?зін — ?зі тану ?дептілік — т?рбие бастауы ересек тобына арнал?ан
Әдептілік - әдемілік
Қазақ халқында өзінен үлкенмен, Сондай –ақ жасы кіші болса да сыйлы адаммен “Сіз” деп сөйлесу игі әдетке айналған. Бұл сыпайылықты, адамға деген сыйластықты, құрметті білдіреді. Ал “біз” деген ұғым көпшілдікті білдіреді. “Жалғыз ағаш орман болмас” деген халық мақалы бар. Сол сияқты жалғыз адам бір өзі адами қасиеттерін көрсете алмайды, оның адамдығы адамдармен бірге көрінеді.
Әдептілік ережелері. Әдепті болу. Әдеп - қалыптасақан ұлттық мәдениеттің белгісі. Игі әдеттен әдет-ғұрып қалыптасып, одан әдеп пайда болады. «Әдеппен сөйлеп әдеттен» деп,халық сөйлеу мәдениетін талап етеді. «Көп созбайын,әдептен озбайын» деп Абай дана көп сөйлеудің өзі әдепсіздік екенін ашық айтады. Әдепті болу,яғни мәдениетті болу әрбір тұлғаның ұлттық борышы. Ізетті болу. Адамзат баласымен тек сыйласымдылық әдеппен қатынас жасай білу. Үлкенге құрмет көсету, кішіге ізет білдіру. «Адам да құдірет де, Әманда құрметте» қағидасын ұстау. Әрқашанда әдептілік іс-әрекетпен,әдеп сақтаумен көпшіліктің көңілінен шығу. Ізеттілік – мәдени әрекеттің көркем көрінісі.
Мейірімді болу. Адам баласына, табиғатқа мейір-шапағат көрсету. Адам баласының жақсылық жақтарын көріп, бағалай білу. Жақсы адамдардың жанашырлық іс-әрекеттері. Ата-ананың балаға деген мейірім-шапағаты. Ата-ананың мейірім-шапағаты әдептің шыңы, жүрек сезімнің шындығы. Салауатты болу. Сабырлы, салтанатты тұлғаның өмір қиындықтарын жеңе біліп, саналы әрекетжасауының көрінісі. Артық сөзден, ішімдіктен, темекі тартудан, құмар ойындардан аулақ болу әрекетінің көркем көріністері. Жан тазалығы мен тән тазалығын сақтай білудің нәтижелік белгісі.
Білікті болу. Ғылыми, мәдени, әдеби құндылықтарды жан-жақты жақсы біліп, оны әдеппен іс-әрекетке пайдалана білу қабілеті. Білгенін басқаларға үйрете білудің көрінісі. Көп оқып, көп үйренудің тұлғалық нәтижесі. Қамқоршы болу. Адамға, табиғатқа, жан-жануарларға жақсылық жасап,оларды қорғап,көмек көрсетудің әдепті көрінісі. Әрбір әдепті адам қамқорлық сезімін қалыптастыра білуге міндетті.
Сабырлы болу. Әрқашанда шыдамдылықты, байсалдылықты, төзімділікті, ақылдылықты сақтай білу үлгісі. «Сабыр түбі сары алтын» деп, қазақ халқы ұрпағын сабырлы болуға тәрбиелейді. «Асығыс түбі-өкініш, ойланып алмақ-сабыр сол» дейді Абай дана. Сабырлы болу-әдептіліктің көркем көрінісі. Жауапты болу. Әдептіліктің аса зор қажетті түрі. Әрбір адамның өзіне, өз әрекетіне, борышына, міндетіне, парызына жауапкершілікпен қарауы-адамдықтың, әдептіліктің белгісі. Отбасына, тәрбиеге, еңбекке, білімге, кәсіпке, денсаулыққа, өмірге жауапкершілікпен қарау-адамзаттық парыз.
Еңбекқор Адал ТалаптыҚайырымды Ақылды Терең ойлы
Әдепсіз балаБілімсізЕріншекАрсызҰятсызӨтірікшіРақымсыз
Үлкенге- ізет, Кішіден- құрмет
Абайдың қара сөзі:Ыстық қайрат – бұл еңбек, егерде кім көп еңбек етсе, соның қайраты мол. Ал ақылың нұрлы болсын дегені - біздің ақылымыздың нұрынан басқалар шуақ алу керек. Ал “жылы жүрек” дегеніміз – бұл қайырымдылық, біз осы қасиеттерді бойымызға сіңіре білсек,ЖАҚСЫ АДАМ боламыз. "Адам болам десеңіз..."