Байырлал ««Ужуглелим», байырлыг!»

Байырлал ««Ужуглелим», байырлыг!»
Сорулгалары: 1) Ужуглел-биле байырлажыр, торээн чугаа, тыва дыл номнары- биле
таныжар, кайы-хире ооренип кыштаанын хынаар.
2)Чугаа- домаан сайзырадыр, кичээнгейин сайзырадыр.
3)Эки ооредилге, эртем- билигже сундугарын кижизидер.
Дерилгези: чуруктар, улегер домактар, карточкалар, номнар, плакаттар.
Байырлалдын чорудуу.
I.Организастыг кезээ.
II.Эге кезээ. Ыры «Первоклашка».
1.Башкынын киирилде созу:
-Эргим, уруглар! Чоокта чаа-ла силернин хой кезиинер номчуп, бижип билбес турган силер. Ам бир чылдын эрткени бо. Шупту номчуп, бижип ооренип алган силер. Ынчангаш богун бисте байырлал «Ужуглелим, байырлыг!» (Шупту номчуур)
– Силерни чуу деп ном номчуп ооредип каан? (Ужуглел)
– Шын-дыр. Ужуглел дугайында шулуктеп берээлинер.
2. Шупту шулуктээр:
А, Б, В, Д, Е-ниАдап номчуп оореткенУжуглелим деп номувусУнелиг-ле эдивис. (Ужуглел унуп кээр)
УжуглелАныяк чаш оннуктерим,
Амыр-менди бараалгаттымУделгенер эгелезинУуленер будер болзун.
– Ужуглел силерни ооредип каан. Богун бис эргим Ужуглеливис-биле байырлажып, оон бугу-ле билип алган, ооренген билиглеривисти шылгап корээлинер, уруглар. Ужуглел-биле кады чоруптаалынар. Шылгалда бурузун ортээлдерге барып эртер бис. Автобуска олурупкаш бирги ортээлче чоруптувус.
3. Шылгалдар эртер.
1-ги ортээл «Ажык уннер»
– Кызыл тогерик кандыг унну коргузуп турарыл?
– Кандыг унну ажык ун дээрил?
– Ажык уннерни аданар?
– Ажык унер кандыг болурул?
– Ажык ун слог тургузар бе?
– Эр-хей! Бирги ортээлди эрттивис. Улаштыр чоруптаалынар.
2-ги ортээл: «Кажар ужуктер»
– Кайда келдивис номчуур. Кандыг кажан ужуктер билир силер?
– Оларны чуге кажар дээрил?
– Кажар ужуктер кирген состерден аданар!
– Аяк, елка деп состерде каш ун, ужук барыл?
– Бо ортээлди кончуг шын болгаш дурген эртинер. Эр-хейлер! Улаштыр чоруп ораалынар.
3-ку ортээл «Ажык эвес уннер»
– Оон ону кандыг дыр? (Кок)
– Кандыг унну ажык эвес ун дээрил?
– Ажык эвес ун кандыг болурул?
– Ажык эвес уннун ужуктерин аданар.
– Эр-хейлер!
III. Физминутка:
4-ку ортээл «Коргузуг»
– Алфавит хааннын оргээзинде чоокшулап келдивис. Бо чараш оргээже кирерде даалгалар кууседир бис, уруглар. ДыннанарБашкы: - Бо чул? (Бо домак)
– Номчуптар.
– Бо домак чулерден тургустунганыл?
– Каш сос барыл?
– Состер чулерден тургустунганыл?
– А слогтар?
– Уннерни бижикке чулер-биле коргузер бис?
– Тыва алфавитте каш ужук барыл?
– Ам силерден тывызыктар тыптырар бис тывынар?
Ужуглел: Й Ийи чагы аразында
Ийленген оол ырлап орда
Имир дужуп чартык ай-дааИйнин кырын дуглай апканЧуге домей ужук-тур че
Чуу деп бодаар силер, оолдар?
А Авый шавый тургускан
Анаа эвес ийи чагыОртузунда курлугОл чуу деп ужугул?
Б Борбак харныг хирезиндеБоду кадыыр ышкаш баштыгКандыг ужук ындыг ийик?
Харыылаптар кижи бар бе?
Ф Ийи холун быктын орта
Дугаландыр салып корЧуу деп ужук болду?
Ь Тыва соске биживес
Дыка элдеп демдек бар
Орус дылдан алган соске
Ону бижиир болгай бис
Г Эгиннепкен ужуун кор даанЭэтпекбаштыг кадыыр ышкашОолакчыгаш оон билеОранчок хой сиген кескен
Ону кандыг ужук дээр бис
О Тии-даа чок,
Узук-даа чок,
Тикке домейУжук кайзыл?
Ш Дыргакка ол дыка домей
Дын уш диштигИ Ийи чагы аразындаИйлендир бир чагы салганИне деп соске бижиирЧуу деп ужугул?
Е Огородка чалга
Оон ажыын кордувусДырбааш болуп чалга
Дыка-ла ур ажылдаарН Ийи чагы аразында
Шойбек демир быжыглап каанШолээн хостуг уемде кээп,
Илдик чокка туттунар мен.
– Уруглар оргээнин эжии ажыттынды-ла, кирээлинер че.
5-ки ортээл «Оюннар»
Киирилде сос: – Силе рам санап, бижип номчуп ооренип алган силер, кижи чугле
анаа доктаавас, угаанын сайзырадып, тывынгыр чоруур ужурлуг.
Ынчангаш мен силернин сагынгыр тывынгырынарны хынаары-биле
оюннар ойнадыр мен.
I. Оюн «Кым миллионер болуксап тур».
– Бо оюнну удуртур турар кижи кым ийик?
– Оюнну эгелээр-дир бис, кижи бурузунде саазыннар бар, шын харыыны
тогериктээр силер.
а) Ашак бир хун аргадан А. Винни Пух
Аалынга ыяштап аар дээш В. Буратино
Алдан достуг тожектен С. Карабас
Адыр ыяш кезип алгаш Д. Пятачок
Аалынга эккээргеАажок чараш оол апарган
Кым деп тоолдун маадырыл? (Буратино)
б) Каржы кадай авазыХары толдер угбалары
Каш катап айбылапХынап келир, эттээрлерХулге, хирге борашса-дааБичии уруг бир-ле катапПринцке таварышкан
Кайы тоолдун маадырыл? (Золушка)
А. Мальвина С. Золушка
В. Дюймовочка Д. Белоснежка
в) Бичии оол оскус арткашБилиг чедип ооренгешКаржы хааны тиилээшКарачал чонну амыратканЧуу деп тоол-дур тывынарам. (Уш чуул эртемниг оол)
А. Оскус-оол С. Алдын кушкашВ. Дон-Хоожук Д. Уш чуул эртемниг оолII. Оюн «Поле чудес», «Хуулгаазынныг шол»
– Бо оюнну удуртуп турар кижинин ады кым ийик?
– Эр-хейлер! Оюнну эгелээр бис.
1. Баштай бистер бичии чаштар
Манаа келгеш ооренген бис
Башкы бисти уткуп алгаш
Парталарга олуртупканУругларны уткуп алганУлуг бажын чуу деп чер-дир? (Школа)
(5 ужуктен тургустунган)
2. Школага келген чаштынБир-ле дугаар туткаш, ашканУлуг номнун арнын шуптуУлуг-биче, чаштар, ада-иеУгаадып номчуп ооренген бис
Номувустун ады чуу дур?
Саат чокка бижиптинер. (Ужуглел)
(7 ужуктен тургустунган)
3. Чечектернин халбыннарынСеглеш кылдыр хона каапкашХээлиг шокар торгу тонунХере-даа бээр, кыза-даа бээрЫыт-даажы, кеми-даа чокЫндыг чуу дур, уруглар, чээ?
(7 ужуктен тургустунган)
III. Туннел– Кайы команда тиилээн эвес ойннарда– Эр-хейлер!
– Ортээлдерни эки дурген эрттивис. Шупту чуулдерни эки билип алган-дыр силер. Оюннарга эки киришкеш тиилээннер…
– Манаа ынак номувус биле байырлажып алыылынар.
Ыры «Ужуглелим»
Ужуглел: Аныяк чаш оннуктерим,
Чарлыр шагым келген болгаш,
Чаптанчыглар силерлерге
Чаагай ууле кузеп тур мен.
Шупту: Чолуу чогаан, чоруу буткенУжуглел сээ четтирдивис!
Ужуглел: Ажыл херээ солунАм-даа хойну айтырУран-чечен номчулганыУткуп аарын дилеп тур мен
Шупту: Экии эргим Торээн чугааЭртип моорлап корунеремТорээн чугаа: Чалааны дээш четтирдим
Чааскаан эвес, эштиг келдим.
Эжим ады чогум кым-дыр,
Эки номчуп, корунерем!
Шупту: Тыва дыл!
Тыва дыл: Экии, уруглар! Мен тыва дыл ному дыр мен. Силерни шын болгаш чараш
бижип ооредир мен.
Торээн чугаа: Бис найыралдыг кады чурттар бис. Силерге номнун езулуг оннуктери болурунга дузалаар мен. Номну эки эдилээринин дугайында дыннанар.
Шулук «Номну канчаар эдилээрил!»
Денге: Холдан номну черле салбайнКончуг эки номчунар-ла
Уран-чечен шулуктерни
Улай-улай доктаадынар!
Чараш, солун ырыларданЧангыландыр бадырыныр!
Шулук «Ужуглелим, байырлыг!»
1-ги оореникчи:
Эн-не баштай холга тутканЭргим номум «ужуглелим!»
Эртем билиг оруунче баар
Эзерлиг ак аъдым ол-дур.
2-ги оореникчи:
Биче чаштан бистерниБижип номчуп оореткен
Ууле-херээн будурген
Ужуглелим байырлыг!