выступление на тему:Татар теле ??м ?д?бияты д?ресл?ренд? я?а технологиял?р куллану.
Татар теле k‰м ‰д‰бияты д‰ресл‰ренд‰ яSа
технологиял‰р куллану
Латипова Р‰мзил‰ Рухулбаян кызы, Б™ре ш‰k‰ре 1нче санлы м‰кт‰п.
Заман тал‰пл‰ре б_генге к™нд‰ татар телен укыту процессында зур _зг‰реш сорый. БезнеS алдыбызда бик т‰ Gаваплы k‰м ‰k‰миятле бурыч тора. Беренчед‰н, телебезне саклап калу бурычы булса, икенчед‰н, рус телле балаларда телне ™йр‰н_г‰ кызыксынуны бетерм‰_, киресенч‰, бу кызыксынуны _стер_ бурычы. Бу татар теле укытучыларыннан зур k™н‰ри осталык, т_землелек k‰м заман тал‰п итк‰нч‰, югары технологиял‰рд‰н, м‰гъл_мати чаралардан х‰б‰рдар булуын тал‰п ит‰. Б_генге к™н укытучыдан иGади эшли бел_не тал‰п ит‰. Б_ген укытучы, иGади ш‰хес буларак, к_п укырга, ‰д‰бият k‰м с‰нгать ™лк‰сенд‰ге яSалыклар бел‰н таныш булырга гына т_гел, ‰ яSа педагогик технологиял‰рнеS иS н‰тиG‰лесен сайлап алып, _зл‰штереп эшли белерг‰ д‰ тиеш. Заманча технологиял‰р файдаланып белем бир_ т_б‰нд‰ге м™kим бурычларны _т‰рг‰ ярд‰м ит‰: укучыда телг‰ кызыксыну уята; аныS танып бел_ активлыгын _стер‰; укучыларныS иGади м™мкинлекл‰рен камилл‰штер‰; белемн‰рне тир‰н‰йт‰.
^земнеS укыту эшч‰нлегемд‰ укучылар эшч‰нлеген активлаштыру k‰м интенсивлаштыруга нигезл‰нг‰н т™рле педагогик технологиял‰р элементларын кулланып эшлим:ш‰хесне _стер_г‰ юн‰лтелг‰н, проблемалы укыту, уен, коммуникатив, компьютер технологиял‰ре шундый технологиял‰рд‰н.
Татар телен ™йр‰т_ процессында, уеннардан файдалану укучыны белем алуга, укуга кызыксынуын уята. М‰с‰л‰н, мин рольле уеннарга ™стенлек бир‰м. Т‰къдим ителг‰н ситуацияне к_заллап, укучылар рольле уеннарда тел‰п катнашалар. Рольле уен катнашучылар k‰м тыSлаучылар ™чен д‰ бер _к д‰р‰G‰д‰ файдалы. Балаларда с™йл‰ш_д‰ катнашу, нидер сорау яки ‰Sг‰м‰д‰шен‰ Gавап бир_ ихтыяGы туа. Уенны оештырганда бернич‰ шарт ист‰ тотып эшл‰н‰: укучыларныS с™йл‰м эшч‰нлеге т™рле д‰р‰G‰д‰ булуын ист‰ тотып, рольл‰рне д™рес б_леп бир_; укучыларга яхшы таныш булган ситуациял‰рне ген‰ файдалану; телд‰н актив аралашу мохите булдыру.М‰с‰л‰н, башлангыч сыйныфларда “ М‰кт‰пт‰”, “ Ашамлыклар кибетен䉔,” Кием кибетен䉔, “ Ашхан‰д‰” кебек уеннарны яратып уйныйлар. 8-11 нче сыйныфларда язучы-шагыйрьл‰рнеS иGатына йомгаклау итеп викторина, “Йолдыз с‰гате”, “Н‰рс‰? Кайда? Кайчан?” уеннарын _тк‰р_ бик отышлы. Бу чарада язучыныS биографиясе кабатлана, ‰с‰рл‰ре с‰хн‰л‰штерел‰, укучыларныS ижади м™мкинлекл‰ре ачыла.
“Очты-очты”, “К_рс‰т ‰ле, _ск‰нем”, “€йе-юк дим‰ск‰, ак-карага тим‰сꉔ, “Й™зек салыш”, “Ал кир‰к, г™л кир‰к, “Буяу сатышлы”, “Fил‰к Gыям, как коям”Бас, кызым €пи, “Ч‰п- ч‰п, ч‰п‰к‰й”, “АюныS ™е зур”кебек жырлы-биюле уеннарны башлангыч сыйныф укучылары бик яратып тел‰п уйный.
Д‰ресл‰рд‰ уен алымнарын куллану укучыларда татар телен ™йр‰н_г‰ кызыксыну уятырга, яSа белем k‰м к_некм‰л‰р формалаштыруны н‰тиG‰лер‰к ит‰рг‰, k‰р укучыга индивидуаль якын килерг‰, иGади с‰л‰тл‰рен _стерерг‰ ярд‰м ит‰. Ул укучыларныS белем д‰р‰ж‰сен к_т‰реп кен‰ калмый, телебезг‰ тир‰н м‰х‰бб‰т т‰ т‰рбияли.
Заман тал‰бе буенча, укучыларныS компьютер технологиял‰рен‰ булган кызыксынуларын ист‰ тотып, татар теле k‰м ‰д‰бияты д‰ресл‰ренд‰ компьютер технологиял‰рен куллану бик отышлы дип саныйм мин. Татар теле k‰м ‰д‰бияты д‰ресл‰ренд‰ информацион технологиял‰рне куллануныS ™стенлекле яклары к_п: д‰рес материалы югары к_рс‰тм‰ле д‰р‰G‰д‰ була, укучыныS ш‰хси сыйфатын ачыкларга м™мкинлек бар, т™рле д‰ресл‰рнеS _зара б‰йл‰нешен булдыру, д‰рес укыту формаларын k‰м ысулларын т™рл‰ндер_ д‰рес эчт‰леген баерак k‰м кызыграк ит‰. Болар барысы да компьютер технологиял‰рен кулланганда укытучы ™чен алыштыргысыз ярд‰м ит_че сыйфатлар. Бу инде, kичшиксез татар теле k‰м ‰д‰биятыныS эчт‰леген безнеS ‰йл‰н‰-тир‰безд‰ге чынбарлыкка б‰йл‰рг‰, шул мохитта ш‰хеснеS _зенеS урынын билгел‰рг‰ ярд‰м ит‰. Тик компьютерны урынлы k‰м д™рес файдалана белерг‰ кир‰к. Д‰рес буена компьютер яки интерактив такта куллану бик _к д™рес булмый. j‰р н‰рс‰не чама белеп, компьютерныS д‰реск‰ куйган максатка иреш_д‰ эшне ничек GиSел‰йт_ен ачыклап куллану кир‰к. Татар теле k‰м ‰д‰бияты д‰ресл‰ренд‰ компьютерны куллану т_б‰нд‰ге эш т™рл‰рен _з эчен‰ ала: яSа материал аSлатканда, компьютер ярд‰менд‰ к_п м‰гъл_м‰т бирерг‰, т™рле фото, портретлар, видео-роликлар, язучыларныS биографиял‰рен‰ кагылышлы видеоматериалларны к_рс‰т_, с‰нгатьле уку к_некм‰л‰ре булдыру, ‰д‰би ‰с‰рл‰р буенча т™шерелг‰н спетакль – кинофильмнардан ™зекл‰р, мултьфильмнар к_рс‰т_, презентациял‰р ‰зерл‰_.
Компьютер технологиял‰ренн‰н уSышлы файдалану, тел k‰м ‰д‰бият ф‰нен‰ иGади якын килеп эшл‰_ зур н‰тиG‰л‰рг‰ ирешерг‰ ярд‰м ит‰. Укучыларда ана телебезг‰ карата м‰х‰бб‰т т‰рбияли, аныS байлыгын, матурлыгын ачып бир‰, аны k‰рьяклап _стер‰, ш‰хес итеп т‰рбияли. Укытучы укучыга тормышта _з урынын табарга ярд‰м ит_че т™п ышанычы булып кала.
15