План открытого урока по истории и традициям гагаузского народа Gagauziyan?n kuuleri — temiz, ac?k gulleri

Kongazçik gimnaziyası
Data : 29.11. 2013 yıl. Üüredici : İularji Alexandra Afanasyevna Predmet : Gagauzların istoriyası , kulturası hem adetleri . Uroon teması : «Gagauziyanın küüleri – temiz, açık gülleri». Uuron tipı : urok –aaraştırmak . Avadannıklar : kiyat sergisi , gazeta sergisi , multimediya prezentaţiyaları , halk türküleri ,evelki gagauzların içer avadannıkları , gagauz halk rubaları , notalamak yaprakları .
Speţifika kompetenţiyaları :
Bilmäk kendi Vatanının ,tarafının , küülerin istoriyasını hem adetlerini .
Bilmäk , nezaman hem neçin peydalandı Gagauziya , ne verdi , ne verer o burada yaşayan halklara .
Bilmäk dedelerin eski kulturasını hem adetlerini , koorumak hem ilerletmäk onnarı .
Kabletmäk informaţiya kendi tarafınçin ,kendi küüyün hem başka küüleri için .
Terbiyetmäk miilet kulturasını temelindä .
Ětaplar Subkompetenţiyalar İş çeşitleri Didaktik kolaylıkları Kantarlamak
I . Üürenicilerin dikatını çek - mäk uroon çeketmesindä .
II .Tema.
Neetlär.
III. Herbir grupanın prezentaţiyası.
Küülerin adları hem onnarın maanası .
IV. Diagrama
Vena.
V. Küülerdän
haberlär.
V.
Baalantı lıteraturaylan.
VI. Eski adetlär. «Evelki ay –ledä»
VII. Laflık zenginnemesi .
VIII. İtoglar.
1.Bilmäk nezaman geldi gagauzlar Bucaan kırlarına hem nicä onnar erleşti bu erlerdä .Aktiv seslemeyi uygun yapmak ,informaţiyanın kabul edilmesindä meraklandını göstermäk .
2.Tanışmak uroon tema –sınnan , neetlärlän
3.Bilmäk küüyün kuruluşunu hem adın maanasını .
Becermäk düzmää diagrama Vena , bulmak obyektların baalanmak tarafını hem neylän başkalanêêrlar .
4. Kabletmäk informaţiya küülerin büünkü gündä yaşamak için .
5.Bilmäk folklor yartamalarını ,angıla –
rında razgeler küülerin eski adları
6.Bilmäk gagauzların eski adetlerini hem kulturasını , onnarın yaşamasını hem duru – munu ,
Üürenmäk eni lafları , onnarın maanasını.
Becermäk serbest vermää
nota kendi işinä , dostların hem üüredicinin işinä .
.
- İkiüz yıldan zeedä gagauzlar gelmiş Bucaan bozkırlaarına , neredä büüyärmiş türlü gür ,dolaşık otlar hem gümelär : tikennär, yaban güülär , salkımnar, çorlannar, pıtıraklar ,güvennär . Bu otların içindä kaçınarmış türlü yaban kuşları hem hayvannarı , uluyarmış yabanılar. Zor çekmiş gagauzlar , işliincesinä bu çetin tolokaları , zerä sat hayvancılıklan zormuş yaşamaa . Sıra gelmiş kullanmaa çiftçilii , sürmää peklikleri .Üürenärkän eski halk türkülerini , gördük , ani onnar göstererlär hepsi güç yaşamayı eni erdä . Ölä bir halk türküsünü , angısını çalêr bir ihtiar karı taa 90 –cı yıllardaAvdarmadan , şindi biz işideris. Sesirgenelim bu asirlär aşırı gelän seslerä , aşıklansın bizä o vakıtlar , nicä düşä – kalka düzüldü bizim Vatanımız , sevgili Bucaamız. Bucak – o bir köşä , bir sapa er , kenar , ama o bizim ana , sevgili erimiz . Büük dünnä , ama sat bu köşecik bizim , zerä burda bizim köklerimiz , sat bırda toplu yaşêrlar gagauzlar. Geçti yıllar, da bu ulu erlerdä nicä güllär başçada , büüdü gagauz küüleri.
-Uroon teması : ‘ Gagauziyanın küüleri – temiz, açık gülleri’.
Bu uroktan sora biz lääzım bilelim küülerin şindiki hem eski adlarını , onnarın maanalarını ,nesoy dolayda bulunêrlar , onnarın özelliklerini ,bişeylär meraklı göstermää musafirlerä , bu uroktan sora çıkmaa taa zengin ruhlan , eni bilgilärlän hem becermeklärlän
-Biz büün işliiciz grupalarda , herbir grupa gösterecik , neyi hazırladı evdä . Küülär hem onnarın kurulması , adların maanaları ,gazeta konkursu .
-Herbir prezentaţiyanın ardına soruşlar.
Nesoy meraklı işlär işittiniz?
Kim tuttu aklısında küüyün eski yada gagauzça adını ? (Ferapontyevka – Paraponti ,Kotovskoye – Kırlannar ,Kongazçik –Kışla , Çok –Msydan – Kaarlık , Kirsovo – Baş küü , Svetlıy –Yeni Deneviţa , Russkaya Kiseliya- Rus Köseli.)
(Beşgöz – Kopkuy , Kazakliya - Kazayak , Gaydarı – Haydar).
(Etuliya –Tülü küü, Karboliya – Kırbalı).

Teklif etmäk üürenicilerä en önemli haberleri küülerdän açıklamaa urokta.(Nesoy meraklı işlär oldu küülerdä bitkinci aylarda , aftalarda).
-Bu yıl ceviz ayın irmi birindän irmi üçünädän Avdarmada geçti büük yortu , angısı baalıydı dörtüz elli yıla , nicä kuruldu Avdarma koloniyası nogay tatarlarınnan . Pek gözäl hem meraklı geçti bu yortu . Kutlamaa avdarmalıları geldi başkan Formuzal , Moldovanın premyer-ministr usu Yuriy Länka, Türkiyanın viţe-premyerı Bekir Bozdag hem başka memleketlerdän büük boylardan adamnar. Vardı çok musafir bütün Moldovadan , Gagauziyadan: başka memleketlerdän. Başkan Formuzal söledi ,ani Avdarma oldu dil sat Gagauziyanın , ama moldovanın da en düzgün küülerindän . Maasuz bu yortuya küüyün bir kırında , angısının adı Yozakay açıldı Tatar çöşmesi , kalmalı taa nogay tatarlarından . O çöşmedän akêr iki türlü su , bir daldan suuk su ,öbür daldan da lıcêcık su . Küüyun insanı büük sevimleklän hem şenniklän kaarşıladılar bu yortuyu
-2013 yılda tamannanêr seksäninci yıdönümü D. Karaçobana hem Mina Köseyä , iki anılmış adama , angıları dudular Beşalma küüyündä 1933 yılda. İki dost pek illerlettilär hem gagauzların literaturasını hem da kulturasını . Mina Kösä Gagauziya gimnın avtoru . Karaçoban en şanlı avtor gagauz dilin yaratmalarında, kinicu , resimci , Beşalma muzeyin kurucusu . 2013 yıl geçer adanmış bu anılmış gagauzlara
-Noyabrinin sekizindä Svetlıyda geçti yortu , angısı adandı küüyün üzüncü yıldönümünä . Yeni Deneviţa kuruldu 1913 yılda
Türkü «Başküü merası pustiya kaldı».
Teklif etmäk uşaklara , angıları ilerdän hazırlandılar göstermää
eski küülerdä evelki yaşamayı , uşakların oynamasını , folklor yaratmalarını (saymakları , pietleri , adeti «basma aldırması» , yavklu olmak ),
laflar :Din , Rışniţa , Desetina ,Pervaz , Sak
Eski oyunnar :Aşık - beşka, Cızık
Eski adetlär :Basma alması ,Köşä horusu
Teklif etmäk üürenicilerä versinnär kendi bakışını uroon kabul etmesinä : beendim , biraz beendim , beenmedim .
Üürenicinin demekli lafı .
Siiretmäk prezentaţiyeyi ‘Gagauziya çeketmesindä’
Eski türküyü seslemäk.
Üüredicinin lafı .
İş büük grupalarda.
«Duzmäk gül gümesini»(taftada)
«Klaster»
Gazeta sergisi .
Diagrama Vena.
Haberleri açıklamak .
Prezentaţiya .
Demekli okumak .
Rollara görä
oyun .
Slayd –‘Eski gagauz horusu’. (Köşä horusu).
Laf ilerletmesi .
‘Meyvalı fidan’ Seslemäk .
Siiretmäk .
Seslemäk.
Üüredici verer nota grupalara ,
Üürenicilär biri-birini notalêêr.
Notalamak.
Nota duvar gazetalarına.
Notalamak .
Notalamak laflan .
Üüredici verer metin notayı .
Notalamak .
Üüredici meteder uşakları .
Notalamak
yaprakları