Формирование лингвокультурной компетенции на уроках татарского языка

ФОРМИРОВАНИЕ ЛИНГВОКУЛЬТУРОЛОГИЧЕСКОЙ КОМПЕТЕНЦИИ НА УРОКАХ ТАТАРСКОГО ЯЗЫКА
Последние два десятилетия в связи со значительными экономико-политическими изменениями в жизни нашей страны и все более глубокими процессами глобализации современного общества одним из обязательных слагаемых социально-экономического успеха человека становится владение несколькими языками. В сложившийся ситуации востребована языковая личность, которая способна оперативно и эффективно ориентироваться в многоязычном пространстве.
Данная проблема в современности решается структурно-формальным обучением в школах, вузах или на языковых курсах и адаптирована к социальному заказу. Но назревает необходимость изучения языка в его реальном функционировании в различных сферах человеческой деятельности, при этом исследователями акцентируется внимание на язык не только как средство коммуникации, но и как средство, обеспечивающее адекватное межкультурное общение; принимается более широкий взгляд на язык, а именно на его этнопсихологическую и культуроносную сущность. При таком подходе язык рассматривается как духовное состояние народа, как феномен культуры, культурно-историческая среда, формирующая языковую личность
Язык теснейшим образом связан с культурой. Он развивается в ней и выражает ее. На основе этой идеи возникла новая наука – лингвокультурология, которая в 90-ые годы XX века оформилась как самостоятельное направление лингвистики.
Лингвокультурология – это отрасль лингвистики, возникшая на стыке лингвистики и культурологии, исследующая проявления культуры народа, которые отразились и закрепились в языке.
В центре внимания лингвокультурологии является человек, рассматриваемый как носитель языка и культуры, его фоновые знания, национально-специфические, поведенческие нормы, делающие его представителем данной культуры. Проблемы, касающиеся функционирования и изучения языка в многоязычном обществе, рассматриваются на фоне общей картины языковой ситуации. компонентами которой являются статус языка, языковая политика, языковые компетенции, ценностные ориентации носителей языка, составляющие языковой портрет социума.
Осмысливание данной проблемы неразрывно связано с целью и задачами науки лингводидактики: стремление ученых-методистов найти наиболее рациональные методы преподавания татарского языка через лингвокультурологическое содержание упражнений на уроках татарского языка. Перед преподавателем стоит задача формирования и развития продуктивного билингвизма и полилингвизма, формирования языковой личности. Эта проблема в настоящее время приобретает особую остроту: двуязычие в нашем многонациональном государстве должно стать нормой для каждого человека.
Осуществление данной задачи зависит от эффективности преподавания татарского языка в школе, так как в этот период закладывается фундамент, на основе которого строится весь дальнейший процесс овладения языком и его культурой, создается положительный психологический настрой, формируется интерес к ним. Лингвокультурологическая ориентация в обучении требует от преподавателя вуза приобщения студентов не только к знанию слова, но и к феномену материальной и духовной культуры, в которой отражается история народа, его менталитет в культурно-исторической среде, формирующей языковую личность. Посредством упражнений, содержащих лингвокультурологический материал, преподаватель сможет помочь созданию языковой картины мира, познакомить с лексикой, фразеологизмами, текстами, отображающими культуру татарского народа. Процесс формирования лингвокультурологических понятий на уроках татарского языка тесно связано с воспитанием любви к родной культуре, уважительным отношением к языкам и культурам других народов, приобщением их к мировой культуре.
Сегодня с особой остротой актуализируется значимость лингвокультурного образования, обеспечивающего духовно-нравственное становление личности, формирование лингвокультурной самоидентификации как необходимой составляющей ее мировоззренческого потенциала и условия интеграции в мировую культуру.
В связи этим актуальной становится проблема взаимодействия языка и культуры, так как именно с культуры начинается духовное общение людей, понимание и сотрудничество народов, а общение культур актуализируется в общении личностей, основным средством которого выступает язык.
Знание родного языка – это обогащение своего духовного мира, познание прошлого, настоящего и будущего своего народа, своей родины, поэтому преподаватели татарского языка на уроках родного языка должны ставить и решать следующие задачи, направленные на воспитание интереса и уважения к языку, культуре других народов: 1) системой упражнений и форм работ формировать любовь и преданность своему народу, окружающим; 2) работая над языковым материалом, воспитывать любовь к родному языку, культуре и к русскому языку как языку межнационального общения народов РФ; 3) воспитывать уважительное отношение к языкам и культурам других народов; 4) развивать у учащихся чувство уважения к памяти прошлого нашей Родины, своего народа и народов других стран; 5) воспитывать любовь к родной природе как неотъемлемой части национального самосознания.Для осуществления этих задач необходимо использовать следующие типы учебного материала: 1) изучая конкретный грамматический материал, необходимо использовать тематические дидактические тексты, способствующие воспитанию выше указанных чувств учащихся; 2) на уроках также необходимо использовать исторические, краеведческие материалы, в частности, из истории Татарстана и из истории народов РФ; 3) очень важно обращать внимание учащихся и на факты взаимовлияния языков и культур народов Российской Федерации друг на друга при этом осознание учащимися роли русского языка в нашей стране как языка межнационального общения народов РФ также способствует воспитанию уважения, любви к родному и русскому языку и языкам народов дальнего и ближнего зарубежья; 4) необходимо подчеркнуть, что одно из проявлений патриотизма — это любовь к родному языку.
Разрабатываемая лингвокультурологическая концепция обучения татарскому языку опирается на общие психолого-педагогические, лингводидактические и лингвистические основы обучения языкам. В то же время она предполагает лингвокультурологические основы и опирается на основные понятия науки лингвокультурологии.
Основными аспектами изучения языка в лингвокультурологическом плане являются: 1) изучение языка как исторически сформировавшуюся систему; 2) изучение языка как накопителя духовной и материальной культуры народа – носителя языка; 3) формирование лингвокультурологической компетенции учащихся.
Таким образом, в обучении языку большую роль играет изучение кумулятивной функции языка: язык накапливает и хранит информацию о народе, творце и носителе данного языка. В процессе обучения языку, общения на данном языке без культуры обойтись нельзя. Язык через значение выходит в мир, значение – это практика, которая соединяет язык с внеязыковой реальностью. За языковыми явлениями лежит определенная социокультура. За языковой картиной мира лежит социокультурная картина мира. Чтобы реально пользоваться разговорным языком, надо знать совокупность внеязыковых фактов, то, что лежит за языком.
1. Гумбольдт В. Язык и философия культуры. – Москва: Прогресс, 19с.
2. Җамалетдинов Р. Р. Тел һәм мәдәният: татар лингвокультурологиясе нигезләре. – Казан: Мәгариф, 20б.
3. Замалетдинов Р. Р. Внутренний и внешний мир носителей татарской культуры через призму языка. – Казань: Изд-во Казан. ун-та, 2003. – 207 с.
4. Солтанбекова О. Т. О концепции культурологического подхода к языковому обучению // Этнодидактика народов России: Обучение и воспитание в состязательной среде. – Нижнекамск, 2008. – С. 46-47.
Внеклассное мероприятие по татарской литературе для 5-8 классов русскоязычной аудитории, посвященное декаде международного родного языка
Тема « Татарча да яхшы бел…» (Урок - мероприятие по татарской литературе для 5-8 классов русскоязычной аудитории, посвященное декаде международного родного языка
Цель урока:
Телебезнең байлыгын, матурлыгын күрергә, укучыларны сүзләрне дөрес файдаланырга, мәгънәсен таный белергә, ачык бәйләнешле итеп сөйләргә өйрәтү, туган телебезгә ихтирам һәм игътибар тәрбияләү.
Используемое оборудование:
Татарстан республикасы картасы, дәүләт символлар, шәхси карточкалар, рәсемнәр, музыка коралы, Ш.Маннурның “Яхшы бел” дигән шигыре язылган плакат.
Класс(ы):
5 класс
8 класс
Дәрес-кичәнең  барышы:
I.       Оештыру моменты (“Туган тел” көе уйналып тора.)
- Исәнмесез, кадерле укучылар, хөрмәтле укытучылар һәм кунаклар. Безнең республикада 21 февральдән  10 апрельгә кадәр “Мин татарча сөйләшәм!” дигән акция бара. Без бүген  шушы акциягә кушылып, “Татарча да яхшы бел!” дигән кичә үткәрергә булдык. Без телебезнең матурлыгы, үзенчәлеге, байлыгы турында сөйләшербез.
- Мине, вакытлыча, “Сабантуй” газетасы хәбәрчесе дип уйлагыз. Мин сезнең мәктәп турында бик күп яхшы сүзләр ишеттем. Шуңа күрә сезгә кунакка килергә булдым. Ә хәзер танышып китик. Мин Гаскәрова Эльвира Мәхмүт кызы.
- Синең  исемең ничек?
- Минем исемем Настя.
- Настя, син укучымы?
- Әйе, мин укучы.
- Син ничәнче мәктәптә укыйсың?
- Мин 2нче урта мәктәбендә укыйм.
- Рәхмәт.
- Синең исемең ничек?
- Минем исемем Катя.
- Катя, сезнең мәктәп кайда урнашкан?
- Безнең мәктәп Комаров урамында урнашкан.
- Мәктәп директорыгыз кем?
- Мәктәп директорыбыз Светлана Ивановна  Илюхина.
- Сыйныф җитәкчегез кем?
- Сыйныф җитәкчебез Эльмира Сөлләмовна.
- Рәхмәт.
- Синең  исемең ничек?
- Минем исемем Оля.
- Оля, сез мәктәптә нинди фәннәр өйрәнәсез?
- Мәктәптә без күп фәннәр өйрәнәбез: математика, рус теле, татар теле, чит тел, тарих һәм башкалар.
- Татар теле дәресендә сез нишлисез?
- Дәрестә без язабыз, укыйбыз, татарча сөйләшергә өйрәнәбез,  игътибар белән тыңлыйбыз.
- Рәхмәт.
- Синең  исемең ничек?
- Минем исемем Витя.
- Виктор, син үзегезнең мәктәбегез турында нәрсә әйтә аласың?
Укучының чыгышы: Безнең мәктәп – рус мәктәбе. Ул матур, чиста, зур. Безнең мәктәп өч катлы. Беренче катта ашханә, акт һәм спорт заллары икенче катта урнашкан. Безнең мәктәптә зур китапханә бар. Китапханәдә  бик күп китаплар бар. Анда татарча китаплар да бик күп. Алар безгә татар телен өйрәнү өчен бик кирәк. Мәктәп – безнең өчен белем чыганагы.
-         Зур рәхмәт! Сез бик матур татарча сөйләшәсез икән.

- Кешенең бөтен тормышы тел белән бәйле. Туганнан алып, соңгы көнгә кадәр, тел һәм сүз – кешенең аерылгысыз юлдашы. Элек-электән халыкның матурлык сөюе, үзенең рухи байлыгына зур хәзинә дип каравы, аны кадерләп саклавы, үстерә һәм төрле формаларда буыннан буынга тапшыра баруы һәм гүзәллек традицияләре тудыруы һәркайсыбызда милли горурлык хисләре уята.
- Укучылар, туган тел турында кемнәр нинди шигырьләр  иҗат иткән? (рус балалары шигырьләрне чиратлашып сөйлиләр)
Анам теле миңа – халкым теле,
Аннан башка минем халкым юк.
Йөрәгендә халкы булмаганның
Кеше булырга да хакы юк, -
дип язды Башкортстанда яшәп иҗат итүче Ф.Гарипов.
Ә Ә.Атнабаев туган тел турында:
Күкрәк сөтедәй саф ана телен
Әйдәндердем мама теленә.
Ни урысча, ни татарча белмәс
Имгәтелгән буын тилерә, - диде.
Ә менә Вил Казыйханов, Г.Тукайның “Туган тел” шигыренә ияреп, менә иондый шигырь юллары тезгән. “И родной тел” дип атала.
И родной тел, и красивый тел,
Мамам-папамның  теле,
Мог я узнать күп нәрсәне
Син родной тел аркылы.
Бу языкта коляскада
Мамам сказку көйләгән.
А затем төннәр буенча
Бабуля рассказ сөйләгән.
А потом, ни сәбәптәндер
Өйрәткәннәр рус язык.
Якобы тик шушы телдә
Алам духовный азык.
Почему же нас детсатта
Сиңа өйрәтмәделәр?
В школе, когда обучали,
Синдә сөйләтмәделәр?
И родной тел, и красивый тел,
Мамам-папамның теле,
Только я их обвиняю
Өйрәтмәгәнгә сине.
И родной тел, аңлаталар,
Можно жить и без синсез,
Мама, папа и бабуля
Оставили меня телсез.

II.  - Ә хәзер Татарстан картасына күз салыйк. Татарстан Республикасы Идел буенда урнашкан. Ул бай, матур, күпмилләтле республика. Татарстанда борынгы һәм заманча шәһәрләр дә, зур һәм кечкенә авыллар да, район үзәкләре дә күп. Татарстан елгаларга, күлләргә, чишмәләргә бик бай. Анда калын урманнар да, тигез далалар да бар. Татарстанныж башкаласы – Казан шәһәре. Казан – зур, матур, борынгы шәһәр. Анда бик күп татарлар яши. Сез татарча сөйләшә белерсезме икән? Мин сезгә рус телендә сораулар бирәм, ә сез тәрҗемә итеп әйтегез (шәхси карточкалар таратыла)
-         Извините, это какая улица?
-         Скажите, пожалуйста, аптека где находится?
-         Можно спросить это гостиница?
-         Далеко ли до школы?
-         Скажите, пожалуйста, как добраться до центра города?
-         Извините, эта улица куда ведет?
-         Скажите, пожалуйста, как добраться до продуктового магазина?
     - Вы говорите по-татарски?
     - Я правильно иду к вокзалу?
    - Рәхмәт, укучылар. Барыгыз да дөрес җавап бирдегез.
III. Диалогик сөйләмне үстерү. (төркемләп эшләү)
Восстановите диалог.
1нче төркем. - Кичә килдем.
                       - Казан ошадымы соң?
                       - Дима,  син Казанга кайчан килдең?
                       - Әйе, бик ошады. Казан – зур һәм борынгы шәһәр
2нче  төркем.         - Әлбәттә, була.
                                - Автобус яки самолет белән килеп була.
                                - Ә поезд белән буламы?
                              - Казанга ничек килеп була?
3нче төркем.      - Син троллейбус белән бар.
                            - Гафу итегез, аптекага ничек барырга?
                            - Сиңа кайсы аптека кирәк?
                            - 14 нче.
4нче төркем.        - Юк, ерак түгел.
                              - Гафу итегез, икмәк кибете еракмы?
                              - Урамны аркылы чык та уңга борыл.
                              - Миңа анда ничек барырга?

Физминутка: татар халык уеннары, биюләре оештырыла.

IV.              Бөек кешеләрнең тел турында әйтелгән сүзләренә конкурс (балалар әйтәләр)
“Сүз – бөек нәрсә ул. Бөек, чөнки сүз белән кешеләрне берләштерергә мөмкин, сүз белән дошманлаштырырга мөмкин, сүз белән кешедә нәфрәт уятырга мөмкин”. (Л.Толстой)
“Языку мы учимся и должны учиться непрерывно, до последних дней”  (К. Паустовский)
“Халык сөйләмендә тел яшәсә, халык үзе яши, халык сөйләмендә тел үлдеме, тел иясе буларак, халык үзе үлә” (К.Ушинский)
“Туган ил”, “Туган тел” сүзләре һәрвакыт бергә яшиләр, аерылгысыз булып яшиләр” (С.Хәким)
“Величайшее богатство народа - его язык. Тысячелетиями накапливаются и вечно живут в слове несмежные сокровища человеческой мысли и опыта» ( М.Шолохов)
«Билгеле, русча белү бик кирәк, ә үз телеңне белү – тиеш. (Г.Ибраһимов)
- Әйтегез әле, укучылар, ни өчен кичәбезнең  темасы “Татарча да яхшы бел!“ ничек уйлыйсыз? (укучыларның җаваплары)
- Чыннан да, без татар телен дә, рус телен дә өйрәнергә һәм яхшы белергә  тиеш. Пушкин, Лермонтов, Достоевский,Толстой әсәрләрен укып аңлау безне рухи яктан баета. Татар һәм рус телләре дәүләт дип игълан ителде. Ул телләрнең икесен дә яхшы белү – безнең бурычыбыз.
Укучы.                                 Татарча да яхшы бел,
Русча да яхшы бел.
Икесе дә безнең өчен
        Иң кирәкле затлы тел.
Ш. Маннур язган бу сүзләр белән без кичәбезне тәмамлыйбыз. Булдырдыгыз, балалар, рәхмәт!
“Мин яратам сине, Татарстан” җыры яңгырый.
Нәтиҗә: актив укучылар бәяләнә, призлар бирелә.

Внеклассное мероприятие «Татарча да яхшы бел…»
Составила: Имамова Эндже Мухамедхановна
Максатлар. 1. Татар телен тирәнтен өйрәнүгә кызыксыну уяту;
2. Татар телендә аралашу күнекмәләрен үстерү;
3. Татар теленә мәхәббәт тәрбияләү.
Катнашалар. 1-11 нче сыйныф укучылары, ата-аналар, укытучылар, кунаклар.
Әдәби – музыкаль кичә 2 өлештән тора: 1. Музыкаль өлеш.
2. Бәйге өлеше.
Кичә авыл мәдәният йортында үткәрелә.
Музыкаль өлеш.
“Әссәламегаләйкем” җыры яңгырый (Г. Садә сүз., Р.Ахиярова көе). Сәхнәгә ике алып баручы чыга.
1 нче алып баручы. Татарча да яхшы бел,
Русча да яхшы бел.
Икесе дә безнең өчен,
Иң кирәкле, затлы тел.
2 нче алып баручы. Дөньяда иң – иң матур ил –
Ул минем туган илем.
Дөньяда иң – иң матур тел –
Ул минем туган телем.
Татар теле бик бай, затлы, матур тел. Тел – кешенең гомерлек юлдашы. Кешенең бөтен тормышы тел белән бәйле. Туганнан алып соңгы сулышына кадәр тел һәм сүз кешенең аерылгысыз юлдашы.
“Туган тел” җыры башкарыла. (Г. Тукай сүзләре, халык көе)
1 нче укучы. Әни кебек газиз күреп,
“Туган тел” дип җан атып Яшик әле дөньясында
Туган телне яратып.
2 нче укучы. “Заман миңа “ югарыга мен” дип,
Ике канат биреп үстерде.
Канатымның берсе – татар теле,
Икенчесе – бөек рус теле...”
1 нче алып баручы. Күбегез өчен туган тел – рус теле. Без сезнең белән татар телен өйрәнәбез,чөнки Татарстанда яшибез. Татарстанда ике дәүләт теле бар: татар теле һәм рус теле.
Один из постулатов древности гласит: «Врата мудрости никогда не бывают закрытыми». Изучая родной язык, (а у нас в республике, это государственные языки –русский, татарский, а для других национальностей – это чувашский, марийский, мордовский и другие языки), вам, возможно, удастся чуть пошире распахнуть эту таинственную дверь мудрости
Сегодня все наречия планеты
Идут единой поступью под марш,
Неся в себе культуру милой речи,
И уникальность среди равных масс.
Родной язык - богатое наследство,
Пришедшее из глубины веков.
Ты отражаешь мысли человека,
Ты помогаешь выразить любовь,
Ты создаешь из букв стихотворенья.
Храня в запасах сотни тысяч слов,
Спустившееся к нам благословенье –
Родной язык, проникший в нашу кровь.
Магнитофон язмасында Татарстан һәм Рәсәй гимны яңгырый.
3 нче укучы. “Мне два крыла вручила не природа,
На них парю я каждый час и миг.
Одно – язык татарского народа,
Второе – русский пламенный язык.”4 нче укучы. Татарчасы – туган тел,
Безгә газиз булган тел.
Атаң – анаң, әби – бабаң
Сине сөя торган тел.
5 нче укучы. Бу телдә рух байлыгың
Һәм йөрәк кайнарлыгың,
Җырлаган бу телдә безгә
Сөекле Тукай моңын.”
6 нчы укучы. Тел кешене дус итә,
Бер – беренә беркетә.
Бел, балам, син рус телен Һәм онытма үз телең!
2 нче алып баручы. Татар теле –ЮНЕСКО тарафыннан бөтендөнья халыкара аралашу теле дип саналган 14 телнең берсе. Бу – туган телебез белән горурланырлык мөһим фактор. Алып баручы: туган тел. Һәркем өчен дә газиз сүз бу. Чөнки иң кадерле, бернәрсә белән дә алыштырылмый торган “әни”, “әти”,”әби”, “бабай” сүзләрен башлап туган телдә әйтәбез. Туган үскән ил-җирнең якынлыгын, Ватанның газизлеген без туган тел ярдәмендә тойганбыз. Шагыйрьләребезнең матур-матур шигырьләрен ятлап, әле дә куанабыз, рухланабыз.
“Туган телем” җыры башкарыла. (Э. Мөэминова сүз., М.Минһаҗев көе)
1 нче алып баручы. Һәр халыкның туган теле – аның мәдәнияте, тарихи көзгесе. Шуңа да телебез сафлыгы, матурлыгы, аһәңлелеге өчен барыбызга да армый-талмый көрәшергә, эшләргә кирәк.
2 нче алып баручы. Наш родной язык как хлебосольный хозяин радушно распахивает двери перед языками других национальностей, обогащаясь в свою очередь словами и выражениями. Ничто на свете не связано с человеком так прочно как язык. Нет на свете лучше средства общения. Чем лучше ты владеешь родным языком, а также другими языками, тем больше у тебя права называться человеком.
Татар биюе башкарыла.
7 нче укучы. Әткәң-әнкәң телен белсәң,
Адашмассың кайда да...
Туган телемдә эндәшәм
Кояшка да, айга да.
Туган телемдә аңлашам
Үткән, бүгенгем белән.
8 нче укучы. Үз телемдә шигырь укыйм,
Үз телемдә сөйли алам.
Туган җирем – Татарстан,
Мин дә синең балаң.
“Туган як” җыры башкарыла. (Р.Корбанов сүз., М.Минһаҗев көе)
9 нчы укучы. Родной язык. Он впитан с молоком.
Звучит как музыка, нам сердце услаждая
В международный день родного языка
На языке родном тебе мы пожелаем:
Люби язык, храни на день и на века!
Не забывай мелодию родного языка.
1 нче алып баручы. Татар теле – зур үсешкә ирешкән әдәби тел, фән, фәлсәфә. Техника теле. Югыйсә ул дөньякүләм әһәмияткә ия булган тел итеп саналмас та иде.
Без – татарлар!
Татар исемен без
Горур йөртә торган бер халык.
Без – татарлар!
Шулай диеп белә
Безне бөтен дөнья илләре.
“Әпипә” биюе башкарыла.
2 нче алып баручы. Тел турында бик күп мәкальләр һәм әйтемнәр бар. Сез тел турында нинди мәкальләр һәм әйтемнәр беләсез?
Укучылар бер-бер артлы мәкальләр һәм әйтемнәр әйтәләр.
1 нче алып баручы. Туган тел ул. Бар тарихың
Чагыла торган тел ул.
Бүгенгенең һәм киләчәгең
Сагында торган тел ул Туган тел ул. Ялгыз түгел,
Күп телләргә туган тел.
Туган түгел телләргә дә
Сүзләр бирә торган тел.
2 нче алып баручы. Туган тел ул. Бездән соң да
Яшәр өчен туган тел.
Бүгенгедән киләчәккә
Дәшәр өчен туган тел.
“Туган тел” җыры башкарыла (Р.Корбанов сүз., М.Минһаҗев көе)
Бәйге өлеше.
Алып баручы (татар теле укытучысы). Бүген бәйгедә биш гаилә командасы катнаша. Командаларыбызны сәхнәгә чакырабыз.
Бәйгенең биремнәре:
“Минем гаиләм”. (Һәр команда үз гаиләсе белән таныштыра).
Татар телендә шигырь сөйләү.
Татар халкының милли ашларын санап чыгу.
“Мин – сиңа, син - миңа”. (һәр команда бер-берсенә 3 сорау бирә).
Җыр яки бию башкару.
Тел турында мәкальләрне дәвам итү.
Авыз күрке – тел, ... (тел күрке сүз.)
Бауның озыны, ... (сүзнең кыскасы яхшы)
Әйткән сүз - ... (аткан ук)
Яхшы сүз – җан азыгы, ... (яман сүз – баш казыгы)
Картларның сүзен ... (янчыкка җый)
Сөйдергән дә тел, ... (көйдергән дә тел)
Авыздагы сүзгә син хуҗа, ... (авыздан чыккач җил хуҗа)
Парын тап.
Беречь как зеницу ока. Күздән утлар күренү
Бездонная бочка. Аяз көнне яшен суккандайВолосы встают дыбом. Теле кычытаВзорваться как порох. Төпсез мичкә
Отвечать головой. Күз карасы кебек саклау Бросать слова на ветер. Сүзне җилгә ташлауГнаться за двумя зайцами. Күкерт кебек кабынуВпитать с молоком матери. Чәчләре үрә тора
Краем уха. Канат астына алу
Как гром среди ясного неба. Ана сөте белән кергән
Искры посыпались из глаз. Ике куян артыннан кууЗуд в языке. Башың белән җавап бирү
Замыкаться в своей скорлупе. Куенда таш йөртү
Закинуть удочку. Озын телле
Закрывать глаза. Тиресен тунау Драть шкуру. Яман күз
Дурной глаз. Күз йомуДлинный язык. Кармак салып карауДержать камень за пазухой. Үз кабыгына кереп бикләнү
Взять под свое крылышко. Колак читем белән
Бәйгегә нәтиҗә ясала, җиңүче билгеләнә һәм бүләкләр тапшырыла.
Алып баручы. Бүгенге кичәбезне шуның белән тәмамлыйбыз. Татар телен яратыгыз, шул телдә аралашыгыз, бер-берегез белән дус яшәгез.
Җирне саклап кала алмабыз,
Дуслашмаган килеш без.
Шуңа күрә барыбыз да,
Дус булырга тиеш без.
Без яшибез бер үк җирдә,
Без – күршеләр,
Без, әйдәгез, дуслар булыйк,
Без – кешеләр.
Үскәчтен дә дошман булмыйкБеребез дә.
“Дуслык” сүзе булсын безнең
Телебездә, - дип яза шагыйрь Роберт Миңнуллин.
Сау булыгыз! Киләсе очрашуларга кадәр.