Модулдік о?ыту технологиясын балаларды? тілдік белсенділіктерін арттыру ма?сатында ?олдану.
Модулдік оKыту технологиясын балалардыS тілдік белсенділіктерін арттыру маKсатында Kолдану.
Бала баKшада оKу т‰рбие _рдісіне баCдарламалыK барлыK aйымдастырылCан іс-‰рекет мазмaнына модулдік оKыту технологиясын еSгізу ж_ргізілуде. Себебі бaл технологияныS білім берудегі балалар мен педагогтарCа берері мол. ПедагогтыS шеберлігі арKылы баланыS с™здік Kорын, тілін, байланыстырып с™йлеуін, жалпы тілдік Kaзіреттілігін дамыта білуге жол ашады. Орыс Cалымы С.И.Ожегов «Модуль дегеніміз – Kандай да бір ж_йеніS, aйымныS аныK-талатын, біршама дербес б™лігі» деген.
БалалардыS байланыстыра с™йлеуде интелектуалдыK дамуында, оныS шыCармашылыK м_мкіндіктерін байыта т_суде-оKу барысында «Модулдік оKыту» - технологиясын Kолдану _лкен орын алады. Себебі, с‰билер топ балаларыныS с™здік Kоры аз, ата-аналарымен баKшадан тыс жерлерде ™зге тілде с™йлеседі, ал, естияр, ересек тобында балалардыS тіл байлыCы нашар, с™здік Kоры аз болCандыKтан, ™з беттерінше ‰Sгіме Kaрастыра алмайды. «Модулдік оKыту» технологиясыныS ‰дістері.
Модулдік технологиялардыS ерекшелігі: тек білімді меSгерту емес, баланыS танымдыK Kабілетін ж‰не танымдыK процестер; жадыныS алуан т_рлерін есту, к™ру, Kимыл ойлауды, ынтаны Kабылдау Kабілетін дамытып, оны бекіту, шыCармашылыK деSгейін арттырады.
Модулдік технология педагогтыS алдында тaрCан к™птеген м‰селелерді шешуге к™мектеседі:
жалпы білім сапасын жоCарылату;
сабаKтыS тиімділігін жоCарылату;
жеке тaлCаныS ™зін-™зі реттеуі, ™зін-™зі т‰рбиелеуі, ™зін-™зі дамытуы.
Модулдік технология алCа KойCан маKсатKа балалармен бірлесе отырып проблемаларды шешуге м_мкіндік береді.
1. Модульдік оKыту технологиясыныS бір ‰дісі ол тірек – сызба ‰дісі.
Тірек-сызбалар дегеніміз – тілді меSгерту барысында т‰рбиеші мен баланыS уаKытын _немдеуге, баланыS тілдік Kaзіреттілігін дамытуCа аз к_ш жaмсай отырып, тереS де к™п білім меSгертуге жаCдай жасайтын белгілер
Сонымен, Kатар мaнда тілмен Kатар зейін де, еске саKтау, с™здік Kорды, логикалыK ойлаулары да дамиды десек біз Kателеспейміз. Тірек-сызбаны ‰р т_рлі таKырыпта KолдануCа болады.
Тірек-сызба тек ертегіні ‰Sгімелеуде Cана емес, сонымен Kатар ойыншыKтыS, ыдыс-аяKтыS, KaстардыS айырмашылыCын, пішініS, неден жасалCанын айтып баяндап беру _шін де тірек-сызбаныS к™мегі ™те н‰тижелі екеніS байKауCа болады.
2. Мнемокесте – белгілі бір м‰лімет туралы сызба. Мнемокесте – есте саKтау Kабілетін жеSілдететін ж‰не Kосымша ассоциацияларды Kaраумен есте саKтау к™лемін кеSейтетін ‰р т_рлі т‰сілдердіS ж_йесі. €дістеменіS ерекшелігі – заттардыS бейнесін емес, ал оларды есте саKтау _шін таSбаларды Kолдану.
Мнемокесте т_рлі т_сті таSбалардан болуы тиіс, ™йткені балалар т_стерді тез Kабылдап есте саKтайды. Мнемокестені 4-5 жастаCы с™здік Kоры молайCан балалармен KолданCан ж™н. Мнемотехнология мектепке дейінгі жастаCы балаларCа тіл _йретуде алCан білімдерін бекіту, с™здік KорларыныS белсенділігін арттырып, дыбыстарды дaрыс айтуCа жаттыKтырады, байланыстырып с™йлеуге _йретеді. ОлардыS тілімен бірге ойын да дамытады, мнемотаблицаларды есте саKтау зейіндік, Kабілеттерін,Kиялдарын жетілдіреді, сурет салу даCдыларын ж‰не ™зініS Kабілеттілігіне сенімділігін арттырады.
3. Ресей Cалымы В.К.ВоробьеваныS айтуы бойынша «СенсорлыK – графикалыK сaлба балалардыS сенсорлыK каналдарын оятып, к™ру, есту, сезу м_шелері арKылы шаCын ‰Sіме KaрастыруCа _йретеді. Бaнда заттыS белгілері туралы деректерді сенсорлыK каналдар арKылы аныKтайды. Бaл сызба арKылы, бала Kарап отырып затты зерттейді, сол зат туралы баяндап береді». Осындай графикалыK сaлба арKылы бала ™зі KaрастырCан с™зініS маCынасын т_сініп, Kажетті жерінде Kолдана ала білу даCдысы дамиды.
В.К.ВоробьеваныS KaрастырCан сенсорлыK – графикалыK сaлбасы ‰дісі 6 карточкадан тaрады:
к™з – Kарау
Kол – сипап сезу
ауыз – д‰мін ажырату, ‰Sгімелеу
мaрын – иіскеу
? (сaраK белгісі) – Kай топKа жатады
ж_рек - ™з к™Sілінді білдіру.
Балалармен сaлба арKылы ‰Sгімелегенде балалардыS с™здік Kоры молаяды, балалар заттын т_р-т_сін, к™лемін, сапасын, Kасиетін білетін с™здерді _йренеді.
5. Пиктограмма – бaл арнайы белгі бейнеленген карточка. КарточкаCа Kарап отырCан бала ертегіні, заттарды ‰Sгімелеп, баяндап береді. «ОKыCан кезде жаза, суретін сала, кестесін сыза отыру» - бaл есте саKтаудыS ережесініS бірі екені барлыCымызCа м‰лім. Пиктограммалар абстрактілі суретте ‰р т_рлі дыбыстыK, шартты белгілерді Kолдану арKылы с™здіS маCынасын жеткізуге к™мектеседі. €деби образды бейнелеу образына айналдыру-бейнелеу Kызметін ж‰не шыCармашылыK ‰дебиетті дамытатын продуктивті мнемотехникалыK ‰діс.
6. Бала ерте жасынан ‰Sгіме, ертегімен таныса бастайды. БіраK, ол ™з ертегісін ойдан шыCаруCа, автордыS ойын т_сінуге, байланыстырып ‰Sгіме KaрастыруCа, мазмaнына с‰йкес сaраKKа жауап бере алмайды. СондыKтан да, балалармен ПРОПП карта жaмыстарын ж_ргізген ж™н. Пропп карта модульдік оKыту технологияныS бір элементі. ПРОПП картасын американдыK Cалым ПРОПП шыCарCан, оныS негізгі схема т_рінде, Kара т_спен берілген. (9 слайд)
5-7 жасар бала ПРОПП карта арKылы мазмaнды анализдеу, сараптама жасау ‰рекетін дамытуCа болады. Бала кем дегенде бір ертегімен таныс болмаса, ™з еркімен ертегіні Kaрастыра алмайды. Жалпы ПРОПП картаныS 31 т_рі бар. БіраK олардыS барлыCы ертегілерде кездесе бермейді. Владимир Яковлевич Пропп пен Джанни Родари осы карталарды бала баKша жaмысына арнап іріктеп, 20 т_рін Kалдырды.
ПРОПП картасы
`йCарым немесе тыйым салу
Айып немесе бaзу
Зиян келтіру ж‰не жетіспеушілік.
КейіпкердіS кетуі.
Jиын м‰селе
Сыйлаушымен кездесу
СыйKырлы сый
КейіпкердіS пайда болуы
АнтагонистіS еS жоCарCы Kaрамы
К_рес
ЖеSіс
Оралу
^йге келу
ЖалCан кейіпкер
Сынау
JайCымен жетіспеушілік жойылды.
КейіпкердіS танымал болуы
Той.
ЖалCан кейіпкердіS ‰шкерленуі
ЖауCа тыйым салынады.
Кез келген технологияныS жaмыс т_рі баланыS KызыCушылыCын оятады. Мектеп жасына дейінгі балалардыS с™здік Kорларын дамыту ісінде т‰рбиешініS:
-балалардыS с™здік Kорларын дамыту;
-жаSа с™здерді меSгерту;
-_йренген с™здерін тиянаKтап, аныKтап, ‰рі байытып отыру басты міндет саналады.
Осы аталCан міндеттерді _немі с™здік жaмысын ж_ргізуде басшылыKKа алып отыруы тиіс.
ГрамматикалыK Kaрылымы жайлы маCлaмат алады ж‰не балалар ™з бетінше к™птеген етістік, есімдік, сын, сан, есім тaлCалалын ‰р т_рлі формада Kолдануына баCыт береді. ЖоCары модулдік оKыту ‰дісі бойынша балалардыS к™пшілігі оKу жылдын аяCында к™мекші сaраKсыз ™з дербестігімен байланыстырып ‰нгімелеуге _йренеді ж‰не балалардыS баяндап ‰нгіме KaраулурыныS к™лемі ‰д‰уір aлCайып, толыK айтылатындары байKалады Осындай графикалыK сызбалар арKылы ‰Sгімелегенде балалардыS с™здік Kоры кеSейіп, заттыS т_р-т_сін, к™лемін, сапасын, Kасиетін білдіретін с™здерді _йренуге баCыт береді.
Jорыта келесек «Модулдік оKыту технологиясын» жaмыс барысында дaрыс Kолдана алып, жaмысымызды жаKсартуына тілектеспін.
«JазаKстанныS болашаCы – KазаK тілінде» с™зімді аяKтаCым келеді.
15