Та?ырыбы: Солт?стік Американы? хал?ы мен елдері

Алматы облысы
Алак™л ауданы
«АKжар орта мектебі мектеп жасына дейінгі шаCын орталыCы бар» мемлекеттік мекемесініS
география п‰нініS мaCалімі
Курманхан Маржан
Сыныбы: 7
ТаKырыбы: Солт_стік АмериканыS халKы мен елдері
СабаKтыS маKсаты:
Білімділік: Солт_стік Америка халKы ж‰не елдері,Америка Jaрамы Штаттары туралы білім беру.
ДамытушылыK: ОKушылардыS ой-™рісін , шыCармашылыK Kиялын ж_йелеу, білімін,ойлау Kабілеттерін одан ‰рі дамыту.
Т‰рбиелік: ОKушыларды ™з бетімен жaмыс жасай білуге _йрету ж‰не ‰лем табиCатын _йрене келе, ™з отаныныS табиCатын аялауCа, с_юге т‰рбиелеу.
СабаKтыS т_рі: ЖаSа сабаK, видео сабаK
СабаKтыS ‰дісі: сaраK-жауап, картамен жaмыс,баяндау.
Jaрал жабдыKтары: Солт_стік АмериканыS саяси картасы, атлас,слайдтар, интерактивті таKта, видео,кескін карта
СабаK барысы:
І. `йымдастыру кезеSі.
С‰леметсіздерме оKушылар!
«ШаттыK» шеSберін Kaру.
ІІ. ^й жaмысын тексеру.
1. «ЫстыK картоп» стратегиясы СaраKтарCа жауап беру.
1.Материкте Kандай табиCат зонасы бар?
2.ЛавразияныS Kaрамына Kай материктер кіреді?
3.Солт_стік Америка материгінде Kандай ірі ™зендер бар?
4. Солт_стік Америка материгінде Kандай ™зендер aзаK уаKыт Kатып жатады?
5.Прерий дегеніміз не ? оKушылар бір-біріне сaраKтар Kояды.

2. ТопKа б™лу.
Суреттер бойынша сынып топтарCа б™лінеді. Топ м_шелері жaмыстарды ™зара б™ліседі, б_гін тобымыздан елші сайланады, ережемен танысады.
ІІІ. ЖаSа таKырыпты меSгеру.
Біз б_гін, Солт_стік Америка халKы ж‰не елдері, Америка Jaрамы Штаттары туралы оKып _йренеміз. МaCалім жаSа таKырып бойынша KысKа аныKтама жасайды.
ЖаSа таKырып бойынша топтарCа тапсырмалар б™лініп беріледі.
Топтар таKырыпты алдымен жеке меSгереді. Белгілі уаKыт ™ткен соS ‰рбір топта жaптыK жaмыс басталады. ТоптыK жaмыстан соS елшілер басKа топтарCа барады, топ м_шелері келген елшіге ™здерініS меSгерген таKырыптарын толыCымен т_сіндіріп, сaраKтарына жауап береді. Елшілер барлыK топтарды аралап болCан соS, ™з тобына оралып Kай топтан нені _йреніп келгендерініS барлыCын ретімен ™з тобына т_сіндіріп береді, сaраKтарына жауап береді.
Солт_стік Америкада д.ж-гі еS дамыCан ел – Америка Jaрама Штаттары орналасKан. АJШ-тыS материктегі б™ліктерініS аралыCында Канада, ал оSт_стігінде Мексика орналасKан. ОрталыK Америка мен Кариб теSізі аралдарын кішігірім елдер алып жатыр.Америка Jaрама Штаттары. АJШ-ры жерініS ауданы (9 млн 363 мыS км) ж™нінен Ресей, Канада, Jытайдан кейінгі 4-ші орын алады. Бaл елдіS жері материктік екі б™ліктен ж‰не ТыныK мaхиттаCы Гавай аралдарынан тaрады. €кімшілік Kaрылымы 50 штаттан, Вашингтон Kаласы мен Колумбия округінен тaратындыKтан ел Америка Jaрама Штаттары (АJШ) деп аталады. Астанасы Вашингтон Kаласы.Елде мaнай мен табиCи газдыS, тас к™мір, металдар т‰різді пайдалы KазбалардыS Kоры мол ж‰не оларды ™ндіруде aдайы Cылым мен техника жаSалыKтары Kолданылып отырады. АJШ-тыS шаруашылыCы сан салалы, еS жетекші сала – машина жасау ™нерк‰сібі. АJШ-тыS 125 Kаласында автомобиль шыCарылады. Детройт Kаласын «автомобильдер астанасы» деп атайды. БатыстаCы Лос-Анджелес Kаласы CарыштыK техника мен электроника орталыCы болса, Сиэтл Kаласында алып «Боинг» aшаCы жасалынады. Елде жылу-энергетика, химия ™нерк‰сібі, Kара металлургия, жеSіл ™нерк‰сіп жаKсы ™ркендеген.
д.ж-де жерініS ауданы ж™нінен Ресейден кейін 2-ші орын алады. Канада жерініS ауданы 9 млн 970 мыS км. Ел материктіS солт_стік б™лігі мен КанаданыS АрктикалыK архипелагындаCы аралдарды алып жатыр. Астанасы – Оттава Kаласы. Орасан зор Канада жерініS табиCат жаCдайлары да ‰ркелкі. ЕлдіS солт_стік полюске неCaрлым жаKын орналасKан солт_стігі табиCат жаCдайлары ™те Kатал болCандыKтан нашар игерілген. СуыK арктикалыK ш™лдер мен тундра алып жатKан жазыKтарда Kой™гіз бен солт_стік бaCысы – карибу тіршілік етеді. ЕлдіS осы б™лігінде Cасырлар бойы Kатал климат жаCдайында ™мір с_руге бейімделген байырCы халыK – эскимостар тaрады.
Канада ормандарCа бай. Мaнда америкалыK к™гілдір шырша, бал KараCай, KараCай ™седі. Ормандарда терісі баCалы аSдардан бaлCын, к_зен, аKкіс пен жыртKыштардан Kара аю – барибал, сілеусін, койот тіршілік етеді.
ЕлдіS оSт_стік-батысындаCы прерийді егіс далалары алып жатыр. Канада жылына шамамен 40 млн. тонна бидай ™німін, жинаKтайтындыKтан, астыKты басKа елдерге де сатады.
КанаданыS жер Kойнауы пайдалы KазбаларCа да ™те бай. Ежелгі платформаCа с‰йкес келетін жазыK б™ліктерде уран, никель, алтын, мыс, темірдіS бай кен орындары бар. `лы жазыKта мaнай мен газ ™ндіріледі. АCыны Kатты тау ™зендерінде арзан Kуат к™зі, ірі су электр стансалары салынCан.
КанаданыS табиCатты KорCауCа к™п к™Sіл б™лінеді. Елде 31 aлттыK парк жaмыс істейді. ЕS ірілері – Вуд Буффало, Джаспер, Глейшер, Фанди. БастапKыда KорыK ретінде aйымдастырылCан aлттыK парктерде Kазіргі кезде жергілікті халыK пен туристердіS демалуына Kажетті жаCдайлар жасалCан.
ОрталыK Америка елдері. ОрталыK АмериканыS материктік б™лігін Мексика, Гватемала, Белиз, Гондурас, Никарагуа, Сальвадор, Коста-Рика, Панама елдері, ал Кариб теSіздеріндегі ^лкен ж‰не Кіші Антиль аралдарын Куба, Гаити, Доминика, Ямайка ж‰не т.б. кіші елдер мен иеліктер алып жатыр. Материктік б™ліктегі еS ірі ел – Мексика, ал аралдыK б™ліктегі еS _лкен ел Куба болып табылады. Бaл елдердіS табиCаты, шаруашылыCы, халыKтыS тaрмыс-тіршілігі Канада мен АJШ-тан _лкен айырмашылыK жасайды.

JазаKстан мен АJШ Kазіргі экономикалыK байланысы
Видео к™рсету.

IV. Сергіту с‰ті. «Jара жорCа» биі
V. ЖаSа тыKырыпты бекіту
1. Топтар ™здігінше меSгерген таKырыбы бойынша Венн диаграммасын Kaрап елдердіS ерекшеліктері мен aKсастыKтарын плакатKа т_сіріп, таKтада KорCайды.

2.«СиKырлы кітап» ойны
1.Солт_стік Америкада Kандай халыKтар мекендейді?
2.Материктегі халыK Kaрамына еуропалыK отарлау Kалай ‰сер етті?
3.АJШ экономикасыныS жедел KарKынмен дамуына не себепші болды?
4.АJШ жаCалауын Kандай мaхит суы шайып жатыр? Ол ел табиCатына Kалай ‰сер етеді?
5.АмериканыS жаSа халKын атаSдар ?
6. Картадан Солт_стік Америка елідерін,шекарасын к™рсетіSдер.

VI.БаCалау.
ТоптаCы баCалаушылар ™з тобындаCы оKушыларCа жеке-жеке KойылCан баCалар туралы м‰лімдейді. БаCалау KаCазын мaCалімге тапсырады.
VII.Рефлексия.
ОKушылар ™здерініS пікірлерін стикерлерге жазып, смайликтерге Kыстырады.
VIII. ^йге тапсырма.
Солт_стік американыS елдреі таKырыбын оKу, мазмaндау. Кескін картаCа материк елдерін т_сіріп келу.
15