Автоматты б?лшектеу ж?не жинау

Автоматтың негізгі бөліктері мен механизмдері және оның жабдықтары
Сабақ тақырыбы: Автоматты (пулеметті) бөлектеу және жинақтау Михаил Тимофеевич Калашников Калашников Михаил Тимофеевич  1919 жылы қазанның 10-шы жұлдызында Алтай өңірінде Курья ауылында көп балалы отбасынан шыққан. Атақты АК-74 автоматын ойлап тапқан өнертапқыш, екі мәрте Социалистік Еңбек Ері, Лениндік және Сталиндік сыйлықтардың лауреаты, техника ғылымдарының докторы атағына ие блған. Михаил 19 жасында 1938 жылдардан бастап өзінің әскери борышын атқарған Михаил әскерде механик, танк жүргізушісі қызметін атқарып жүріп танк оқып үйрену мектебінде командир болып қабылданады. 1941 жылы М Т Калашников 1-ші наградасымен марапатталады.Калашников Ұлы отан соғысына қатысып жүріп жас танкист атанады. Михаил танкімен фашистердің оғына ұшырап ауыр жарақат алып әскери госпиталға түсіп қалады, достарының көмегімен сызу столын алдырып өзінің ең алғашқы писталет-пулеметін ойлап тапты. Содан кейін 1947 жылы өзінің “Автомат Калашниква” АК-47 қаруын ойлап тапқан АК-74 Автоматының шығарылу тарихы. 1947 жылы Калашников автоматының жасалуы қару-жарақ саласында үлкен оқиғаға айналды. Бұл қару бүгінге дейін 60-70 млн данамен шықты деген жорамал бар. Өнертапқыш Михаил Тимофеевичтің автоматы дүниенің о шеті мен бұ шетіне түгел тараған десек қателеспейміз. 1945 жылы Жеңістен кейін де әлемде 60-тан аса соғыстар болған, ірі қақтығыстар кездескен. Олардың 40-ында Калашников автоматы қолданылған. 1941 жылдың маусым айында генерал Жуков оның соңғы шығарған өнертапқыштық жаңалығын жоғары бағалап, қару өндірісін жетілдіруге Ленинградқа жібереді. Соғыс басталғанда Калашников майданға аттанып, танк командирі болды. Соғыста жүріп тапанша-пулеметтің жобасын жасауды ойластырады. Сөйтіп жүргенде жарақат алып алты айлық демалысында Матай станциясына оралады. Сонда локомотив депосының қазіргі дайындау цехында Кравченко, Милащус, Құсайын, Медьведь секілді азаматтармен бірге жүріп «АК» автоматының тұңғыш жобасын жасайды. Жаз айында матай станциясынан екі шақырым қашықтықтағы көшпелі қызыл құмды төбелердің бірінде әріптестерімен М. Калашников өзі жасаған автоматты сынақтан өткізді. Алғашқы сынақта автомат оғы 500 метрге, кейнгі сынақта 1-1,5 шақырымға жеткен. Кейіннен автомат жетілдіріп АКМ, АКМС, АК-74 калибрлі 5,45 мм, жиналмалы АКС-74, қысқа ұңғылы АКС-74-У, 5,56 мм, АК-101 және АК-103 т.б. қарулар жасалады.   Қысқасы Калашников автоматының 12, пулеметтің 10 түрі өндіріледі. Бүгінде осы қарулар 16 мемлекетте шығатыны ресми түрде тіркелсе 26 елдің армиясы Калашниковпен қаруланған. Михаил Тимофеевич КалашниковтыңСонғы түрдегі жасалған автоматтары.АКС-74У Ак-74МРПК-74ПКМАК-101АК-102АК-105 АК-47 әлемдік елтамба мен туларында белгіленгенМозамбик мемлекетінің туы Калашников автоматы әлемдегі ең көп таралған автомат ретінде Гиннес рекордтар кітабына енген. Қазіргі таңда дүние жүзінде 100 миллионға жуық Калашников автоматы бар.Мозамбик Мемлекетінің елтанбасы Зимбабве мемлекетінің елтанбасы 5.45 мм Калашникова автоматы (АК-74) дербес қару болып табылады. Ол қарсыластың тірі күшін жойумен атыс құралдарын құртуға арналған.
Автоматты (пулеметті) бөлшектеу және жинақтау Автоматтың негізгі бөліктері мен механизмдері.1.       Ұңғы қорабымен, көздеу құрылғысымен және дүмбімен қоса ұңғы.2.      Ұңғы қорабының қақпағы.3.       Сүңгі-пышақ.4.       Қайтарма механизм.5.       Газ поршенімен бекітпе жақтауы.6.       Ұңғы бастырмасы газ түтігі.7.        Бекітпе.8.        Сүмбі .9.        Шет мойын.                              10.      Оқжатар.11.        Керек-жарағымен пенал. Автоматты (пулеметті) бөлшектеу толық және толық емес Толық емес бөлшектеу- автоматты (пулеметті) тазалау, майлау және тексеру үшін; Толық бөлшектеу - жаңбыр мен қар астында қалғанда не жөндеу кезінде автоматты (пулеметті) қатты ластанудан тазалау үшін жүргізіледі. Автоматты (пулеметті) толық емес бөлшектеу - үстел үстінде немесе таза төсеніш жайылып жүргізіледі; бөлшектер мен механизмдер бөлектенген ретімен қойылады. Автоматты (пулеметті) жинақтау кезінде оның бөлімдеріндегі нөмірлерді салыстыру керек; әр автоматтың (пулеметтің) ұңғы қорабындағы нөмір газ құбырындағы, бекітпе ергенегіндегі, бекітпедегі, ұңғы қорабы қақпағындағы және басқа бөліктердегі нөмірге сәйкес келуі керек.Автоматты (пулеметті) бөлектеу мен жинақтау аса сақтықпен ғана жүргізіледі. Автоматты толық емес бөлшектеу реті.      1.Оқжатарды бөліп алу.2. Керек-жарақпен қоса пеналды шығарып алу.3. Сүмбіні алу.4. Ұңғы қорабының қақпағын шығарып алу.5.Қайтарма механизмді шығарып алу.6.Бекітпе мен қоса бекітпе жақтауын алу.7.Бекітпені бекітпе жақтауынан алу.8.Ұңғылық бастырмасымен газ түтігін шығарып алу. Оқжатарды бөлектеу Автоматты (пулеметті) сол қолмен дүмінің маңдайшасынан не құндағынан ұстап, оң қолмен оқжатарды орай ұстайды, бас бармақпен бекіткішті қысып, оқжатардың төменгі жағын ілгері ұмсындырып, оны бөлектеп алады. Оқтықта оқтың бар жоғын тексереді, бұл үшін ауыстырғыш төменге түсіріледі, оны «АВ» ( автоматты ату) немесе «ОД» (жекелей ату) жағдайына қойып, бекітпе жақтауының тұтқасы кейін жылжытылады, оқтықты тексеріп, бекіткіш жақтауы жіберіліп, шүріппені ұрыстық қайырудан (взводтан) босатады. Оң қолдың сұқ саусағымен дүм ұясының қақпағын пенал серіппенің әсерімен ұядан шығатындай етіп басады; пеналды ашып, одан сүрткішті, тазалағышты, бұрауышты, қаққышты шығару қажет. Жабдықтар пеналын дүм ұясынан шығарып алу Автоматтан – ұңғылық тежеуіш-компенсаторын, пулеметтен – жалын сөндіргішін бөліп алу. Бұрауышпен ұңғылық тежеуіш компенсатордың орнықтырғышы батырылады.Ұңғылық тежеуіш компенсатор қарауыл негізіндегі бұрандалы дөңестен сағат тіліне қарсы бағытта бұралып шығарылады. Ұңғылық тежеуіш компенсатор (жалын сөндіргіш) тым қатты бұралған жағдайда ұңғылық тежеуіш компенсатордың әйнегіне қойылған сүмбінің көмегімен бұрап алуға болады. Сүмбіні алу. Сүмбінің ұшын оның басы қарауылдың негізіндегі тіректен шығатындай етіп ұңғыдан тартып, сүмбіні жоғары суырып алады. Сол қолмен дүмнің мойнын қамти ұстап, осы қолдың бас бармағымен қайтармалы механизмнің бағыттаушы өзегінің дөңесін басады, оң қолмен ұңғы қорабы қақпағының артқы бөлігін жоғары көтеріп қақпақшаны алады.Ұңғы қорапшасының қақпағын бөлектеу. Қайтармалы механизмді бөліп алу.Автоматты (пулеметті) дүмнің мойнынан сол қолмен ұстап тұрып, оң қолмен қайтармалы механизмнің бағыттаушы өзегін оның өкшесі ұңғы қорабының бойлық ойығынан шыққанша ілгері қарай ұмсындырады; бағыттаушы өзектің артқы шетін көтеріңкіреп, қайтармалы механизмді бекітпе жақтауының арнасынан шығарады. Бекітпемен қоса бекітпе жақтауын алу. Автоматты (пулеметті) сол қолмен одан әрі ұстап тұрып, оң қолмен бекітпе жақтауын артқа тірелгенше тартып, оны бекітпемен бірге көтеріңкіреп барып, ұңғы қорабынан бөлектеп алады. Бекітпені бекітпе жақтауынан алу. Бекітпе жақтауын бекітпе жоғарыда болатындай етіп сол қолға алады; оң қолмен бекітпені кейін шегеріп, бекітпенің жетекші дөңесі бекітпе жақтауының фигуралы ойығынан шығатындай етіп, бекітпені алға қарай шығарып алады. Ұңғылық бастырмасымен газ түтігін босатып алу. Автоматты (пулеметті) сол қолмен ұстап тұрып, оң қолмен жабдық пеналын газ түтігі тұйықталғышының шығыңқысына тік бұрышты саңылаумен кіргізеді, жапқышты өзінен тік жағдайға дейін бұрып, газ түтігін газ камерасының келте түтігінен шығарып алады. Толық емес бөлшектеуден кейін автоматты жинастырудың реті. 1.  Ұңғылық бастырмасымен газ түтігін қосу. 2.  Бекітпені бекітпе жақтауына қосу. 3.   Бекітпесімен қоса бекітпе жақтауын ұңғы қорабына қосу. 4.   Қайтарма механизмді қосу. 5.   Ұңғы қорабының қақпағын қосу. 6.   Сүмбіні қосу. 7.   Пеналды дүмбі ұясына салу. 8.   Оқжатарды автоматқа қосу. Газ каморасы дәрілі газдарды ұнғыдан бекітпе жақтауының газ поршеніне бағыттауға қызмет етеді. Бекітпе оқсауытты оқтыққа жеткізу үшін, ұңғы арнасын жабу үшін, капсюльді бұзу және оқтықтан оқсауытты алу үшін қызмет етеді.  Газ поршенімен қоса бекітпе жақтауы бекітпені және соққыш – ағытқыш механизмді әрекетке келтіруге арналған. Қайтармалы механизм бекітпемен қоса бекітпе жақтауын алдыңғы жағдайға қайтару үшін арналған. Ол қайтармалы серіппеден, бағыттаушы және жылжымалы өзектен, жалғастырғыштан тұрады. Ұңғы қорабының қақпағы ұңғы қорабында орналасқан бөліктер мен механизмдерді ластанудан сақтайды. Оның оң жағында сыртқа лақтырылатын оқсауыттардың өтуіне және бекітпе жақтауы сабының жылжуына арналған сатылы ойық, артында – қайтармалы механизмдегі бағыттаушы өзектің шығыңқысына арналған тесік бар. Автоматтың ұңғылық тежеуіш-компенсаторы ату шоғырлануын арттыру және кері тебу энергиясын азайту үшін қызмет етеді. Оқжатар оқсауытты орналастыруға және оларды ұңғы қорабына беріп тұруға арналған. Ол корпустан, қақпақтан, тоқтатқыш қаңылтақтан, серіппе мен бергіштен тұрады. Пеналь - Сүмбі ұңғы арнасын, автоматтың (п(улеметтің) басқа да бөліктерінің аралары мен қуыстарын тазалау үшін қолданылады.- Тазалағыш ұңғы арнасын, сондай-ақ автоматтың (п(улеметтің) басқа да бөлшектерінің арналары мен қуыстарын тазалау және майлау үшін қажет.- Сүрткіш ұңғы арнасын ҰТЕ (РЧС) ертіндісімен тазалау үшін қолданылады.Бұрауыш және қаққыш автоматты (пулеметті) бөлшектеу және жинау кезінде қолданылады. Пенал тазалағышты, сүрткішті, бұрауышты, қаққышты сақтау үшін қызмет етеді. Майсауыт майдын сақтау үшін қызмет етеді, ол оқжатарға арналған сөмке қалтасында болады.Оқтізер оқсауыттарды тасуға және оқжатарды оқсауыттармен жедел қамтамасыз етуге арналған. Бұрамасұқпа оқжатарды оқсауыттармен жабдықтау кезінде оны оқтізермен жалғастыру үшін қызмет етедіАвтоматтың (пулеметтің) керек-жарағы. Керек-жарақ автоматты (п(улеметті) бөлщектеу, жинау, тазалау үшін және оқжатарларды патрондармен жедел жабдықтау үшін қызмет етеді. Көздеуіш құрылғы әр түрлі қашықтықтардағы нысаналарды ату кезінде автоматтан көздеу үшін қызмет етуге арналған. Ол көздеуіш пен қарауылдан тұрады. Сүңгі – пышақ автоматқа шабуыл алдында кигізіледі және қарсыласты қоян-қолтық шайқаста жою үшін қызмет етеді. Сонымен қатар, ол пышақ, темірді кесу үшін ара және сымдарды қию үшін қайшы ретінде де қолданылады.
Құндақ {7DF18680-E054-41AD-8BC1-D1AEF772440D}Нормативтер:«Өте жақсы»«Жақсы»«Қанағаттанарлық» «Толық емес бөлшектеу» 18 секунд – «5» 20 секунд – «4» 25 секунд – «3» «Жинастыру»30 секунд -  «5»35 секунд -  «4»40 секунд -  «3»Автоматты толық емес бөлшектеу мен жинастырудың нормативтер. Калашников Михаил Тимофеевич Назарларыңызға рахмет