Ал?аш?ы ?скери дайынды? п?нінен Сапты? адым 10 сынып

Тексерілді:_________
«___»______2015 жыл
Сабақтың тақырыбы: Саптық адым,қозғалыс кезіндегі бұрылу.
Сабақтың мақсаты: Оқушыларды орнында тұрғандағы бұрылыстар тәсіліне, саптық және жорықтық адыммен қозғалысқа, қозғалыс кезінде бұрылыс жасауға үйрету.
Уақыты: 45 минут.
Өткізілетін орны: Саптық алаң. 10 сыныпӨткізілетін күні: 08.10.2015 ж
Көрнекілік құралдар: Саптық стенд, АӘД оқулығы.
Сабақтың барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі – 3 минут.
Взвод командирі оқушыларды сапқа тұрғызады, оқытушыға рапорт береді, амандасу, түгендеу, оқушылардың сырт көрінісін тексеру.
ә) Өтілген тақырыпты сұрау кезеңі – 7 минут.
Саптық тұрыс қалай және қай уақытта орындалады?
Саптық тұрысты орындау үшін қандай пәрмендер беріледі?
б) Негізг ібөлім – 25 мин.
САПТЫҚ ЖӘНЕ ЖОРЫҚТЫҚ АДЫММЕН ҚОЗҒАЛЫС
Орнында тұрғандағы бұрылыстар: «Оң-ға!», «Сол-ға!», !Артқа бұ-рыл!» пәрмендері бойынша орындалады.
Артқа және солға бұрылу – сол жаққа қарай, сол өкшемен және оң аяқтың ұшымен; оңға бұрылу – оң қолжаққа қарай оң өкшемен және сол аяқтың ұшымен жүргізіледі.
Бұрылыстар екі тәсілде орындалады:
Бірінш ітәсіл – дененің тік қалпын сақтай отырып және тізелерді бүкпей бұрылу керек, алдыңғы тұрған аяқ қа дененің салмағын салу керек;
Екінші тәсіл – қысқа жол арқылы аяқты қою керек. Бұл ретте денені бұрылатын жаққа бір мезгілде күрт бұрып және басқа аяқтың ұшына қатты тіреліп, дененің салмағын бұратын жақтағы аяққа көшіру мен ұштастыру қажет.
Бұрылыстар ды орындау да саптық тұрыстағы барлық ережелер сақталынады.
Қозғалыс адым мен немесе жүгіру мен жасалады.
Адым мен қозғалыс жасау минутына 165 - 180 адым, адымның шамасы 70 – 80 см.
Жүгіру мен қозғалыс жасау минутына 110 - 120 адым, адымның шамасы 85 – 90 см.
Адым саптық және жорықтық болады.
Саптық адым бөлімшелердің салтанатты шерумен жүріп өту кезінде; олардың қозғалыс кезінде әскери сәлемдесуді орындау кзінде; әскери қызметші саптан шыққанда және қайтып келгенде; саптық даярлық жөніндегі сабақтар да қолданылады.
Басқа жағдайлар да жорықты қадым қолданылады.
Саптық адым мен қозғалыс жасау:«Саппен адым бас!» (қозғалыскезінде: «Саппен – адым да!» пәрмен імен, ал жорықтық адыммен қозғалыс жасау: «Адым бас!» пәрмені бойынша басталады.
Алдын ала пәрмен бойынша дене біршама алға ұмсындырылады, оның салмағы орнықтылығын сақтай отырып, оң аяқ қа салынады; орындалатын пәрмен бойынша қозғалыс сол аяқтан толық адым мен басталады.
Саптық адым мен қозғалыс кезінде аяқтың ұшын жерден 15–20 м жоғары көтеріп, аяқ алға созылады және табан ға нық қойылады. Иық тан бастап, қолдар мен дененің айналасында қозғалыс жасау керек; алға – оларды шынтақта денеден алақанның еніндей ұстап, белдіктен жоғары көтерілетіндей бүгіп, ал шынтаққолдыңбілегініңдеңгейінде болу керек; артқа – иықбуыныныңшегінежеткенше. Қолдыңсаусақтарынжартылайбүгіп, бастытікұстап, өзініңалдынақараукерек.
Жорықтықадымменқозғалысжасаукезіндеаяқтыңұшынсозбай, еркінқозғаукерекжәне оны жергеәдеттегіжүрістегідейқоюкерек; қолмендененіңайналасындаеркінқозғалысжасаукерек.
Жорықтықадымменқозғалысжасаукезінде: «Тіктұр!»пәрменібойыншасаптықадымғакөшукерек. Саптықадымменқозғалысжасаукезінде: «Еркінтұр!»пәрменібойыншажорықтықадымменжүрукерек.
Орнындатұрыпадымжасау«Орныңдаадым – бас!» (қозғалыста:«Орныңда!») пәрменібойыншажүргізіледі.
Осы пәрмен бойынша аяқты жерден 15-20 см көтеру керек және оны ұшынан бастап табанғатолық қою керек, сол аяқты жерге қоюмен бір мезгілде берілетін: «Тура!» пәрмені бойынша оң аяқтанорнында тағы бір адым жасап қозғалысты сол аяқтантолық адыммен бастау керек.
Қозғалысты тоқтату үшін оң немесе сол аяқты жерге қою менб ерілгенорындалатынпәрменбойыншатағы да бірадымжасапсаптықтұрыстықабылдаукерек. Мысалы: «Взвод – тоқта!»
Қозғалыстың жылдамдығын өзгерту үшін: «Қарышта!», «Қысқа адымда!», «Жиі адымда!», «Жарты адымда!»деген пәрмендер беріледі.
Жекелегенәскериқызметшілердіңорнынбірнешеадымғаөзгертуүшінпәрменберіледі. Мысалы«Қатардағыжауынгер…., оңға (солға) екіадым - бас!». Осы пәрменбойыншаәрадымнанкейінаяқтыыңғайлапқояотырып, оңға (солға) екіадымжасаукерек.
Алғанемесеартқабірнешеадыморынауыстыруүшінпәрменберіледі. Мысалы: «Екіадымалға (артқа) – бас!». Осы пәрменбойыншаәрадымнанкейінаяқтыыңғайлапқояотырып, оңға (солға) екіадымжасаукерек.
Қозғалыс кезіндегі бұрылыстар «Оң-ға!», «Сол-ға!», «Артқа – бұ-рыл!»,пәрмендері бойынша орындалады.
Оңға (солға) бұрылыс жасау үшін орындалатын пәрмен жерге оң (сол) аяқтықоюменқатарбірмезгілдеберіледі. Осы пәрменбойыншасол (оң) аяқпенбірадымжасап, сол (оң) аяқтыңұшыменбұрылукерек, бұрылуменбірмезгілдеоң (сол) аяқтыалғасозужәнеқозғалыстыжаңабағыттажалғастырукерек.
Артқабұрылуүшінорындалатынпәрменоңаяқтыжергеқоюменбірмезгілдеберіледі. Осы пәрменбойыншасолаяқпентағы да бірадымжасап, оңаяқтыалғақарай жарты адымсозукерекжәнебіршамасолғажәнесолқолжаққақарайекіаяқтыңұшыменшұғылбұрылып, қозғалыстысолаяқпенжаңабағыттажалғастырукерек.
Бұрылыскезіндеқолменқозғалысжасауадымныңырғағыменжүргізіледі.
в) Қорытынды бөлім – 10 мин.
Сұрақтар мен тапсырмалар:
Орнында тұрғандағы және қозғалыстағы бұрылыстар қалай орындалады?
Саптық және жорықтық адым қай кезде қолданылады?
Жорықтық адымнан саптық адымға көшу үшін қандай пәрмендер беріледі?
Қозғалыстың жылдамдығын емес қозғалысты тоқтату қандай пәрмендер бойынша өзгереді?
Жекелеген әскери қызметшілер қатарындағы бірнеше адым жерге орын ауыстыруы үшін қандай пәрмендер беріледі?
Қозғалыстағы бұрылыстар қандай пәрмендер бойынша орындалады?
Алғашқы әскери дайындық пәнінің ұйымдастырушы оқытушысы: Ахша Амантай