Балаларды? коммуникативтік ?абілетін дамыту ма?сатында инновациялы? технологияларды ?олдану

Баланы тәрбиелеу – демек оның ертеңгі қуанышқа ие болатын келешек жолын тәрбиелеу. А.С. Макаренко 
Тақырыбы: Балалардың коммуникативтік қабілетін дамыту
мақсатында инновациялық технологияларды қолдану
Жоспар:
І.Кіріспе
"Мектепке дейінгі білім беру жүйесінде педагогикалық технологияларды қолдану»
ІІ. Негізгі бөлім
«Фребель сыйы».Фридрих Фребель идеяларыМонтессори технологиясын қолданудың әдіс - тәсілдері
Балалардың коммуникативтік қабілетін дамыту мақсатында ойын элементтерін қолданудың тиімділігі
ІІІ. Қорытынды.
Қазіргі таңда  еліміздің білім саласында  жүргізіліп  жатқан реформаның  басты мақсаты - ой-өрісі  жаңашыл, шығармашылық  деңгейде  қызмет атқара алатын, дүниетанымы жоғары,  жан-жақты қалыптасқан  жеке тұлға тәрбиелеу.
Білім ғылым  саласында инновациялық педагогикалық технологиялар қаншалықты  маңызды болса, мектеп жасына дейінгі балаларды оқыту мен тәрбиелеуде де педагогикалық технологиялар ұғымы кеңінен қолданылатын ұғымдардың біріне айналды. Мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту мәселесі мемлекеттік саясаттыңа жырамас бөлігі болып отыр. Сондықтан мектепке дейінгі балаларды оқыту мен тәрбиелеудің негізгі мақсаты – баланың жеке басының қалыптасуымен дамуы болып отыр. 
Жаңа заман баласы ертеңгі еліміздің болашағы. Жаңа заман баласын қалыптастырып, дамыту үшін, тұлғаның ішкі дүниесі мен оның қыр сырына нықтап, мүмкіншіліктері мен қабілетінің дамуына жағдай туғызу қажет. Әрине, олүшін мектепке дейінгі білім беру мекемелерінде балалардың жеке басының қалыптасуы мен дамуында педагогтардың педагогикалық технологияларды қолдана білу сауаттылығына да байланысты.
Яғни, инновациялық  технологияны қолдану негізінде келешек ұрпақтың еркін дамуына, жан-жақты білім алуына, белсенді, шығармашыл болуына жағдай жасау қазіргі  таңдағы әрбір педагогтың міндеті. Қоғамдағы қазіргі даму кезеңінде мектепке дейінгі мекемелердегі білім беру жүйесінде оқыту, тәрбие беру үрдісін технологияландыру - басты мәселенің бірі. Осыған орай мектепке дейінгі мекемелердің тәжірибесіне оқыту мен тәрбиелеуді әртүрлі технологиялары жасалып енгізілуде. Білім беру жүйесінде қолданылып жүрген инновациялық технологиялар: ынтымақтастық педагогикасы, білім беруді ізгілендіру, ойын арқылы оқыту, проблемалық оқыту, модульдік оқыту, тірек сигналдары арқылы оқыту, дамыта оқыту, оқытудың компьютерлік технологиясы, бағдарламалап оқыту, деңгейлеп оқыту т.б.
Білім берудің алғашқы деңгейлері балабақшадан басталмақ. Мақсаты - мектепке дейінгі білім балалардың білім алуына бірдей бастапқы мүмкіндіктерді қамтамасыз ету. Кезкелген оқыту технологиясы тәрбиешіден терең теориялық, психологиялық, педагогикалық әдістемелік білімді, педагогикалық шеберлікті, балалардың жандүниесін етереңүңіліп оны ұғына білуді талап етеді. Қазіргі таңда мектепке дейінгі білім беру мекемелерінде қолданылатын педагогикалық технологиялардың бірнеше түрлерлерін қарастырайық.
«Фребель сыйы».Фридрих Фребель идеяларыФридрих Фребель (1782- 1852) - неміс педагогі, мектепке дейінгі тәрбиенің теоретигі. Фридрих бала бақшасының құрылуын насихаттаған, балалар үшін тәрбиешілерді дайындаған және олардың жұмысының өзіндік әдісін әзірлеген. Фридрих балалардың даму процесінде ойынның үлкен тәрбиелік және білімдік мағынасын айтқан.
Фридрих Фребель идеялары
ХІХ ғасырдың екінші жартысыында–ХХ ғасырдың басында Европада неміс педагогы Ф. Фребельдің мектепке дейінгі тәрбие теориясы кең таралды. Ол 10 «балалар бақшасы» деген терминді енгізді, бұл дүние жүзінде жаппай қабылданды. Сондай–ақ, тәрбиеші әйелді Фребель «баулушы» деп атағандығынан оның балаларға деген сүйіспеншілігі, педагогтарды баланың есеюіне және дамуына көмектесуге шақырғаны, мақсатты педагогикалық ықпалдың маңызына жоғары баға бергені айқын көрінеді. Ол балалардың жасына сәйкес бірқатар қарапайым білім мазмұнымен таныстыру қажеттілігін атап көрсеткен. Оның идеялары: мектепке дейінгі тәрбиені насихаттау және балалар бақшаларын кең тарату, мектепке дейінгі мекемелердің жұмысының теориясын бірінші болып жасап, мектепке дейінгі педагогикалық ғылымдардың дербес саласы болып бөлінуіне себепкер болды
Ф. Фребельдің балабақшасы.
 
Баланы нәресте шағынан дұрыс жетілдіру үшін Фребель алты «сыйлық» жасауды ұсынды. Бірінші сыйлық – доп. Доп шағын, жұмсақ, алуан түске –қызыл, сары, жасыл, көк, күлгін (яғни, кемпірқосақтың барлық) түсіне және аққа боялған жүннен тоқылғаны жөн. Әрбір допшар жіптен тұрады. Анасы балаға доптың алуан түсін көрсете отырып, оны түстерді айыра білуге жаттықтырады. Шарды жан-жаққа қозғалта отырып, тиісінше «алдыға-артқа», «жоғары-төмен», «оңға-солға» деген ұғымдарды санасына сіңіріп, ана балаға кеңістік жайлы түсінік береді. Шарды алақанында көрсетіп және жасырып, тиісінше «Доп бар – доп жоқ» деген сөздермен демей отырып баланы мақұлдаумен және теріске шығарумен таныстырады.
 
Екінші сыйлық шағын ағаш шар, текше және цилиндр (шардың диаметрі, цилиндрдің табаны және текшенің жақтары бірдей). Осылардың көмегімен бала заттардың әртүрлі формаларымен танысады. Текше өзінің формасымен және орнықтылығымен шарға қарама-қайшы болып келеді.
 
Үшінші сыйлық – сегіз шағын текшеден құрастырылған бір текше(текше екіге, оның әрбір жартысы төртке бөлінген).Осы сыйлықтың көмегі арқасында бала тұтас  зат және оның бөлшектері туралы түсінікке ие болады деп есептеді Фребель.
Фридрих Фребель «Ойын бала дамуының, осы кезеңдегі адамның дамуының жоғарғы сатысы; ол сөзбен айтылатын ішкі жандүниенің ерікті бейнесі, оның өз қажеттілігі бойынша бейнесі. Ойын – адамның осы сатыдағы ең таза, және ең рухани көрінісі, сонымен қатар ол адамзат өмірінің түп бейнесі және көшірмесі болып табылады; сондықтан ойын қуаныш, еркіндік, ырыздық, өзі және маңайындағыларға тыныштық, бейбітшілік сыйлайды. Барлық жақсылықтың көзі ойында және содан нәр алады. Өзімен өзі, байсалды, табанды, денесінің шаршауына дейін ойнайтын балалар қабілетті, байсалды, табанды, өзінің және өзгенің қамын жейтін болады...».
Фребель сонымен қатар тілдесу мен ойын арасында ғы өзара байланысты және осы екі әрекет түрі қалай «жоғарғы өмірлік қатынастар мен байланыстарды құрады», яғни баланың әлеуметтенуіне ықпалын байқады.
Фребель педагогикасындағы жетінші түр ойын, ол бала әрекетінің барлық бағыттарын біріктіреді. Және де ойын «сыртқы әлемнің көрінісін беретін айна болып табылады. Ойын кезінде өмір заңдары және оларды қалай балалар қабылдайтындығы мен түсінетіндігі анықталады! Және ойын сөз, ән, қимыл, би және т.с.с.арқылы ішкі өмірден тыс түсініктерді талап етеді».
Фребель мынаған назар аударады: бала болашақта жалпыға ортақ үлкен өмірдің бір бөлігі болғаны маңызды, сол себепті балалар ойынын қадағалау және оған жетекшілік ету ерекше назар аударуды талап етеді, ол дегеніміз: жетінші әрекет түрі бар, оны қамқор тәрбиеші мен мұғалім құрметтеп, балалар мүддесі үшін бақылауы тиіс...
Фридрих Фребель балалардың отбасында әлеметтенуіне аса назар аударған «Әкенің кез келген сабағы және кез келген ойы, кез келген кәсібі қандай да бір адами білімдерді меңгеру үшін бастапқы пункт ретінде қызмет етеді».
«Ата-налар, есте сақтаңыздар, оның ішіндегі әрекеттегі бастапқы санасыз әрекеттер шынайы, оның еркінен тыс қатысуы арқылы әрекетке деген бірінші талпынысты, білім алуға деген алғашқы талпынысты адам жасайды. Бұл көмекті нығайтыңыз, дамытыңыз, балаңызға қажеттісін беріңіз, өз күш-қуатын біліп қана қоймай, оны арттыру үшін оған өзінің күш-жігерін отбасылық, соның ішінде өзіне қымбат істерге қолдануына мүмкіндік беріңіз.»
Фребель әлеуметтену үдерісін оның мәніне қол жеткізудегі адамның дамуы мен білім алуы деп сипаттаған.әтабандылықпен, үздіксіз адамды алға жетектейтін, бір сатыдан екіншіге көтеретін,: сәбидің жалпы оянған сезімінен оның бойында құлшыныс, бейімділік дамиды; олар жан мен жүректің пайда болуына апарады; бұл құрылымнан балада ақыл-ой және ерік-жігер әрекеті дамиды. Ерікті әрекетті ерікті табандылыққа жеткізу және осылайша, ең бастысы өздігінен таза адамгершілікті білдіру үшін таза, мықты, төзімді және табанды ерікті жандандыру - осы тәрбиелеу мен білім берудегі басты мақсат және басты пункт. Сәби, жас тіршілік иесі жарық дүние есігін ашқан сәттен, табиғи жаратылысына қарай өз күшін жан-жақты еркін қолдану мүмкіншілігіне бағыттау, қоюы керек...»
Фребельдің бұл идеяларының барлығы бүгінгі таңда да өзекті болып қала бермек, сондықтан бұл әдістемелік құралда олар мектепке дейінгі білім беру Бағдарламаларының мазмұнына сәйкес көрініс тапты. Әдістемелік құралды ұсынылған ойындарды мектепке дейінгі білім беретін бағдарламалардың кез келгенін іске асыру барысында пайдалануға болады.
Ойындардың әрқайсысы «Қауіпсіздік» білім беру саласының міндеттерін шеше отырып, басқа да білім беру саласының міндеттерін шешуге ықпал етеді:
«Қатынас» - қауіпсіз жүріс-тұрыс әдіс-тәсілдерін меңгеру үдерісінде ересектермен және балалармен еркін тілдесуді дамыту, алғашқы құнды түсініктерін, өзі, отбасы, қоғам, мемлекет, әлем туралы түсініктерін қалыптастыру, сонымен қатар қарапайым жалпыға ортақ қабылданған жүріс-тұрыс нормалары мен ережелерін сақтауды дамыту;
«Таным» - әлем тұтастығының бейнесін қалыптастыру және дүниетанымын кеңейту;
«Еңбек» - еңбек, кәсіп туралы түсініктерін қалыптастыру;
«Қауіпсіздік» - отбасы және қоғамда өмір сүру қауіпсіздігі және қоршаған орта қауіпсіздігі негіздерін қалыптастыру;
«Көркем әдебиетті оқыту» - алғашқы құнды түсініктерді, өзі, отбасы және қоршаған дүние туралы түсініктерін қалыптастыру үшін көркем туындыларды пайдалану;
«Көркем шығармашылық» - «Әлеуметтену» саласын меңгеру нәтижелерін бекіту, мазмұнын байыту үшін өнімді әрекет түрлерін пайдалану;
«Денешынықтыру» - еңбектің әр алуан түрін игеру үдерісінде баланың күш-қуат сапасын дамыту. (Ұсынылған ойындарда арнайы іріктелген сергіту жаттығуларында жүзеге асады);
Карточкалармен жұмыстың ерекшеліктері
Жұмысқа кіріспес бұрын осы жиынтықтың барлық карточкаларымен танысқан жөн. Өлеңдер, әндер, жұмбақтар және бой жазу жаттығулары ұсынылған ойындар мазмұнын байыту, олардың дидактикалық және дамытушылық мүмкіншіліктерін кеңейту, алдағы уақытта оның сюжеті мен түрлену мүмкіншіліктерін жетілдіру үшін іріктелген және ойынның басталуына қажетті ахуал туғызуға, ойын алаңында отырып, біраз үзіліс ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Ойынды ұйымдастыру кезінде «көмекшілер» ретінде пайдаланбас бұрын бұл қысқаша туындыларды жаттап алу ұсынылады.
«Әлеуметтену» білім беру саласының міндеттерін шешуде пайдалануға ұсынылған ойындардың басым көпшілігі сюжеттік-рөлдік. Бұл ересектің рөлін асыра бағалау қиынға соғатын ойындар болып табылады. Ересек осындай ойындарды құруға ықпал етеді, балаларды ойын материалдарымен қамтамасыз етеді, балаларды қандай да бір рөлді ойнау ерекшелігімен таныстырады. Сонымен қатар балаларға оған жаңа идеялар енгізу есебінен сюжетті кеңейтуге, осылайша, балалар ойыны мен мектеп жасына дейінгілердің рөлде ойнауын жандандыруға көмектеседі.
Құралда ұсынылған ойныдар келесі міндеттерді шешеді:
ұсақ маториканы, қиялды, ойды дамыту;
гендерлік түсінікті дамыту;
бірлескен ойындарға деген қызығушылықты арттыру;
қатынас дағдыларын дамыту;
қоғамдық орындарда әлеуметтік жүріс-тұрыс дағдыларын дамыту;
танымдық-зерттеу және өнімді (сындарлы) әрекетті дамыту;
өзі және тобы жайлы түсініктерді дамыту;
өзіндік сананы дамыту;
ойын қимылдарын орындау іскерліктерін дамыту, ойын сюжеттерін ойлап табу және дамыту;
түрлі белгілері (түсі, нысаны, мөлшері) бойынша фигураларды ажырата білу іскерліктерін жетілдіру;
елінің бір мүшесі ретінде сезінуін қалыптастыру;
қоршаған әлес тұтастығын қалыптастыру, балалар дүниетанымын кеңейту.
Монтессори технологиясын қолданудың әдіс - тәсілдері
М.Монтессоридің педагогикалық жүйесі жәнеоның маңызыМонтессори педагогикасы немесе Монтессори жүйесі XX ғасырдың бірінші жартысында итальяндық педагок, ғалым әрі ойшыл Мария Монтессори тарапынан ұсынылған тәрбиелеу жүйесі. Монтессори әдістемесі әрбір тәрбиеленушіге деген даралы тәсілдемеге негізделген. Бұған сәйкес, балдырғандар мен бүлдіршіндер дидактикалық материалдар мен сабақ ұзақтығын әрдайым өздері таңдай отырып, өзіндік ағым мен Бала – ата-ананың көз қуанышы, көңіл жұбанышы. Кез келген ата-ана баласы үшін өмір сүреді деп ойлаймын.

Мария Монтессори италиялық дәрігер әйел. Бұл жүйені осыдан 100 жыл бұрын сол ойлап тапқандықтан, соның атымен аталады. Қазіргі кезде Монтессори жүйесін 146 мемлекет қолданады. Бұл жүйе бойынша 1 жастан 6 жасқа дейінгі балалар зейінін, шығармашылық және логикалық ойлау қабілетін, есте сақтауды, сөйлеуді, елестетуді, қимылды дамытады.
Оның негізгі қағидаты – «оқы, оқы» деп күштеп емес, ойын арқылы оқыту және баламен дербес тіл табысуға негізделген жаттығу¬ларды таңдап алу. Мұнда бала дидактикалық материалдар мен сабақ уақытының ұзақтығын өзі таңдайтын болғандықтан оқытуда ерекшеліктер бар. Сондай-ақ олар өз қателіктерін өздері көріп, соны өздері түзеп отырады. Монтессори әдістемесінің маңызды ерекшелігі – баланың жеке қабілетін көрсете алатын және көрсеткісі келетін арнайы ортаны құру. Бұл Монтессори ортасы деп аталады. Бұл ортада психологиялық жайлылық, таңдау ерік¬тілігі және педагогтің сабырлы адамгершілігі салтанат құрады. Бұл күндері жүйені баяғыдан бері пайдаланып келе жатқан Жапония, Қытай, Сингапур, Германия секілді мемлекеттерде интеллектуалды дамыған адамдардың көптігі осыған байланысты еке¬ніне біртіндеп көз жеткізіп келе¬міз. Тіпті сол дамыған мемлекеттерде тек жалпылама адамдар емес, ұлттың өзі интеллектуалды ұлт ретінде қалыптасып отырғаны белгілі. Бала жас кезінде жас шыбық сияқты. Қалай исең, солай қарай иіледі. Жақсыға үйретсең, жақсылап үйретсең тез қабылдайды. Осы тұрғыдан келгенде Монтессори әдістемесінің біздің орталыққа енуі жақсы бастама деп ойлаймын. Бұл ауру балаларға қолданғанда Монтессори терапия деп аталады. Бізде осы терапия бойынша әдістемені арнайы үйренген 140 педагог жұмыс істеп жатыр. Оларды оқыту үшін грант ұтып алған болатынбыз. Соның арқасында біздің педагогтар осы бір жыл көлемінде науқас балалармен жұмыс жасауда қолайлы жүйені таңдап отыр.
Мария Мантессори -1870 жылы 31тамыз айында дүниеге келген.Итальяндық педагок,әрі ғалым.Ол балаларды еркін тәрбилеу идеясын жасап, өмірге енгізді.1896ж Рим Университетінің медициналық факультетін бітіргеннен кейін М.Монтессори Италиядағы әйелдерден шыққан бірінші медицина докторы болып табылады.Университеттің емханасында ақыл-ойы артта қалған балаларға бақылау жасап көрді.1900ж Марияның өзі дамуында ауытқушылықтар бар балаларға арналған Еуропадағы бірінші оқу орнына басшылық етті. Оның кішкентай емделушілері нашар сөйлегендіктен,ол саусақтардыңұсақ моторикаларын жаттықтыру арқылы сөйлеуді дамытатын арнайы жаттығулар және балалардыңөзіндік сенсорлық тәжірибе негізінде қоршаған ортаны зерттей алатын арнайы құралдар және ойындар әзірледі. Сөйтіп,Монтессори өзінің бірегей дидактикалық құралдарын әзірлей бастады.Бірқатар уақыт өткеннен кейін оның тәрбиеленушілері оқу,жазу және есептеуді кәдімгі мектептегі өздерінің құрдастарынан бұрын үйренді.1909ж бастап М.Монтессори жүйесі өмірге белсенді түрде енгізіле бастады.Түрлі елдердің педагогтары үшін курстар ашылды.1910ж әлемнің көптеген тілдеріне аударылған «Монтессори әдісі» атты кітап жарық көрді. 1929ж Мария Монтессори қазіргі кезде де жұмыс істеп жатқан халықаралық Монтессори Ассоциациясының (АМІ) негізін салды.Италиядағы фащистік тәртіп кезеңінде Марияның елден кетуіне тура келді. Ол Еуропаға 76 жасында қайтып келді. Көптеген еңбектерін шығарды,оқу курстарын жүргізді, психологиялық еңбектер жазды.1950ж оған Амстердам университетінің профессоры атағы,докторлыққұрметті дәрежесі берілді.Бұл әдіс бойынша 3 жастан 6 жасқа дейінгі балалар зейінін, шығармашылық және логикалық ойлау қабілетін, есте сақтауды, сөйлеуді, елестетуді, қимылды дамытады. Монтессори әдісінің негізгі қағидасы- «оқы, оқы» деп күштеп емес, ойын арқылы оқыту және баламен дербес тіл табысуға негізделген жаттығуларды таңдап алу.Мұнда бала дидактикалық материалдар мен сабақ уақытының ұзақтығын өзі таңдайтын болғандықтан оқытуда ерекшеліктер бар. Сондай-ақ,олар өз қателіктерін өздері көріп,соны өздері түзеп отырады.Монтессори бөлмесінде «Барлығымен еркін айналыс, бірақ басқаларға кедергі жасама» деген ереже үнемі сақталады.Бүгінде осы әдіспен жұмыс істейтін балабақшалар көптеп ашылып жатыр. Балабақшадағы ұстаздар міндетті түрде дайындық курсынан өтеді.Монтессори әдісінде сыныптық сабақ системасы жоқ,мектеп партасының орнына жеңіл қозғалатын столдар мен отырғыштар, кілемшелер қолданылады. Монтессори ұстаз баланың өз бетімен жұмыс жасауын қадағалайды.Монтессори әдісі үш негізгі бөлімнен тұрады: бала, қоршаған орта, ұстаз.Монтессори әдісінің мақсаты: балаларды еркін тәрбиелеп, өмірге бейімдеу;өмірде өз мақсаты бар екенін қалыптастыру;балалардың өзінің үйреніп, өзін дамытуына жаңа мүмкіндіктер беру.
Монтессори ұстазының міндеті:- балаға өз жұмысын басқаруға көмектесу;- негізгі түстерді айыра білуге үйрету;- ұсақ моториканы дамыту;- алғашқы математикалық, ғарыштық түсініктерді қалыптастыру;- зейінін тұрақтандыру;- тәртіпке үйрету;
Монтессори бөлмесі 5 аймаққа бөлінген:1.Сенсорлық аймақ.2.Математикалық аймақ.
3.Күнделікті өмір жаттығулары аймағы.
4.Тілдік аймақ.
5.Ғарыштық аймақ.
Бала сезімін дамыту орталығы
Баланың сезім тәрбиесі, баланың қабылдауын дамыту және қоршаған әлемдегі заттардың  қасиеттері туралы түсініктерін қалыптастыру: пішіні, көлемі, түсі, салмағы, кеңістіктегі орны, иісі, шығаратын дыбысы, т.б. болып табылады.

Іс-әрекет жасау орталығы
Бұл орталықта балалар өздерін күтуге арналған заттар орналасады. М.Монтессори балаға өзбетімен жұмыстануға үйрету, баланың инттелектуальдық қабілеттерін дамыту, өз-өзін тәрбиелеу және жоғарғы баға беру күшті түрткіш болып келеді деп тұжырымдайды. Сонымен қатар практикалық жаттығулар орындау арқылы бала өзінің қимылын жетілдіреді.
Тіл дамыту және жазу орталығы
Материалдар баланың дұрыс тілін дамытуға көмектеседі, сөздік қорын байытады, қолын жазуға дайындайды, фонематикалық есту қабілетін дамытады, оқуға және жазуға үйретеді.
Математика орталығы
Математика орталығында балалар 10-ға дейін сандармен, жиынтықтармен, арифметикалық операциялармен танысады.
Осы орталықтың Монтессори-материалы балаға қиын абстрактылық математикалық түсініктерді және операцияларды түсінуге көмектеседі.

Ғарыш орталығы
 Осы орталық балаларды қоршаған ортамен таныстырады. Осы орталық материалы ботаника, зоология, анатомия, география, физика, астрономия негіздерін меңгеруге көмектеседі.Бала орталықты және Монтессори-материалын өзі тандайды. Монтессори- тәрбиеші бала әрекетіне қажет болғанда қатысады.Өсе келе бала қажетті дағды мен іскерлікті меңгереді, сонымен қатар балада тәуелсіздік, өзіне деген сенімділік сезім қалыптасады. М. Монтессори әдісі балада өзінің мүмкіндіктеріне сай дамуға деген қызығушылық, жаңа білімді  тануға деген құштарлығын оятады. Бала не істегісі келеді емес, неге дайын соны істейді. Ересектер ереже ұсынады, балалар өз бағытымен сол ережелерді орындап, дамиды. Сонымен бала өз әрекетінің нәтижесіне жауапкершілік сезіммен қарайды.
Мария Монтессори тарапынан ұсынылған тәрбиелеу жүйесі. Монтессори әдістемесі әрбір тәрбиеленушіге деген даралытәсілдемеге негізделген. Бұған сәйкес, балдырғандар менбүлдіршіндер дидактикалық материалдар мен сабақ ұзақтығынәрдайым өздері таңдай отырып, өзіндік ағыммен ырғақта дамиды.Балалардың табиғи қажеттіліктері мен үрдістері үшін даярланған Білім беру дәстүріне деген көзқарасты елестетіңіз. Педагогтарды білім көзі ретінде емес, оқушылар сынамалар мен қателіктер арқылыпроблемалардышешетін, жаңалықтар ашатын және тәжірибелер арқылы үйренетін динамикалық, даяр орта ұйымдастырушы ретінде елестетіңіз. Мария Монтессори осы әдістің негізін 100 жылдан астам уақыт бұрын салған. Бүгінгі әлемде, білім сағат сайын өзгеріп, деректер құм шамасындай чиптерде сақталатын заманда ақпарат емес, ой алдыңғы орынға шығады. Білім емес, әрекет маңызға ие болады. Біз ойланып әрекет жасайтын, жаңалықтар ашатын, ойлап шығаратын, құрастыратын және алдағы ғасыр алдына қоятын проблемаларды шешетін келесі ұрпақты қалайша тәрбиелей аламыз? Шынайы, іс жүзіндегі жұмысқана сұрақтың жауабы болып табылады. Білім беру білім тарату және деректерді жалаң түрде жаттатудан оқушының қолымен миын жұмыс істететін, сын тұрғысынан және креативті ойлауды өмір жолына айналдыратын оқыту түріне көшуі тиіс. Балалық шақтан бастап, жеткіншек шақ арқылы ересек өмірге дейін адамзат дамуының бәріне ортақ үрдістері бар. Егер бұл үрдістер білім беру базасын қалыптастыру үшін пайдаланылса, бізоқытубарысындатабиғатпенүйлесімдежұмысістей аламыз. Дұрыс орта қалыптасқан жағдайда үйрену,жұмыспен тапсырма орындау барысында ләззат алу адамзат табиғатына тән. Туғаннан бастап жеткіншек шағы арқылы даму деңгейлері адамзат табиғатымен үйлесімде үйрену әдісіне сценарий бола алады. «Өзін-өзіқалыптастыру» әрбір баланың міндеті екендігін түсініп, Біз өзіміздің педагогтар ретіндегі роліміздің сәулет Инженері кәсібіне ұқсастығын байқаймыз. Біз оқушылардың шығармашылығын, қиялымен дербестігін ынталандыру барысында дағдылары мен білімдерін қалыптастыратынжоспарлар,материалдар, құралдармен тәжірибелердің әрбір кезеңде әр бала үшін қолжетімділігін қамтамасыз етуіміз керек.
Монтессори методикасыЕңбасты Монтессори Бағдарламаның Айырмашылығы сынып–сабақтыЖүйесінің жоқтығы: Бала өзінің қызығушылық саласын өзі таңдайды. Ата – аналар мен педагогтар бұл үрдісте қараушы рөлін ойнайды, сезгіш және ықыласты болады,неге десе олар жас Зерттеушінің Түсіну үшінЛайықты шарттар жасау керек. Біздің балабақшада Баланың әртүрл іәрекетСалалары тек қана балаларда емес, олардың ата–аналар алдында үлкенТанымалдығын білдіреді. Санау оқу, бөлу жәнет.б. сабақтарда тақырыптың презентациясы өтеді. Бұдан кейін бала өзі онымен жұмыс істеуге үйренеді, онымен қатар материалдың түсін,пішінін өзгерте алады.Жасалған материалды қолыңа алғың келе береді,өйткені ол өзі Әрекет жасауға магнит сияқты тартады. Одан қалды ол қауіпсіз және онда зор потенциалы бар.Әрине, біздің балабақшада балалар тек қана күнде жаңа материалмен таныса бермейді.Бізде балалардың қатысуларымен өте қызықтымерекелер болады. 
Сөйтіп маңызды мәдени оқиғалар балардың жанынан өтіп кетпейді. Бірақ, еңбекпен сабақты сауықтан айыра алады: іске уақыт—сауыққа бір сағат.Айтар болсақ, балабақшада педагогтар өте тәжиребелі және «жаны тұрған» адамдар,олар үнемі бір жаңа нәрселерге үйреніп жатады, өздері әртүрлі мерекелерді ойлап табады, балалармен жұмысты қызықты формаларда жүргізеді. Монтессори формасымен оқи отыра,балалар өз ойын білдіру саласында барынша көп еркіндік алады, мектепке дайындық мерзімді жеңіл өтеді. Олар онда үйлеріне барған сияқты. Ең бастысы, олар өздік түрде білім алады, және олардың құмарлықтарын тоқтата алмайсың! Әрине, бұнда ең маңызды рөлді мұғалімдермен ата–аналар ойнайды, олар баланың ерекшілігін қабылдау үшін тілектестік Атмосфера жасаулары қажет. Баланың ерекшілік қасиеттерін бастапқылыққа қойып нақты адамдытәрбиелеуге болады.
«М.Монтессори технологиясын қолданудың әдіс - тәсілдері»
ХХІ ғасыр табалдырығын біліммен ғылымды инновациялық ТехнологиялықБағытты дамыту мақсатымен атауымыз үлкен үміттің басты нышаныБолып табылады. Ұрпағы білімді халықтың болашағы бұлыңғыр болмайды. Жас ұрпаққа мән - мағыналы, өнегелі тәрбиемен білім беру – бүгінгі күннің басты талабы екені бәрімізге белгілі.Баланың жеке тұлға Ретіндегі дамуыӨзіндік көзқарасының қалыптасуы, ой – өрісінің кеңеюіБалабақша қабырғасында басталатыны сөзсіз.Қай кезеңде болмасын балабақшада Монтессори әдісі еш уақытта орнын жоғалтқан емес. Бала табиғатында білуге құмар,тумысынан-ақ өсуге,жетілуге ұмтылысы басым. Сондықтанда қарқынмен дамып бара жатқан мына замандаБалабақшадағы педагогтардыңұлттық қалып, ұлттық мінезді сақтай отырып, бала тәрбиесінің Әдістерін тынбай ізденіп, жиі жаңартып отыруы заңдылық.М.Монтессори әдісі балаларға жауапкершілікті сезінуге,Өздігінен шешімқабылдауына, топтада,жекеде жұмысжасай алуына, таңдау жасай алуына, өз уақытын ұйымдастыра білуіне, өзіне сеніммен қарауына мүмкіндіктер береді, қолайлы жағдай туғызады. Бұл әдістің мақсаты – балалардың табиғи мінезін, қабілетін,тәрбиешінің нұсқауымен емес,өз еркімен тәуелсіздік рухында тәрбиелеу.
Балалардың коммуникативтік қабілетін дамыту мақсатында ойын элементтерін қолданудың тиімділігі
Ересек адамдардың ісі, жұмысы, қызметі сияқты ойын да бала өмірінде маңызды болып саналады. Бала ойында қандай болса, ол өскенде жұмыста сондай адам болады.
А. С. Макаренко
Ағылшын тілі сабағында әрбір оқушының сабаққа белсенді қатысуының, ауызекі сөйлеуге құлшындыратын, ағылшын тілін оқып үйренуге талпынысы мен қызығушылығын арттыратын әдіс - тәсілдер түрі ерекше орын алады.Бұл міндеттерді сабақта оқытудың ойын әдістерінің көмегімен шешуге болады. Ойын кезінде кез келген адамның, әсіресе жас өспірімдердің қабілеттері толығымен байқалады. Ойын – ақыл күші мен ерекше ұйымдастырылған эмоционалды серпілісті талап ететін ерекше ұйымдастырылған сабақ түрі. Ойын – қалай істеу керек, не айту керек, қалай жеңу керек сияқты шешімдерді қабылдауға көмектеседі. Осы сұрақтарды шешуге талпыну арқылы ойыншылардың ақыл – ой әрекеттерін дамытады. Егер оқушылар онымен қатар шет тілінде сөйлессе, онда ойын олар үшін өте бай оқыту мүмкіндіктерін ашады. Ойын - сауық және демалыс түріндегі ойын оқушылардың ара - қатынас үлгісіне, шығармашылыққа, оқытуға үйретеді.Адамзат қоғамның тарихында ойын сиқырмен және табынумен байланыстырылған.Ежелгі әлемнің өзінде де ойын оқытудың бір түрі ретінде қолданылған. Алайда орта ғасырларда пайда болған авторитарлық білім беру жүйесі рационалды дидактикаға сүйенгендіктен біртіндеп оқыту – қажеттіліктен туатын ауыр еңбек деген ой қалыптасқан.
«Дидактикалық ойын сөзі» оқыту үшін арналған арнайы ойындар деген түсінікті алғаш рет Ф. Фребель және М. Монтессори енгізген. ХХ ғасырдың ортасынан 1970 жылдарға дейін шет тілі сабақтарында оқытудың грамматикалық аударма әдістері белең алған.
Оның мақсаты – грамматиканы оқып үйрету арқылы шетел тіліндегі мәтіндерді түсіну және оқу болған. Кейін оқытудың коммуникативтік әдістері пайда бола бастады. Оқытудың ойын әдісінің психо - педагогикалық негізі ойын әрекеттері болып табылады. Оқытудың ойын әдістері мотивацияның әр түрлі тәсілдерін қолданылады.Ағылшын тілі сабағында ойын әдістерін қолдану кез келген жастағы оқушылардың психикалық даму үшін аса маңызды екені дәлелденген.
Мотивация – кез –келген іс-әрекеттің басты механизмі болып табылады. Ойын әдісі психотерапевтік және өте бай оқып үйрену потенциалына ие. Ойын жасөспірімдердің ақыл ой әрекеттерін жасайды, мұнсыз белсенді оқу үрдісі мүмкін емес. Ойын тілді төмен деңгейде немесе жеткіліксіз меңгерген оқушылар үшін де мүмкіндік береді.Қазіргі кезде оқушылардың коммуникативтік қабілетін дамыту үшін қолданылатын ойын түрлерінің әрбірінің белгілі бір мақсаты және ерекше спецификасы бар.Кейбір ойын топтары: шығармашылық ойындар, сюжеттік- ролдік ойындар қолданылады.
 Интеллектуалдық ойындар. Бұл ойын түрлері танымдық әрекеттерін белсендіреді, міндеттерді шешудің проблемалық сипатына тән. 
Дидактиқалық ойындар. Бұл ойындар оқу міндеттерін шешу үшін арналған дайын ережелермен әзірленген ойын түрі. Бұл топқа лингвистикалық ойындар кіреді.Лингвистикалық ойын кезінде ойынға қатысушылардың санына қарай жеке, жұптық және топтық болып бөлінеді. Жеке ойын түріне- кроссвордтар, анаграммалар, ал жұптық және топтық ойындарға бинго тәрізді сұрақтардың көмегімен белгісіз сүреттердің орнын табу, «суретті» диктант жазу ойындары жатады. Ойындық ситуацияларды жасау үшін, суреттер ситуациялық жағдайды бейнелеу, нұсқаулар, мәтіндер кеңінен қолданылады. Көптеген авторлар сабақтың қорытынды бөлігінде ойын элементтерін қолдануды дұрыс деп есептейді, себебі ойын оқушылардың алған білімдерін қарым-қатынас ситуацияларында қолдануға мүмкүндік береді. Ойын түрлерін ағылшын сабағының кез-келген кезеңінде қолдануға болады. 
Оқушының коммуникативтік қабілетін дамытуда оқушы мен оқытушы тікелей қарым- қатынасы арқылы жүзеге асатын, белгілі бір тілде сөйлеу мәнерін қалыптастыратын, тіл үйрету тиімді жолдарын тоғыстыра келіп, тілді қарым-қатынас құралы ретінде іс жүзіне асыратын әдістің түрі негізгі алынады. Ағылшын тілі сабақтарында бұл әдістің тиімді жақтары «жүйелік ұстанымдары». Біріншіден, коммуникативтік қарым-қатынас жасауда баланың ана тіліндегі білімі мен сөйлеу дәрежесі негізге алынады. Ал екіншіден, тілдік материал жүйелік ұстанымға негізделе құрылып, қарапайымнан күрделігі қарай күнделікті қарым-қатынас жасау мақсатында іріктеліп беріледі.
Оқушының коммуникативтік қабілетін дамытуда оқыту: оқу, сөйлеу, тындау, жазу- ауызша өзара қатынас, жазбаша өзара қатынас бір уақытта дамиды. Себебі, оқытудың бұл төрт түрі де сөйлесушілердің бір-бірін түсінуін қамтамасыз етеді. Оқу процессі негізінде коммуникативтік қабілетін дамытуда ойын элементтерін пайдаланып, топпен және жеке немесе жұппен жұмыс істеу арқылы оқұшының жеке тұлға ретінде ерекшеліктерін анықтау, зейінділігін қадағалау, өз білім деңгейде өзі баға беруіне көмектеседі.
Сонымен ойын өмір тәжірибесінде жаңалық пен тұрақтылықты орнықтырады, мұның мәнісі оқушының даму негізінде қалыпастыратын ойын ережелері, салт-дәстүрлер негізінде қалыптасқан ойын шарттарымен ережелерін көрсететін тұрақты іс-әрекет болып табылады. Әр түрлі ғылыми мектептердің , педагогтардың, психологтардың ойын түсінігінің мағынасын бірнеше түрге бөліп көрсетеді: 1)Ойын - әр түрлі жастағы оқушылардың даму іс-әрекеттерінің өз бетінше жұмыс жасау түрі.2) Ойын- оқушының өзін-өзі тану белсенділігі, жеке шығармашылығы үшін кеңінен ашылатын қоршаған әлемді таңдап білетін ең еркін түрі.3) Ойын- есею барысында өз мақсаттарын өзгертетін жастардың, жасөспірімдердің тең және қалып үлгі іс -әрекеттері алғашқы қадамы. 4) Ойын- даму тәжірибесі.
5) Ойын- ақыл- ой мен шығармашылық түйсік арқылы өзін дамыту, өзін ашу еркіндігі.6) Ойын – балалардың қарым-қатынас саласындағы ең маңыздысы, онда өзара қарым-қатынас мәселелері шешіледі, адамдар арасындағы қарым- қатынас орнығады. 
Ағылшын тілі сабағында ойын элементтерін қолдануының негізгі алты мақсаты бар:
1.Белгілі бір дағдыларды қалыптастыру.2. Белгілі бір тілдік білімдерін дамыту.3. Қарым-қатынас жасай алуға үйрету.4. Қажетті психикалық қызметтер мен қабілеттілікті дамыту.5. Танымдылық.6. Тілдік материалды есте сақтау.
Сонымен ойын- жағымды эмоционалды құралы ретінде дәріханада жалықтыратындай көңіл-күйге түсіретін белгілі тапсырмаларды бірқалыпты орындауға қарағанда оқушы мен оқытушының қызығушылығын және еңбекке қабілеттілігін жоғартылады.
Қорытындылай келетін болсақ аталған педагогикалық технологиялар мен инновациялық құралдар балабақшада балалардың жас ерекшеліктерін ескеріп, әр сатыға балалардың қабылдау мүмкіндіктеріне сай пайдалануға болады. Мектепке дейінгі балалардың есте сақтау қабілеті әлсіз, қабылдау процестері тұрақсыз келеді. Сондықтан олар затты қолмен ұстап, көзімен көргенді ұнатады. Осыған сәйкес, мектепке дейінгі балалардың оқу іс-әрекеттеріне көрнекілік, ойын технологиясын кеңінен қолданған жөн.
Тәрбиеші – бала бойына білім нәрін себетін басты тұлға.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Кондрыкинская Л.А. Зания по патриотическому воспитанию в детском саду. М.: ТЦ «Сфера», 2010
 «Бала мен балабақша» журналы № 11,2011жыл
Джуринский А. Н. История зарубежной педагогики: Учебное пособие.- М., 1998.
История педагогики и образования. От зарождения воспитания в первобытном обществе до конца XX в.: Учебное пособие для педагогических учебных заведений Под ред. А. И. Пискунова.- М.,2001.
 Коджаспирова Г. М. История образования и педагогической мысли.- М.,2003.- С. 90.
 Педагогический энциклопедический словарь/Под ред Б. М. Бим-Бада.- М.,2003.- С. 418.
 Н. Арапова. Детская садовница // «Учительская газета», № 06 (10243) от 10 февраля 2009 года.
Материал из Википедии — свободной энциклопедии (Перенаправлено с Фребель)