаңа құжат жасау керек болса, Файл – Создать командасын орындайды. Пайда болған диалог терезесінде жасайтын құжаттың типін таңдап, ОК-ді шерту керек. Сонда жаңа мәтін жазатын бос терезе пайда болады.
11-слайд Құжатты сақтау және ашу (4)

12-слайд 3-тақырыпша Баспаға шығару
13-слайд Баспаға шығару (1)
Құжатты баспаға шығарар алдында оны Файл-Предварительный просмотр командасын орындап алдын-ала қарап алуға болады. Экранға құжат принтерде қалай басылып шығатын болса, тура сондай түрде шығады.
Құжатты баспаға беру үшін Файл-Печать командасын орынадйды. Печать диалогтік терезесі пайда болады. Онда келесі параметрлерді бреуге болады.
14-слайд Баспаға шығару (2)
Принтер бөлімінен қажетті принтерді таңдауға болады.
Копии бөлімінде Число копии өрісінде құжаттың қанша данасы керек екенін көрсету керек. Бір-бірлеп баспаға шығару үшін Разобрать по копиям опциясына жалауша орнату керек. Алдыен бірінші беттің барлық көшірмелерін, содан соң екінші беттің барлық көшірмелерін және т.с.с. басып шығару керек болса, жалаушаны алып тастау керек.
15-слайд Баспаға шығару (3)
Страницы бөлімінде параметрлерді орнату құжаттың қай бөлігі баспаға берілетінін анықтайды.
Бүкіл құжатты басу үшін – Все
Белгіленген бөлікті басу үшін – Выделенный фрагмент
Ағымдағы бетті басу үшін – Текущая
Номерлері бойынша жеке парақтарды басу үшін Страницы таңдау керек.
16-слайд Қорытындылау (1)
Бір абзацтан екінші абзацқа өту батырмасы - Enter
Бір абзацтан екінші абзацқа өту батырмасы – Caps Lock
Бас әріппен жазу үшің қай батырманы - Shift
басу керек?
17-слайд Қорытындылау (2)
Мәтінді редакциялау командалары қай менюде орналасқан- Правка
Құрал – саймандар, пішімдеу тақталары, сызғыш және қалып-күй жолағын қай меню арқылы экраннан алып тастауға болады?– Вид
Пернетақта арқылы жазу тілін ауыстыру қалай жүзеге асырылады?– Alt + Shift
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Мәтінді пішімдеу Құжаттау сақтау және ашу Баспаға шығару
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Мәтінді пішімдеуді қалай жүзеге асырамыз?
____________________________________________________________________________________________________________________
2. Құжатты сақтауды және ашуды қалай жүзеге асырамыз?
____________________________________________________________________________________________________________________
3. Баспаға шығаруды қалай жүзеге асырамыз?
____________________________________________________________________________________________________________________
4. Enter батырмасына сипаттама беру.
____________________________________________________________________________________________________________________
5.Shift батырмасына сипаттама беру.
____________________________________________________________________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
1) Мои документы папкасына өз аты-жөндеріңді файл аты ретінде енгізіп, сақтаңдар.
2) Пішімдеу құралдар тақтасының әр құралының тұсына оның міндетін жаз:
Батырма суреті Батырма міндеті
ІІІ деңгей тапсырмалары
Сұрақтардың жауабын кестенің оң жақ бағанына жаз:
Сұрақ Жауап
Мәтінді енгізгенде ENTER пернесін қай кезде басу керек Меңзердің орнын ауыстыру үшін қандай пернелер қолданылады? Меңзердің сол жағында орналасқан символды өшіпру үшін қай перне қолданылады? Меңзердің оң жағында орналасқан символды өшіпру үшін қай перне қолданылады? Бас әріп салу үшін қай пернені басулы күйде ұстап тұрамыз? Бас әріптер режимін қосатын перне қалай аталады? Пернетақта индикаторын ауыстыру үшін қолданылатын пернелер комбинациясын жаз. іV.шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ – Қаріп және оның өлшемін таңдауды түсіндіріп беру;
2-топ –Мәтінді енгізу және редакциялау командаларын атап беру;
3-топ –WordPad-та құжат құру сатыларын атап беру.
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________
№24 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
WordPad қолданбасының қосымша мүмкіндіктері.
Күтілетін нәтиже:
Білім • Мәтінді жылжыту мен көшіру қалай жүзеге асырылатыны біледі
Түсінік •Күн мен уақытты кірістіру қалай жүзеге асырылатынын түсінеді
• Мәтінді іздеу қалай жүзеге асырылатынын түсінеді
Қолданыс • Мәтінді теру үшін WordPad қолданбасының қосымша мүмкіндіктерін пайдаланады
Анализ • WordPad қолданбасының әр қосымша мүмкіндігін ерекшелейді
Синтез • Мәтінмен жұмыс істеу үшін мүмкіндіктерді
категорияларға бөледі.
Баға • WordPad қолданбасының қосымша мүмкіндіктерінің маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (5 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (20 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (5 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (10 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Мәтінді жылжыту және көшіру, күн мен уақытты кірістіру,
мәтінді іздеу, мәтінді ауыстыру, сурет кірістіру
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
WordPad қолданбасының қосымша мүмкіндіктері тақырыбына дайындалып келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Мәтінді жылжыту және көшіру
2. Күн мен уақытты кірістіру
3. Мәтінді іздеу
4. Мәтінді ауыстыру
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд Сабақтың мақсаты
3-слайд Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Мәтінді жылжыту және көшіру
5-слайд Мәтінді жылжыту және көшіру
Мәтіндік құжат құрған кезде мәтіннің үзініділерін жылжыту және көшіру қажеттілігі кездеседі.
Мұндай жағдай екуі түрлі әдісті қолдануға болады.
Маус арқылы тасымалдау әдісі.
Алмасу буфері арқылы.
6-слайд Мәтінді жылжыту және көшіру (1)
Бірінші әдіс арқылы:
Мәтін блогын көшіру үшін, алдымен оны мауспен белгілеп, одан кейін <CTRL> пернесін басулы күйде ұстап тұрып, оны іліп алып, қажетті жерге апарып орналастырады.
Мәтін блогын жылжыту үшін, алдымен оны мауспен белгілеп, одан кейін <SHIFT> пернесін басулы күйде ұстап тұрып, оны іліп алып, қажетті жерге апарып орналастырады.
Бұл тәсіл мәтін блогын бет экранда түгел көрініп тұрған жағдайда қолайлы болғанымен, басқа жағдайда қлайсыз болып есептеледі.
7-слайд Мәтінді жылжыту және көшіру (1)
Екінші әдіс арқылы:
Алмастыру буферін қолданып, мәтін блогын көшірген кезде, оны маус арқылы белгілеп, Правка-Копировать командасын орындайды. Мәтін блогының алмастыру буферіне көшірмесі алынады. Мәтін блогын орналастыратын жерге маусты орналастырып, Правка-Вставить командасын орындайды.
Алмастыру буферін қолданып, мәтін блогын жылжытқан кезде, оны маус арқылы белгілеп, Правка-Вырезать командасын орындайды. Мәтін блогының алмастыру буферіне көшірмесі алынады. Мәтін блогын орналастыратын жерге маусты орналастырып, Правка-Вставить командасын орындайды.
8-слайд Күн мен уақытты кірістіру
Құжатқа күн мен уақтыты қалаған форматта кірістіруге болады. Ол үшін Вставка-Дата и время командасын орындайды. Шыққан диалог терезеде қажет форматты таңдап, ОК басады.Бұл кезде меңзер тұрған жерде күн мен уақыт пайда болады.
9-слайд Күн мен уақыт

10-слайд Мәтінді іздеу
Мәтін ішіндегі қажет сөзді табу үшін құрал-саймандар тақтасындағы Найти батырмасын қолдануға болады немесе Правка-Найти командасын орындауға болады. Егер С учетом регистра опциясы қосулы тұрса, тек Образец өрісінде жазылған сөзге дәл сәйкес келетін сөз ғана табылады. Қажетті сөзді тапқан соң оны бөліп беріп, іздеуді аяқтайды, бірақ терезе экранда қалады, найти далее батырамысын басып, іздеуді әрі қарай жалғастыруға болады.
11-слайд Мәтінді іздеу

12-слайд Мәтінді ауыстыру
WordPad қолданбасы мәтін ішіндегі бір сөзді екінші бір сөзбен ауыстыруға мүмкіндік береді. Ол үшін Правка-Заменить командасын орындау керек.
Замена диалог терезесінде Образец өрісіне ауыстыру керек сөзді немесе сөйлемді енгізеді де, ал заменить на өрісіне ауысатын сөзді немесе сөйлемді енгізеді. Заменить батырмасын шертеді.
Егер бұл сөзді ауыстыру қажет болмаса Найти далее батырмасын шертеді.
Бүкіл құжатта кездесетін сөзді ауыстыру үшін Заменить все батырмасын шертеді.
13-слайд Мәтінді ауыстыру

14-слайд WordPad қолданбасына сурет кірістіру
WordPad қолданбасына дайын суреттерді немесе Paint қолданбасында салынған суреттерді кірістіруге болады. Суреттерді кірістіру үшін олрадың басқа қолданбада көшірмесін буферге алып, WordPad қолданбасына әкеліп буферден орналастыру арқылы жүзеге асады.
15-слайд WordPad қолданбасына сурет кірістіру

16-слайд WordPad бағдарламасынан шығу
WordPad бағдарламасынан шығу үшін закрыть окно батырмасын шетеді немесе Файл-Выход командасын орындайды.
Егер құжат сақталмаса ондағы өзгерістерді сақтауды сұрап, диалог терезесі пайда болады.
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Мәтінді жылжыту және көшіру Күн мен уақытты кірістіру Мәтінді іздеу және ауыстыру
Қорытынды:_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Мәтінді жылжыту мен көшіру қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________
2. Күн мен уақытты кірістіру қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________
3. Мәтінді іздеу қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________
4. Мәтінді ауыстыру қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________
5.WordPad бағдарламасына сурет кірістіру қалай жүзеге
асырылады??
__________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
Мәтінді теріңдер.
БІР – Асан таудан шаңғымен зымырап келеді.
ЕКІ – Үсен онымен жарысып келеді.
ҮШ – Әлия шелек ұстап тұр.
ТӨРТ – Қали үйде отыр.
БЕС – Болат құм алаңында отыр.
АЛТЫ – Зура әткеншек тебуде.
ЖЕТІ – Талғат доп ойнап жүр.
СЕГІЗ – Дидар шашын өріп отыр.
ТОҒЫЗ – Әбу батпырауық ұшырып жүр.
ОН – Ермек велеосипед теуіп жүр.
ІІІ деңгей тапсырмалары
1) Құжатты Санау атымен сақтаңдар. Содан соң соңғы жолдың астындағы жолды (ТОҒЫЗ) алыңдар да, оны соңғы (ОН) жолдың астына көшіріңдер және т.с.с. өлеңді кері ретпен басып шығыңдар. Өлең оң жақтағы түрде шығуы керек.
2) Отыр деген сөді Отырған жоқ сөзімен, Тұр деген сөзді Отыр сөзімен, Жүр сөзін Жүгіріп жүр сөзімен алмастыр.
3) Құжаттың соңына бүгінгі күн мен қазіргі уақтытты енгіз.
4) WordPad бағдарламасымен жұмысты аяқта.
іV. Синтез Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ – Мәтінді жылжыту мен көшірудің маңызын түсіндіріп беру;
2-топ –Мәтінді іздеудің маңызын түсіндіріп беру;
3-топ –Мәтінді ауыстырудың маңызын түсіндіріп беру.
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________
№25 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Бақылау жұмысы. 3-тоқсан.
Күтілетін нәтиже:
Білім 1-тоқсан бойы өткен материалды есіне түсіреді.
Түсінік •Ақпараттық модельдеу, растрлық графика, векторлық графика, WordPad бағдарламасы ұғымдарына түсіндірмесін береді
Қолданыс •Ақпаратты сақтау, өңдеу, жеткізу үшін ақпараттық модельдеуді, графика түрлерін, WordPad бағдарламасын қолданады.
Анализ •Модельдеу, графика және редакторлық бағдарламасы арасындағы байланысты анықтайды.
Синтез • Бақылау жұмысына байланысты Синтез орындалмайды.
Баға • Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (4 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (1 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (40 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (0 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (0 мин.).
Сабақ типі:
• Оқушылардың білімін бақылау, бағалау.
Оқыту әдісі:
• Бақылау жұмысы
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
• Оқушыларға есептерді бірнеше нұсқа ретінде ұсыну.
Нұсқаларды дайындау үшін деңгейлік тапсырмалар ретін ауыстыру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Ақпараттық модель, объект, зерттеу, ақпараттық модельдің түрлері, модельдеу, идеалды модельдеу, абстрактты модельдеу, математикалық модельдеу, математикалық модельдеу, материалды модельдеу, растрлық графика, пиксель, Paint, GIMP, Adobe Photoshop, векторлық графика, Adobe Illustrator, Word, CorelDraw, Windows-тің WordPad қолданбасы, алфавит, символ, қаріп, меню, пішімдеу, қаріп, редакциялау, пернелер, форматтау, құжатты сақтау және ашу, баспаға шығару, мәтінді жылжыту және көшіру, күн мен уақытты кірістіру, мәтінді іздеу, мәтінді ауыстыру, сурет кірістіру
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Бақылау жұмысына дайындық мақсатында барлық слайд материалдарын, деңгейлік тапсырмалар мен үй жұмысы тапсырмаларын қайталау.
Ақпарат көздері:
1. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
2. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
3. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Қосымша материалдар:
1. Смайл пиксель. Cілтеме: www.journaldunet.com
2. Пиксель. Сілтеме: skgorizont.ru
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Бақылау жұмысында шығара алмаған немесе шешіміне сенімді емес есептерді қарау, қатемен жұмысқа дайындалу
• Бонус-балл тапсырмасы
Ежелгі кезде ақпаратты қандай тәсілдермен жеткізіп сақтағандығы туралы мағлұматтар жинап келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
Ақпараттық модельдеу
2. Растрлық және векторлық графика
3. WordPad қолданбасы
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Мәтінді жылжыту және көшіру
5-слайд Ақпараттық модель
Ақпараттық модель- зерттеудегі объекттуралы қажетті ақпараттың бәрін қамтитын шамалар жиынтығы.
Ақпараттық моделді қолмен ұстап,көзбен көре алмаймыз, себебі олар текақпараттан ғана құралады.
6-слайд Модельдеу түрлері
Идеалды
Интуитив
Белгіліті
Абстрактты
Материалды
Физикалық
Аналогтық
7-слайд Модельдеу сатылары
Есеп
Модельді жоспарлау
Компьютерлік тәжірибе
Модельдеу нәтижелерінің анализі
4389120571508-слайд Растрлық графика
Растрлық графика әр түрлі түсті нүктелерден(пиксельдерден) сақталады. Олар жол мен бағандар құрады.
9-слайд
Пиксель – кез-келген жағдайда түс беруге болатын суреттің минималды бөлігі.
4364355-524510
10-слайд Векторлық графика
Векторлық графика жоғары сапалы объектерді бейнелеу үшін қолданылады (схемалар, диаграммалар, т. б.)

11-слайд WordPad қолданбасы (1)
WordPad қолданбасы қарапайым құжаттарды жасауға арналған. Оны іске қосу үшін мына команданы орындайды.
Пуск - Программы - Стандартные - WordPad
12-слайд WordPad-та құжат құру
WordPad-та құжат құру мынадaй сатылардан тұрады.
Қаріп және оның өлшемін таңдау.
Мәтінді енгізу және редакциялау.
Мәтінді пішімдеу (форматтау)
Құжатты сақтау және ашу.
Баспаға шығару.
13-слайд Қаріп және оның өлшемін таңдау
Қаріп және оның өлшемін таңдамастан бұрын қай aлфавитпен мәтінді енгізетінімізді анықтап алып, есептер тақтасындағы пернетақта индикаторын өзгертеміз.
Қазіргі уақытта кең қолданылатын қаріп түрі Times New Roman, ал өлшем 12 пт, бұл параметрлерді және батырмаларын басып, қажетті мәнді таңдау арқылы орнатамыз.
14-слайд Мәтінді енгізу және редакциялау
Alt+Shift - пернақтадан тілді ауыстыру
BackSpace - сол жақтағы символды жою
Space(пробел,бос орын) - бір бос орын қалдыру
Delete - оң жақтағы символды жою
Enter - бір абзацтан келесі абзацқа өту
Shift пернесін басып тұрып әріп терілсе, әріп бас әріппен жазылады
15-слайд Пернелер
Caps Lock – бірыңғай бас әріптер енгізу
Num Lock – сандық пернелерді қосу
Ctrl+C – көшіру
Ctrl+X – қиып алу
Ctrl+V – қою
Ctrl+A – түгел белгілеу
16-слайд WordPad мүмкіндіктері
Жылжыту және көшіру
Күн мен уақытты кірістіру
Мәтінді іздеу
Мәтінді ауыстыру
Сурет кірістіру
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Ақпараттық модель. Модельдеу түрлері Растрлық графика. Векторлық графика Windows-тің WordPad қолданбасымен танысу.
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Paint графикалық редакторының қызметі?
А) Ойын ойнау.
В) Сурет салу.
С) Кесте құру.
D) Есеп шығару.
2. Paint графикалық редакторын іске қосу?
А) Пуск→программы→стандартные → Paint.
В) Пуск→стандартные→программы→ Paint.
С) Пуск→программы→ Paint.
D) Дұрыс жауабы жоқ.
3. Paint графикалық редакторының терезесінің элементтерін ата?
А) Құралдар жиыны.
В) Меню жолы, сурет салу алаңы.
С) Түстер палитрасы.
D) Аталғандардың барлығы.
4. Түстер палитрасының көмегімен неше түрлі түс таңдауға болады?
А) 1, Фонның түсін.
В) 2, Фонның және кескіннің түсін.
С) Дұрыс жауабы жоқ.
D) Кескін түсі.
5. Paint графикалық редакторының құралдарының құралдар жиынында неше құрал орналасқан?
А) 15В) 16С) 19D) 21
6. Орындатпау командасын көрсетіңіз?
А) Правка→повторить.В) Файл → сохранить.С) Отменить.D) Правка → отменить.
7.Правка → повторить командасы нені орындайды?
А) Алып тастаған әрекетті қайталау.В) Орындатпау.С) Сақтау.D) Суретті ашу.
8. Paint графикалық редакторындағы салынған суретті сақтау қалай жүзеге асады?
A) Файл → открыть.
B) Файл → сохранить как.
C) Файл → создать.
D) Дұыс жауабы жоқ.
9. Қайталап сақтағанда орындалатын команда?
A) Файл → открыть.
B) Файл → создать.
C) Файл → сохранить
D) Файл → сохранить как.
10. Егер Шрифтытақтасы экранда жоқ болса, онда қандай командалар орындалады?
A) Вид → панель атрибутов текста.
B) Панель инструментов.C) Вид → панель инструментов.D) Дұрыс жауабы жоқ.
11. Суретті ашу үшін қандай команда орындалады?
A) Файл → создать.B) Файл → сохранить.C) Файл → открыть.D) Дұрыс жауабы жоқ.
12.Файл → создать командасы нені орындайды?
A) сақтаулы суретті ашу.
B) қайталап сақтау.
C) әрекетті орындатпау.D) жаңа құжат ашу.
13. Суреттің бөлінген бөлігі ........... деп аталады.
A) кесіндіB) үзіндіC) аталғанның барлығыD) дұрыс жауабы жоқ
14. Үзіндіні жылжыту үшін орындалатын команда?
A) Правка → копировать.B) Правка → вырезать.C) Правка → отменить.D) Правка → повторить
15. Правка → копировать командасы нені орындайды?
A) Үзіндіні көшіру
B) Үзіндіні жылжытуC) Үзіндіні көбейтуD) Үзіндіні жою
16.Үзіндіні көбейту кезінде қай батырманы басып тұрады?
A) AltB) ShiftC) EnterD) Backspace
17. Үзіндіні жоюдың қандай тәсілдерін білесің?
A) Правка → вырезать
B) Правка → очистить выделение
C) Рисунок → очистить
D) Аталғандардың барлығы
18. Қандай команданың көмегімен бөлініп алынған үзіндіні әртүрлі градусқа бұруға болады?
A) Рисунок → отразить/повернуть
B) Рисунок → растянуть/наклонитьC) Рисунок → очистить
D) Дұрыс жауабы жоқ
19. Рисунок → растянуть/наклонить командасы нені орындайды?
A) Үзінідіні еңкейту мен созуB) Үзіндіні бұруC)Үзіндіні жоюD) Үзіндіні жылжыту.
20. Суреттің масштабын өзгерту үшін және кәдімгі масштабты қалпына келтіру үшін қандай командалар орындалады?
A) Вид → масштаб → крупный,
Вид → масштаб→обычный
B) Вид → масштаб → крупный
C) Дұрыс жауабы жоқ
D) Вид → масштаб → обычный
21. Суретті түсқағаз ретінде қолдану үшін қандай команда орындалады?
A) Файл → сохранить
B) Файл → Заполнить рабочий стол Windows
C) Правка → В центр рабочего стола
D) Вид → Заполнить рабочий стол Windows
22. Paint графикалық редакторындағы түстер палитрасын өзгерту командасы?
A) Правка → изменить палитру
B) Изменить палитру
C) Палитра → изменить палитру
D) Аталғандардың барлығы
23.Файл → печатькомандасы нені орындайды?
A) Суретті түсқағаз ретінде пайдалану
B) Суретті қағазға басып шығаруC) Жаңа құжат ашуD) Дұрыс жауабы жоқ
24. құралының қызметі.
A) Тұйық контурды бояу.B) Түзу сызық сызуC) Дұрыс жауабы жоқD) Сурет ішіне мәтін жазу
25. құралы қандай қызмет атқарады?
A) Тұйық контурды бояйды
B) Тұйық көпбұрыштар салады.C) Түзу сызық салады.D) Сурет ішіне мәтін жазады
26. құралының қызметі?
A) Тұйық көпбұрыштар салады.
B) Сурет ішіне мәтін жазадыC) Түзу сызық салады.D) Тұйық контурды бояйды
27. құралының қызметі?
A) Шеңбер және эллипстер салуға арналған.
B) Көпбұрыштар салуға арналғанC) Тұйық контурды бояйды
D) Түзу сызық салады.
28. Суреттің тік төртбұрышты үзіндісін таңдау қызметін атқаратын құрал?
A) МасштабB) Ерікті аймақты белгілеуC)белгілеу
D) түс таңдау
29. Суреттің белгілі бір бөліктерін өшіруге арналған құрал?
A) ҚұюB) Өшіргіш
C) БүріккішD) Кисть
30.Кескіннің түсін таңдау үшін ........
A) Маустың оң жақ батырмасын шертуB) Қажетті түсте маустың сол жақ батырмасын шертуC) Маустың оң және сол жақ батырмасын шертуD) Дұрыс жауабы жоқ
ІІ деңгей тапсырмалары
Прототип түрінде ұсынылған модель түрінің ерекшелігін атап өту.
Объектіні зерттеу ерекшеліктерін атап өту.
Модельдеу сатыларын атап, әр сатыға сипаттама беру.
1024 х 768 пиксельдерден және 64 түстен тұратын растрлық бейненің ақпараттық көлемін есептеу.
Графикалық файлдардың форматтарын атап өтіп, әрқайсысының қолданылатын салаларын атап өтіңіз.
WordPad мәтіндік редакторын іске қосу үшін орындалатын командалар тізбегін жаз: Пуск- ?- ?-?
ІІІ деңгей тапсырмалары
Өзіңізді белгілі бір саланың маманы ретінде қарастырып, сол салаға қатысты объектіні зерттеңіз.
Вербальдық ойша құрастырылған модельге мысал келтіре отырып, оған сипаттама беріңіз.
Идеалды модельдеудің әр түріне сипаттама беру
Абстрактты модельдеудің әр түріне сипаттама беру
Математикалық модельдеудің түрлерін атап өту
Материалды модельдеудің түрлерін атап өту
Cуреттің ақпараттық көлемін анықтаңыз.
Венн диаграммасы арқылы Paint және WordPad бағдарламаларын салыстыру
Paint WordPad

9) Cуреттің ақпараттық көлемін анықтаңыз.
10) WordPad мәтіндік редакторында құжат құрудың бес сатысын жаз:
1-сатысы: 2-сатысы: 3-сатысы: 4-сатысы: 5-сатысы: іV. Синтез Топтық жұмыс.
Бақылау жұмысы кезінде топтық жұмыс орындалмайды
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
№26 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы: Paint графикалық редакторы.
Күтілетін нәтиже:
Білім • Графикалық редактор қолданудың себептерінатап шығады
• Графикалық редактор ұғымын біледі
Түсінік • Paint графиктік редакорын қалай іске қосатынын түсінеді
• Paint графиктік редакорының терезесінің негізгі элементтерінайырып таниды
Қолданыс • Сурет салу үшін түстер палитрасын пайдаланады
Анализ • Paint графикалық редакторында сурет салу кезеңдерінерекшелейді
Синтез • Құралдар түрлерінің ішінде нені танып білетінін жоспарлайды.
Баға • Графикалық редактордың ақпарат алмасудағы маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (15 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
Қауіпсіздік техникасының ережелері, ДК-де жұмыс істеу кезінде қойылатын талаптар, алғашқы көмек, көз жаттығулары
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына
байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін
топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Графикалық редактор тақырыбына дайындалып келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Графикалық редактор
2. Түстер палитрасы
3. Құралдар түрлері
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты
3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Мәтінді жылжыту және көшіру
5-слайд Графикалық редактор
Компьютер графикалық кескіндерді салудың ең қолайлы және қуатты құралы болып табылады.
Графикалық кескіндермен жұмыс істейтін Windows қолданбаларын графикалық редакторлер деп атайды.
Paint графиктік редакторыәртүрлі суреттерді салуға, редакциялауға мүмкіндік береді.
6-слайд Программаны іске қосу үшін орындалатын әрекеттер
Пуск-> Программы-> Стандартные->Paint
командалары орындалғансоң экранғаPaint графиктікредакторының терезесі
шығады.
7-слайд Paint терезесі

8-слайд Түстер палитрасы
Түстер палитрасының көмегімен екі түрлі түс таңдауға болады: негізгі-бұл түстер біз сурет салатын түс және қосымша – бұл фон түсі.
Программа іске қосылғанда сурет салатын түс –қара, фон түсі- ақ болып орнатылады.
Палитраның сол жағында айқасқан екі төртбұрыш орналасқан. Жоғарғысы сурет түсі, ол түстің үстінде маустың сол жағын басу арқылы таңдалады, төменгісі – фон түсі, ол түстің үстінде маустың оң жағын басу арқылы таңдалады.
9-слайд 1. Құрал таңдап алу
Paint графиктік редакорында 16 құрал пайдаланылады.
Оладың міндеттерін білу үшін маус нұсқағышын құралдың үстіне орналастыру керек.
Сонда ішіне олардың міндеттері жазылаған кішкене төртбұрыш шығады.
10-слайд Құралдар түрлері (1)

11-слайд Құралдар түрлері (2)

12-слайд
Құралдар түрлері (3)

13-слайд Құралдар түрлері (4)

14-слайд
2. Сызық қалыңдығын, кисть түрін немесе төртбұрыштың типін таңдау.
Мұны құралдар жиынының тура астыңғы жағында аймақта жасауға болады. Сызықтың қалыңдығын бірден бастап, бес нүктеге дейін салуға болады және кисттің, төртбұрыштың бірнеше түрлерін пайдалануға болады.
15-слайд 3. Кескіннің түсін таңдау.
Сурет салатын түсті таңдау үшін, палитрадағы қажетті түстің төртбұрышына маус нұсқағышын орналастырып, сол жақ батырмасын шертіңдер.
16-слайд 4.Фонның түсін таңдау.
Фон түсін тaңдау үшін палитрадағы қажетті түске маустың оң жақ батырмасын шерту керек.
Бұл саты фонды пайдаланып обьектілер жасайтын құралдармен жұмыс істегенде қажет(тіктөртбұрыш, көпбұрыш, эллипс, дөңгеленген көпбұрыш).
17-слайд Ал енді сурет сала беруге болады.
Сурет салуға қажетті қандай да бір құралды таңдау үшін, келесі әрекеттерді орындау керек.
Сурет салатын құралға маус нұсқағышын орнатып, оны шертіңдер.
Палитрадан қажетті түсті таңдаңдар.
Нұсқағышты сурет салатын орынға апарыңдар.
Маус батырмасын басып тұрып нұсқағышты қажетті бағыта жылжытыңдар.
Суретті салып болған соң маус батырмасын босатыңдар.
18слайд Меню
Меню алты пункттен тұрады. Оның әр пункті созылған бағыныңқа менюлерден тұрады.
Меню арқылы, терезенің түрін, жұмыс аймағының өлшемін өзгертуге, суреттің бөлігін көбейтуге, суреттің белгіленген бөлігінің түсін өзгертуге, еңкеюін ауыстыруға, суретті сақтауға немесе қалпына келтіруге, масштабты өзгертуге, суреттің бір бөлігін кшіруге және оны алмастыру буферіне сақтауға болады.
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Paint графикалық редакторы Сурет салу кезеңдері Меню
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Графикалық редактор дегеніміз не?
__________________________________________________________
2. Графикалық редактор не үшін қажет?
__________________________________________________________
3. Paint графиктік редакорын қалай іске қосамыз?
__________________________________________________________
4. Paint графиктік редакорының терезесінің негізгі элементтерін ата
__________________________________________________________
5.Сурет салу қандай кезеңдерден тұрады?
__________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
Түстер палитрасына анық сипаттама беру.
Кескіннің түсі мен фонның түсін тандау кезендерін айырып түсіндіру.
ІІІ деңгей тапсырмалары
Paint графикалық редакторында күз мезгілінің суретін салып келу.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
іV.шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ – Құралдар түрлерінің ішінен фигураларды атап өту;
2-топ – Құралдар түрлерінің ішінен сурет салуға арналған
құралдарды атап өту;
3-топ –Құралдар түрлерінің ішінен аталмаған құралдарды атап
өту;
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________
№27 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы: Paint графикалық редакторының құралдары.
Күтілетін нәтиже:
Білім • Қисық сызық салу құралын пайдалану ретін атап шығады
• Түзу сызықты салу құралын пайдалану алгоритмін біледі
Түсінік • Дөңгеленген квадратты қалай салу керек екендігін түсінеді
• Эллипстің қолдану ретіне түсіндірмесін береді
Қолданыс • Фигураларды компьютерде сурет салу үшін
пайдаланады
Анализ • Әр фигураның қолдану кезеңдерін ерекшелейді
Синтез • Құралдардың қолдану ретін жоспарлайды.
Баға • Paint графикалық редакторының құралдарының сурет салудағы маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (15 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (3 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (7 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Түзу сызықты салу, шаршылар мен тік бұрыштарды салу
құралдары, дөңгеленген тік бұрыштарды, эллипстер мен
шеңберлерді салу, қисық сызықты салу реті, құю құралын,
бүріккіш құралын пайдалану
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына
байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін
топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Paint графикалық редакторының құралдары тақырыбына дайындалып келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
Түзу сызықты салу, шаршылар мен тік бұрыштарды салу
құралдары
2. Дөңгеленген тік бұрыштарды, эллипстер мен шеңберлерді салу
3. Қисық сызықты салу реті
4. Құю құралын, бүріккіш құралын пайдалану
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты

3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд
1-тақырыпша Түзу сызықты салу, шаршылар мен тік бұрыштарды салу
құралдары
5-слайд Түзу сызықты салу құралы
Ол құралды пайдаланып түзу сызық салу мынадай әрекеттер тізбегінен тұрады. Яғни бұл құралды қолдану алгоритмі мынадай деп айтуға болады.
Линия батырмасын шерту
Сызықтың қалыңдығын таңдау
Маус нұсқағышын сызық басталатын жерге орналсатыру.
Маустың сол жақ батырмасын басып, оны жібермей сызықтың аяқталатын жеріне апару.
Маустың батырмасын жіберу.
6-слайд Шаршылар мен тік бұрыштарды салу құралы (1)
Прямоугольник батырмасын шерту
Қажетті тік бұрыш типін таңдау.
Мұнда тік бұрыштың 3 типі қолданылады. Жақтау сызықтары көрінетін іші боялмаған тік бұрыш тік бұрыш, жақтау сызықтары көрінетін іші оялған тік бұрыш, жақтау сызықтары көрінбейтін іші боялған тік бұрыш. Ескерту: Мұнда жақтаудың сызық түсі кескін түсімен, ал ішінің түсі фон түсімен салынады.
7-слайд Шаршылар мен тік бұрыштарды салу құралы (2)
Маус нұсқағышын тік бұрыш басталатын жерге орналсатыру.
Маустың сол жақ батырмасын басып, оны жібермей тік бұрыштың аяқталатын жеріне апару.
Маустың батырмасын жіберу.
Ал шаршы салу үшін тап осы алгоримтді қолданамыз, тек сурет салған кезде Shift батырмасын басулы күйде ұстап тұрамыз.
8-слайд
2-тақырыпша Дөңгеленген тік бұрыштарды, эллипстер мен шеңберлерді салу
9-слайд Дөңгеленген тік бұрыштарды салу.
Бұл құралды пайдалану алгоритмі тік бұрыштарды салу алгоритмімен бірдей.
Мұнда да дөңгеленген квадрат салу үшін Shift пернесін басулы күйде ұстау керек.
10-слайд Эллипстер мен шеңберлерді салу
Эллипс дегеніміз горизонталь немесе вертикаль бағытта сығылған шеңберлер.
Бұл құралды пайдалану алгоритмі тік бұрыштарды салу алгоритмімен бірдей.
Мұнда да шеңбер салу үшін Shift пернесін басулы күйде ұстау керек.
11-слайд 3-тақырыпша Қисық сызықты салу реті
12-слайд Қисықсызықты салу реті
Сызық батырмасын шерту
Сызықтың қажетті қалыңдығын таңдау.
Түзу сызықтты салу әрекеттерін орындау керек.
Маустың сол жақ батырмасын сызықтың бүгетін жерінің жанына басыңдар да, оны иіліс жаққа апарыңдар.
Осы әрекеттерді екінші иіліс үшін де қайталаңдар.
13-слайд Қисықсызық - кривая

14-слайд Көпбұрыштарды салу
Көпбұрыш батырмасында мауспен шерту
Көпбұрыш типін таңдау.
Бірінші сызықты салу
Екінші сызықты салу және т.с.с.
15-слайд Көпбұрыш - многоугольник


16-слайд 1-тақырыпша Құю құралын, бүріккіш құралын пайдалану
17-слайд Құю құралын пайдалану
Құю батырмасында маусты шерту
Түс палитрасынан түс таңдау
Бояғыларың келетін тұйық контурдың ішінде мауспен шертіңдер
Құю – Заливка
18-слайд Бүріккіш құралын пайдалану
Бүріккіш батырмасын мауспен шертіңдер
Түс палитрасында түс таңдаңдар
Бүріккіш дағының өлшемін таңдаңдар
Бояуды қажетті жерге бүркіңдер.
19-слайд Бүріккіш – распылитель

20-слайд Қылқаламмен сурет салу
Қылқаламды шертіп, пішінін, түсін, өлшемін таңдап қылқаламмен сурет сала
беруге болады.

21-слайд Өшіргіш құралын пайдалану
Өшіргіш құралын басып, оның өлшемін таңдап, өшіретін сызықтың үстінде
маустың сол жақ батырмасын басулы күйде ұстап, жүргізсе сызық өшеді.
Өшіргіш – Ластик
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Түзу сызық, шаршы, эллипсті салу құралдары Сурет салу кезеңдері Меню
Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Түзу сызықты салу құралын пайдалану алгоритмі қалай?
__________________________________________________________
2. Дөңгеленген квадратты қалай саламыз?
__________________________________________________________
3. Эллипс деген не? Оны қалай саламыз?
__________________________________________________________
4. Шеңберді қалай саламыз?
__________________________________________________________
5. Қисық сызық салу құралын пайдалану реті қандай?
__________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
Берілген суреттерді компьютерде салу.
14605093345
ІІІ деңгей тапсырмалары
Тік төртбұрыш, эллипс, сызық құралдарын қолданып, үй сал.
Заливка құралымен үйді боя.
Горизонт сыз. (экранды көлденеңінен екіге бөл.)
Суреттің жоғары бөлігі - аспанды көгілдір түспен, ал төменгі бөлігі – шөпті жасыл түспен боя.
Жоғары сол жақтағы бұрышқа күннің суретін сал.
Бүріккіш көмегімен бұлттарды ақ түспен сал.

іV. Шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ –Бүріккіш құралының қолданылуын түсіндіріп өту;
2-топ – Заливка құралының қолданылуын түсіндіріп өту;
3-топ –Қылқалам құралының қолданылуын түсіндіріп өту;
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
№28 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Paint графикалық редакторының командалары.
Күтілетін нәтиже:
Білім • Болдырмау командасын қалай жүзеге асыратынын біледі
• Қайталау командасын қалай жүзеге асыратынын біледі
Түсінік • Суретті қалай сақтауға болатынын түсінеді
• Мәтіні бар суреттерді салу кезеңдерін айырып таниды
Қолданыс • Сурет салуға редактордың командаларын
пайдаланады
Анализ • Командалардың сурет салудағы рөлін ерекшелейді
Синтез • Белгілі бір іс-әрекетке қай команданы қолану керек екендігін жоспарлайды.
Баға • Сурет салуға редактор командаларының маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (15 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (3 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (7 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Болдырмау, қайталану командалары, суреттерді ашу, сақтау,
мәтіні бар суреттерді салу
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
2. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
3. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды
орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус)
алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Графикалық редактордың командалары тақырыбына дайындалып келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Болдырмау, қайталану командалары
2. Суреттерді қалай сақтауға болады
3. Мәтіні бар суреттерді салу
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты

3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Болдырмау, қайталану командалары
5-слайд Болдырмау командасы
Егер бір жұмыстарың ойдағыдай болмай жатса, оған бола қиналып қажеті жоқ. Соңғы үш әрекетті әрқашан да болдырмауға болады.
Ол үшін Правка-Отменить командасын пайдаланыңдар. Ал Правка-Отменить командасын орындау соңғы әрекетті орындатпайды. Ал оның алдындағы әрекетті болдырмау үшін осы команданы тағы да бір рет қайталау қажет.
6-слайд Правка – Отменить

7-слайд Қайталау командасы
Егер сендер бір әрекетті қателесіп болдырмай алып тастаған болсаңдар, немесе алдыңғы әрекетті қайталау қажет болса, онда оны Правка-Повторить командасын орындап, орындаудан алып тастаған әрекеттерді қайталауға болады.
Оны да үш рет қайталауға болады.
8-слайд Правка - Повторить

9-слайд 2-тақырыпша Суреттерді қалай сақтауға болады
10-слайд Суретті қалай сақтауға болады
Салған суреттерді келесіде қолдану үшін оны дискідегі файлда ат беріп сақтау керек.
Графиктік редакторда құжатты бірінші рет сақтағанда Файл-Сохранить как… командасын қолданады. Сонда экранда Сохранение терезесі пайда болады. Имя файла өрісіне файлға ат беріп, Сохранить батырмасын басады. Қайталап сақтағанда Файл-Сохранить командасын орындайды. Бұл кезде сурет сол алғашқы атымен сол файлда сақталады.
11-слайд Файл - Сохранить как…

12-слайд

13-слайд Файл - Сохранить

14-слайд 3-тақырыпша Мәтіні бар суреттерді салу
15-слайд Мәтіні бар суреттерді салу (1)
Салған суреттеріңе мәтін қосуға болады. Ол үшін:
Надпись құралын таңдаңдар.
Мауспен мәтін жазылатын төрт бұрышты жақтау салыңдар. Сонда жақтау ішінде кірістіру меңзері пайда болады.
Пернетақтадан қажет мәтінді енгізіңдер.
16-слайд Мәтіні бар суреттерді салу (2)
Егер шрифт өлшемін өзгерту керек болса, немесе оларды курсив, қарайтылған жасағыларың келсе, онда бұл үшін Шрифты құрал-саймандар тақтасы қолданылады.
Мәтінді енгізіп, өзгертіп болғасын мәтін жақтауының сыртында шертіңдер.
Егер бұл тақта экранда жоқ болса, онда Вид-Панель атрибутов текста командасын орындау арқылы құрал-саймандар тақтасын шығаруға болады.
17-слайд Надпись

18-слайд Суреттерді қалай ашады
Дискідегі сақтаулы суретті ашу үшін Файл-Открыть командасын орындайды. Экранда диалог терезесі ашылады, онда меңзерді қажетті файлдың атына орнластырып, оны екі рет шертіңдер.
Егер сендер редактормен жұмыс барысында жаңадан құжат жасау керек болса, Файл-Создать командасын орындаңдар.
19-слайд Файл – Открыть

20-слайд

21-слайд Файл – Создать

іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Болдырмау, қайталау командалары Мәтіні бар суреттерді салу Суреттерді қалай ашады
Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Болдырмау командасын қалай жүзеге асырамыз?
__________________________________________________________
2. Қайталау командасын қалай жүзеге асырамыз?
__________________________________________________________
3. Суретті қалай сақтауға болады?
__________________________________________________________
__________________________________________________________
4. Мәтіні бар суреттерді салу кезеңдерін ата
__________________________________________________________
5. Суреттерді қалай ашады?
__________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
Сәйкесін тап
Сұрақ Жауап
Соңғы әрекеттерді болдырмау командасы Файл –Сохранить как...
Соңғы әрекеттерді қайталау командасы .bmp
Соңғы әрекетті болдырмау және қайталау
командаларын неше рет орындауға болады? Надпись
Құжатқа жаңа ат беріп сақтау қалай жүзеге
асырылады? Правка - Отменить
Құжатты қайта сақтау командасы? Шрифты
Paint графикалық редакторында салынған
сурет файлының кеңейтілуі қандай? Правка - Повторить
Құжатты ашу командасы Файл –Создать
Құжат құру командасы
3
Суретке мәтін қою құралы
Файл –Открыть
Мәтін қарпінің стилі қандай құрал-
саймандар тақтасы арқылы өзгертіледі? Файл –Сохранить
ІІІ деңгей тапсырмалары
Берілген суретті салып, Ауыл планы деген атпен сақтап қой

іV. Шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ – Болдырмау командасының қолдану мысалдарын атап өтіңіз;
2-топ – Қайталау командасының қолдану мысалдарын атап өтіңіз;;
3-топ – Мәтіні бар суреттерді салу командасының қолдану мысалдарын атап өтіңіз;
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
№29 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Үзінділермен жүргізілетін әрекеттер.
Күтілетін нәтиже:
Білім • Үзінділермен орындалатын операцияларды
атап шығады
• Үзінді ұғымын танып біледі
Түсінік • Үзіндіні көшіру қалай жүзеге асырылатынын түсінеді
• Операцияларды орындауға арналған қысқаша командаларды айырып таниды
Қолданыс • Үзінділермен жұмыс жасау үшін қысқаша командаларды пайдаланады
Анализ • Үзінідмен жұмыс істеу кезеңдерін ерекшелейді
Синтез • Үзіндімен жұмыс істеу ретін жоспарлайды.
Баға • Сурет салудағы үзіндіні пайдаланудың
маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (15 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (3 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (7 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Үзінді, үзіндіні көшіру мен жылжыту, әрекеттер тізбегі
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
2. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
3. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына
байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін
топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Үзінділермен орындалатын әрекеттер тақырыбына дайындалып келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Үзінді
2. Үзінділермен орындалатын операциялар
3. Әрекеттер тізбегі
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты

3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Үзінді
5-слайд Үзінді
Үзінді дегеніміз - бұл суреттің белгіленген бөлігі.
Суреттің бір бөлігін белгілеу үшін құралдар тақтасындағы ерікті аймақты белгілеу және тікбұрышты аймақты белгілеу құралдары қолданылады.
Бірінші құралмен (Выделение произвольной области) ерікті түрдегі үзіндіні белгілеп алады.
Екінші құралмен (Выделение) тікбұрышты үзіндіні белгілейді.
6-слайд 2-тақырыпша Үзінділермен орындалатын операциялар
7-слайд Үзінділермен мынадай операциялар орындауға болады
Алмасу буферіне қиып алу.
Алмасу буферіне көшіру.
Басқа жерге апару.
Басқа жерге көшіру.
Сурет бойынша «көбейту».
Пішіні мен өлшемін өзгерту.
Масштабын өзгерту, қисайту.
Төңкеру және бұру.
Түсін өзгерту.
Жою.
8-слайд Үзіндіні көшіру мен жылжыту
Үзіндіні көшіру немесе жылжыту үшін алдымен оны белгілеу керек. Содан кейін алмасу буферінің көмегімен Правка менюінің Вырезать немесе Копировать командасының бірін пайдалану керек.
Вырезать командасын таңдағанда Paint бағдарламасы үзіндіні суреттен алып (жойылады) алмасу буферіне орналастырады.
Ал егер Копировать командасы орындалса, онда сурет өзгермейді және алмасу буферіне орналасады. Суретті алмасу буферінен орналастырған кезде ол терезенің сол жақ жоғарғы шетіне орналасады. Содан соң оны қажетті жерге апарып қоюға болады.
9-слайд 3-тақырыпша Әрекеттер тізбегі
10-слайд Әрекеттер тізбегі

11-слайд Правка - копировать

12-слайд Правка – вставить

13-слайд Командалар
CTRL+С – көшіру
CTRL+V – қою
14-слайд Правка – Вырезать

15-слайд Үзінді қиылып алынды

16-слайд Правка – Вставить

17-слайд

18-слайд Командалар
CTRL+X – қиып алу
CTRL+V – қою
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Үзінді Үзінділермен орындалатын операциялар Командалар
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Үзінді дегеніміз не?
__________________________________________________________
2. Үзінділермен орындалатын операциялар қандай?
__________________________________________________________
3.Үзіндіні көшіру қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________
4. Үзіндіні жылжыту қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________
5. Операцияларды орындауға арналған қысқаша командалар қандай?
__________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
Үзіндіні көшіру мен жылжытудың сурет салудағы маңыздылығын түсіндіріп беру.
Қысқаша командалардың тиімділігі қандай?
ІІІ деңгей тапсырмалары
-304800197485
Алма ағашының ортаңғы үлкен бұтағын
салып ал.
Алма ағашының оң жақ бір бұтағын салып ал.
Осы бұтақты көшіріп, ағаштың оң жағына төрт бұтақ орналастыр. Үстіңгі бұтақтар кішірейе береді.
Тап осылай ағаштың сол жақ бұтақтарын сал.
Бір алма салып алып, оны көшіру арқылы ағашты алмамен толтыр.
Сонда суретте көрсетілген алма ағашы шығуы керек.
іV. Шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ –Үзіндіге сипаттама беріңіз;
2-топ – Үзінділермен жүргізілетін операцияларға сипаттама беріңіз;
3-топ – Жылжыту мен көшіруге арналған әрекеттерге сипаттама беріңіз;
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
№30 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Үзіндімен жұмыс. Көбейту. Өшіру. Бейнелеу немесе бұру
Күтілетін нәтиже:
Білім • Үзіндіні өшіру әдістерін атап шығады
• Үзіндіні көбейту ұғымын біледі
Түсінік • Үзіндіні көбейту қалай жүзеге асырылатынын түсінеді
• Үзіндіні бейнелеу немесе бұру қалай жүзеге асырылатынын түсінеді
Қолданыс • Үзіндіні көбейту, өшіру мен бұруды сурет салу үшін пайдаланады
Анализ • Үзіндіні көбейту, өшіру мен бұрудың сурет салудағы маңызын ерекшелейді
Синтез • Сурет салуда үзіндімен жұмыс ретін жоспарлайды.
Баға • Үзіндіні көбейтудің, өшірудің, бұрудың сурет салу кезіндегі маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (10 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (5 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (20 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (5 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Үзіндіні көбейту, өшіру, бейнелеу немесе бұру
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
2. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
3. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Қосымша материалдар:
1. Ұлулар. Сілтеме: http://4.bp.blogspot.com/
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды
орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус)
алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Үзіндімен жұмыс тақырыбына дайындалып келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Үзіндіні көбейту
2. Үзіндіні өшіру
3. Үзіндіні бейнелеу немесе бұру
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты

3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Үзіндіні көбейту
5-слайд Үзіндіні көбейту
Үзіндіні көбейту дегеніміз – экранда маустың нұсқағышын жылжытумен қатар оның көшірмелерінің тізбегін жасау.
Үзіндіні көбейту үшін оны белгілеп, «барлығы басталатын» жерге апарып қойыңдар. Содан кейін оны мауспен іліп алыңдар да, Shift пернесін басып отырып, үзіндіні сурет салу аймағында жылжытыңдар.
Осылай көбейткенде алынатын көшірме саны маусты жылжыту жылдамдығына байланысты болады.
6-слайд Үзіндіні көбейту

7-слайд 2-тақырыпша Үзіндіні өшіру
8-слайд Үзіндіні өшіру
Үзінділерді бірнеше әдіспен жоюға болады:
Алдымен үзіндіні белгілеп алып, содан соң Правка-Очистить выделение командасын орындайды.
Алдымен үзіндіні белгілеп алып, содан кейін Правка-Вырезать командасын орындаңдар, бұл жағдайда үзінді алмасу буферіне орналастырылады.
Егер Рисунок-Очистить командасын орындаса, онда экраннан тек үзінді ғана емес, барлық сурет жойылады.
9-слайд 3-тақырыпша Үзіндіні бейнелеу немесе бұру
10-слайд Үзіндіні бейнелеу немесе бұру (1)
Отразить/Повернуть командасының көмегімен бөлініп алынған үзіндіні тік (вертикаль) немесе көлденең (горизонталь) осьтеріне қатысты 90, 180, 270 градусқа бұруға болады.
Бұл операцияларды қандай да бір суретпен жүргізу үшін мына әрекеттер орындалады:
Қажетті үзінді белгіленіп алынады.
11-слайд Үзіндіні бейнелеу немесе бұру (2)
Рисунок-Отразить/Повернуть командасын орындайды. Экранға Отразить/Повернуть командасының диалогтік терезесі шығады.
Суретті кері бұру үшін Отразить слева направо опциясына белгі қойып ОК –ді шертеді. Сонда сурет горизонталь оське қатысты кері бұрылады.
12-слайд Үзіндіні бейнелеу немесе бұру (3)
Отразить сверху вниз опциясына белгі қойып, ОК-ді шертсеңдер сурет төңкеріліп түседі.
Повернуть на угол опциясына маусты шертіп, 90 градусты тасңдасаңдар, сурет 90 градусқа бұрылады
13-слайд Үзіндіні бейнелеу немесе бұру

14-слайд

15-слайд

16-слайд Қорытынды
Үзіндіні көбейту дегеніміз – экранда маустың нұсқағышын жылжытумен қатар оның көшірмелерінің тізбегін жасау.
Үзіндімен жүргізуге болатын іс-әрекеттер:
Көбейту
Өшіру
Бейнелеу немесе бұру
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Үзіндіні көбейту Үзіндіні өшіру Үзіндіні бейнелеу немесе бұру
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Үзіндіні көбейту дегеніміз не?
__________________________________________________________
2. Үзіндіні көбейту қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________
3. Үзіндіні өшіру әдістерін атап беріңіз?
__________________________________________________________
4. Үзіндіні бейнелеу немесе бұру қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________
5. Үзіндіні қанша градусқа бұруға болады?
__________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
Үзіндіні көбейту, өшіру мен бұрудың маңыздылығын түсіндіріп беру. Мысалдар келтіру.
ІІІ деңгей тапсырмалары
Берілген суретті салып шық.
59944073660
іV. Шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ – Үзіндіні көбейтуге мысал келтіру;
2-топ – Үзіндіні өшіруге мысал келтіру;
3-топ – Үзіндіні бұруға мысал келтіру;
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
№31 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Үзіндімен жұмыс. Еңкейту мен созу. Суретті қарап шығу режимі
Күтілетін нәтиже:
Білім • Үзіндіні еңкейту қалай жүзеге асырылатынын
• Үзіндіні созу қалай жүзеге асырылатынын біледі
Түсінік • Суретті қарап шығу режимі қалай жүзеге асырылатынын түсінеді
• Салынған суреттерді түсқағаз ретінде пайдалану қалай жүзеге асырылатынын түсінеді
Қолданыс • Үзіндіні еңкейту мен созуды сурет салу үшін
пайдаланады
Анализ • Суретті қарап шығу режимі мен суретті қағазға басып шығару кезеңдерін ерекшелейді
Синтез • Сурет салуда үзіндімен жұмыс ретін жоспарлайды
Баға • Үзіндіні еңкейту мен созудың сурет салу кезіндегі маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (15 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (3 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (7 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Үзіндіні еңкейту мен созу, суретті қарап шығу режимі, түстер
палитрасын өзгерту, суретті қағазға басып шығару
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
2. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
3. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды
орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус)
алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Үзіндімен жұмыс тақырыбына дайындалып келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Үзіндіні еңкейту мен созу
2. Суретті қарап шығу режимі
3. Түстер палитрасын өзгерту
4. Суретті қағазға басып шығару
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты

3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Ақпараттық модель
5-слайд Үзіндіні еңкейту мен созу
Растянуть/Наклонить командасы арқылы үзіндіні созуға және горизонталь немесе вертикаль осьтеріне қатысты еңкейтуге болады.
Ол үшін:
Қажетті үзінді белгіленіп алынады.
Рисунок-Растянуть/Налонить командасын орындайды. Экранға Растянуть/Наклонить командасының диалогтік терезесі шығады.
Бұл терезеден қажетті әрекетті таңдаңдар.По горизонтали немесе по вертикали өрісіне, пернетақтадан қажетті градус санын енгізіп, ОК-ді басыңдар. Енгізілген градус бойынша еңкею орындалады
6-слайд Үзіндіні еңкейту мен созу

7-слайд

8-слайд 2-тақырыпша Суретті қарап шығу режимі
9-слайд Суретті қарап шығу режимі
Кейбір кездерде салынған суреттің ұсақ бөліктерін салу қиындық тудырады. Бұл жағдайларда суреттің бөлшектерін жақынырақ көру үшін сурет масштабын үлкейту немесе оны толық көру үшін кішірейту керек.
Суреттің бейнелеу масштабын өзгерту үшін Вид-Масштаб командасын орындаңдар. Бұл кезде пайда болған бағынышты менюден Крупный, Выбрать командаларының бірін таңдаңдар немесе Масштаб батырмасында шертіңдер.
Кәдімгі масштабты қалпына келтіру үшін Вид-Масштаб-Обычный командасын орындаңдар.
10-слайд Салынған суреттерді түсқағаз ретінде пайдалану
Ол үшін:
Салынған суретті сақтау керек.
Сосын Файл-Заполнить рабочий стол немесе
В центр рабочего стола командасын орындайды.
11-слайд 3-тақырыпша Түстер палитрасын өзгерту
12-слайд Түстер палитрасын өзгерту (1)
Графикалық редактордың түстер палитрасын өзгерту үшін немесе оған жоқ түстерді қосу үшін төмендегілерді орындау керек.
Графиктік редакторды іске қосады.
Палитраның аустырылатын түсінде шертеді де, Палитра-Изменить палитру командасын орындайды немесе палитраның ауысатын түсінде маусты екі рет шертеді.
Изменение палитры терезесінде Определить цвет батырмасын шертеді.
13-слайд Түстер палитрасын өзгерту (2)
Изменение палитры диалог терезесінде түстер спектрі ашылады. Түстер спектрінде меңзерлерді жылжытып отырып, Цвет/Заливка жақтауында пайда болған қай түсті болсын таңдап, Добавить в набор батырмасын шертеді.
Бұдан кейін таңдалған түс Дополнительные цвета бөлімінің бірінші бос ұяшығында пайда болады.
ОК батырмасын шертеді. Палитрада таңдалған түс пайда болады.
14-слайд Суреті қағазға басып шығару
Суретті қағазға басып шығару үшін Файл-Печать командасын орындайды. Баспа терезесі пайда болады. Қандай парақтар шығарылуы керек екенін көрсетіп, қанша дана керек екенін көрсетіп, ОК батырмасын шертеді.
Ал баспаға берместен бұрын суреттің бетте қалай орналасқанын көру үшін Файл-Предварительный просмотр командасын орындайды.
15-слайд Суреті қағазға басып шығару

16-слайд Қорытынды слайд
Растянуть/Наклонить командасы арқылы үзіндіні созуға және горизонталь немесе вертикаль осьтеріне қатысты еңкейтуге болады.
Кейбір кездерде салынған суреттің ұсақ бөліктерін салу қиындық тудырады. Бұл жағдайларда суреттің бөлшектерін жақынырақ көру үшін сурет масштабын үлкейту немесе оны толық көру үшін кішірейту керек.
Суретті қағазға басып шығару үшін Файл-Печать командасын орындайды. Баспа терезесі пайда болады. Қандай парақтар шығарылуы керек екенін көрсетіп, қанша дана керек екенін көрсетіп, ОК батырмасын шертеді.
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Үзіндіні еңкейту мен созу Суретті қарап шығу режимі Түстер палитрасын өзгерту
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Үзіндіні еңкейту қалай жүзеге асырылады?
2. Үзіндіні созу қалай жүзеге асырылады?
3. Суретті қарап шығу режимі қалай жүзеге асырылады?
4. Салынған суреттерді түсқағаз ретінде пайдалану қалай жүзеге
асырылады?
5. Суретті қағазға басып шығару қалай жүзеге асырылады?
ІІ деңгей тапсырмалары
Түстер палитрасын қалай өзгертуге болады? Бұл әдісті қолдана отырып, өздеріне ұнаған суретті салу.
ІІІ деңгей тапсырмалары
Берілген суретті салып шық.

іV. Шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ – Үзіндіні еңкейтуге мысал келтіру;
2-топ – Үзіндіні созуға мысал келтіру;
3-топ –Суретті қағазға басып шығаруға мысал келтіру;
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
№32 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Шығармашылық жұмыс №1.
Күтілетін нәтиже:
Білім • Бояулардың түстерін ажыратып атап шығады
• Тіктөртбұрыш түрінде, қалауы бойынша суретті бөлуді біледі
Түсінік • Сурет салуға қажетті құралдар мен фигураларды айырып таниды
Қолданыс • Paint графикалық редакторының функцияларын сурет салу үшін пайдаланады
Анализ • Жұмысы күрделі суреттің элементтерін бір бірінен ерекшелейді
Синтез • Сурет салуға түстердің қасиеттерін қолдануды жоспарлайды.
Баға • Шығармашылық жұмыстың сурет салып үйренудегі маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (15 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (3 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (7 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Бояулардың түрлері, құралдарды пайдаланып сурет салу,
фигураларды пайдаланып сурет салу
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
2. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
3. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Қосымша материалдар:
1. Шие. Сілтеме: http://abali.ru/ 2.Алхоры. Сілтеме: http://www.sadovyi-portal.ru/
3. Лимон. Сілтеме: http://nmedik.org/ 4. Кофе. Сілтеме: http://topclub.ua/ 5. Шай. Сілтеме: http://ellex.net/ 6. Күн. Сілтеме: http://www.mdou1338.ru/ 7. Үйшік. Сілтеме: http://abali.ru/ 8. Қалпақ. Сілтеме: http://topclub.ua/ 9. Балмұздақ. Сілтеме: http://www.sadovyi-portal.ru/ 10. Пеш. Сілтеме: http://nmedik.org/ 11. Көбелектер. Сілтеме: http://lenagold.narod.ru/ 12. Гүлдер. Сілтеме: http://abali.ru/ 13. Жидектер. Сілтеме: : http://www.sadovyi-portal.ru/ 14. Көктем. Сілтеме: http://nmedik.org/ 15. Қыс. Сілтеме: http://ellex.net/
16. Жаз. Сілтеме: http://topclub.ua/ 17. Күз. Сілтеме: http://www.sadovyi-portal.ru/
18. Гүл. Сілтеме: http://topclub.ua/ 19. Кемпірқосақ. Сілтеме: http://nmedik.org/
20. Машина. Сілтеме: http://abali.ru/ 21. Ракета. Сілтеме: http://ellex.net/ 22. Қысқы үйшік. Сілтеме: http://ellex.net/
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына
байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін
топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Өздерін қалаған графикалық редакторда сурет салып келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
Бояулардың түрлері
2. Құралдарды пайдаланып сурет салу
3. Фигураларды пайдаланып сурет салу
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты

3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Бояулардың түрлері
5-слайд Бояулар жылы және салқын түстерге бөлінеді

Жылы: қоңыр, шие түсті, қызыл, қызғылт сары, сары

Салқын: жасыл, күлгін, көк, көгілдір, сұрғылт
6-слайд Бояулардың түстері жидектердің атына сәйкес
шие түстес алхоры түстес лимон түстес

7-слайд Бояулардың түстері сусындардың атына сәйкес
Кофе Шай


8-слайд Тіктөртбұрыш түрінде бөліп алу

9-слайд Қалауы бойынша бөліп алу

10-слайд Қай құралдардың көмегімен бұл суретті салуға болады?

11-слайд Тапсырма №1
Құралдарды пайдалана отырып суретті салу

12-слайд 2-тақырыпша Фигураларды пайдаланып сурет салу
13-слайд Тапсырма №2
Көпбұрыш құралын пайдалана отырып сурет салу

14-слайд Суретте қайталанып отырған элементті атаңыз

15-слайд Тапсырма 3: суретті салу

16-слайд Paint-пен салынған суреттер. Көктем

17-слайд Қыс

18-слайд Жаз

19-слайд Күз

іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Бояулар жылы және салқын түстерге бөлінеді Тіктөртбұрыш түрінде, қалауы бойынша бөліп алу Құралдардың көмегімен сурет салу
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
1. Жидектерге байланысты түстер қалай аталады?
__________________________________________________________
2. Сусындарға байланысты түстер қалай аталады?
__________________________________________________________
3. Түстер тағы қандай нәрселерге байланысты аталуы мүмкін?
__________________________________________________________
4. Қалауыңыз бойынша жеті түсті гүлді бояңыз.

5. Кемпірқосақтың боялмай қалған жерін жалғастырып бояңыз.

ІІ деңгей тапсырмалары
Шыршаны салуға қандай құралдарды пайдалануға болады? Жаңа жалдық
шыршаның суретін салыңыз.
Қайталанып тұрған элементті тауып, “Копировать-Вставить”
функциясын пайдална отырып, өздерін қалаған суретті салыңыз.

ІІІ деңгей тапсырмалары
1. Мысалдарға қарап үйдің суретін салыңыз.

іV. Шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ – Асыл тастарға байланысты түстерді айтып беру;
2-топ – Көкөністерге байланысты түстерді айтып беру;
3-топ – Жемістерге байланысты түстерді айтып беру.
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
№33 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы:
Шығармашылық жұмыс №2.
Күтілетін нәтиже:
Білім • Кез келген жағдайда аяқталмаған суретті үйлестіріп аяқтауды біледі
Түсінік • Фигуралар мен редактордың функцияларының сурет салу үшін маңыздылығын түсінеді
• Фигуралар мен редактордың функцияларын бір бірінен айырып таниды
Қолданыс • Paint графикалық редакторының функцияларын сурет салу үшін пайдаланады
Анализ • Жұмысы күрделі суреттің элементтерін бір бірінен ерекшелейді
Синтез • Сурет салуға фигуралардың қасиеттерін қолдануды
жоспарлайды..
Баға • Шығармашылық жұмыстың сурет салып үйренудегі маңызын бағалайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (15 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (3 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (15 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (7 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (5 мин.).
Сабақ типі:
• Сабақта жаңа білімді игеру
Оқыту әдісі:
• Түсіндірмелі-иллюстративтік, репродуктивті, топтық
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
Жаңа терминологиямен таныстыру
Тапсырмаларды орындауда көмектесетін нақты мысалдарды көрсету
Оқушыларға тапсырманы өз бетімен орындап көруге мүмкіндік беру. Өз бетімен орындауда нәтижелер оң болмаған жағдайда, нұсқаулар беру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Фигураларды, құралдарды, функцияларды пайдаланып сурет салу
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Жаңа өткен тақырыпты толық игеру
• Қажет болған жағдайда мұғалімнен көмек сұрау
• Өтілген тақырыпты бекіту мақсатында үй жұмысын, деңгейлік
тапсырмаларды толығымен өз бетімен орындау
Ақпарат көздері:
1. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
2. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
3. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Қосымша материалдар:
1. Суретші. Сілтеме: http://abali.ru/ 2. Блоктар. Сілтеме: http://www.sadovyi-portal.ru/ 3. Балапан. Сілтеме: http://nmedik.org 4. Машина. Сілтеме: http://topclub.ua/ 5. Бағдаршам. Сілтеме: http://ellex.net/
6. Куб. Сілтеме: http://abali.ru/ 7. Бағдаршам. Сілтеме: : http://www.sadovyi-portal.ru/ 8. Алмұрт. Сілтеме: http://nmedik.org/ 9. Маймыл. Сілтеме: http://ellex.net/ 10. Аю. Сілтеме: http://topclub.ua/ 11. Кемпірқосақ. Сілтеме: http://www.sadovyi-portal.ru/ 12. Алма ағашы. Сілтеме: http://topclub.ua/ 13. Қоңжық. Сілтеме: http://nmedik.org/ 14. Қар. Сілтеме: http://abali.ru/ 15. Жұлдыз. Сілтеме: http://ellex.net/ 16. Әйнек ойыншық. Сілтеме: http://ellex.net/
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына
байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін
топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы
Өздерін қалаған графикалық редакторда сурет салып келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Фигураларды пайдаланып сурет салу
2. Құралдарды пайдаланып сурет салу
3. Функцияларды пайдаланып сурет салу
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты

3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Фигураларды пайдаланып сурет салу
5-слайд Мақсат
Графикалық редакторда суретті салуды және өңдеуді үйрену

6-слайд 1-тақырыпша Құралдарды пайдаланып сурет салу
7-слайд Тапсырма №1
Төмендегі фигураларды салуға қандай құрал қажет екендігін ойлан. Бір фигураны таңдап, суретін салыңыз

8-слайд Тапсырма №2
Қайталанып тұрған элементті тауып, менюдан Копировать и Вставить фунцияларын пайдалана отырып, суретті салыңыз.

9-слайд Тапсырма №3
Қайталанып тұрған элементті тауып, менюдан Копировать и Вставить фунцияларын пайдалана отырып, суретті салыңыз.

10-слайд 2-тақырыпша Функцияларды пайдаланып сурет салу
11-слайд Алмұртты салу (1)

2) «Кисть» құралымен эллипстарды қосыңыз. «Ластик» құралымен артық линияларды кетіріңіз
«Эллипс» құралы сары
алмұрттың негізін салыңыз

12-слайд Алмұртты салу (2)
3) «Заливка» құралы арқылы грушаның өзін контурға қарағанда ашығырақ түспен бояңыз.

4) Контурдың түсіндей алмұртқа көлеңке салыңыз. Бұтақты қосып салыңыз.

13-слайд Маймылды салу (1)
1) «Эллипс» құралымен суреттің
негізін салыңыз
2) «Кривая линия» құралымен бастың бөлігін, аяқты салыңыз. Бәрін қосыңыз.

14-слайд Маймылды салу (2)
3) «Кривыми линия» құралын пайдаланып аяқ пен бетті салыңыз.
4) «Кривыми линия» құралын пайдаланып аяқ пен бетті салыңыз.

15-слайд Маймылды салу (3)
3) «Кривыми линия» құралын пайдаланып аяқ пен бетті салыңыз.
4) «Кривыми линия» құралын пайдаланып аяқ пен бетті салыңыз.

16-слайд Маймылды салу (4)

4446905190517-слайд Үйге тапсырма
Осыдан бұрын қолданылған әдістерді пайдаланып берілген суретті салыңыз

іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
“Копировать и Вставить» фунцияларын пайдалана отырып, сурет салу Фигураларды пайдалана отырып қарапайым суреттерді салып үйрену Фигураларды пайдалана отырып күрделі суреттерді салып үйрену
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
Кемпірқосақтың боялмай қалған бөлігін жалғастырып бояңыз

Алма ағашта піскен және піспеген алмаларды бейнелеңіз

Қоңжыққа әдемі кілемді бояп беріңіз

ІІ деңгей тапсырмалары
Фигураларды пайдалану арқылы жаңа жылдық шыршаны салыңыз.
Қайталанған объекті тауып, “Копировать-Вставить” функцияларын пайдалану арқылы кез-келген суретті салыңыз.

ІІІ деңгей тапсырмалары
Суреттерге қарап үйлерді бейнелеңіз
Өздеріне ұнаған суретті салыңыз.

іV. Шығармашылық әрекет Топтық жұмыс.
Сынып келесі топтарға бөлініп, әрбір топ өз тақырыбына сай баяндама дайындайды:
1-топ – Эллипс фигурасын пайдаланып сурет салыңыз;
2-топ – Шаршы фигурасын пайдаланып сурет салыңыз;
3-топ – Қисық сызықты пайдаланып сурет салыңыз.
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
№34 сабақ
МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ
Тақырыбы: Бақылау жұмысы. 4-тоқсан.
Мақсат:
Жаңа білім 4-тоқсан бойы өткен материалды есіне түсіреді.
Жаңа түсінік •Paint графикалық редакторы ұғымына түсіндірмесін береді
Қолданыс •Сурет салу үшін Paint графикалық редакторының барлық құралдарын, фигураларын, командаларын қолданады.
Анализ •Ақпарат алмасу мен графикалық редакторда сурет салу арасындағы байланысты анықтайды.
Синтез • Бақылау жұмысына байланысты Синтез орындалмайды.
Баға • Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасайды.
Сабақ құрылымы:
І. Ақпарат алмасу (4 мин.).
ІІ. Алғашқы бекіту (1 мин.).
ІІІ. Құзырлылық қалыптастыру (40 мин.).
ІV. Шығармашылық қалыптастыру (0 мин.).
V. Бағамдау-бағалау (0 мин.).
Сабақ типі:
• Оқушылардың білімін бақылау, бағалау.
Оқыту әдісі:
• Бақылау жұмысы
Мұғалім іс-әрекетінің тәсілі:
• Оқушыларға есептерді бірнеше нұсқа ретінде ұсыну.
Нұсқаларды дайындау үшін деңгейлік тапсырмалар ретін ауыстыру
Негізгі ұғымдар мен терминдер:
• Paint графикалық редакторындағы фигураларды, құралдарды және командаларды сурет салу үшін пайдалану, суреттерді ашу, сақтау, мәтіні бар суреттерді салу.
Оқушыда дағды қалыптастыру:
• Бақылау жұмысына дайындық мақсатында барлық слайд материалдарын, деңгейлік тапсырмалар мен үй жұмысы тапсырмаларын қайталау.
Ақпарат көздері:
1. Информатика. Ермеков Н., Стифутина Н. Атамұра, 2007
2. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Босова Л.Л.
3. Информатика и ИКТ. Учебник для 7 класса. Угринович Н.Д.
Қосымша материалдар:
1. Үй. Сілтеме: http://topclub.ua/
2. Ауыл картасы. Сілтеме: http://nmedik.org/
3. Алма ағашы. Сілтеме: http://ellex.net/
Оқушы жетістігін бағалау:
• Оқушының негізгі бағасы деңгейлік тапсырмаларды орындауына байланысты қойылады. Қосымша бағаны (бонус) алу үшін топтық тапсырманы орындау қажет.
Үй тапсырмасы:
• Бақылау жұмысында шығара алмаған немесе шешіміне сенімді емес есептерді қарау, қатемен жұмысқа дайындалу
• Бонус-балл тапсырмасы
Ежелгі кезде ақпаратты қандай тәсілдермен жеткізіп сақтағандығы туралы мағлұматтар жинап келу.
САБАҚ БЛОКТАРЫ
і. аҚПАРАТ алмасу Тақырып жоспары:
1. Графикалық редактор
2. Фигуралар түрлері
3. Құралдар түрлері
4. Командалар түрлері
Слайдтар:
1-слайд (титул)
2-слайд
Сабақтың мақсаты

3-слайд
Тақырып жоспары
4-слайд 1-тақырыпша Графикалық редактор
5-слайд Графикалық редактор
Компьютер графикалық кескіндерді салудың ең қолайлы және қуатты құралы болып табылады.
Графикалық кескіндермен жұмыс істейтін Windows қолданбаларын графикалық редакторлер деп атайды.
Paint графиктік редакторы әртүрлі суреттерді салуға, редакциялауға мүмкіндік береді.
6-слайд Түстер палитрасы
Түстер палитрасының көмегімен екі түрлі түс таңдауға болады: негізгі-бұл түстер біз сурет салатын түс және қосымша – бұл фон түсі.
Программа іске қосылғанда сурет салатын түс –қара , фон түсі- ақ болып орнатылады.
Палитраның сол жағында айқасқан екі төртбұрыш орналасқан. Жоғарғысы сурет түсі, ол түстің үстінде маустың сол жағын басу арқылы таңдалады, төменгісі – фон түсі, ол түстің үстінде маустың оң жағын басу арқылы таңдалады.
7-слайд 2-тақырыпша Фигуралар түрлері
8-слайд Фигуралар түрлері
Түзу сызық
Шаршылар мен тік бұрыштар
Дөңгеленген тік бұрыштар
Эллипстер мен шеңберлер
Қисықсызық
Көпбұрыштар
9-слайд 3-тақырыпша Құралдар түрлері
10-слайд Құралдар түрлері
Құю құралы
Бүріккіш құралы
Қылқалам
Өшіргіш
11-слайд 4-тақырыпша Командалар түрлері
12-слайд Командалар түрлері
Болдырмау командасы
Қайталау командасы
Мәтіні бар суреттерді салу
13-слайд Үзінді
Үзінді дегеніміз - бұл суреттің белгіленген бөлігі.
Суреттің бір бөлігін белгілеу үшін құралдар тақтасындағы ерікті аймақты белгілеу және тікбұрышты аймақты белгілеу құралдары қолданылады.
Бірінші құралмен (Выделение произвольной области) ерікті түрдегі үзіндіні белгілеп алады.
Екінші құралмен (Выделение) тікбұрышты үзіндіні белгілейді.
14-слайд Әрекеттер тізбегі

15-слайд Үзіндімен орындалатын әрекеттер
Көбейту
Өшіру
Бейнелеу немесе бұру
Еңкейту мен созу
16-слайд Суретті қарап шығу режимі
Кейбір кездерде салынған суреттің ұсақ бөліктерін салу қиындық тудырады. Бұл жағдайларда суреттің бөлшектерін жақынырақ көру үшін сурет масштабын үлкейту немесе оны толық көру үшін кішірейту керек.
Суреттің бейнелеу масштабын өзгерту үшін Вид-Масштаб командасын орындаңдар. Бұл кезде пайда болған бағынышты менюден Крупный, Выбрать командаларының бірін таңдаңдар немесе Масштаб батырмасында шертіңдер.
Кәдімгі масштабты қалпына келтіру үшін Вид-Масштаб-Обычный командасын орындаңдар.
17-слайд Салынған суреттерді түсқағаз ретінде пайдалану
Ол үшін:
Салынған суретті сақтау керек.
Сосын Файл-Заполнить рабочий стол немесе
В центр рабочего стола командасын орындайды.
18-слайд Бояулар жылы және салқын түстерге бөлінеді

Жылы: қоңыр, шие түсті, қызыл, қызғылт сары, сары

Салқын: жасыл, күлгін, көк, көгілдір, сұрғылт
іі. алғашқы бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.
Графикалық редактор Фигуралар, құралдар, командалар түрлері Үзінді
Қорытынды:___________________________________________________________
ііі. құзырлылық қалыптастыру Деңгейлік тапсырмалар:
І деңгей тапсырмалары
Түзу сызықты салу құралын пайдалану алгоритмі қалай?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Эллипс деген не? Оны қалай саламыз?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Болдырмау командасын қалай жүзеге асырамыз?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Қайталау командасын қалай жүзеге асырамыз?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Мәтіні бар суреттерді салу кезеңдерін ата
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Үзінді дегеніміз не?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Үзінділермен орындалатын операциялар қандай?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Үзіндіні көшіру қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Үзіндіні жылжыту қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Операцияларды орындауға арналған қысқаша командалар қандай?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Үзіндіні көбейту дегеніміз не?
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Үзіндіні көбейту қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Үзіндіні өшіру әдістерін атап беріңіз?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Үзіндіні бейнелеу немесе бұру қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Үзіндіні қанша градусқа бұруға болады?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Үзіндіні еңкейту қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Үзіндіні созу қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Суретті қарап шығу режимі қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Салынған суреттерді түсқағаз ретінде пайдалану қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
20.Суретті қағазға басып шығару қалай жүзеге асырылады?
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
ІІ деңгей тапсырмалары
1. Берілген суреттерді компьютерде салу.

Сұрақ Жауап
Соңғы әрекеттерді болдырмау
командасы Файл –Сохранить как...
Соңғы әрекеттерді қайталау командасы .bmp
Соңғы әрекетті болдырмау және
қайталау командаларын неше рет
орындауға болады? Надпись
Құжатқа жаңа ат беріп сақтау қалай
жүзеге асырылады? Правка - Отменить
Құжатты қайта сақтау командасы? Шрифты
Paint графикалық редакторында
салынған сурет файлының кеңейтілуі
қандай? Правка - Повторить
Құжатты ашу командасы Файл –Создать
Құжат құру командасы 3
Суретке мәтін қою құралы Файл –Открыть
Мәтін қарпінің стилі қандай
құрал-саймандар тақтасы арқылы
өзгертіледі? Файл –Сохранить
2. Сәйкесін тап
Үзіндіні көшіру мен жылжытудың сурет салудағы маңыздылығын
түсіндіріп беру.
Қысқаша командалардың тиімділігі қандай?
5. Түстер палитрасын қалай өзгертуге болады? Бұл әдісті қолдана отырып, өздеріне ұнаған суретті салу.
ІІІ деңгей тапсырмалары
Тік төртбұрыш, эллипс, сызық құралдарын қолданып, үй сал.
Заливка құралымен үйді боя.
Горизонт сыз. (экранды көлденеңінен екіге бөл.)
Суреттің жоғары бөлігі - аспанды көгілдір түспен, ал төменгі бөлігі – шөпті жасыл түспен боя.
Жоғары сол жақтағы бұрышқа күннің суретін сал.
Бүріккіш көмегімен бұлттарды ақ түспен сал.
78105082550
2. Берілген суретті салып, Ауыл планы деген атпен сақтап қой

3.
3864610145415Алма ағашының ортаңғы үлкен бұтағын салып ал.
Алма ағашының оң жақ бір бұтағын салып ал.
Осы бұтақты көшіріп, ағаштың оң жағына төрт бұтақ орналастыр. Үстіңгі бұтақтар кішірейе береді.
Тап осылай ағаштың сол жақ бұтақтарын сал.
Бір алма салып алып, оны көшіру арқылы ағашты алмамен толтыр.
Сонда суретте көрсетілген алма ағашы шығуы керек.
V. бағамдау-бағалау Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігің туралы эссе жаз.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
А. Қ. Альжанов, М. Б. Кушенова
Информатика
7 сынып
Жалпы білім беретін мектептерге арналған әдістемелік құрал
Мұғалім дәптері
Редакторы: Бапанова Г. К.
Корректор: Бапанова Г. К.
Компьютерде беттеген: Базылжанова А. С.
Мұқаба дизайны: Қайыржанов С. Т.

02.08.2013 жылы қол қойылды. Форматы 60×84 1/8.
Қағазы офсеттік. Шартты баспа табағы 25.
Гарнитурасы «TimesNewRoman».
Тапсырыс № 10.