?арама-?арсы сандар. Рационал сандар

Математика 6 сынып
СабаKтыS таKырыбы: Jарама-Kарсы сандар. Рационал сандар.СабаKтыS маKсаты: Білімділік: Jарама-Kарсы сандар ж‰не рационал сандарCа т_сініктеме беру ж‰не д‰леледеуді білу. Формулаларды дaрыс Kолданып есептер шыCару.ДамытушылыK: ОKушылардыS ой-™рісін кеSейту, логикалыK ойлау Kабілетін дамыту.Т‰рбиелік: ОKушыныS жеке Kасиетін дамыту, білім даCдысын, ойлау белсенділігін, п‰нге KызыCушылыCын арттыру, ™з бетімен жaмыс жасауына жаCдай жасау, ™зара Kарым-Kатынасты ныCайту, реттілікке т‰рбиелеу.СабаKтыS т_рі: ЖаSа таKырыпты меSгеру.СабаKта Kолданылатын к™рнекіліктер:СабаKтыS барысы:`йымдастыру кезеSі: СабаKKа дайындыCын, Kатысуын тексеру ж‰не жаSа таKырыпты таныстыру.^й тапсырмасын тексеру:
ЖаSа білімді меSгеру кезеSі: КоординаталыK т_зу сандар,онда 4 ж‰не -4; -2,5 ж‰не сандарын кескіндейік.-4 -2,5 0 1 2,5 4КоординаталыK т_зуде 4 саны мен -4 санын; -2,5 саны мен 2,5 санын кескіндейтін н_ктелер санаK басынан (0 н_ктесінен) бірдей KашыKтыKта ж‰не Kарама-Kарсы баCытта орналасKан.Бір-бірінен тек Kана таSбаларымен ажыратылатын сандар Kарама-Kарсы сандар деп аталады.Jарама-Kарсы сандар координаталыK т_зуде санаK басынан бірдей KашыKтыKта, біраK Kарама-Kарсы баCытта кескінделеді.4 саны мен -4 саны – бір-біріне Kарама-Kарсы сандар, 2,5 саны мен 2,5 саны – бір-біріне Kарама-Kарсы сандар.Jандайда да бір санCа бір Cана Kарама-Kарсы сан бар.Jарама-Kарсы сандардыS бірініS таSбасы «+» болса, екіншісініS таSбасы «-» болады. СондыKтан «+» таSбасы мен «-» таSбасы Kарама-Kарсы таSбалар деп аталады. Ал «+» таSбасы мен «-» таSбасы; «-» таSбасы мен «-» таSбасы бірдей таSбалар деп аталады. Демек Kарама-Kарсы сандардыS таSбалары Kарама-Kарсы таSбалар болады.€ріппен белгілесек, -а саны а санына Kарама-Kарсы сан.1. ОS санCа Kарама-Kарсы сан теріс сан болады.Мысалы, а=15,7 болса, онда оCан Kарама-Kарсы сан -а=-15,7.2. Теріс санCа Kарама-Kарсы сан оS сан болады.Мысалы, -а=15,7 болса, онда оCан Kарама-Kарсы сан –(-а) =-(-15,7) =15,7. Демек, -(-а) =-а. 3. 0саны ™зіне-™зі Kарама-Kарсы сан.Натурал сандар жиыны: 1, 2, 3, 4, 5, 6, ..., оCан Kарама-Kарсы сандар жиыны: -1, -2, -3, -4, -5, -6, ...Натурал сандар жиыны ж‰не оCан Kарама-Kарсы сандар жиыны мен 0саны б_тін сандар жиынын Kaрайды.Б_тін сандар жиыны Z ‰рпімен белгіленеді. Б_тін сандар: ...,-6, -5, -4, -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, ...Демек, N натурал сан жиыны, Z б_тін сандар жиыныныS ішкі жиыны: N Z. Б_тін сандар жиыны шектеусіз жиын.Б_тін сандар жиыны, оS ж‰не теріс б™лшектер жиыны рационал сандар жиынын Kaрайды. Рационал сандар жиыны Q ‰рпімен белгіленеді. Рационал термині латын тіліндегі «ratio»деген с™зден шыKKан. JазаKшаCа аударCанда «Kатынас», «б™лінді» дегенді білдіреді. Натурал сандар жиыны (N) б_тін сандар жиыныныS (Z) ішкі жиыны, ал б_тін сандар жиыны рационал сандар жиыныS (Q) ішкі жиыны екені Эйлер-Венн д™SгелектеріарKылы к™рсетілген, N Z Q. ЖаKшамен берілген рационал санды жаKшасыз жазCанда таSбалар ережесі пайдаланылады.ТаSбалар ережесі.ЖаKшаныS алдында «плюс» (+) таSбасы бір санды жаKшасыз жазCанда санныS ™з таSбасы саKталады.Мысалы, +(+6)=+6; +(-7)=-7.ЖаKшаныS алдында «минус» (-) таSбасы бір санды жаKшасыз жазCандасанныS таSбасы Kарама-Kарсы таSбаCа ™згереді.Мысалы, -(+4)=-4; -(-9)=+9.ТаSбалар ережесініS кестемен берілуі:+(+)=+ +(-)=--(+)=- -(-)=+Кез келген рационал санды Kатынасы т_рінді жазуCа болады. МaндаCы т – б_тін сан, п – натурал сан.Мысалы, ; ; ; .Есептеулерде рационал сан ретінде оныS KысKартылмайтын б™лшекпен берілген т_рі алынады.2. Ауызша есептер шыCару арKылы жасырылCан с™йлемді тауып, маCынасын ашу:№289 – №294

^й жaмысы: №294, №292, №297
15