Т?рбие са?аты: «Жирен жаман ?деттен, ?йрен жа?сы ?деппен»

ТаKырыбы: «Жирен жаман ‰деттен, _йрен жаKсы ‰деппен»

МаKсаты: ОKушыларды салауатты ™мір салтына т‰рбиелеу, оларды ішімдік, темекі, есірткі сияKты KоCамныS кері кетіретін Kaбылыстары ж™нінде м‰лімет бере отырып, олардан бойын аулаKтату.
€дісі: СaраK-жауап, ‰Sгімелеу, сахналыK к™рініс, анкеталыK сaраKтар.

Барысы:
МaCалім: Jазіргі таSда б_кіл ‰лемді толCандырып отырCан м‰селелердіS бірі – адам денсаулыCы. Адам ™міріне Kауіп т™ндірітін жаCдайларCа соCыс, ашаршылыK, экологиялыK жаCдайлар ж‰не адам аCзасын азCындайтын зиянды ‰рекеттер жатады.
Осы жаCдайлар ішінде бізге т_сінбеушілік тудыратын соSCысы, яCни адам аCзасын азCындайтын зиянды ‰рекеттер.
Бaлар Kандай ‰рекеттер?
Бaлар: шылымKорлыK, ішімдік, нашаKорлыK т.б. Б_гінгі т‰рбие саCатында біз осы зиянды ‰рекеттер туралы ‰Sгіме KозCап, солардан саKтану жолдарын Kарастырамыз.
Сынып оKушылары 3 топKа б™лінеді.
І топ «ШылымKорлыK»
`раны: «Темекіден т_тін сорсаS улайсыS, ™зіSді-™зіS жіпсіз байлап шырмайсыS».
ІІ топ «Ішімдік»
`раны: «Болар бала кісілікке _йір, тозар бала ішімдікке _йір».
ІІІ топ «НашаKорлыK»
`раны «Есірткіге жолама, жетелейді молаCа».
МaCалім: ТоптарCа с™з бермес бaрын, мен жас жеткіншектердіS психологиялыK сауаттылыCына кері ‰сер ететін факторлар туралы айта кетейін.
Олар: 1) ОтбасындаCы Kолайсыз жаCдай.
2) ОтбасыныS материалдыK жаCдайыныS т™мен болуы.
3) Мектептегі п‰ндерден _лгермеу.
4) СабаKтан тыс уаKытта ата-аналар тарапынан баKылаудыS жеткіліксіз болуы.
5) ЗаSды бaзу.
6)Б™где біреудіS Kысым к™рсетуі.
7)Теледидар бойынша к™рсетілетін сапасыз жарнамалар ж‰не фильмдер.
ЕшKандай ата-ана баласыныS т‰рбиесіз, бaзаKы болCанын Kаламайды. Жас жеткіншек шыбыK секілді иілгіш, жел Kайда соKса сол жаKKа Kарай бейімделеді. БіраK жаман ідетке _йрену оSай. Енді осы зиянды ‰рекеттер туралы ‰Sгіме ж_ргізейік.
І – топ «ШылымKорлыK»
1-оKушы: ТемекініS шыCу тарихы – темекі Еуропа мен АзияCа 15 Cасырда келген. АлCашKы кезде темекі тіс ауруына Kарсы Kолданылатын д‰рі ретінде пайдаланылып ж_рген. Ресейде темекі тарту даCдыCа айналып, кеS тек жайCан мезгіл – Петр І патшалыK еткен кез.
2-оKушы: Д_ниеж_зілік «ДенсаулыK саKтау» aйымыныS м‰ліметі бойынша 2007 жылы темекініS зардабынан Kайтыс болатындар саны 10 миллионCа жетеді деген болжам бар. ТемекініS шоCы 300 градусKа жеткенде оны сорCан адамныS аузыныS температурасы 60 градусKа дейін барады. Бaл ауыз, ™Sеш, кеSірдек, тыныс жолдары мен асKазан KабыCыныS н‰зік жасушаларын к_йдіреді.
3-оKушы: Темекіден ауаCа жылына 720 мыS тонна к_кірт KышKылы, 384 мыS тонна аммиак, 180 мыS тонна никотин, 660 мыS тонна темекі майы, 550 мыS тоннадай иісті газ шыCады.
4-оKушы: Ертеде Т_ркияда темекі тартушылардыS KaлаCын, мaрнын кесіп, Kолын шауып тастаCан. Англияда темекі тартатындарды дарCа асKан. Ал Швецияда 2000 жылдан бері жас aрпаK шылым шегуді білмейді.
МaCалім: Jазіргі кезде республикамыздаCы мектеп оKушылары арасында 13-15 жастаCы оKушылардыS 46 пайызы шылым шегеді. Бaл – ™те ™кінішті жаCдай.
Топ м_шелеріне Kойылатын сaраKтар:
1. Не себептен балалар темекі шеге бастайды?
2. Адам к_ніне бір Kорап темекі шегетін болса, оныS ™кпесіне бір жылда Kанша темекі Kоры жиналады?
МaCалім: Jазіргі кезде темекіден арылCандар саны к™бейе т_суде. 31 мамыр – шылымKорлыKпен к_ресудіS халыKаралыK к_ні деп белгіленген.
ІІ - топ «Ішімдік»
1-оKушы: Маск_немдік – алкоголь ішімдіктерін _немі Kолданудан ж‰не шектен тыс _йір болудан KанCа сіSіп кететін дерт. АCзаныS бірKатар Kызметін бaзатын ж‰не тереSдей беретін кесел. Алкоголь ішімдіктеріне KaныCу жолдары:
1. Тaрмыс жаCдайындаCы маск_немдік.
2. Бас жазу синдромы немесе _немі ішкісі келу.
3. Ішкен ішімдік м™лшерін баKылауды жоCалту.
2-оKушы: Алкоголь ішімдіктеріне тым _йір адамныS ™мір aзаKтыCы – халыKтыS орташа ™мір aзаKтыCымен салыстырCанда 15-20 жас кем. БаланыS миыныS дамуыныS 40-60 пайыз артта Kалу себебі ата-аналарыныS маск_немдігі.
3-оKушы: JазаKстанда халыKтыS басым к™пшілігі алкоголь ішімдктерін пайдаланады, оныS ішінде балалар-7 %, жас™спірімдер-37 %, жастар-54,5 %. Бaл балалар мен жас™спірімдердіS ата-аналарыныS біреуі не екеуі де маск_немдікке салынCан жандар екені аныKталCан.
1-оKушы: К‰пір Caрыпты бaзады, шарап шырыKты бaзады.
2-оKушы: €з‰зіл Kоздырады, араK тоздырады.
3-оKушы: Жол жеті т_нде, араK тал т_сте адастырады.
4-оKушы: ІшпесеS-малын торысыS,
ІшсеS-елдіS зорысыS
ОтбасыныS сорысыS.
5-оKушы: Тазда бас бар, шаш жоK
Маск_немде ауыз бар, бас жоK.
6-оKушы: АраK алдымен к_лдіреді,
К_лдіріп отырып б_лдіреді.
МaCалім: Маск_немдікті дер кезінде тоKтатпасаS, айыKпас дертке aшырап ™з ™міріSе балта шабасыS.
ІІІ – топ «НашаKорлыK»
1-оKушы: Есірткі – бaл адамныS к™Sіл-к_йін, сана-сезімін, мінез-KaлKын бaзатын Kауіпті, тыйым салынCан химиялыK зат. Ол адамныS есін алып, KaмарлыK желігіне aшыратады. НашаKор есірткісіз ™мір с_ре алмайтын бейшара халге т_седі.
2-оKушы: ЕсірткініS негізгі т_рлеріне апиын, кокаин, к™кн‰р, марихуана ж‰не т.б. жатады. БарлыCы да адам аCзасы мен психикасына ‰сер етіп заKымдайды.
3-оKушы: БіздіS елімізде ресми т_рде 35 мыSCа жуыK нашаKор наркологиялыK диспансерде тaр, ал тіркелмегендердіS саны одан ‰лдеKайда к™п. Jазірде Алматы Kаласында нашаKорлыKтан емделетін диспансерлік орталыKтар жaмыс істейді.
4-оKушы: 2000 жылы республикамыздыS есірткі бизнесі аумаCында 20 мыSCа жуыK Kылмыс тіркелген. БарлыCы 30 тоннаCа жуыK т_рлі есірткілер т‰ркіленген. 2002 жылдыS 9 айында есірткі айналымына байланысты 14687 Kылмыс тіркелді.
МaCалім: Осы есірткі турасында д‰рігер айтсын немесе заSсыз сатып алынсын мейлі, ессірткі атаулыныS б‰рі – у. Турасын айтKанда, бaл – ™лімге апаратын бірден-бір жол.
К™рініс «У мен дерт».

МaCалім: «Жирен жаман ‰деттен, _йрен жаKсы ‰деппен» деп ата-бабаларымыз айтып кеткендей, атадан KалCан асыл с™здер мен маKал-м‰телдер жарысы.
1. ДенсаулыK – зор байлыK.
2. Ауырып ем іздегенше, ауырмаудыS жолын ізде.
3. ШыныKсаS – шымыр боласыS.
4. Ауруын жасырCан ™леді.
5. АраK – атаSныS асы емес.
6. Дені саудыS – жаны сау.
7. ІшіS ауырса, аузыSды тый.
8. ЕмніS алды – еSбек.
9. ЖарлыныS байлыCы – денініS саулыCы.
10. Темекі – жау.
МaCалім: Енді осы зиянды ‰рекеттер туралы мына анкета сaраKтарына жауап беріSдер.



Анкета
1.Зиянды ‰деттердіS адам денсаулыCына зиянды екенін білесіз бе?
А) ия
‰) жоK
б) к_м‰нім бар
2.Сіз зиянды ‰деттерге бейімсіз бе?
А) жоK
‰) к™Sілсіз болCанда
б) ия
3.ШылмныS, ішімдіктіS, есірткініS денсаулыKKа зиян екенін білесіз бе?
А) ия
‰) к™п ‰сері жоK деп ойлаймын
б) білмеймін
4.Бaл заттарды сатуCа тыйым салу жастардыS KызыCушылыCын азайтады дегенге сенесіз бе?
А) ия
‰) жоK
б) ішінара
5.Зиянды ‰деттер туралы маCлaматтарды Kайдан аласыз?
А) АKпарат Kaралдарынан
‰) жолдастарымнан
б) ата-анамнан

Jорытынды
МaCалім: Ата-бабаларымыз кейінгі aрпаKKа ру-руCа б™лініп, атыссын, шабыс-
сын демеген. Олай болса, балалар, бойCа желік бітіріп тек жамандыKKа бас-
тайтын ащы судан арылайыK! ІшімдіктіS, темекініS, есірткініS зардаптарынан болатын ™згерістердіS ішіндегі еS елеулілері – адамныS аKыл-ойы мен санамыздыS бaзылуынан саKтанайыK, жас aрпаK!








1



15