Тоты?тыр?ыш ж?не тоты?сыздандыр?ыш туралы т?сінік. Тоты?у- тоты?сыздану реакциялары.

Жаңаөзен мектеп-гимназиясыТақырыбы: Тотықтырғыш және тотықсыздандырғыш туралы түсінік. Тотығу- тотықсыздану реакциялары. Пән мұғалімі: Атабай А.Р2015-2016 оқу жылы Сабақтың мақсаты Оқушылардың тотығу дәрежесі және тотығу-тотықсыздану реакция жайындағы білімдерін жүйелеу және қорытындылау..   Тотығу – тотықсыздану реакциялары Тотығу - тотықсыздану процесі ең кеңінен тараған және теориямен практикада маңызды роль атқаратын реакция болып табылады. Тірі ағзаларда жүретін зат алмасу, шіру, ашу, фотосинтез процестері тығыз байланысты. Тотығу - тотықсыздану процесі табиғаттағы заттар айналымын жүзеге асырады. Отынның жануы, металдар коррозиясы, металдар құймаларын дайындау және электролиз процестерінде жүзеге асырады. Тотығу – тотықсыздану реакциялары Олардың көмегімен сілті, қышқыл және бағалы өнімдер алынады. Тотығу - тотықсыздану реакциялары әрекеттесуші химиялық заттарда гальвани және отын элементтерінде пайда болатын электр энергиясын тудырады. Адамзат баласы тотығу – тотықсыздану реакциясының мәнін толық түсіне алмаса да, оны кеңінен пайдаланды. Тотығу – тотықсыздану реакциялары 20- шы ғасырдың басында ғана тотығу - тотықсыздану процесінің электрондық теориясы ашылды. Енді осы ерітінділерде жүретін теория тұрғысынан химиялық реакциялар теңдеулерін құрып, осы реакциялардың жүру механизмін қарастырамыз. Тотығу - тотықсыздану реакциялары (ТТР)- – Химиялық реакцияларда әрекеттесуші заттардың құрамына кіретін атомдардың тотығу дәрежесінің өзгеруі. Тотығу дәрежесі Жай заттардың құрамына кіретін элемент атомының тотығу дәрежесі нөльге тең. Сутектің тотығу дәрежесі гидридтерден басқа қосылыстарды +1 тең.Оттектің тотығу дәрежесі пероксидтер мен фтор қосылыстарынан басқа қосылыстарында -2 тең.Қосылыстың құрамындағы барлық атомдардың тотығу дәрежесінің қосындысының жиынтығы нөльге тең.Иондағы атомдардың тотығу дәрежесінің жиынтық қосындысы ион зарядына тең болады. +1 +1 -1 HCl, H2O, NaH -2 -1 +2H2O, Н2О2, OF2 +1 +6 -2 H2SO4 2(+1)+6+4(-2)=0 +6 -2 SO4 6+4(-2)=-2 Тотығу – тотықсыздану реакциясын танып білу Реакция теңдеуіндегі барлық элементтердің тотығу дәрежесінің мәнін жазу Элемент атомының тотығу дәрежесі өзгеріске ұшырауын анықтаймыз. +2 -2 +1 -1 +2 -1 +1 -2 PbO + 2HCl → PbCl2 + H2O Тотығу дәрежесі өзгерімесе => реакция тотығу - тотықсыздану реакциясы болмайды һ4 -2 +1 -1 +2 -1 0 +1 -2 PbO2 + 2HCl → PbCl2 + Cl2 + 2H2O Тотығу дәрежесі өзгеретін болса > реакция тотығу - тотықсыздану реакциясы болып табылады Тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты танып білу +4 -2 +1 -2 0 SO2 + 2H2S → 3S + 2H2O +4 SO2 4 тотықтырғыш 3 2 1 0 -1 -2 H2S тотықсыздандырғыш Электронды баланс әдісі +4 -2 +1 -2 0 SO2 + 2H2S → 3S + 2H2O +4 0 +4 _ 0 S → S S +4 e → S 1 _ +4 → 0 e қосып алу – тотықсыздану +4 +(-4)=0 -2 0 -2 _ 0 S → S S – 2 e → S 2 _ -2 → 0 e беру – тотығу -2 - (-2)=0 Реакцияның жүруіне ортаның әсері +7 Mn _ (MnO4) + H H2O - OH 2+ Mn +6 Mn 2- (MnO4) +4MnO2↓ Реакцияның жүруіне ортаның әсері Қышқылды ортада:2KMnO4 + 5Na2SO3+3H2SO4= 2MnSO4 ++ 5 Na2SO4 + 3H2O + K2SO42 Mn+7 + 5e- = Mn+25 S+4 -2e- = S+6 Реакцияның жүруіне ортаның әсері Бейтарап ортада:2KMnO4 + 3Na2SO3+H2O= 2MnO2 + 3Na2SO4 + 2KOH2 Mn+7 +3e- =Mn+43 S+4 -2e- = S+6 Реакцияның жүруіне ортаның әсері Сілтілік ортада:2KMnO4 + Na2SO3+2KOH= K 2MnO4 + Na2SO4 + + H2O2 Mn+7 + e- =Mn+63 S+4 -2e- = S+6 Электронды баланс әдісі арқылы реакция теңдеуін құрыңыз:FeSO4+KMnO4+…→…+K2SO4+K2MnO4 Mn тотығу дәрежесі сілтілік ортада +7 ден +6 дейін өзгередіFeSO4 сілтілік ортада Fe(OH)3 өзгереді FeSO4+KMnO4+3KOH→ Fe(OH)3 +K2SO4+K2MnO4FeSO4 – тотықсыздандырғыш, KMnO4 – тотықтырғыш Электронды баланс әдісі арқылы реакция теңдеуін құрыңыз:FeSO4+KMnO4+…→…+K2SO4+K2MnO4 Mn тотығу дәрежесі қышқылдық ортада +7 ден + 2 дейін өзгередіFeSO4 қышқылдық ортада Fe2 (SO4)3 өзгереді 10FeSO4+2KMnO4+ 8H2SO4→ 5Fe2 (SO4)3 +K2SO4+ 2MnSO4 + 8H2O FeSO4 – тотықсыздандырғыш, KMnO4 – тотықтырғыш Электронды баланс әдісі арқылы реакция теңдеуін құрыңыз:FeSO4+KMnO4+…→…+K2SO4+K2MnO4 Mn тотығу дәрежесі қышқылдық ортада +7 ден + 2 дейін өзгередіFeSO4 қышқылдық ортада Fe2 (SO4)3 өзгереді 10FeSO4+2KMnO4+ 8H2SO4→ 5Fe2 (SO4)3 +K2SO4+ 2MnSO4 + 8H2O FeSO4 – тотықсыздандырғыш, KMnO4 – тотықтырғыш Электронды баланс әдісі арқылы реакция теңдеуін құрыңыз:Fe(OH)2+KMnO4+ H2O…→…+KOH + MnO2 Mn тотығу дәрежесі бейтарап ортада +7 ден + 4 дейін өзгередіFe(OH)2 бейтарап ортада Fe (OН)3 өзгереді 6Fe(OH)2+2 KMnO4+ 4 H2O → 6Fe (OH)3 + 2KOH + 2MnO2 Fe(OH)2 – тотықсыздандырғыш, KMnO4 – тотықтырғыш  Тотығу - тотықсыздану реакцияларының маңызы Аккумуляторлар Zn +H2SO4 → ZnSO4 + H2↑ Глюкозаның ашуы Ашу цехы C6H12O6 → 2C2H5OH + 2CO2 Назарларыңызға рахмет!