Физика п?нінен практикалы? ж?мыстар жина?ы (7 сынып)
Практикалық жұмыс
7 сынып
Практикалық жұмыс №1
Аспап шкаласындағы бөліктің құнын анықтау.
Жұмыстың мақсаты: Аспап шкаласындағы бөліктің құнын анықтау.
Құралдар: секундомер, сағат, сызғыш,транспортир.
№1 тапсырма (кестені толтыр)
Құралдың атауы Өлшенетің физикалық шама Аспап шкаласындағы бөліктің құны
Секундомер
Сағат
Сызғыш
Транспортир
Аспап шкаласындағы бөліктің құнын анықтау алгоритмы.
Шкаладағы қандайда бірлігі болатын кез келген екі мәнін алыңыз:---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Олардың айрымын табыңыз:---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Алған екі мәнін арасындағы бөліктерінін санын анықтаңыз:---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Бір бөлікке келетін мәнін анықтаймыз:--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Бұл сан шкаладағы бір бөліктің құны.
ІІ. Тапсырма (анықтаманы еске түсіру)
Физикалық шама-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Физикалық шамалардың өлшем бірліктері:
Аудан: ................. .............
Көлем:..................................Уақыт:..................................Температура:.......................ІІІ. Есеп шығару:
Ұзындық (м) Уақыт(с) Аудан (м2) Көлем(м3)
1км=?м 1сағ=?с 1см2=?м2 1см3=?м3
----------------------------------------------------------------------------------------------------
1см=? 1мин=?с 1мм2=?м2 1литр=?м3
----------------------------------------------------------------------------------------------------
1мм=?м 1миллилитр(мл)=?см3
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Үй тапсырмасы: (В.И.Кем, Б.А.Кронгарт Есептер мен жаттығулар жинағы 5 және 6 беттегі есеп шығарудың мысалдарың қарастырып дәптерге жазып алу.) 11бет №27 және№28
Практикалық жұмыс №2
Қозғалыстың салыстырмалылығы. Бірқалыпты және бірқалыпты емес қозғалыстар. Жылдамдық. Жылдамдық бірліктері.
Жұмыстың мақсаты: Қозғалыстың салыстырмалылығың, бірқалыпты және бірқалыпты емес қозғалыстарды компьютерлік модельдеу арқылы қарастыру. Жылдамдық. Жылдамдық бірліктерің анықтау.
Құрал-жабдықтар:
№1 тапсырма (логикалық сұрақ)
Күн тізбегі кітапшасында көрсетіліп тұр 1маусым 2013 жылы Күн үшін шығу мерзімі 4сағат52 минут,бату мерзімі 22сағат 04минут. Ай үшін бату мерзімі 02сағат 13минут, шығуы-14сағат 26минут. Күнмен Айдың қозғалысы қандай санақ денесі бойынша осы жағдайда қарастырылған.-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------№126
Жүріп келе жатқан пойыз вагонының үстелінде кітап жатыр. Кітап: а)үстелмен; ә)рельспен; б)өзен үстіндегі көпірмен; в)өзеннің суымен; Аймен салыстырғанда қозғалыста ма, әлде тыныштықта ма. Егер пойыз станцияда тұрған болса, жауап қалай өзгерер еді? ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№134
Айналма әткеншек тепкен балалардың қозғалу траекториясының пішіні қандай?----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------№150(практикалық тапсырма)
1дене 3дене
Қағаз таспаларға арнайы белгілеуіш арқылы үш дененің қозғалысы жазылды. Денелердің орны бірдей уақытта белгіленіп отырды. Сызғышты пайдаланып, қай дене бірқалыпты, қайсысы бірқалыпты емес қозғалғанын анықтандар.
2-ші дене қозғалысының 3-ші дененің қозғалысынан қандай айырмашылығы бар?---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№152
Жердің жасанды серігін ұшыру үшін ғарыш зымыранының жылдамдығы 7900м/с болуы тиіс. Осы жылдамдықты км/сағ –пен көрсетіндер.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№157
Мына екі жылдамдықтың қайсысы: 90км/сағ және 22,5м/с көп екі дененің қайсысының қозғалу жылдамдығы аз: 30м жолды 10 секундта немесе 12м жолды 3 секундта жүрсе?
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Қортынды жаса------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Үй тапсырмасы: 19бет 1-2-ші мысалді көшір және талда; №164
Практикалық жұмыс №3
Жол орын ауыстыру және бірқалыпты түзу сызықты қозғалыстағы дененің координатасы.
Жұмыстың мақсаты: Жол орын ауыстыру және бірқалыпты түзу сызықты қозғалыстағы дененің координатасың анықтау.
Құралдар-жабдықтар: Кестелер, интерактивті тақта, компьютер.
Тапсырма№1
Суретте берілген түзусызықты бірқалыпты қозғалыс кезіндегі уақытқа байланысты дененің координатасының графигі. Осы график бойынша табындар дененің координатасың t=2 сек, 4сек және 5сек.(Microsoft Excel бағдарлама да график сызу)
t (сек) 0 1 2 3 4 5
S(м) 0 20 40 60 80 100
Машинаның спидометры өткен жолды (км)-де көрсетеді. Қандай жағдайда құрал бойынша орын ауыстыруды табуға болады?
Есеп шығару:
Автомобиль 120 км қашықтықты 2 сағатта жүріп өтті. Автомобильдің жылдамдығы неге тең?.Берілген: Формула: Шешімі:
Жолдың берілген сан мәндерін метрмен өрнектеп жаз :Практикалық жұмыс №4
Механикадағы қүштер
Жұмыстың мақсаты: Механикадағы күштерді көрсету және ол күштерге практикалық түрінде сипаттама беру.
Бір дененің екінші денеге әсері …….. деген шамамен сипатталады. Сөйлеу кезіңце «денеге басқа дене ……..» деп айта береміз. Күш суретте бағыты көрсетілген түзу сызық түрінде …….деген әрпімен белгіленеді.
Табиғатта күш әртүрлі болып кездеседі: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………Күштер бір-бірінен ……… және ……….. бойынша ажыратылады.
ТАПСЫРМА
Әсер және қарсы әсер
Бір дене екінші денеге әсер еткенде, екінші дене де біріншіге әсер етеді.
Екі дене бір-біріне қарама-карсы бағытталған күшпен өзара әсерлеседі.
Коньки теуіп жүрген Ажар мен Әнуар мүз айдынында кездесіп, соктығысып калды.Осы кезде байқалатын кұбылысты сипатта.-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Әмір кайыктан ырғып жағаға шыкты. Осы кезде кандай кұбылыс байқалады? Не себепті кайық жағадан алыстады? ..................................................................................................................................................................................................................................................................
Күнді айнала козғалған Жер және баска планеталар Күнге тартылады…….(ия, жоқ)
Жерден тік жоғары лақгырылған тас біраз биіктікке көтеріледі де, жерге қүлап түседі………
Жер бетіне горизонталь лактырылған доп көлбей қозғалып, жерге түседі…..
Жерден тік үшырылған жасанды серік түзу сызық бойымен тік ұшпайды, ол Жерді айнала қозғалады……….
Осы денелердін бәріне күш әсер етеді. Ол күш…………………………………………………………….деп аталады.
Екі тіреуштің үстіне горизонталь етіп салынған тактай кескінделген. Егер оның ортасына кір тасын қойсак, ол ....................... әсерінен тактаймен бірге азды-көпті төмен карай қозғалады. Тақтай майысады — .............. Деформация кезінде дене ............... езгереді.
Дененін пішінін әртүрлі жолдармен өзгертуге болады. Осыған орай деформация түрлерің атандар: ......................, ...................., ..................., ............, ................... .
Серіппенің ұшына жүк ілінгенде, ол созылады. Жүкті алсак., серіппенің пішіні өзгере ме? Осыған кандай күш әсер етеді?.......................................................................................................................................................................................................................................Дене деформацияланғанда ………..күш пайда болады. Ол денені алғашкы пішініне келтіруге тырысады.
Серпімділік күшінін пайда болу себебі - ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….озгеруінде.
ДЕНЕЛЕРДІҢ ТЕПЕ-ТЕНДІК ШАРТТАРЫ
Ауырлық күші ауаның кедергі күшімен теңгерілмесе, яғни одан көп болса, онда дененін ......................... артады.
Егер денеге шамасы бойынша тең, бірак карама-қарсы багытталган күштер әсер етсе, онда дене .................... болады немесе ................. және ................ козғалады.
КҮШТІ ӨЛШЕУ
Күшті елшейтін күрал .......... деп аталады. ..................қүрылысы серпімділік күшіне негізделген.
Динамометрмен күшті өлшеу
1. Динамометрмен өзің мектепке әкелетін оку қүралдарыңа және кітаптарыңа әсер ететін ауырлық күшін өлше.
2. Осы кезде динамометр серіппесінде пайда болатын серпімділік күші неге тен? Әр жағдай үшін аныкта.
3. Партада жаткан резенкені 2 см-ге ұзарту үшін кандай күшпен әсер ететінінді анықга.
ҮЙКЕЛІС
Бір дене екінші дененің бетімен козғалғанда ………….. күші пайда болады. Тыныштыкта түрған денені орнынан қозғағанда да ……….. күші туады. Үйкелістің пайда болу себептері:
- түйіскен беттердің кедір-бүдыр болуы;
- беттескен денелердің молекулаларының өзара тартылуынаң
Денелердің беттері дұрыс өңделмесе, онда үйкелісті …………… жағдай туғызады. Егер денелер беттері тегістеліп өнделсе, онда үйкеліс түйіскен бет-тердің ……………………………өзара тартылуынан туады.
Үйкелістің пайдалы да, зиянды да болуы мүмкін. Зиянды үйкелісті кеміту үшін ……………………………… әдістері пайдаланылады.
Машина доңгалагын неге кедір-будыр етіп жасайды?.................................…………………………………………………………………………………………………..
— неліктен турлі машиналар (автомобиль, токарь станогі, электрлік двигатель, вагон осьтері) шарикті подшипниктермен жабдықталған ?…………………………………………………………………………………………………..
— неге бір жолдың үстінде кейбір автомашшшлар батып калмайды, ал кейбіреулері батады?.........................................................................................
…………………………………………………………………………………………………
- неге әртурлі машиналарда доңғалақ сандары әртурлі?................................…………………………………………………………………………………………………..
Лабораториялык, тәжірибе
Үйкелісті бақылау
1. Динамометрмен білеудін парта бетімен үйкелу күшін өлше. Ол үшін динамометрді жайлап тарт………………………………………………………
……………………………………………………………………………………….
2. Білеудің массасын арттырып, тәжірибені қайтала. Ол үшін білеудің үстіне бір жүк кой.................................................................................................................
.................................................................................................................................
3. Білеудің үстіне екі жүк қойып, тәжірибені қайтала.......................................
...............................................................................................................................
4. Үйкеліс күші дененің массасына қалай байланысты?.............................................................................................................................................................
Қорытынды жаса.....................................................................................................
...................................................................................................................................
Дененің массасы негүрлым коп болса, согүрлым осы дененін козгалысы кезіндегі үйкеліс күші ........... болады.
5. Соңғы тәжірибені білеудің картон бетімен сүйретіп кайтала. Үйкеліс күші езгерді ме? Қорытынды жаса:
Үйкеліс күші дене бетінің өнделу дәрежесіне байланысты (немесе байланыссыз).........................................................................................................................................................................................................................................
Практикалық жұмыс №5
Сапалық және мәтінді есептер шығару
Сабақтың мақсаты: сапалық және мәтінді есеп шығаруға үйрету.
А тобының есептері мен жаттығулары:
Бақылау мен эксперименттің қандай айырмашылығы бар?
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Физикалық денелерге мысалдар келтіріңдер.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Физикалық заттарға мысал келтіріңдер.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Физикалық құбылыстарға мысалдар келтіріңдер.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ұзындығы 1,2 м, ал ені 8 см және қалыңдығы 50 мм тікбұрышты білеушенің көлемін анықтаңдар.
Берілген: а=1,2м
в=8см=0,8м
с=50мм=50*10-3=5*10-2м
V-? Мына сандарды стандарт түрінде жазыңдар: 4800; 296200000; 0,525; 0,0000000016.
4800=...........; 296200000=...................... ; 0,525=.................; 0,0000000016=.................
Өрнектердің мәнін табыңдар: .
=............; =...................; =....................; =..............; =......................; =..................
Бір жыл 31556925,9747 с болса үш орынды санға даейінгі дәлдікпен стандарт түрінде жазыңдар. ...................................................................................................
Б тобының есептері:
Бір парсек қанша километрге тең?.................................................................................Бір жарық жылы қанша километрге тең?.........................................................................Бактериялардың бір түрінің ұзындығы 0,5 мкм-ге тең. Қатар орналастырғанда 1 см ұзындыққа осындай бактериялардың қаншасы сыяр еді? Жауабын стандар түрінде жазыңдар.
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................***Тығыздық кестесің пайдаланып, физикалық денелердің массасың анықтаңдар: а) көлемі 20см3 шоиын бөлшектің; ә) көлемі 10см3 қалайы ойыншықтың.
Практикалық жұмыс №6
Сапалық және мәтінді есептер шығару
Сабақтың мақсаты: сапалық және мәтінді есеп шығаруға үйрету.
Есеп№257
Жаңғақты жұмсақ денеге соғып жару қиын, ал қатты денеге соқса оңай жарылатыны неліктен?
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№279
Шөмелеуші преспен жиналған шөп теңінің массасы 40кг және өлшемі 90▪40▪55(см). Осы престелген шөптің тығыздығын табындар.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№280
Ауызсу құйылған шелек пен теңіз суын құйған дәл сондай шелектің массасы бірдей ме?
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№369
Массасы 30 кг шойын кесектің ауырлық күшін табындар?
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№357 Суретте қозғалыстағы дене жылдамдығының графигі берілген. Денеге а) 0-2сек; ә) 2-5сек; б) 5-7 сек аралығында әрекет еткен күштер туралы не айтуға болады?
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Практикалық жұмыс №7
Сапалық және мәтінді есептер шығару
«Қысым»
Сабақтың мақсаты: сапалық және мәтінді есеп шығаруға үйрету.
Есеп№432
Массасы 6000 кг жер тегістегіш машина тіреуінің ауданы 2000см2. Оның топыраққа түсіретін қысымы қандай?
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№ 480
Массасы 480 кг гранит плита ұзындығы 1,2 м, ені 0,8 м тірек үстінде жатыр. Гранит плитаның тығыздығы 2600 кг/м3. Плитаның топырыққа түсіретін қысымын анықтаңдар.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№ 481
Гидравликалық престің кіші поршенінің ауданы 20 см2. Оған әсер ететін күш 400 Н. Үлкен поршеньнің ауданы 300 см2. Үлкен поршеньге қандай күш әсер етеді?
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№482
Керосин бак түбіне 1600 Па қысым түсіреді. Бактағы керосиннің биіктігі қандай?. Керосиннің тығыздығы 800 кг/м3.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Практикалық жұмыс №8
Сапалық және мәтінді есептер шығару
Сабақтың мақсаты: сапалық және мәтінді есеп шығаруға үйрету.
Тәжірибе
Тәжірибені түсіндір:
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№581
Көлемі 10дм3 гранит тас өзен түбінде жатыр. Оны суда, ауда көтеру үшін қандай күш жұмсау керек?
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№595
Егер әр бөрененің орташа көлемі 0,8м3, ал тығыздығы 650кг/м3 болса, 25 қарағай бөренеден байланыстырылған сал қандай салмақтағы жүкті суда ұстап тұра алады?
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№448
Мұз 60кПа қысымды көтереді. Массасы 5,4т, шынжыр табанының жалпы ауданы 1,5м2трактор осы мұздан өте ала ма?
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------