ИНФОРМАТИКА САБА?ЫНДА ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯСЫН ?ОЛДАНУ
Толыкбаева Гульнур Сериковна
ШыCыс JазаKстан облысы К_ршім ауданы
№3 К_ршім гимназиясы
ИНФОРМАТИКА САБАBЫНДА ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯСЫН JОЛДАНУ
«Сапалы білім - JазаKстанныS идустриялды инновациялы дамуыныS негізі»
Н.€.Назарбаев
(ХалыKKа жолдау 2011жыл)
Jазіргі заманныS даму KарKыны мaCалімдерден шыCармашылыCын жаSаша, Cылыми-зерттеу баCытында Kaруды талап етеді. СондыKтан, ХХІ CасырдыS информатика Cасыры, яCни аKпараттандыру технологиясы дамыCан заманда мемлекетіміздіS болашаCы – жас aрпаKKа заман талабына сай білім беріп, жан-жаKты дамуына ыKпал ету мaCалімнен шыCармашылыK ізденісті, _лкен сaранысты талап етеді.
Компьютер ж‰не аKпараттыK технологиялар арKылы жасалып жатKан оKыту процесі оKушыныS жаSаша ойлау Kабілетін Kалыптастырып, оларды ж_йелік байланыстар мен заSдылыKтарды табуCа итеріп, н‰тижесінде - ™здерініS к‰сіби потенциалдарыныS Kалыптасуына жол ашады.
Б_гінгі таSдаCы аKпараттыK KоCам аймаCындаCы оKушылардыS ойлау Kабілетін Kалыптастыратын ж‰не компьютерлік оKыту ісін дамытатын жалпы заSдылыKтардан тарайтын педагогикалыK технологиялардыS тиімділігі жоCары екендігі м‰лім.
ЖаSа аKпараттыK технология кaралдарын информатика п‰нініS кіріктірілген сабаKтарында пайдалану, оKушыныS шыCармашылыK, интеллектуалдыK KабілетініS дамуына, ™з білімін ™мірде пайдалана білу даCдыларыныS Kалыптасуына ‰келеді. Компьютерлік техниканыS дидактикалыK м_мкіндіктерін педагогикалыK маKсаттарCа Kолдану білім мазмaнын аныKтауда, оKыту формалары мен ‰дістерін жетілдіруде жаKсы ‰серін тигізеді.
ЖаSа педагогикалыK технологиялардыS басым к™пшілігін информатика сабаCында п‰н мaCалімдерініS KолдануCа м_мкіндіктері басым. Себебі жаSа инновациялыK технологиялардыS, аKпараттыK-коммуникациялыK технологиялардыS негізін компьютер KaраCан.
Б_гінгі таSда жаSа инновациялыK технологиялардыS к™птеген т_рлері KолданысKа ие болуда:
Жобалау технологиясы
Саралап оKыту технологиясы
Сын тaрCысынан ойлауды дамыту технологиясы
Модульдік оKыту технологиясы
ДеSгейлеп оKыту технологиясы
Сатылай комплексті талдау технологиясы
Компьютерлік оKыту технологиясы
Ойын технологиясы
Білім берудегі интерактивтілік технологиясы, ж‰не т.б.
ИнновациялыK технологияларды тиімді Kолдану н‰тижесінде т™мендегі жетістіктерге жетуге болады:
1. Т_рлі ‰дістерді пайдалану сабаKтыS наKты м‰нін тереS ашуCа к™мектеседі.
2. ОKушылардыS барлыCын сабаKKа Kатыстыру м_мкіндігі артады.
3. ОлардыS ‰рKайсыныS деSгейін аныKтауCа болады.
4. ОKушылардыS к™бін баCалауCа м_мкіндік аласыS.
5. ОKушыларды ізденіске баулып, ™з бетімен жaмыс істеуге _йретеді.
6. ОKушылардыS Kабілеттері, с™з саптау еркіндігі, aйымшылдыCы, шыCармашылыK белсенділігі артады.
7. оKушылардыS тaлCалыK Kасиеттерін дамытуCа, шыCармашылыCын шыSдауда, ™зіне деген к‰сіби сенімін Kалыптастырады.
ЖоCарыда аталCан жаSа технологиялардыS ішінде ойын технологиясыныS алар орны ерекше. СабаKтыS бір кезеSінде осы технологияныS элементтерін Kолдану - ™те тиімді ‰діс. Т™менгі сынып оKушыларыныS сабаKKа KызыCушылыCын арттыруда ыKпалы зор.
12 жылдыK білім беру бойынша мемлекеттік стандарт жобасында да оKытудыS ойын технологиясына _лкен м‰н берілген. «П‰ндік, п‰наралыK сипаттаCы дидактикалыK ж‰не сюжеттік, р™лдік ойындар білім алушыCа ™зін танытуCа, жолдастарыныS пікірімен санасуCа, к™пшілік алдында с™йлеу Kабілетін арттыруCа, жан-жаKты білімін к™рсетуге м_мкіндік береді. Р™лдік, сюжеттік ойындардыS к™мегімен білім алушылардыS коммуникативтік Kaзіреттілігін Kалыптастыратын оKу міндеттерін шешуге болады. Ойын Kарапайым тілдік жаCдаяттарда білім алушыларды Kарым-Kатынас м‰дениетіне т‰рбиелейді»,-деп атап к™рсетілген. Ойын арKылы оKушыныS білімі мен бейімін, жеке тaлCалыK Kасиет-Kабілеттерін арттыру м_мкіндіктері зерттелген.
Ойын технологиясы дегеніміз - педагогикалыK жaмысты ойын т_рінде aйымдастырудыS ‰дістері мен т‰сілдерініS жиыны. Ойын т_ріндегі жaмыстар сабаK _стіндегі Kолайлы деген жаCдайларда пайда болып, оKушыларды KызыKтырушы Kaрал ретінде Kолданылады.
Ойын барысында тaлCаныS мінез KaлKын ™зі басKаруы жетіліп, Kалыптасады. ОтандыK педагогика ж‰не психология Cылымдары саласында ойындыK ‰рекет баCдарламасын К.Ушинский, П.Блонский, С.Рубинштейн, Д.Эльконин, шетелде З.Фрейд, Ж.Пиаже ж‰не т.б.жасады. ОлардыS еSбектерінде тaлCаныS даму сатыларында, негізгі психикалыK Kызметтері дамуындаCы, тaлCаныS ™зін-™зі басKаруы мен ™зін-™зі билеуіндегі, ‰леуметтену _рдісінде – адамныS KоCамдыK т‰жірибені пайдалану ж‰не игерудегі ойынныS р™лі зерттеліп, негізделген.
Ойын элементтерініS сабаK барысында басты маKсаты – білім беруді ойынмен aштастыру, материалды т_сініп, бекітуге к™мектесу. БаланыS ойынCа белсенді т_рде Kатысуы оныS aжымдаCы басKа да ‰рекеттерін айKындайды. Ойын бір KараCанда Kарапайым, жеSіл Kaбылыс сияKты к™рінгенімен, ол aжымдыK ‰рекет. ОйындардыS Kажеттілігін іріктеп ала білу - aстаз шеберлігіне байланысты. ОKушыныS тілін дамытуда с™здік ойындарын Kолдану тиімдірек. Сондай ойындардыS бірі – «JaрылCыныS атын айт». ОйынныS маKсаты - Kажетті с™здерді дaрыс тауып айтуCа жаттыKтыру, оKушы зейінін Kалыптастыру. МaCалім флипчартта орналасKан компьютердіS KaрылCыларыныS суреттерін к™рсете отырып, KaрылCы атын айтKызады немесе интерактивті таKтаCа оKушы келіп жазады (1-сурет). Бaл ойын оKушыларды интерактивті таKтаны сауатты KолдануCа, KaрылCыныS атауын дaрыс тауып к™рсетуге _йретеді.
1-сурет.
Сондай-аK оKушы зейінін Kалыптастыруда «Кім жылдам?» ойынын ™ткізуге болады (2-сурет). 7-8 сыныптардаCы «Санау ж_йелері», «АKпаратты кодтау» таKырыптарын Kорытындылауда ‰рт_рлі жаCдаяттарды ойластырып, шифрлеу, дешифрлеу ‰дістерін KайталатуCа болады. Сол сияKты осы орта буында «Jисынды ойлай білейік» ойынын ™ткізу де aтымды болады. ОKушылардыS логикалыK ойлау Kабілеттерін айKындауCа м_мкіндік береді. Мысалы, мен 1111 жастамын. Мектеп табалдырыCын 111 асымда аттадым. Мен 01110001 мектептіS 1001-сыныбында оKимын. БіздіS сыныпта барлыCы 00100101 оKушы. МеніS арманым келешекте атаKты компьютер маманы болу. Жауабы: мен 15 жастамын. Мектеп табалдырыCын 7 жасыма аттадым. Мен 71-мектептіS 9-сыныбында оKимын. БіздіS сыныпта барлыCы 25 оKушы бар. МеніS арманым келешекте атаKты компьютер маманы болу.
2-сурет.
^й тапсырмасын тексеруге «Сен маCан, мен саCан» ойыны арKылы оKушылар бір-бірлеріне _йден дайындап келген ребустарын шешкізу арKылы ™ткен материалды KаншалыKты д‰режеде дайындап келгендерін к™рсетеді. «Компьютермен жaмыс» ойыны топ м_шелерініS ауызбіршілігін арттырады. Себебі белгіленген уаKыт ішінде тез ‰рі ‰сем безендірілген м‰тіндік редакторда KaттыKтау хатты KорCау керек болады. Сонымен Kатар с™зжaмбаKтар, с™зтізбектер, ребустар, шыCармашылыK тапсырмалар оKушылардыS шыCармашылыK білім даCдыларын KалыптастырудаCы бірден-бір ‰діс.
Кейде Kорытынды сабаKтар барысында оKушылардыS назарын сабаKтыS соSына дейін аударту м_мкін емес. Сол кездері ‰рт_рлі ойындар мен танымдыK сайыстар ™ткізу ™те тиімді. Мысалы, «ХХІ Cасыр к™шбасшысы», «Миллион кімге бaйырады?», «Bажайыптар алаSы», «Білім биржасы», т.б.
Ойын технологиясыныS элементтерін сабаKта пайдалану оKушы бойындаCы мына Kасиеттерді арттырады:
ойлау Kабілетін, тіл байлыCын дамытады,
™з бетімен жaмыс істеуге, ™зара сыйластыKKа _йретеді,
зейіні Kалыптасады,
байKампаздыCы, сабаKKа KызыCушылыCы артады,
т‰ртіптілікке, достыK Kарым-KатынасKа баулиды.
Сонымен, ойын келесі маSызды міндеттер: баланыS KоCамдыK KатынастарCа бейімделуі, жалпы адамзаттыK м‰дени KaндылыKтар мен ‰рт_рлі aлт ™кілдерініS м‰дениеттерін меSгеруі: баланыS шынайы адамгершілік коммуникацияCа енуіне м_мкіндік беретін коммуникативті іс-‰рекеттердіS к™рініс табуы ж_зеге асырылады. БаланыS ‰р Kырынан к™рінуіне интеллектуалдыK, шыCармашылыK, коммуникативтік жаCынан ж‰не ‰рт_рлі KиындыKтарды жеSуге жаCдай жасайды.
БаланыS ™негелі, ™нерлі, еSбекс_йгіш, абзал азамат болып ™суі _шін сабаKта жаSа технология элементтерін KолданудыS маKсаты шыCармашылыKпен оKу-т‰рбие _рдісіне тиімді пайдалану ‰рбір aстаздыS міндеті болып табылады.
ПедагогикалыK жаSа технологиялардыS барлыCы жеке тaлCаныS ™зін-™зі дамытуына, ™здігінен шыCармашылыKпен жaмыс істей білу Kабілетін ж‰не біліктері мен даCдыларын KалыптастыруCа баCытталCан алCа KойCан маKсатKа жетудіS тиімділігін, н‰тижелілігін Kамтамасыз етуді к™здейтін, берілген материалды жедел ‰рі сапалы меSгертуге баCытталCан.
JолданылCан ‰дебиеттер:
Б™рібаев Б, Балапанов Е. ЖаSа аKпараттыK технологиялар. – Алматы, 2001.
«Информатика негіздері», №4, 2011ж., №5, 2013ж
ИнновациялыK технологиялар. Интернет желісі
«Ойын ‰рекеті арKылы белсенділікке баулу». Петров А.В. 2001.
15