Урок по биологии на тему Пищеварение
Шымкент қаласы Лермонтов атындағы №17 жалпы орта мектебінің оқу жұмысы жөніндегі директордың орынбасары және биология пәні мұғалімі Сапарбекова Талша Мусакуловна
САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ:АСҚОРЫТУ ЖҮЙЕСІАСҚОРЫТУ МҮШЕСІ
Ас қорыту жүйесі
Ас қорыту жүйесіАс қорыту жүйесі - қабылдау, өндеу,қорыту, сіңіру және қалдығын сыртқы ортаға шығару қызметтерін атқаратын мүшелердің жүйесі
Асқорыту жүйесі Асқорыту жүйесі түтік тәрізді мүшелерден және асқорыту бездерінен тұрады. Филогенездік және онтогенездік тұрғыдан асқорыту жүйесін төрт бөлімге бөледі: бас бөлімді — ауыз, жұтқыншақ (аран), алдыңғы бөлімді - өңеш пен қарын (асқазан), ортаңғы бөлімді — ашы ішектер (он екі елі ішек, аш ішек, мықын ішек) мен ірі асқорыту бездері (ұйқы безі, бауыр), артқы бөлімді - жуан ішектер (бүйен, тоқ ішек, тік ішек)
Ас қорыту мүшелері:Ауыз қуысы Жұтқыншақ ӨңешТоқ ішек Асқазан Аш ішек
1.ЖұтқыншақҰзындығы:11-13 см болатын бұлшықетті мүше тыныс алу және ас қорыту жолдары қиылысады.2.Өңеш:Ұзындығы: 25м болатын ас қорыту мүшесі, 11 кеуде омыртқасында асқазанға ашылады.Асқазан:1.Кіреберіс 2.Шығу 3.Сопақша 4.Қиғаш 5.СақинаІшектер:Аш ішек 5,5-6м Тоқ ішек 1,5-2м Ас қорыту жолы:
Шығыс медицинасы тамақтану мәдениетіне айрықша көңіл бөледі. Олар тағамдардың құрамына еттің аз, керісінше көкөніс пен жеміс-жидектердің көп болғанын қадағалайды. Жаңа піскен жеміс-жидектер мен көкөністер-адам ағзасын жиналған қождарды(шлактан) арылтып, қажетті дәрумендермен толықтырады. Олар адамның қартаюына жол ашатын, құрамында токсикологиялық заттары бар ет өнімдерін жемеуге кеңес береді. Тиімді тамақтанған адам біраз ауру-сырқауға ұшырамай, оларды оңай жеңіп отыратын болады. Тиімді тамақтанудың мезгілсіз, ерте қартаюдан алдын-ала сақтандырудағы маңызы зор. Асқазаны, жүрек-қан тамыры т. б. сырқатқа ұшырағанда тамақтанудың арнайы ойластырылып жасалған рационы мен режимі емнің бір түрі болып табылады.
1.Са урыоқт – 2.Кітркеоқ разтта 3.Менрефретт- 4.Зурынә –5.Міскөру –6.Мйа –7.Инматив – №1 Адасқан әріптерАс қорытуҚоректік заттарФерменттерНәруызКөмірсуМайВитамин???????
№2 тапсырма: Сәйкесін тап1.Ферменттер а)организмдегі негізгі құрылыс материалы2.Нәруыздар ә)организмдегі негізгі энергия көзі 3.Көмірсулар б)нәруыз текті зат4.Майлар в)өсімдікті,жануартекті тамақ өнімдері5.Витаминдер г)әрі энергия көзі, әрі құрылыс материалы 6.Тағамның құрамы д)организмнің тіршілік әрекетіне қажет органикалық заттардың жеке тобы
.1.Тамақ өнімдерінің едәуір қарапайым организмге сіңірілетін заттарға май, көмірсу, нәруыз жатады.2.Өзгеріссіз қанға сіңірілетін заттар витаминдер, су.3.Адам организмінің орташа алғанда 60 пайызы су болатыны есептелген. 4.Организмдегі негізгі энергия көзі көмірсу тәуліктік қажеттілігі 400-450 гр5.Адамның нәруыз тәуліктік қажеттілігі 100г болып келетін және көмірсуда, майда нәруызға айнала алмайды.6.Витаминдердің жеткіліксіз мөлшерінен организм әлсіреп, әртүрлі аурулар авитаминоз пайда болады.7 . Кальций сүйек пен тіс құрамына кіретін, зат алмасуға қатысатын қоректік зат. 8.Организмде су әртүрлі заттардың еріткіш рөлін атқарады, көптеген химиялық реакциялар судың қатысуына байланысты.№3 Биологиялық диктант???????????
Ағзадаға тікелей сіңірілетін .... Витаминдер Адамның тәулігіне пайдаланатын ас тұзының мөлшері .... 6-7 гр Тағамның құрамында ағзалық заттар ыдырағанда бөлінетін... энергияАсқорыту жолының кеңейген мүшесі .... қарынТоқ ішектің соңғы бөлімі ... тік ішекБауыр жасушаларынан бөлінетін сұйықтық ... өт Жасуша жарақшасынан өту үшін тағамдық заттар алдымен қандай күйге айналады? Ерітінді Май ыдырағанда энергияның бөлінуі ... 39,8 кДжИрелеңдеп орналасқан мүше ... Аш ішекТіс сауытының сыртын қаптайтын зат ... кіреуке (эмаль)Өттің түсі ... сары қоңырқайАғзаның құрылыс материалы ... нәруызКүрек тістердің саны ... 8 Сілкейдің құрамындағы судың мөлшері ... 99,5 пайызӨсімдік майының ағзаға сіңуі ... Тез Тест тапсырмалары ???????????????
Аш ішектің сілмейлі қабықшасындағы тұйық өскіндер ... бүрлерАуыз қуысы кіреберісінің аты ... ұртТүскі аста пайдаланатын тамақ мөлшері ... 30 пайызСуды артық пайдалану ... зиянЕресек адамның тістерінің саны ... 28-32 Нәруыздар ағзада өздігінен ... түзілмейдіТөменгі бөлімі қарынмен жалғасатын мүше .... өңешСілкей бездерінің саны ... 3 жұпБауырдан тәулігіне бөлінетін өттің мөлшері ... 0,5-1 литрҚарын мен тоқ ішекті байланыстыратын мүше ... Аш ішек Тоқ ішектің ұзындығы .... 1,5-2 метрТәулігіне адам ағзасына қажетті нәруыз мөлшері ... 100-120 граммАдам ағзасындағы ең ірі асқорыту безі ... бауырІшек және қарын ауруларын тарататындар ... Шыбын, тараканАдамға тәулігіне қажетті көмірсулардың мөлшері ... 400-450 грамм???????????????
Назарларыңызға рахмет