Рабочая программа по татарскому языку для 5 (тат.гр)

Татар теле,5 нче сыйныф(татар торкеме)
( атнага 3 сэгать,барлыгы105 сәг.)
Аңлатма язуы
Эш программасы түбәндәге документларны исәпкә алып төзелде:
5 нче сыйныфлар өчен татар теленнэн эш программасы Россия Федерациясендәге һәм Татарстан Республикасындагы мәгарифкә кагылышлы хокукый-норматив актларга һәм федераль дәүләт стандартларына нигезләнеп төзелде:
Россия Федерациясенең “Мәгариф турында”гы Законы (Федеральный закон от 29.12.2012 273-ФЗ “Об образовании в Российской Федерации”).
Татарстан Республикасының “Мәгариф турында”гы Законы (Закон Республики Татарстан “Об образовании” № 68-ЗРТ от 22 июля 2013 года, статья 8).
Россия Федерациясенең “Россия Федерациясе халыктелләре турында”гы 126-ФЗ нчы номерлы Законы (24.07.1998).
РФ Мәгариф һәм фән министрлыгы приказы, 30 нчы август, 2013 нче ел №115 (“Об утверждении Порядка организации и осуществления образовательной деятельности по основным общеобразовательным программам – начального общего, основного общего и среднего общего образования”).
“Татарстан Республикасының халык телләре турында” Законы (Закон Республики Татарстан от 08.07.1992 № 1560-XII (ред. от 03.03.2012г.) “О государственных языках Республики Татарстан и других языках в Республике Татарстан”).
“Татарстан Республикасы дәүләт телләре һәм Татарстан Республикасында башка телләр турында” Татарстан Республикасы Законы, 2004нче ел, 1нче июль.
“2014-2020 нче елларга Татарстан Республикасы дәүләт телләрен һәм Татарстан Республикасында башка телләрне саклау, өйрәнү һәм үстерү буенча Татарстан Республикасы дәүләт программасы”, 2013 нче ел, 25 нче октябрь, 794 нче карар.
Төп гомуми белем бирүнең Федераль дәүләт белем бирү стандарты (Россия Мәгариф һәм Фән министрлыгында 2010 нчы елның 17 нче декабрь боерыгы 1897 нче номер белән расланган, РФ Юстиция Министрлыгында 19644 нче регистрацион номеры белән 2011нче елның 1 нче февралендә теркәлгән).
Татарстан Республикасында 2012-2020 нче елларда фән һәм мәгариф үсеше турында “Дәүләт программасы”.
2010-2015 нче елларда Татарстан Республикасында мәгарифне үстерү стратегиясе “Киләчәк” программасы.
Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгының “Федераль дәүләт белем стандартлары нигезендә мәктәпләрдә татар теле һәм әдәбияты укыту турында” хатына
“Рус телендә урта(тулы)гомумибелем бирү мәктәбендә татар телен укыту программаы(татар балалары өчен)” ( Ф.Ф.Харисов,Ч.М.Харисова,В.А.Гарипова. Казан. “Мәгариф” нәшрияты,2014 ел)
Әлмәт шәһәре муниципаль бюджет белем бирү учреждениесе «11 нче урта гомуми белем бирү мәктәбе»нең гомуми белем бирү программасы (ООП МБОУ “СОШ №11” на 2012-2017 уч.год, приказ №171 от 01.09.12г.);
Әлмәт шәһәре муниципаль бюджет белем бирү учреждениесе «11 нче урта гомуми белем бирү мәктәбе»нең 2016 – 2017 уку елына еллык календарь укыту графигы;
Әлмәт шәһәре муниципаль бюджет белем бирү учреждениесе «11 нче урта гомуми белем бирү мәктәбе»нең базис укыту планына, локаль актына, дәресләр расписаниясенә (2016-2017 нче уку елы)
Укыту предметының гомуми аңлатмасы
Укыту – тәрбия эше рус телендә алып барыла торган мәктәпләрдә татар балаларына татар телен өйрәтүнең төп максаты һәм бурычлары түбәндәгеләрдән гыйбарәт:
1. Укучыларда ана телен өйрәнүгә кызыксыну, омтылыш уяту, үз милләтеңә һәм аның теленә мәхәббәт хисләре тәрбияләү.
2. Балаларда татар теленең барлык тармаклары буенча мәгълүматлылыкны (компетенцияне) булдыру.
3. Укучыларда аралашу өлкәсенә караган мәгълүматлылыкны булдыру. Сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча аралашканда, тел чараларыннан урынлы файдаланырга өйрәтү.
4. Телдән һәм язма сөйләм күнекмәләре булдыру.
5. Укучыларда татар мәдәниятына карата мәгълүматлылыкны булдыру.
6. Укучыларда лингвистик (тел), аралашу (коммуникатив), этнокультура өлкәсенә караган (культурологик) компетенцияләр булдыру.
Лингвистик компетенция (укучыларның ана теленнән мәгълүматлылыгы) фонемалар, морфемалар, сүз ясалышы, сүзтезмәләр, җөмләләр, җөмлә кисәкләре, лексик һәм грамматик беләмлекләр, лингвистик анализны һ.б.ны үз эченә ала.
Аралашу компетенциясе ул – башкалар әйткәнне аңлау һәм үз фикереңне белдерү өчентупланган белем, осталык һәм күнекмәләр җыелмасы; хәзерге татар әдәби теле нормаларына ия булу , сүз байлыгын, сөйләмнең грамматик ягындөрес итеп үзләштерү, телдән һәм язма формада бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен булдыру һ.б.
Этнокультура өлкәсенә караган компетенция, ягъни телне милли – мәдәни яссылыкта үзләштерүул, - укчыларны сөйләмгә өйрәткәндә, рухи, эстетиктәрбия һәм белем бирү чарасы буларак, милли үзенчәлекләрне чагылдыргантекстлар белән эшләү, тормыш –көнкүреш, гореф – гадәт үзенчәлекләрен, сынлы сәнгать әсәрләрен, халык – авыз иҗаты үрнәкләрен белү, татар сөйләм этикетына ия булу.
Рус мәктәбендә татар телен ана теле буларак укытуның төп бурычлары:
1. Татар телен өйрәнүгә карата башлангыч сыйныфларда нигез салынган кызыксынуны көчәйтү, үз милләтеңә, телеңә хөрмәт белән карау, шулай ук татар теле аша башка милләт вәкилләренә, аларның рухи мирасына мәхәббәт хисе тәрбияләү.
2. Татар теленең барлык тармаклары буенча эзлекле рәвештә фәнни белем бирү.
3. Сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча ныклы күнекмәләр булдыру. Туган телдә матур һәм дөрес аралашырга өйрәтү.
4. Телдән һәм язма сөйләм осталыгы һәм күнекмәләрен камилләштерү. Көндәлек тормышта татар теле мөмкинлекләреннән тулысынча файдалана белергә өйрәтү.
5. Туган тел ярдәмендәөзлексез белем һәм тәҗрибә туплау.
6. Татар телен башка фәннәр буенча белем алу чарасы буларак кулланырга өйрәтү күнекмәләре булдыру.
7. Укучыларны даими рәвештә татар милли мәдәнияты мирасына тарту.
8. Татар теле дәресләрендә, белем бирү белән бергә, тәрбияви бурычның да әһәмиятле урын алып торуы.
9. Укучыларның логик фикерләү дәрәҗәсен үстерүгә ярдәм итү.
10. Дәреслек, өстәмә һәм белешмә әдәбият белән эш итү, уку, язу күнекмәләрен камилләштерү.
5 нче сыйныфта татар теленнән белем бирү максатлары:
1.Укучыларның башлангыч мәктәптә фонетик, орфоэпик, орфографик, лексик, грамматик нигезләреннән алган белемнәрен системалаштыру, катлаулырак формаларда өйрәтүне дәвам итү.
2.Укучыларның иҗади һәм мөстәкыйль фикерли алу мөмкинлекләрен үстерү, үз фикерләрен дәлилләргә күнектерү.
3.Телнең төп грамматик чараларын сөйләм процессында куллануга ирешү.
4.Татар әдәби тел нормаларын һәм стилистик мөмкинлекләрен ачык күзаллауга, аларны тиешенчә куллана белергә өйрәтү, сөйләм эшчәнлегенең үзара аралашу чарасы икәнен аңлату.
5.Баланың үзен тәрбияләү, үзе белән идарә итү, үз фикерен яклый алу сәләтен үстерү.
6.Укучының үзаңын үстерү, милләтне, ватанны яратырга өйрәтү, горурлык һәм гражданлык хисләре тәрбияләү.
7.Җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләренә, әхлак нормаларына төшендерү.
Бурычлар:
1.Сүзләрдән – җөмләләр, җөмләләрдән бәйләнешле текст төзү осталыгы булдыру.
2.Сузыкларны һәм тартыкларны дөрес әйтү, сузык һәм тартык аваз хәрефләрен дөрес яза белү күнекмәләрен үстерү. Сөйләмдә сүзләрне дөрес басым һәм тиешле интонация белән әйтә белү осталыгын һәм күнекмәләрен камилләштерү.
3.Сүзләрне иҗекләргә дөрес бүлү, юлдан юлга дөрес күчерү кагыйдәләрен аңлап куллану күнекмәләре булдыру.
4.Алфавиттан, төрле сүзлекләрдән дөрес һәм нәтиҗәле файдалана белү күнекмәләрен камилләштерү.
5.Сөйләмдә сүзләрне дөрес куллана белергә өйрәтү.
6.Телдән һәм язма сөйләмне синонимнар, фразеологизмнар белән баету, бер мәгънәле һәм күп мәгънәле сүзләрдән дөрес файдалана белү, сүзләрне туры һәм күчерелмә мәгънәдә куллану күнекмәләрен үстерү.
7.Төрле телләрдән кергән сүзләрнең мәгънәләрен аңлап куллану һәм дөрес әйтү күнекмәләре булдыру.
8.Татар телендәге сүзләрне мәгънәле кисәкләргә бүләргә өйрәтү.
9.Кушымчаларның сүзгә ялгану тәртибен күзаллау һәм аларның төрләрен билгеләү осталыгы булдыру.
10.Сүзләргә фонетик, лексик, сүз төзелеше һәм ясалышы буенча шартлы билгеләр белән һәм телдән сөйләп анализ ясау күнекмәләре булдыру.
11.Сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча ныклы күнекмәләр булдыруны дәвам итү.
12.Телдән һәм язма сөйләм осталыгы һәм күнекмәләрен камилләштерү.
Укыту предметының укыту планында тоткан урыны
Муниципаль бюджет белем биру учреждениесе “11 нче урта гомуми белем бирү мәктәбе”нең укыту планында татар теле дәресе атнага 3 сәгать исәбеннән программа 105 сәгатькә исәпләнгән.
Предмет нәтиҗәләрен контрольгә алу телдән сорау, мөстәкыйль эшләр, индивидуаль-иҗади эшләр (хикәя, сочинение язу), контроль эшләр, изложение , диктантлар (контроль, тикшерү һәм сүзлек) формасында үткәрелә.Диктантлар ( сүзлек, тикшерү,контроль) – 9, контроль диктантлар – 4, сочинение – 4, изложение – 5, бәйләнешле хикәя төзү- 6 с.;
(Кушымта 1 – контроль эшләрнең темалары – таблицада), (Кушымта 2 – контроль үлчәү материаллары)
Шәхси һәм метапредмет нәтиҗәләре
Шәхси нәтиҗәләр
Когнитив компонент кысаларында формалашачак:
үзеңнең нинди этник төркемгә керүеңне белү, милли кыйммәтләр, мәдәният, гореф-гадәтләрне өйрәнү;
экологик аң, тормышның бөтен югары кыйммәтлшрен тану; табигатьтәге төп принципларны һәм мөнәсәбәт кагыйдәләрен белү; сәламәт яшәү кагыйдәләрен һәм технологияләренең нигезен белү.
Эмоциональ һәм рухи кыйммәт компонентлары кысаларында формалашачак:
ватанпәрвәрлек, Ватанга мәхәббәт, үз илең өчен горурлык хисе;
тарихка, мәдәни һәм тарихи һәйкәлләргә хәрмәт;
шәхескә хәрмәт, тирә-юньдәгеләргә дусларча караш, төрле җәберләүләрне кабул итмәү;
гаилә кыйммәтләренә хәрмәт, табигатькә мәхәббәт, үзеңнең һәм башка кешеләрнең сәламәтлек әһәмиятен тану, дөньяны танып-белүдә оптимистик караш.
Эшчәнлек компоненты кысаларында формалашачак:
яшь үзенчәлекләрен күздә тотып, мәктәп үзидарәсендә катнашуга сәләт һәм әзерлек (сыныфта һәм мәктәптә дежур тору, мәктәп һәм мәктәптән тыш чараларда, балалар җәмгыяте оешмаларында катнашу);
мәктәп тормышы таләпләрен һәм нормаларын, укучы хокукы һәм вазыйфаларын үтәүгә сәләт һәм әзерлек;
тигез хокуклы, үзара хөрмәт һәм бер-береңне кабул итү нигезендә диалог алып бара белергә;
олыларга һәм яшьтәшләргә мәктәптә, өйдә, дәрестән тыш эшчәнлектә әхлакый нормалар үтәүгә сәләт һәм әзерлек.
Метапредмет нәтиҗәләр
Регулятив универсаль уку гамәлләре:
Укучы өйрәнәчәк:
максат куярга;
яңа материалда укытучы аерып биргәннән чыгып, максатка ирешү шартларын мөстәкыйль рәвештә анализларга;
максатка ирешү шартларын планлаштырырга;
дөрес эшләүне мөстәкыйль бәяли һәм эшчәнлек ахырында да, эшләү барышында да кирәкле төзәтүләр кертергә;
Укучы өйрәнергә мөмкинлек алачак:
яңа уку максатларын һәм бурычларын мөстәкыйль куярга;
төрле мөстәкыйль эшчәнлек өлкәләрендә, билгеле бер авырлык булган максатка ирешүдә үз мөмкинлекләрен бәяләргә;
максатка ирешү юлында авырлык һәм каршылыкларны үтәргә, ихтыяр көче куярга.
Коммуникатив универсаль уку гамәлләре:
Укучы өйрәнәчәк:
төрле фикерләрне күздә тотарга һәм хезмәттәшлектә төрле позицияләрне төзәтүгә омтылырга;
үз фикерен формалаштырырга, бердәм эшчәнлек барышында башкаларның фикерләренә нигезләнеп дәлилли һәм төзәтергә;
карар чыгарып сайлау ясаганчы, төрле карашларны билгеләргә һәм чагыштырырга;
башкаларга нәфрәтсез рәвештә үз фикереңне дәлилләргә, бәхәсләшергә;
үз эшчәнлегеңне һәм хезмәттәшлек эшчәнлеген оештыру өчен кирәк булган сораулар бирергә;
хезмәттәшеңнең хамәлләрен бәяли, контрольда тотарга, төзәтергә;
төркемнәрдә эшләргә;
коммуникатив рефлексия нигезләренә;
үз хисләреңне, ихтыяҗларыңны күрсәтүдә адекват тел чараларын кулланырга
Укучы өйрәнергә мөмкинлек алачак:
төрле фикерләрне һәм кызыксынуларны күздә тотарга һәм үз позициясен дәлилләргә;
конфликтларны бөтен катнашучыларның кызыксынуларын һәм позицияләренә нигезләнеп чишәргә, хезмәттәшлек эшчәнлегендә бер карарга килерг һәм сөйләшә белергә;
уртак эшчәнлекне оештыруда инициативаны үз кулыңа алырга;
диалогка керә белергә, телнең грамматик һәм синтаксик нормаларын исәптә тотып, монологик һәм диалогик сөйләм формаларын куллана белергә
Танып белү универсаль уку гамәлләре:
Укучы өйрәнәчәк:
проект-тикшеренү эшчәнлеген тормышка ашыру нигезләренә;
укытучы җитәкчелегендә күзәтү үткәрергә;
билгеле шартлардан чыгып, бурычларны чишүнең уңышлы юлларын сайлый белергә;
төшенчәләргә билгеләмә бирә белергә;
күрсәтелгән логик операцияләр буенча чагыштыру, классификация ясый белергә;
танышу, өйрәнү һәм эзләнүле укуның нигезләренә
Укучы өйрәнергә мөмкин:
проблема куярга, аның актуальлеген дәлилләргә;
күзәтү методын кулланып, мөстәкыйль рәвештә тикшеренү алып барырга;
дәлилләргә таянып, нәтиҗә чыгарырга.
Укучының ИКТ компетенциясен формалаштыру:
Укучы өйрәнәчәк:
ИКТ җайланмаларын куллана белү
ИКТ җайланмаларын кабыза, өлешләрен тоташтырырга;
Интрнет челтәренә тоташа, белем бирү оешмасының мәгъләмати базасына керергә;
мәгълүматны кәгазьгә чыгарырга;
эш урынында иминлек кагыйдәләрен үтәргә
рәсем һәм тавыш фиксациясе
куелган максаттан чыгып, рәсем һәм тавыш фиксациясе өчен ИКТ җайланма сайларга
язма чыгыш әзерләү
татар телендә текст язарга;
текстка төзәтмәләр кертергә;
татар текстын язганда, орфографик һәм синтаксик контроль чараларын кулланырга
график объектлар төзү
куелган бурычлардан чыгып, төрле диаграммалар ясарга
гипермедиа чыгышларын төзү, кабул итү һәм куллану
чыгышлар әзерләргә;
чыгышларга сораулар формалаштырырга, чыгышның кыскача бирелешен төзергә;
мәгълүматны эзләү һәм саклауны оештыру
Интернет челтәреннән төрле эзләү ысуллары аша мәгълүмат табу, мәгълүмат эзләү өчен сораулар төзи һәм табу нәтиҗәләрен анализларга
Укучы өйрәнергә мөмкинлек алачак:
Практик эшчәнлектә кешенең мәгълүматны кабул итүнең төп психологик үзенчәлекләрен аңлый һәм кулланырга;
Татар телендә текст оештырырга
Белем-тикшеренү һәм проект эшчәнлегенең нигезләре:
Укучы өйрәнәчәк:
модель, метод һәм ысуллар ярдәмендә, проектлар планлаштырырга һәм эшләргә;
күзәтү, проблема кую метод- ысулларын кулланырга;
үз фикереңне анык, логик һәм төгәл җиткерергә
Укучы өйрәнергә мөмкинлек алачак:
белем алу проектын мөстәкыйль уйларга, планлаштырырга һәм эшләргә;
алган белемнәрнең дөреслеген, эшлән проектың сыйфаты өчен җаваплылык тоярга.
Аңлап уку һәм текст белән эшләү стратегияләре
Укучы өйрәнәчәк:
Текст белән эшләү:мәгълүмат таба һәм укыганны аңлау
текстның эчтәлегендә ориентлашу һәм аның бербөтен мәгънәсен аңларга;
төп теманы, гомуми максатны билгеләргә;
текстның эчтәлегенә һәм гомуми мәгънәсенә туры килгәнне тексттан сайлап алырга яисә исем бирергә;
тексттан кирәкле мәгълүматны табарга;
укыган вакытта игътибарны файдалы мәгълүматка юнәлдереп, үз алдыңда укуның максатын куярга;
персонажларның эчке кичерешләрен аңларга, алар өчен борчылырга
текст белән эшләү: үзгәртү
битләрнең санын күрсәтергә, исемлек, сылтамалар, исем бирү аша текстны төзелеше ягыннан үзгәртергә; сүзләрнең язылышын тикшерегә, тексттан таблицалар рәсемнәр кулланырга;
текстта төрле характерда биргән мәгълүматны чагыштырырга
Укучы өйрәнергә мөмкин:
эмоциональ халәтендәге үзгәрешләрне уку,кабул итү барышында анализларга.
Эш программасының эчтәлеге. (106 сәг.)
Башлангыч сыйныфларда үткәннәрне кабатлау (9 cәг.)
Белергә:
бирелгән сүзләрнең туры, күчерелмә мәгънәдә булуларын;
сүзләргә охшаш һәм капма – каршы мәгънәле сүзләр таба;
бирелгән сүзләрнең тамыр һәм кушымчаларын билгели;
исем,алмашлык, сыйфат, фигыль сүз төркемнәрен аера;
җөмләләрнең баш кисәкләрен һәм аергычны билгели;
- өйрәнгән орфографик кагыйдәләрне;
- сүзләрнең дөрес язылышын аңлата;
- сүзгә хәреф – аваз анализы ясый;
Куллана белергә:
- авазларның билгеләрен күрсәтә, сүзне төзелеше ягыннан тикшерә, сүз төркемнәрен билгели, җөмләне җөмлә кисәкләре ягыннан билгели;
- язуда өйрәнгән орфограммаларны;
- сүзләрнең әйтелеше һәм язылышы ягыннан аермасын күреп;
- сүзләрнең язылышын аңлата;
- гади җөмләне җөмлә кисәкләре ягыннан тикшерә;
- җөмләләрне әйтү максаты ягыннан билгели;
- сүзнең күчерелмә мәгънәдә килүен таный;
- башлангыч сыйныфта өйрәнелгән синоним, антоним парланы таный, аларны таба;
Өйрәнергә мөмкиннәр:
- гади җөмләне морфологик һәм синтаксик яктан тикшерә белергә, алгоритмны сайларга;
Фонетика. Орфоэпия. Графика һәм орфография (25 сәг.)
Белергә:
“фонетика”, “орфоэпия” фәннәренең нәрсәне өйрәнүен;
сөйләм органнарының кайберләрен атый;
калын – нечкә сузыкларны, яңгырау – саңгырау тартыкларны аера;
сингармонизм законына буйсынган һәм буйсынмаган сүзләрне таный;
ирен гармониясенә буйсынган сүзләрне дөрес яза;
тартыкларның ясалу урыннарын күрсәтә;
бирелгән сүзләрдә тартыкларның үзгәрешләрен күрсәтә;
иҗек калыпларын таный;
сүзгә басымны куя;
сүзгә фонетик анализ ясый;
татар теленең үзенчәлекле авазларын язуда күрсәтә белә;
Куллана белергә:
авазларны ясауда нинди сөйләм органнары катнашуын;
сузык авазларга, тартык авазларга характиеристика бирә;
сүзләрне калынлыкта, нечкәлектә ярашуларына карап, аера;
ирен гармониясен күрсәтә;
ясалу урынына карап, тартыкларга харктеристика бирә;
сүзләрне иҗекләргә аеру, калыпларны күрсәтү үзенчәлеген таный;
искәрмә очракларын исәпкә алып, сүзләргә басым куя;
Өйрәнергә мөмкиннәр:
- бирелгән текстта хәреф-аваз үзгәрешләрен таный белергә;
- басым куюның искәрмәгә караган очракларын
Лексикология (19 сәг.)
Белергә:
“Лексика” һәм “Лексикология”нең нәрсәне аңлатуларын күрсәтә;
Омоним, антоним, синоним сүзләрне дөрес куллана;
Сүзләрне һзм фразеологизмнарны ( дәреслектә булганнарын) урынлы куллана, аларның мәгънәләренә аңлатма бирә;
Куллана белергә:
төрле типтагы сүзлекләрдән файдалана;
килеп чыгышы ягыннан гомумтөрки, алынма,интернациональ сүзләрне аерыра;
кулланылыш өлкәсе ягыннан гомумхалык, һөнәрчелек сүзләре барлыгын;
кулланылыш активлыгы ягыннан актив һәм пассив сүзләрне, архаизм һәм неологизмнарны күрә;
бирелгән фразеологизмнарның мәгънәләрен әйтә, кайберләрен җөмләләрдә куллана;
Өйрәнергә мөмкиннәр:
Татар теленең сүзлек составын ктлеп чыгуы, кулланылу өлкәсе һәм кулланылу активлыгы буенча бәяләүне;
Сүз төзелеше һәм ясалышы ( 22 сәг.)
Белергә:
Сүзләрнең мәгънәле кисәкләренә аңлатма бирә;
Тамырдаш сүзләрне таба;
Сүзләрне төзелеше һәм ясалышы буенча тикшерә;
Татар телендә сүзләрнең ясалыш ысулларын;
Куллана белергә:
сүзләрне тамыр һәм кушымчаларга аера;
кушымчаларның төрләрен күрсәтә;
кушымчаларны сүзгә дөрес тәртиптә ялгый;
бирелгән сүзләрне тамыр һәм ясалма сүзләргә аера;
бирелгән сүзнең нинди сүз ясалу ысулы белән ясалганлыгын укытучы ярдәме белән күрсәтә;
сүзләрне сүз төзелеше ягыннан тикшергәндә шартлы билгеләрне дөрес куя;
Өйрәнергә мөмкиннәр:
бирелгән сүзнең нинди сүз ясалу ысулы белән ясалганлыгын күрсәтүне;
тамырдаш сүзләрне аеруны;
Бәйләнешле сөйләм үстерү (25 сәг.)
Белергә:
10-12 җөмләдән торган бәйләнешле хикәя төзергә;
Диалогик һәм монологик сөйләм оештыра;
Укыган яки тыңлаган текстның эчтәлеген сөйли, планын төзи;
Бирелгән план буенча сочинение яза;
Программа буенча укылган китапның эчтәлеген сөйләү;
Куллана белергә:
8 -10 җөмләдән торган бәйләнешле хикәя төзергә
5 сыйныфта өйрәнгәннәрне кабатлау (6 сәг.)
Барлыгы 105 сәг.
Календарь-тематик план:
№
Дәрес темасы сәгать ләр саны дәрес төре Эчтәлек элементлары Укучылар эшчәнлеге Планлаштырылган нәтиҗә контроль төре План буенча дата Факт буенча дата 1-2 Эш урынында иминлекне саклау инструктажы.
Белем көне
Туган телем-иркә гөлем. 1
1 Кереш Туган телем - татар теле. Туган телне белү, өйрәнү - мөһим. Күзәтергә: дөьняда телләр. Сорауга җавап бирергә: Ни өчен туган тел дип атала? Шигырне сәнгатле укырга. Нәтиҗә ясарга: кеше өчен туган тел кирәк.Дәреслек, сүзлек белән эшләргә Телнең аралашу чарасы булуын аңлата алу, тел гыйлеменең тармакларын белү. агымдагы 1.09.
2.09. Морфология һәм орфография (кабатлау һәм тирәнәйтү) 3 Лексикология. Тамыр. Кушымча.
Сүз төркемнәре. Исем. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Морфология сүз төркемнәрен өйрәнә; исем предметны кешеләрне белдерә, кем? нәрсә? соравына җавап бирә, сан, килеш, тартым белән төрләнә. Тамыр – сүзнең төп мәгънәле кисәге, кушымча – тамырга ялгана торган кисәк. Фикер йөртергә, чагыштырырга, анализ ясарга, гомумиләштерергә, нәтиҗә ясарга Уртаклык һәм ялгызлык исемнәрне, берлек һәм күплек сандагы исемнәрне тексттан таба белү. Исемнәрнең килешләр белән төрләнешен, җөмләдә кулланылышын аңлау. Килеш кушымчаларын дөрес язу һәм аларны җөмләдә дөрес куллана белү, сүзләрнең тамыр кушымчаларын билгели белү, сүзнең мәгънә төрләрен билгели алу; агымдагы 5.09. 4 Фигыль. Фигыль төркемчәләре, заманнары. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Фигыль предметның эшен белдерә, нишли?, нишләде? сорауларына җавап бирә, зат – сан, заман белән төрләнә. Хикәя фигыль. Дәреслек, сүзлек белән эш итәргә, фигыльнең билгедәрен искә төшерергә, башка сүз төркемнәре белән чагыштырырга,зат-сан, заман белән төрләнүен искә төшерергә
Боерык һәм хикәя фигыльләрне таба белү. Хәзерге, үткән һәм киләчәк заман хикәя фигыльләрне дөрес куллана белү, аларның зат-сан белән төрләнешен аңлау. Фигыльгә морфологик анализ ясау элементлары белән таныш булу. агымдагы 8.09. 5 Алмашлык. Зат алмашлыклары. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Алмашлык – сүз төркеме. Зат алмашлыкларының билгеләре, килешләр белән төрләнә Кабатлаарга: алмашлыклар, зат алмашлыклары . Чагыштырырга: исем һәм зат алмашлыклары билгеләре .Күзәтергә: зат алмашлыкларының исемне алмаштырып килүләре. Нәтиҗә ясарга: күнегүләр эшләү.
Зат алмашлыклары, аларның мәгънәләре, килешләр белән төрләнешендәге үзенчәлекләрне белү. Алмашлыкка морфологик анализ ясау элементлары белән таныш булу. агымдагы 9.09. 6 Тикшерү (кереш) диктанты (№1)Ноябрь” 1 Контр. диктант Диктант язу. Грамматик бирем эшләү. Үтелгән материалның тулысынча үзләштерелүе. Башлангыч сыйныфларда өйрәнелгән орфография һәм тыныш билгеләре кагыйдәләрен дөрес кулланып мөстәкыйль язу күнекмәләре булу. дикант 12.09. Синтаксис һәм пунктуация (кабатлау һәм тирәнәйтү) 7 Хаталар өстендә эш. Синтаксис һәм пунктуация. Сүзтезмә. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Синтаксис – сүзләр бәйләнешен өйрәнә, пунктуация – тыныш билгеләрен кую кагыйдәләрен өйрәнә Язма эштә җибәрелгән хаталар өстендә эшләргә. Тексттан сүзтезмәләрне аерып чыгарырга.
Сүзтезмәләрне өлешчә анализларга : берничә сүзтезмәгә язмача анализ ясарга. Җөмләдәге үзара бәйләнешкә кергән сүзләрне таба, сүзтезмәләрне аера белү. Сүзтезмәдәге ияртүче һәм иярүче сүзләрне билгели, алардагы бәйләүче чараларны күрсәтә алу. агымдагы 15.09. 8 Җөмлә. Гади һәм кушма җөмләләр. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Җәмлә- тәмамланган уйны белдерә, , гади җ. – бер гр. нигездән, кушма җ. ике гр. нигездән тора Татар теле һәм рус телендә сүзләр бәйләнешенең уртак һәм аермалы якларын табарга , җөмләләрнең грамматик нигезен табып, җөмлә төрен билгеләргә. Җөмләнең грамматик нигезен таба, тиңдәш хәбәрле гади җөмләләрне кушма җөмләдән аера белү. Бирелгән сүзләрдән – җөмләләр, җөмләләрдән бәйләнешле текст төзү осталыгы булу. Мөстәкыйль эш 16.09. 9 Әйтү максаты буенча җөмлә төрләре. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Хикәя, сорау, өндәү җөмләләр. Кабатларга: әйтү максаты буенча җөмлә төрләре. Чагыштырырга:Хикәя, сорау, боерык җөмләләрне. Нәтиҗә ясарга: тыныш билгеләрен дөрес куй! (җөмләләр язу) Әйтү максаты буенча төрле җөмләләрне (хикәя, сорау, боеру һәм тойгылы) аера белү, аларны дөрес интонация белән әйтү, алардан соң тиешле тыныш билгеләре кую осталыгы һәм күнекмәләре булу. агымдагы 19.09. 10 Изложение язуга әзерлек дәресе 1 Бәйләнешле сөйләм үстерү Язма бәйләнешле хикәя Сәнгатьле итеп укылган текстның төп фикерен аңлап, эчтәлеге буенча гади план төзергә, эзлекле текст төзергә, план буенча .
Гади план буенча текст эчтәлеген төгәл итеп яза белү. Изложение №1 22.09. 11 Өйрәтүтибындагыимла№1. «Эбугалисина» 1 Бәйләнешле сөйләм үстерү Язма бәйләнешле хикәя Сәнгатьле итеп укылган текстның төп фикерен аңлап, эчтәлеге буенча гади план төзергә, план буенча эзлекле текст төзергә,.
Гади план буенча текст эчтәлеген төгәл итеп яза белү. Изложение №1 23.09
12 Хаталар өстендә эш. Җөмләнең баш кисәкләре. Ия, хәбәр. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Ия, хәбәр – җөмләнең баш кисәкләре. Ия – җөмләдә эшне башкаручы, кем?нәрсә? сорауларына җавап бирә; Хәбәр – ия турында хәбәр итә, нишли?, нинди? сорауларына җавап бирә. Кабатларга: җөмлә кисәкләре. Чагыштырырга: баш кисәкләр, иярчен кисәкләр.Күзәтергә: җөмлә кисәкләренең белдерелүе. Нәтиҗә ясарга: күнегүләр эшләү.
Җөмләнең грамматик нигезен табып, баш кисәкләрен билгели алу. агымдагы 26.09. 13 Җөмләнең иярчен кисәкләре. Аергыч, тәмамлык. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Баш кисәкләргә ияреп килүче кисәкләр – иярчен кис – р, аергыч – исемне ачыклый, нинди? кемнең? Кайсы сорауларына җавап бирә; тәмамлык хәбәргә карый, кемне?, нәрсәне? Сорауларына җавап бирә. Җөмләләргә синтаксик анализ ясау элементлары белән танышырга: җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләрен билгеләргә. Күнегүләр эшләргә. Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләрен билгеләү күнекмәләре булу. агымдагы 29.09 14 Җөмлә кисәкләрен кабатлау. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Гади җөмләне җөмлә кисәкләре ягыннан тикшерү тәртибе. Җөмләләргә синтаксик анализ ясарга; җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләрен билгеләргә. Күнегүләр эшләргә. Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләрен билгеләү күнекмәләре булу. агымдагы 30.09. 15 Инша. “Көз җитте”№1 1 Бәйләнешле сөйләм үстерү Күзәтүләрдән сыгып, бәйләнешле хикәя төзү Көзге табигатьне күзәтүләрдән чыгып, бәйләнешле хикәя төзергә Үтелгән материалның тулысынча үзләштерелүе. Башлангыч сыйныфларда өйрәнелгән орфография һәм тыныш билгеләре кагыйдәлә-рен дөрес кулланып мөстә-кыйль язу күнекмәләре булу. Сочинение №1 03.10. ФОНЕТИКА ҺӘМ ОРФОЭПИЯ 16 Хаталарөстендәэш. Фонетикаһәморфоэпиятурындагомумитөшенчә. Авазлар һәм хәрефләр. 1 Яңа белемнәрне ачу Фонетика авазларна, орфоэпия авазланың әйтелешен өйрәнә. Авазлар язуда хәрефләр белән күрсәтелә. Язма эштә җибәрелгән хаталар өстендә эшләргә. Авазлар һәм хәрефләр турында алдагы сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерергә; авазлар һәм хәрефләрнең аермаларын күрсәтергә; фонетика һәм орфоэпия фәннәренең нәрсәне өйрәнүләрен тикшерергә; нәтиҗә ясарга; Тел гыйлеменең фонетика һәм орфоэпия бүлекләре турында мәгълүматлы булу. Авазлар һәм хәрефләрне аера белү. агымдагы 06.10. 17 Сөйләм органнары. Авазларның ясалышы. Ясалу ысуллары.
1 Яңа белемнәрне ачу Сөләм органнары. Авазларны ясауда аларның роле. Сөйләм органнары белән танышырга; аларның авазларны ясауларын күзәтергә; нәтиҗә ясарга; Сөйләм барлыкка китерүче органнар турында мәгълүматлы булу, төрле авазларның ясалу урынын белү.
агымдагы 07.10. 18 Сузык һәм тартык авазлар. 1 Яңа белемнәрне ачу Сузык авазлар тоткарлыкка очрамый, тартык авазлар тоткарлыкка очрый. Сузык авазлар иҗек ясый, тартыклар ясамый. Сузык һәм тартык авазлар турында башлангыч сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерергә; сузык һәм тартык авазларның аермалы якларын күзәтергә; нәтиҗә ясарга; Сузык һәм тартык авазлар ясалуда аермалы якларны белү. агымдагы 10.10. 19 Сузык авазлар. 1 Катнаш д. Калын, нечкә сузыклар Калын һәм нечкә сузыклар, калын һәм нечкә сүзләр турында алдагы сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерергә; сузыкларга характеристика бирергә;
Татар телендәге сузык авазларга характеристика бирә белү. агымдагы 13.10. 20 Тар әйтелешле [о] һәм киң әйтелешле [о], тар әйтелешле [э] һәм киң әйтелешле [э], тар әйтелешле [ы] һәм киң әйтелешле [ы] авазлары. 1 Яңа белемнәрне ачу Тар әйтелешле [о], [э], [ы] –татар сүзләрендә, киң әйтелешле [о],[э], [ы] башка телләрдән кергән сүзләрдә кулланыла. Тар әйтелешле [о] һәм киң әйтелешле [о], тар әйтелешле [э] һәм киң әйтелешле [э], тар әйтелешле [ы] һәм киң әйтелешле [ы] авазларын бирелгән сүзләрдә күзәтергә; чагыштырырга; нәтиҗә ясарга; Тар әйтелешле [о] һәм киң әйтелешле [о], тар әйтелешле [э] һәм киң әйтелешле [э], тар әйтелешле [ы] һәм киң әйтелешле [ы] авазларын дөрес әйтә, транскрипциядә дөрес күрсәтә белү. агымдагы 14.10 21 Сингармонизм законы, ирен гармониясе. Дифтонглар турында төшенчә. 1 Яңа белемнәрне ачу Сүздә сузыкларның калынлыкта, нечкәлектә ярашуы – сингармонизм законы д.а. Сүзләрдә сузыкларның калынлыкта һәм нечкәлектә ярашуларын күзәтергә; сингармонизмга буйсынмаган сүзләрнең буйсынмау сәбәпләрен ачыкларга; нәтиҗә ясарга; Дифтонглар кергән сүзләрне транскрипцияли, кушымчалар өстәлгәндә, дөрес яза белү. Мөстәкыйль эш. 17.10. 22 Изложение язуга әзерлек дәресе 1 Бәйләнешле сөйләм үстерү Язмача бәйләнешле хикәя төзү. Сәнгатьле итеп укылган текстның төп фикерен аңлап, эчтәлеге буенча гади план төзергә, эзлекле сөйләргә, план буенча язарга. Гади план буенча текст эчтәлеген төгәл итеп яза белү. Изложение №2 20.10.
23
24 Имла №2 “Унбиш яшьлек герой” 2 Бәйләнешле сөйләм үстерү Язмача бәйләнешле хикәя төзү. Сәнгатьле итеп укылган текстның төп фикерен аңлап, эчтәлеге буенча гади план төзергә, эзлекле сөйләргә, план буенча язарга. Гади план буенча текст эчтәлеген төгәл итеп яза белү. Изложение №2 21.10.
24.10.
25 Хаталарөстендәэш. Тартыкавазларһәмаларныңсоставы. 1 Р Яңгырау һәм саңгырау тартыклар, сонор тартыклар, парлы, парсыз тартыклар Яңгырау һәм саңгырау тартыклар турында башлангыч сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерергә; тартык авазларга характеристика бирергә; саңгырау һәм яңгырау, сонор тартыкларны истә калдыруның җиңел очракларын аңлатырга; Татар телендәге тартык авазларга характеристика бирә белү. агымдагы 27.10. 26 [к], [г] һәм [қ], [ғ] тартыклары. 1 Яңа белемнәрне ачу [к], [г] тартыклары нечкә сүзләрдә, [қ], [ғ] тарт. Калын сүзләрдә әйтелә.[к], [г] – тел арты, [қ], [ғ] – кече тел тартыклары. [к], [г] һәм [қ], [ғ] тартыкларының аермалы якларын күрсәтергә; чагыштырып укырга; транскрипциядә күрсәтергә; әлеге авазлар булган сүзләрне дөрес язу кагыйдәләрен чыгарырга; нәтиҗә ясарга; [к], [г] һәм [қ], [ғ] тартыклары кергән сүзләрне дөрес әйтү, транскрипциядә күрсәтә белү. агымдагы 28.10 27 «Сузык авазлар» темасы буенча тикшерү диктанты № 2. 1 Контр. Диктант Грамматик биремле тикшерү диктанты язарга; алган белемнәрне кулланырга; Үтелгән материалның тулысынча үзләштерелүе. Өлешчә фонетик анализ күнекмәләре булу. Диктант №2 07.11. 28 Хаталар өстендә эш. [һ] һәм [х] тартыклары. 1 Яңа белемнәрне ачу [һ] – бугаз тартыгы, [х] – кече тел тартыгы [һ] һәм [х] тартыкларының охшаш һәм аермалы якларын күзәтергә; чагыштырырга; дөрес язу кагыйдәләрен чыгарырга; сүзлек диктант язарга; хаталарны анализларга; нәтиҗә ясарга; [һ] һәм [х] тартыклары кергән сүзләрне дөрес әйтү һәм дөрес язу. агымдагы 10.11. 29 [н] һәм [ң] тартыклары. 1 Яңа белемнәрне ачу [н] һәм [ң] – борын авазлары, [н] – тел – теш, [ң] – тел арты тартыгы [н] һәм [ң] тартыкларының охшаш һәм аермалы якларын күзәтергә; чагыштырырга; дөрес язу кагыйдәләрен чыгарырга; сүзлек диктант язарга; хаталарны анализларга; нәтиҗә ясарга; [н] һәм [ң] тартыклары кергән сүзләрне дөрес әйтү һәм дөрес язу. агымдагы 11.11. 30 [w] һәм [в] тартыклары. 1 Яңа белемнәрне ачу [w] = ирен – ирен тарт., татар сүзләрендә әйтелә, [в] – ирен – теш тартыга, алынма сүзләрдә әйтелә w] һәм [в] тартыклары кергән сүзләрне күзәтергә; аларны чагыштырырга; нәтиҗә ясарга; [w] һәм [в] тартыклары кергән сүзләрне дөрес әйтү һәм дөрес язу, транскрипциядә күрсәтә белү. агымдагы 14.11. 31 Инша №2 “Туган ягым –яшел бишек” 1 Бәйләнешле сөйләм үстерү Язмача бәйләнешле сөйләм. Тасвирлау характерындагы сочинение язарга; Тирә-юньдә күргәннәрне тасвирлау характерындагы текстларны язмача әзерли белү. Сочинение №2 17.11. 32 Сөйләмдә тартыкларның үзгәреше (җайлашу, охшашлану, охшашсызлану, чиратлашу). 1 Яңа белемнәрне ачу Тартыклар ассимиляциясе, борын ассимиляциясе, ирен ассимиляциясе Бирелгән сүзләрдә тартыкларның үзгәрү сәбәпләрен ачыкларга; сүзләрне чагыштырырга; кагыйдә чыгарырга; нәтиҗә ясарга; Тартыкларга хас фонетик закончалыкларны белү: җайлашу, охшашлану, охшашсызлану, чиратлашу күренешләре турында аңлата, транскрипциядә күрсәтә белү. агымдагы 18.11. 33 Хаталар өстендә эш. Тартык авазлар таблицасы. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Тартыклар таблицасын яттан белү. Язма эштә җибәрелгән хаталар өстендә эшләргә.; тартык авазлар таблицасын күзәтергә; тартыкларның билгеләрен истә калдырырга; нәтиҗә ясарга; Тартык аваз үзенчәлекләрен таблицада күрсәтә белү. агымдагы 21.11. 34 Контроль изложение (№3).
“Кояшның нурлары” 1 Бәйләнешле сөйләм үстерү Язмача бәйләнешле сөйләм. Укытучы укыганны тыңларга, гади план төзергә һәм сөйләп карарга. Караламага язарга, акка күчерергә.. Сөйләм һәм язма телен, хәтер һәм фикерләү сәләтен үстерү, рухи дөньяңны баету өстендә эшли белү. Изложение №3 24.11. 35 Хаталар өстендә эш. Иҗек. Татар телендә иҗек калыплары. Сүз басымы.
Дидактик материаллар: http://gzalilova.narod.ru/didmat5_7kl.doc1 Яңа белемнәрне ачу Иҗек – сүзнең иң кечкенә әйтелү берәмлеге, ачык, ябык иҗекләр, иҗек калыплары, басымлы иҗек Бирелгән сүзләрне иҗекләргә бүләргә; иҗекләрне чагыштырырга; аермаларны күрсәтергә; нәтиҗәләр ясарга; Ачык һәм ябык иҗекләр, татар телендә иҗек калыплары турында аңлата белү. Сүзләрне иҗекләргә бүлү принципларын аңлап, дөрес итеп бүлә белү. агымдагы 25.11. 36 Интонация һәм аның төп өлешләре (фраза басымы, пауза, логик басым, тойгы басымы, сөйләм көе). 1 Яңа белемнәрне ачу Интонация – сөйләгәндә тавышның төрлчә хәрәкәте Төрле жанрдагы текстларны сәнгатьле итеп укырга, сәнгать осталары укуын тыңларга, тавышны яздырырга, тыңларга, дөрес укуны бергәләп бәяләргә, хаталарны төзәтергә. Текстны тиешле интонация белән дөрес итеп укый белү.
Бәйләнешле сөйләм үстерү: төрле жанрдагы текстларны сәнгатьле итеп уку күнекмәләрен үстерү. агымдагы 28.11. 37 Фонетика һәм орфоэпиядән үткәннәрне гомумиләштереп кабатлау 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру
Өйрәнгән кагыйдәләрне, белемнәрне куллану Фонетик анализ ясау тәртибе белән танышырга; төп пунктларны билгеләргә; анализ ясарга; нәтиҗәләр чыгарырга; Тулы фонетик анализ ясау күнекмәләренә ия булу. агымдагы 01.12. 38 “Фонетика һәм орфоэпия” бүлеге буенча контроль диктант (№3).”Кар ява ” 1 Диктант Грамматик биремле диктант язарга; белемнәрне кулланырга; Фонетика һәм орфоэпия бүлеге буенча алган белемнәрне гамәлдә куллана белү. Диктант №3 02.12 ГРАФИКА ҺӘМ ОРФОГРАФИЯ 39 Хаталар өстендә эш. Графика һәм орфография турында гомуми төшенчә. Авазларны язуда күрсәтү. Алфавит. 1 Яңа белемнәрне ачу Графика- язу; татар графикасының тарихы; орфография- дөрес язу кагыйдәләре; алфавитта 39 хәреф, алфавитта хәрефләрнең урнашу тәртибе, рус алфавиты белән аермасы. Язма эштә җибәрелгән хаталар өстендә эшләү. Авзларны язуда күрсәтү өчен татар телендә хәрефләр системасын күрсәтерге; бер хәрефнең берничә авазга билге булып йөрүен күрсәтергә; татар алфавитын ятларга;. Кабул ителгән билгеле бер тәртиптә урнашкан хәрефләрнең алфавит булуын белү. Татарча алфавитны яттан сөйли алу. Рус алфавиты белән татар алфавиты арасындагы аерманы аңлата алу. агымдагы 05.12. 40 Сузык аваз хәрефләре һәм аларның составы. 1 катнаш Сузык аваз хәрефләре. Сузык аваз хәрефләре ситемасы; авазларның хәрефләр белән белдерелү үзенчәлеген күрсәтергә; рус теле белән аермалы якларны билгеләргә; нәтиҗә ясарга; Сузык авазларны язуда дөрес билгели белү. Иренләшү күренешен аңлата белү, тар һәм киң әйтелешле сузык авазларны транскрипциядә дөрес күрсәтә белү. агымдагы 08.12 41 О, ө, ы, э(е) хәрефләренең дөрес язылышы. 1 катнаш О, ө хәрефләре беренче иҗектә генә языла ( искәрмә – кушма сүзләр), э хәрефе сүз башында гына языла. О, ө, ы, э(е) хәрефләре булган сүзләрне күзәтергә; аларны дөрес язу өчен кирәкле кагыйдәләрне чыгарырга; сүзлек диктант язарга; хаталарны анализларга; нәтиҗәләр ясарга; О, ө хәрефләренең беренче иҗектә генә кулланылуын белү. Тар һәм киң әйтелешле [э] сузыкларын белдерә торган э һәм е хәрефләренең беренчесе, нигездә, сүз башында гына кулланылуын аңлау. Кушма һәм алынма сүзләрдә о, ө, э хәрефләре язылышына караган бу кагыйдәнеңсакланмавын белү. Әлеге кагыйдәләрне язуда куллана белү. агымдагы 09.12. 42 Е, ё, ю, я хәрефләренең дөрес язылышы. 1 катнаш Е, ё, ю, я хәрефләре - ике аваз кушылмасыннан тора, алар сүз яки иҗек башында язылалар Е, ё, ю, я хәрефләре булган сүзләрне күзәтергә; аларны дөрес язу өчен кирәкле кагыйдәләрне чыгарырга; сүзлек диктант язарга; хаталарны анализларга; нәтиҗәләр ясарга; Е, ё, ю, я хәрефләрен куллануның ике очрагын: сүз башында, сузыклардан соң һәм аеру билгеләре – ъ һәм ь нән соң ике аваз кушылмасын белдерүләрен; татарның үз сүзләрендә [й] һәм тар әйтелешле [о] һәм [ө] кушылмаларының сүз башында ике хәреф белән белдерелүен аңлау. Сузыклардан соң [йо], [йө] авазлары бер хәреф – е белән белдерелүен практикада куллана алу. агымдагы 12.12. 43 Тартык аваз хәрефләре.
Ч, җ, в хәрефләренең дөрес язылышы 1 катнаш Ч, җ, в хәрефләренең дөрес язылыш үзенчәлекләре, татар сүзләре белән рус сүзләре арасында аерма Тартык аваз хәрефләрен күзәтергә;
Ч, җ, в хәрефләре булган сүзләрне күзәтергә; аларны дөрес язу өчен кирәкле кагыйдәләрне чыгарырга; сүзлек диктант язарга; хаталарны анализларга; нәтиҗәләр ясарга; Тартык аваз хәрефләрен язуда дөрес билгели алу.
Ч, ж, в хәрефләрен язуда дөрес куллана белү. Сүзлек диктант 15.12. 44 [к] һәм [ғ] авазларының язуда белдерелүе.
Дидактик материаллар: http://gzalilova.narod.ru/didmat5_7kl.doc1 Яңа белемнәрне ачу [к] һәм [ғ] авазлары язуда к, г хәрефләре белән белдереләләр.
[к] һәм [ғ] авазларының язуда күрсәтелүләрен күзәтергә; аларны дөрес язу өчен кирәкле кагыйдәләрне чыгарырга; сүзлек диктант язарга; хаталарны анализларга; нәтиҗәләр ясарга;
[к] һәм [ғ] авазларын белдерүче к һәм г хәрефләре кергән сүзләрне язуда дөрес куллана белү. агымдагы 16.12 45 Изложение язуга әзерлек дәресе. Бәйләнешле сөйләм үстерү Язмача бәйләнешле хикәя төзү. Сәнгатьле итеп укылган текстның төп фикерен аңлап, эчтәлеге буенча гади план төзергә, эзлекле сөйләргә, план буенча язарга. Гади план буенча текст эчтәлеген төгәл итеп яза белү. Изложение №4 19.12
46
47 Имла №4 “Русча өйрәнгәндә” 2 Бәйләнешле сөйләм үстерү Язмача бәйләнешле сөйләм. Укытучы укыганны тыңларга, гади план төзергә һәм сөйләп карарга. Караламага язарга, акка күчерергә.. “Графика һәм орфография” бүлеге буенча үтелгән материалның тулысынча үзләштерелүе. Изложение № 4 22.12.
23.12. 48 Хаталар өстендә эш.
[җ] һәм [й], [х] һәм [һ], [н] һәм [ң] авазларын белдерүче хәрефләрнең дөрес язылышы. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру җ] һәм [й], [х] һәм [һ], [н] һәм [ң] авазларын белдерүче хәрефләр Бирелгән сүзләрдә, күнегүләрдә [җ] һәм [й], [х] һәм [һ], [н] һәм [ң] авазларын белдерүче хәрефләрнең дөрес язылышын күзәтергә; билгеләрен күрсәтергә; нәтиҗәләр ясарга; [җ] һәм [й], [х] һәм [һ], [н] һәм [ң] авазлары кергән сүзләрне дөрес яза белү. агымдагы 09.01. 49 ъ һәм ь хәрефләренең дөрес язылышы. 1 катнаш ъ һәм ь хәрефләренең эшләре. Ъ – сүзне аера, нечкә сүздз к, г ны калынайта, һәмзәне белдерә; Ь – иҗекне, сүзне нечкәртә, аера, һәмзәне белдерә, алынма сүзләрдә тартыкны нечкәртә. ъ һәм ь хәрефләренең нәрсәгә хезмәт итүләре турында башлангыч сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерергә; аларның дөрес язылыш кагыйдәләрен кабатларга; ъ һәм ь хәрефләре кергән сүзләрне язарга; хаталарны аңлатыг\рга; нәтиҗәләр ясарга; Татар телендә ъ һәм ь хәрефләренең функцияләрен аңлау, аңлата белү, әлеге хәрефләр кергән сүзләрне дөрес язу. агымдагы 12.01. 50 Фонетика, орфоэпия, граафика һәм орфография буенча үткәннәрне гомумиләштереп кабатлау. Фонетик анализ. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Өйрәнгән кагыйдәләрне, белемнәрне куллану Фонетика, орфоэпия, графика һәм орфография буенча өйрәнгәннәрнең кулланылыш өлкәләрен билгеләргә; белемнәрне ситемага салырга; нәтиҗә ясарга; “Фонетика һәм орфоэпия”, “Графика һәм орфография” бүлекләре буенча алган белемнәрне гамәлдә куллану күнекмәләрен камилләштерә алу. агымдагы 13.01. 51 Инша. (№3). “Кышкы бизәкләр” 1 Бәйләнешле сөйләм үстерү Язмача бәйләнешле сөйләм. Кышкы табигатьне күзәтүләрдән чыгып, бәйләнешле хикәя язарга; Фонетика, орфоэпия, графика һәм орфография буенча алган белемнәрне гамәлдә куллана белү. Сочинение №3 16.01. ЛЕКСИКОЛОГИЯ ҺӘМ ЛЕКСИКОГРАФИЯ 52 Язма эштә җибәрелгән хаталар өстендә эшләү.Лексикологияһәмсөйләмкультурасытурындагомумитөшенчә. 1 Яңа белемнәрне ачу Лексика – телнең сүзлек сосотавы, лексикология сүзлек составын өйрәнә торган фән. Язма эштә җибәрелгән хаталар өстендә эшләү ; сүз мәгънәсе, бер һәм күп мәгънәле, охшаш һәм капма – каршы мәгънәле сүзләр турында өйрәнгәннәрне искә төшерергә; аңлатмалы сүзлектән сүзләрнең мәгънәләрен табарга; лексикологиянең өйрәнү объектын билгеләргә; нәтиҗәләр ясарга; Билгеле бер телдәге сүзләр һәм әйтелмәләр җыелмасының шул телнең лексикасы дип, телнең лексикасын өйрәнүче фәннең лексикология дип аталуын белү. агымдагы 19.01. 53 Сүз һәм аның лексик мәгънәсе 1 катнаш Лексик мәгънә сүзнең төп мәгънәсе. Бирелгән сүзләрнең лексик мәгънәләрен табарга; аларны чагыштырырга; Сүзнең лексик мәгънәсен ачыклау юлларын белү. агымдагы 20.01. 54 Бер һәм күп мәгънәле сүзләр. 1 катнаш Бер лексик мәгънәле, берничә – лексик мәгънәле сүзләр. Бер һәм күп мәгънәле сүзләр турында башлангыч сыйныфта өйрәнгәннәрне искә төшерергә; сүзләрне чагыштырырга; төрле мәгънәләр белән җөмләләр төзергә; Телнең сүзлек составындагы сүзләрнең бер яки күп мәгънә белдерүен, күп мәгънәлелекнең полисемия күренеше дип аталуын, күп мәгънәле сүзләр арасында мәгънә уртаклыгы булуны белү, мисаллар ярдәмендә аңлата белү. агымдагы 23.01. 55 БСҮ. Бәйләнешле сөйләм үстерү. “Муса турында” 1 Бәйләнешле сөйләм үстерү Телдән бәйләнешле сөйләм. Муса Җәлил турында укыганнарны, ишеткәннәрне искә төшерергә; гади план төзергә һәм сөйләп карарга. Чыганаклардан тиешле мәгълүматны таба, сорауларга җавап бирә, бәйләнешле җөмләләр төзи белү БСҮ 26.01. 56 БСҮ. Бәйләнешле сөйләм үстерү. “Муса турында” 1 Бәйләнешле сөйләм үстерү Язмача бәйләнешле сөйләм. Караламага язарга, акка күчерергә.. Телдән төзелгән хикәяне бәйләнешле итеп яза беллү. БСҮ 27.01. 57 Хаталар өстендә эш.
Сүзләрнең туры һәм күчерелмә мәгънәләре. 1 катнаш Туры һәм күчерелмә мәгънәле сүзләр. Сүзләрнең туры һәм күчерелмә мәгънәләре турында башлангыч сыйныфта өйрәнгәннәрне искә төшерергә; сүзләрне чагыштырырга; төрле мәгънәләр белән җөмләләр төзергә; нәтиҗәләр ясарга; Сүзнең предметны, күренешне, аларның үзенчәлекләрен турыдан-туры атаган вакытта белдерә торган мәгънәсе сүзнең туры мәгънәсе булун; бер предметны яки күренешне ачыклап бирү өчен, аңа охшаган икенче предмет яки күренешнең билгеләрен күчереп куллану нәтиҗәсендә күчерелмә мәгънә барлыкка килүне белү, аңлата алу. Сүзнең туры һәм күчерелмә мәгънәләрен аера белү. агымдагы 30.01. 58 Омонимнар.
Презентация:
http://gzalilova.narod.ru/omonim.ppt , дидактик материаллар: http://gzalilova.narod.ru/didmat5_7kl.doc1 катнаш Мәгънә уртаклыгы булмыйча бер үк төрле әйтелеп, бер үк төрле языла торган сүзләр - омонимнар Омонимнар турында башлангыч сыйныфта өйрәнгәннәрне искә төшерергә; сүзләрне чагыштырырга; төрле мәгънәләр белән җөмләләр төзергә; нәтиҗәләр ясарга;
Әйтелешләре һәм язылышлары бер үк, ләкин мәгънәләре бөтенләй башка булган сүзләрнең омоним (аваздаш сүзләр) дип аталуын, аларның төрләрен белү. агымдагы 02.02. 59 Синонимнар. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Охшаш мәгънәле сүзләр - синонимнар Синонимнар турында башлангыч сыйныфта өйрәнгәннәрне искә төшерергә; сүзләрне чагыштырырга; төрле мәгънәләр белән җөмләләр төзергә; нәтиҗәләр ясарга;
Уртак мәгънәле, бер-берсеннән мәгънә төсмерләре, язылышлары, стилистик бизәкләре белән генә аерылып торучы сүзләрнең синоним дип аталуын аңлау. Синонимнарның мәгънәви һәм стилистик яктан аермаларын таба белү. Төрле сүз төркеменә караган сүзләрнең үзара синонимлаша алмавын мисаллар ярдәмендә дәлилли алу. агымдагы 03.02. 60 Антонимнар. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Капма – каршы мәгънәле сүзләр - антонимнар Антонимнар турында башлангыч сыйныфта өйрәнгәннәрне искә төшерергә; сүзләрне чагыштырырга; төрле мәгънәләр белән җөмләләр төзергә; нәтиҗәләр ясарга;
Капма-каршы мәгънәле сүзләрнең антоним дип аталуын, сөйләмдә аларның контраст картиналар бирү өчен кулланылуын белү. Грамматик яктан антонимнарның бер сүз төркеменә керүләрен аңлау. агымдагы 06.02. 61 Фразеологик әйтелмәләр. 1 Яңа белемнәрне ачу
Фразеологик әйтелмәләр – тотрыклы сүзтезмәләр. Бирелгән сүзләрне чагыштырырга; аермаларын күрсәтергә; тезмә сүзләрнең мәгънәләрен билгеләргә; Үзара тыгыз бәйләнешле берничә сүздән төзелгән, бербөтен мәгънә аңлата торган күчерелмә мәгънәле төзелмә фразеологик әйтелмә дип аталуын, фразеологик бөтеннәрнең (күпчелеге) башка телләргә сүзгә-сүз тәрҗемә ителмичә, шуларга тиң параллель тәгъбирләр ярдәмендә белдерелүен аңлау. агымдагы 09.02.
62 Фразеологик әйтелмәләр. 1 катнаш Фразеологик әйтелмәләр –тел байлыгы Фразеологик әйтелмәләр белән җөмләләр төзергә; нәтиҗәләр ясарга; Фразеологик әйтелмәләрнең сөйләмне матурлавын, әдзби әсәрләрдә фразеологизмнарның кулланылуын күрә белү агымдагы 10.02. 63 БСҮ. Бәйләнешле сөйләм үстерү. ” Кем булырга?” 1 Бәйләнешле сөйләм үстерү Телдән бәйләнешле сөйләм. Бирелгән тема буенча үз фикереңне әйтергә, башкаларның фикеренә нәтиҗә ясарга Бәйләнешле итеп хикәя төзи белү БСҮ 13.02. 64 БСҮ.Бәйләнешле сөйләм үстерү. ” Кем булырга?” 1 Бәйләнешле сөйләм үстерү Язмача бәйләнешле сөйләм. Фикерләү формасында хикәя язарга; Сөйләм һәм язма телен, хәтер һәм фикерләү сәләтен үстерү, рухи дөньяңны баету өстендә эшли белү. БСҮ 16.02 65 Хаталар өстендә эш.
Татар теленең килеп чыгышы ягыннан сүзлек составы: татар теленең үз сүзләре һәм башка телләрдән алынган сүзләр. 1 Яңа белемнәрне ачу
Татар теленең үз сүзләре һәм башка телләрдән алынган сүзләр. Алынма сүзнең күрсәткече. Бирелгән сүзләрнең килеп чыгышы турында фикер йөртергә; сүзләрне чагыштырырга; дәреслектән материал табарга; күзәтүләрне аңлатырга; нәтиҗә ясарга; Татар теленә гарәп, фарсы, рус телләреннән һәм рус теле аша башка телләрдән кергән сүзләр турында мәгълүматлы булу. Яңа сүзләрнең телдә электән яшәп килә торган сүзләргә кушымчалар ялгау, сүзләрне кушу, я кыскарту юлы белән ясалуларын мисаллар ярдәмендә аңлата алу. агымдагы 17.02
66 Татар теленең килеп чыгышы ягыннан сүзлек составы: татар теленең үз сүзләре һәм башка телләрдән алынган сүзләр. 1 катнаш
Татар теленең үз сүзләре һәм башка телләрдән алынган сүзләр. Алынма сүзнең күрсәткече. Алынма сүзләрнең нинди өлкәләргә караганын билгеләргә, күзәтүләрне аңлатырга; нәтиҗә ясарга; Алынма сүзләрнеңГарәп һәм фарсы теллләреннән кергән сүзләрне татар теленең үз сүзләреннән аеруның уңайлы ысулларын белү.
агымдагы 20.02
67 Татар теленең кулланылыш өлкәсе ягыннан сүзлек составы: гомумхалык сүзләре, һөнәрчелек сүзләре, терминнар. 1 Яңа белемнәрне ачу
Гомумхалык сүзләре, һөнәрчелек сүзләре, терминнар. Бирелгән сүзләрнең тормышның кайсы өлкәләрендә кулланылуын билгеләргә; чагыштырырга; нәтиҗә ясарга; Кулланылыш өлкәсе ягыннан татар теленең сүзлек составы төркемнәре: гомумхалык сүзләр, профессиональ сүзләр һәм атамаларны аера белү. Гомумхалык сүзләренең гомум аңлаешлы һәм кулланылышлы сүзләр булуын белү.Профессиональ сүзләрнең билгеле бер профессия кешеләре тарафыннан кулланыла торган сүзләр булуын; атамаларның фән, техника һәм башка өлкәгә караган, бер генә мәгьнәгә ия булган сүзләр булуын аңлау. Мисаллар ярдәмендә аңлата белү.
агымдагы 23.02.
68
69 Диалекталь сүзләр. 2 катнаш Диалекталь сүзләр – билгеле бер территориядә генә кулланыла торган сүзләр. Диалекталь сүзләрнең татар телен баетуын билгеләргә, алар белән җөмләләр төзергә, бирелгән җөмләләрдән диалекталь сүзләрне табарга. Диалекталь сүзләрнең билгеле бер территориядә яшәүче халыкның әдәби телгә кабул ителмәгән үзенчәлекле сүзләре булуын белү.
агымдагы 24.02.
27.02. 70 БСҮ.Бәйләнешле сөйләм үстерү.
Хат язу.
Үрнәк: http://gzalilova.narod.ru/delov_bumagi.doc1 Бәйләнешле сөйләм үстерү
Язмача бәйләнешле сөйләм. Туганнарга һәм дус-ишләргә хат язу тәртибе турында сөйләшергә; билгеле шәхесләрнең хатларын укып фикер алышырга; хат язып карарга; хаталарны билгеләргә; нәтиҗә ясарга; Туганнарга һәм дус-ишләргә хат яза алу. Электрон хатлар турында белү. БСҮ 02.03. 71 Татар теленең кулланылыш дәрәҗәсе ягыннан сүзлек составы. 1 Яңа белемнәрне ачу
Актив сүзләр - еш куланылучы сүзләр, пассив сүзләр – сирәк кулланылучы сүзләр, Бирелгән сүзләрнең тормышта ни дәрәҗәдә кулланылуын билгеләргә; чагыштырырга; нәтиҗә ясарга; Телнең сүзлек составының үзгәреп торуын аңлау. агымдагы 03.03.
72 Тарихи сүзләр, архаизмнар һәм неологизмнар. 1 Р Архаизмнар – иске күренешләрне белдерүче сүзләр, неологизмнар – яңа төшенчәләрне белдерүче сүзләр
Бирелгән сүзләрнең тормышта ни дәрәҗәдә кулланылуын билгеләргә; чагыштырырга; нәтиҗә ясарга; Тарихи сүзләрнең кулланылыштан төшеп калган предмет, күренешләрнең исемнәре булуы, ә хәзерге көндә дә булган предмет, күренешләрнең искергән атамалары архаизм булуын аңлата алу. Искергән сүзләрне тарихи сүзләр һәм архаизмнарга бүлә белү. Телдә барлыкка килә торган яңа сүзләрнең неологизмнар булуын белү. агымдагы 06.03. 73 Сүзлекләр һәм аларның төрләре.
http://gzalilova.narod.ru/slovo.html1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Аңлатмалы, тәрҗемә, син-нар, антон-нар, омонимнар һ.б. сүзлекләр. Татар телендә беренче сүзлекләр. К. Насыйри хезмәте. Сүзлекләр турында башлангыч сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерергә; башка сүзлекләр белән танышырга; сүзлекләрдән кирәкле сүзләрне табарга өйрәнергә; Сүзләрне җыю, тәртипкә сал һәм сүзлекләр төзү турындагы фәннең лексикография дип аталуын, сүзлекләрнең аңлатмалы һәм телара төрләргә бүленүен аңлау. Орфографик, орфоэпик, синонимнар, фразеологик, диалектологик, әдәбият белеме, ике телле һәм күп телле тәрҗемәле сүзлекләрне аера белү. агымдагы 09.03.
74 Сүзлекләрдән файдалану күнегүләре.
1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Сүзлекләрнең тел белемендә роле Сүзлекләрне кулланып сүзнең мәгънәсен аңлата белергә, синоним, антоним, омонимнарын табарга. Сүзлекләр белән иркен эш итә белү. Электрон сүзлекләр турында мәгълүматка ия булу. Әңгәмә кору, үз фикереңне яклап, әңгәмә-бәхәс формасында сөйләшү күнекмәләренә ирешүдә даими эшли белү. агымдагы 10.03 75 Лексикология һәм сөйләм культурасы бүлеген кабатлау һәм ныгыту. http://gzalilova.narod.ru/lek_analiz_9kl.doc1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Өйрәнгән кагыйдәләрне, белемнәрне куллану Лексикология бүлегендә өйрәнгәннәрне терәк таблицалар буенча гомумиләштерергә, чагыштырырга, нәтиҗәләр ясарга. “Лексикология һәм сөйләм культурасы” бүлеге буенча алган белемнәрне гамәлдә куллану күнекмәләрен камилләштерә алу. агымдагы 13.03
76 Сүзләргә лексик анализ ясау.
1 Р Өйрәнгән кагыйдәләрне, белемнәрне куллану Сүзгә лексик анализ ясау тәртибе белән танышырга; лексик анализ ясарга; анализ тәртибен белергә; Сүзләргә лексик анализ ясый белү агымдагы 16.03.
77 “Лексикология” бүлеге буенча контроль диктант (№4). 1 Контр. Диктант Грамматик биремле диктант язарга; белемнәрне кулланырга; Лексикология һәм сөйләм культурасы бүлеге буенча алган белемнәрне гамәлдә куллану күнекмәләре булу. Диктант №4 17.03. 78 Язма эшләрдәге хаталар өстендә эш.
БСҮ. “Туган телем – бай бай тел” 1 Бәйләнешле сөйләм үстерү Язмача бәйләнешле сөйләм. Хаталарны билгеләргә; аларны төркемнәргә берләштерергә; сәбәпләрен ачыкларга; нәтиҗәләр ясарга; Грамоталы язуның тотрыклы системасын булдыру.
БСҮ 30.03. СҮЗ ТӨЗЕЛЕШЕ. СҮЗ ЯСАЛЫШЫ. 79 Сүз төзелеше һәм ясалышы турында төшенчә. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Сүз төзелеше – татар телендә сүзләрнең төзелешен өйрәнә торган фән. Сүз төзелеше турында башлангыч сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерергә; бирелгән сүзләрне сүз төзелеше ягыннан тикшерергә; тамыр, ясалма сүзләргә аерырга; Сүз төзелешенең аларның ясалышына бәйле булуы. Ясалышлары ягыннан сүзләрнең тамыр һәм ясалма сүзләргә бүленүе. агымдагы 31.03. 80 Сүзнең мәгънәле кисәкләре. 1 катнаш Тамыр, кушымча, нигез - сүзнең мәгънәле кисәкләре. Сүзнең мәгънәле кисәкләрен билгеләргә; чагыштырырга; нәтиҗәләр ясарга; Сүзнең мәгънәле кисәкләрен аера белү. агымдагы 03.04.
81 Тамыр һәм кушымча. 1 катнаш Тамыр – сүзнең төп мәгънәле кисәге, кушымча – тамырга ялганып килә торган кисәк. Тамыр һәм кушымчаның төп билгеләрен искә төшерергә; тамыр һәм кушымчаларны билгеләргә; нәтиҗә ясарга; Сүзнең төп мәгънәле кисәге тамыр булуын, аның сүзнең лексик мәгънәсен белдерүен, сүзнең бер-бер артлы тамырга ялганып килеп, аңа нинди дә булса мәгънә өсти торган кисәкләренең кушымча дип аталуын белү. агымдагы 06.04. 82 Төрле сүз төркемнәрен ясый торган кушымчалар. 1 Яңа белемнәрне ачу
Сүз ясагыч кушымчалар яңа мәгънәле сүзләр ясыйлар, Сүз ясагыч кушымчалар турында башлангыч сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерергә; бирелгән сүзләрне сүз төзелеше ягыннан тикшерергә; кушымчаларны чагыштырырга; билгеләрен ачыкларга; нәтиҗәләр ясарга; Сүз ясагыч кушымчаларның сүзнең лексик мәгънәсен үзгәртүен аңлау. агымдагы 07.04.
83 Мөнәсәбәт белдерүче кушымчалардан бәйләгеч һәм модальлек кушымчалары. 1 Яңа белемнәрне ачу
Мөнәсәбәт белдерүче кушымчалар сүзнең формасын гына үзгәртәләр Мөнәсәбәт белдерүче кушымчалар турында башлангыч сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерергә; бирелгән сүзләрне сүз төзелеше ягыннан тикшерергә; кушымчаларны чагыштырырга; билгеләрен ачыкларга; нәтиҗәләр ясарга; Мөнәсәбәт белдерүче кушымчаларның сүзнең лексик мәгънәсен үзгәртмичә, әйберләр, эш-хәл, күренешләр арасындагы төрле мөнәсәбәтләрне белдерүен аңлау. агымдагы 10.04. 84 Сүзнең нигезе. Тамыр һәм ясалма нигезле сүзләр 1 Сүз ясагыч кушымчасы булган сүз – ясалма, мөнәсәбәт белдерүче кушымчасы гына булган сүз – тамыр сүз Тамвр һәм ясалма сүзләр турында башлангыч сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерергә; бирелгән сүзләрне сүз төзелеше ягыннан тикшерергә; аларны чагыштырырга, нәтиҗәләр ясарга. Тамыр һәм ясалма сүзләрне аера, алардагы кушымчаларны күсәтә белү. агымдагы 13.04. 85 Кушымчаларның ялгану тәртибе 1 Яңа белемнәрне ачу
Тамырга сүз ясагыч кушымча, модальлек, бәйләгеч кушымчалар ялгану тәртибе. Бирелгән сүзләрдә кушымчаларны билгеләргә; төрләрен күрсәтергә; ялгану тәртибен тикшерергә; нәтиҗәләр чыгарырга; Тамырга башта ясагыч, аннары мөнәсәбәт (бәйләгечләр, модальлекләр) белдерүче кушымчаларның ялгануын белү. агымдагы 14.04. 86 Контроль имла №5“Рәсемле китап” ( Гыймадиева. “Дикт. Һәм изл. Җыентыгы”49 б.) 1 Контр. Язмача бәйләнешле сөйләм. Ишетелгән текстны бәйләнешле итеп хикәяләргә, караламага язарга; акка күчерергә;
Сөйләм һәм язма телен, хәтер һәм фикерләү сәләтен үстерү, рухи дөньяңны баету өстендә эшли белү. Изложение №5 17.04. 87 Хаталар өстендә эш.
Тамыр һәм нигез. 1 катнаш Тамыр – сүзнең төп мәгънәле кисәге, нигез – тамырдан һәм сүз ясагыч кушымчадан тора, сүзнең төп лексик мәгънәсен саклый Бирелгән сүзләрдә тамыр һәм кушымчаларны билгеләргә; сүзнең төп мәгънәсен күрсәтүче кисәген күрсәтергә; чагыштырырга; нәтиҗәләр ясарга;
Сүзнең нигезе дип бәйләгеч кушымчаларсыз өлеше аталуын, тамыр белән туры килгән нигезнең - тамыр нигез, ә составында сүз ясагыч һәм модальлек белдерүче кушымчалар булганы ясалма нигез дип аталуын белү. агымдагы 20.04. 88 Сүз төзелешен тикшерү тәртибе 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Тамыр, сүз ясагыч кушымча, модальлек, бәйләгеч кушымчалар Сүз төзелешен тикшерү тәртибе белән танышырга; бирелгән сүзләрне сүз төзелеше ягыннан тикшерергә; тәртипне истә калдырырга; Сүз төзелешенә телдән һәм язмача анализ ясау күнекмәләре булу. агымдагы 21.04 89 “Сүз төзелеше” бүлеге буенча диктант (№5) 1 Контр Диктант Өйрәнгәннәрне кулланып авазларны язуда дөрес күрсәтеп диктант язарга. “Сүз төзелеше” бүлеге буенча алган белемнәрне гамәлдә куллана белү күнек-мәләрен камилләштерә алу. Диктант №5 24.04. 90 Хаталар өстендә эш.
Сүз ясалышы. Татар телендә сүз ясалу ысуллары. 1 Яңа белемнәрне ачу
Татар телендә сүзләр төрле ысуллар белән ясала Бирелгән сүзләрнең нинди тамырдан нинди юл белән ясалганлыкларын билгеләргә; аларны чагыштырырга; нәтиҗәләр ясарга; Сүзләрнең ясалыш ысуллары турында гомуми мәгълүматларга ия булу. агымдагы 27.04.
91 Сүз ясагыч кушымча ялгану (кушымчалау) ысулы 1 Яңа белемнәрне ачу
Сүз ясагыч кушымчалар белән яңа сүзләр ясау Бирелгән сүзләрнең нинди тамырдан нинди юл белән ясалганлыкларын билгеләргә; аларны чагыштырырга; нәтиҗәләр ясарга;кушымча ялгану ысулы белән нинди сүз төркемнәре ясалуын билгеләргә. Сүз ясагыч кушымчаларның тамыр нигезгә дә, ясалма нигезгә дә ялгануын белү. агымдагы 28.04 92 Сүзләр кушылу ысулы. Кушма сүзләр
1 Яңа белемнәрне ачу
Ике тамыр кушылып ясалган
яңа мәгънәле сүзләр – кушма сүзләр. Бирелгән сүзләрне күзәтергә; кушма сүзләр турында башлангыч сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерергә; кушма сүзләрнең ясалу ысуын күзәтергә; чагыштырырга; мисаллар китерергә; нәтиҗәләр ясарга; Сүзләрне кушу ысулы белән яңа сүзләрнең ике яки өч сүзне кушып, теркәп, тезеп ясалуын аңлау. Ике сүзнең кушылып бер мәгънә белде-рүе кушма сүз булуын, дөрес язу нормаларын белү, ми-саллар ярдәмендә аңлата алу. агымдагы 01.05. 93 Сүзләр кушылу ысулы. Кушма сүзләр
1 Яңа белемнәрне ачу
Ике тамыр кушылып ясалган
яңа мәгънәле сүзләр – кушма сүзләр. Бирелгән сүзләрне күзәтергә; кушма сүзләр турында башлангыч сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерергә; кушма сүзләрнең ясалу ысуын күзәтергә; чагыштырырга; мисаллар китерергә; нәтиҗәләр ясарга; Сүзләрне кушу ысулы белән яңа сүзләрнең ике яки өч сүзне кушып, теркәп, тезеп ясалуын аңлау. Ике сүзнең кушылып бер мәгънә белде-рүе кушма сүз булуын, дөрес язу нормаларын белү, ми-саллар ярдәмендә аңлата алу. агымдагы 04.05. 94 Сүзләр кушылу ысулы. Парлы сүзләр 1 катнаш Ике тамыр кушылып ясалган
яңа мәгънәле сүзләр – кушма сүзләр. Бирелгән сүзләрне күзәтергә; парлы сүзләр турында башлангыч сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерергә; парлы сүзләрнең ясалу ысулын күзәтергә; чагыштырырга; мисаллар китерергә; нәтиҗәләр ясарга Парлы сүзләрнең бер-берсенә я мәгънәдәш, я капма-каршы мәгънәле, аваздаш ике сүзне теркәү, яисә кабатлау юлы белән ясалуын белү, парлы сүзләрнең сызыкча аша язылуын аңлау, дөрес язу күнекмәләренә ия булу.
агымдагы 05.05. 95 Сүзләр кушылу ысулы. Парлы сүзләр 1 катнаш Ике тамыр кушылып ясалган
яңа мәгънәле сүзләр – кушма сүзләр. Бирелгән сүзләрне күзәтергә; парлы сүзләр турында башлангыч сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерергә; парлы сүзләрнең ясалу ысулын күзәтергә; чагыштырырга; мисаллар китерергә; нәтиҗәләр ясарга Парлы сүзләрнең бер-берсенә я мәгънәдәш, я капма-каршы мәгънәле, аваздаш ике сүзне теркәү, яисә кабатлау юлы белән ясалуын белү, парлы сүзләрнең сызыкча аша язылуын аңлау, дөрес язу күнекмәләренә ия булу.
агымдагы 08.05. 96 Сүзләр кушылу ысулы. Тезмә сүзләр 1 Яңа белемнәрне ачу
Берничә сүзнең тезелеп бер мәгънә белдерүе Бирелгән сүзләрнең мәгънәлрен күрсәтергә; аларның тамыр, ясалма, кушма, парлы сүзләр белән аермасын күрсәтергә; чагыштырырга; нәтиҗә ясарга;
Тезмә сүзләрнең ике яки берничә сүздән тезелеп ясалуын һәм һәрбер сүзнең аерым язылуын белү, дөрес язу.
Сүзлек диктант 11.05. 97 Сүзләр кушылу ысулы. Тезмә сүзләр 1 Яңа белемнәрне ачу
Берничә сүзнең тезелеп бер мәгънә белдерүе Бирелгән сүзләрнең мәгънәлрен күрсәтергә; аларның тамыр, ясалма, кушма, парлы сүзләр белән аермасын күрсәтергә; чагыштырырга; нәтиҗә ясарга; Тезмә сүзләрнең ике яки берничә сүздән тезелеп ясалуын һәм һәрбер сүзнең аерым язылуын белү, дөрес язу.
Сүзлек диктант 12.05. 98 Инша № 4.“И.Шишкинның Арыш басуы” картинасы 1 Бәйләнешле сөйләм үстерү Язмача бәйләнешле сөйләм. Картинаны күзәтргә; аның буенча җөмләләр төзергә; җөмләләрне бәйләп, хикәя төзергә; Сочиненеие №4 15.05.
99 Сүзләрне кыскарту ысулы 1 Яңа белемнәрне ачу
Кыскартылма сүзләр, беренче хәреф, беренче иҗек кыскартылып ясалган сүзләр Бирелгән сүзләрне күзәтергә; чагыштырырга; аермаларны билгеләргә; бу сүзләрнең нинди ысул белән ясалганлыкларын билгеләргә; исемен чыгарырга; нәтиҗә ясарга;
Кулланылыштагы тезмә сүзләрне кыскарту ысулы белән яңа сүзләр ясалуын аңлау. агымдагы 18.05. 100 Сүзләрне кыскарту ысулы 1 Яңа белемнәрне ачу
Кыскартылма сүзләр, беренче хәреф, беренче иҗек кыскартылып ясалган сүзләр Бирелгән сүзләрне күзәтергә; чагыштырырга; аермаларны билгеләргә; бу сүзләрнең нинди ысул белән ясалганлыкларын билгеләргә; исемен чыгарырга; нәтиҗә ясарга;
Кулланылыштагы тезмә сүзләрне кыскарту ысулы белән яңа сүзләр ясалуын аңлау. агымдагы 19.05. 101 Сүз төзелешен һәм ясалышын гомумиләштереп кабатлау 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Өйрәнгән кагыйдәләрне, белемнәрне куллану Сүз төзелешенә һәм ясалышына телдән һәм язмача анализ ясарга; анализ тәртибен истә калдырырга;
“Сүз төзелеше һәм сүз ясалышы” бүлеге буенча алган белемнәрне гамәлдә куллану күнекмәләрен камилләштерә алу. агымдагы 22.05.
102 Сүз төзелешен һәм ясалышын тикшерү. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Сүз төзелешен тикшерү тәртибе Сүзләрне сүз төзелеше һәм ясалышы ягыннан тикшерергә, нәтиҗәләр ясарга “Сүз төзелеше һәм сүз ясалышы” бүлеге буенча алган белемнәрне гамәлдә куллану күнекмәләрен камилләштерә алу. агымдагы 25.05. 103 “Сүз ясалышы” темасы буенча контроль диктант (№6). 1 Контр. Диктант Белемнәрне кулланып диктант язарга; грамматик биремне үтәргә Ел буена алган белемнәрне гамәлдә куллана белү күнекмәләрен камилләштерә алу. Диктант №6 26.05 КАБАТЛАУ 104 Хаталар өстендә эш.
Фонетика бүлеген кабатлау. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Өйрәнгән кагыйдәләрне, белемнәрне куллану Авазларны чагыштырырга, төп билгеләрен күрсәтергә; “ Фонетика һәм орфография” бүлеге буенча алган белемнәрне гамәлдә куллану күнекмәләрен камилләштерә алу. агымдагы 29.05.
105 Уку елы дәвамында үткәннәрне гомумиләштереп кабатлау. 1 Гомумиләштерү һәм белемнәрне системалаштыру Өйрәнгән кагыйдәләрне, белемнәрне куллану Уку елы дәвамында өйрәнгәннәрне ситемага салырга; төркемләргә; күнегүләр эшләү барышында кулланырга; Уку елы дәвамында алган белемнәрне гамәлдә куллану күнекмәләрен камилләштерә алу. агымдагы 31.05. Барлыгы 105 Укыту – методик комплекты
“Рус мәктәпләрендәукучы татар балаларына ана теле һәм әдәбият укыту программалары”на (Ф.Ф.Харисов, Ч.М. Харисова,В.А. Гарипова, Р.Р. Җамалетдинов, Р.Ф.Җамалетдинова. Казан. “Мәгариф” нәшрияты, 2011)
5 нчы сыйныфта татар теле дәреслеге. (Ф.Ф. Харисов, Ч.М. Харисова . Казан, Татарстан китап нәшрияты, 2012)
Өстәмә әдәбият
Гыймадиева Н., Нуруллина Р.Татар теленнән кагыйдәләр җыентыгы. К.: “Мәгариф”, 2007.
Максимов В.Н. Урта мәктәптә татар теле укыту. Фонетика. Морфология.К.: “Мәгариф” н - ты, 2004.
Татар телендә тыныш билгеләре.
Хисамова Ф.М. Татар теле морфологиясе. К.: “Мәгариф” нәшрияты, 2006.
Гыймадиева Н., Нуруллина Р.Татар теленнән кагыйдәләр җыентыгы. К.: “Мәгариф”, 2013.
Максимов. Н.В. Татар теленнән тестлар. К.: “Мәгариф”, 2009.
Татар телендә тыныш билгеләре. К.: “Мәгариф”, 2007.
Орфографик, орфоэпик һәм башка төр сүзлекләр
“Татар теле. Теория, күнегүләр, тестлар”.Ч.М. Харисова К.: “Мәгариф”, 2006
“Хәзерге татар әдәби теле” Ф.С. Сафиуллина, М.З. Зәкиев. К.: “Мәгариф”, 1994
“Татар теленнән диктантлар һәм изложениеләр җыентыгы”5-11. Н.С. Гыймадиева, Г.Н. Закирова.”Казан. “Яңалиф” нәшрияты, 2006.
“Татар теленнән өстәмә күнегүләр” Ф.Ә. Шәйдуллин. Әлмәт.2001.
“Диктантлар җыентыгы” 5-11. К.: “Мәгариф”, 2001.
“Татар теленнән диктантлар һәм излоңениеләр җыентыгы” 5-11. К.: “Мәгариф”, 1998.
Кушымта №1
Контроль эшләр графигы
№ Контроль эшнең темасы Якынча үткәрелергә тиешле дата
Диктантлар 1 Кереш “Яшелчәләр өлгерде” 18.09.
2 Сузык авазлар “Укучыларга бүләк” 4.12.
3 Фонетик һәм орфоэпия “Кар ява” 15.01
4 Лексикология “Кем булырга?” 26.03.
5 Сүз төзелеше “Җәйге каникул” ”(Н.Гыймадиева, Р. Баһавиева.Контр. дикт. Һәм изл-р.30 б.) 16.04.
6 Уку елын йомгаклау контроль эше (биремле диктант) (5-11 сыйн. Дикт. Җыентыгы. З. Хәбибуллина. 16 б.) 12.05.
Изложениеләр 1 Өйрәтү тибындагы изложение “ Сания апа” (Ф.Ә. Шәйдуллин. Тат. Тел.өстәмә күнегүләр) 13.10
2 “Караборын хәтерләмәде. (Рус мәкт. Татар балаларына тат. Теле кеыту 4 кл. 62 б) 20.11.
3 “Кояшның нурлары”(Н.Гыймадиева, Р. Баһавиева.Контр. дикт. Һәм изл-р.48 б.) 25.12.
4 “Русча өйрәнгәндә” (Рус мәкт. Татар балаларына тат. Теле кеыту 4 кл. 58 б) 29.01.
5 “Рәсемле китап”(Н. Гыймадиева. Г. Закирова.Дикт-р һәм изл-р) 14.04.
Сочинениеләр 1 “Көз җитте” 16.10.
2 “Туган ягым – яшел бишек” 18.12.
3 “Кышкы бизәкләр" 5.02.
4 Шишкинның “Арыш басуы” картинасы буенча 30.04.
Сүзлек диктантлар 1 “Сузык һәм тартык аваз хәрефләре” 27.01.
2 “Ъ һәм Ь билгеләре язылышы” 5.02.
3 Кушма һәм парлы сүзләр 28.04
Кушымта № 2
Контроль – үлчәү материаллары
Кушымта № 3
Язма эшләрнең күләме:
сыйныф Эш төрләре
Сочинение Диктант Изложение Барлыгы
5 4 (1) 6 (2) 5 (2) 15 (5)
Диктантларны бәяләү :
“5”-орфографик хата юк (1 пунктацион хата булырга мөмкин)
“4”- 1 орфографик,1 пунктацион хата булса
“3”- 2 орфографик,2 пунктацион хата булса
“2”- 5 орфографик,4-6 пунктацион хата булса
Сүзлек диктантларның күләме һәм аны бәяләү:
6 сыйныф – 16 – 20 сүз
Сүзлек диктантны бәяләү
“5” – диктант пөхтә итеп язылган,хатасы юк
“4” – бер орфографик хата бар
“3”- өч орфографик хата бар
“2”- биш орфографик хата бар
Контроль диктантның күләме:
сыйныф Сүз саны
5 Уку елы башында Уку елы ахырында
50 - 55 55 - 60
Контроль диктантны бәяләү:
“5”- эш пөхтә башкарылган,хата юк ( 1 орфографик, 2 пунктуацион хата булырга мөмкин)
“4”- 2 орфографик,2 пунктаион яки 1 орфографик 4 пунктацион хата булса
“3”- 4 орфографик,4 пунктацион яки 3 орфографик,6 пунктацион хата булса
“2”- 6 орфографик, 5 пунктацион яки 5 орфографик, 8 пунктацион хата булса
Изложение текстының күләме:
сыйныф Уку елы башы Уку елы ахыры
5 Сүз саны Язма күләме Сүз саны Язма күләме
70 - 110 55 - 70 110 - 140 70 - 85
Изложенияне бәяләү:
“5”- тема тулысынча ачылган,фактик һәм техник хаталары юк,стиль бердәмлеге сакланган эшкә куела ( 1 орфографик,2 пунктацион яки 2 грамматик хата булырга мөмкин)
“4”-текстның эчтәлеге темага туры килсә,фикерне белдергәндә кечкенә генә ялгышлыклар китсә, 1-2 фактик,2 орфографик, 2-3 пунктацион, 1 грамматик хата булган эшкә куела
“3”- эчтәлек эзлекле бирелмәгән,стиль бердәмлеге сакланмаган, 3 фактик, 2-3 техник хатасы булган, 3 орфографик, 4 пунктацион, 2 грамматик хатасы булган эшкә
“2”- эзлеклелек,стиль бердәмлеге сакланмаган, язма эш планга туры килмәгән, фактик һәм техник хаталары күп булган, орфографик хаталарның саны 4 тән, пунктацион хаталарның саны 5 тән, грамматик хаталар саны 3 тән арткан эшкә куела.
Сочинениенең
5 сыйныфта – 0,5-1 бит
Сочинениене бәяләү
“5” – эчтәлек темага туры килә,фактик ялгышлар юк,бай телдә,образлы итеп язылган ,стиль бердәмлеге сакланган эшкә куела ( 1 орфографик яисә 2 пунктацион хата булырга мөмкин)
“4”- язманың эчтәлеге темага туры килә,хикәяләүдә зур булмаган ялгышлыклыр күзәтелгән,1-2 фактик хатасы булып,теле бай,стиль ягы камил булган, 2 орфографик,3 пунктацион (грамматик) яисә 1-2 сөйләм ялгышы булган эшкә куела.
“3”- эчтәлекне бирүдә җитди ялгышлар,фактик төгәлсезлекләр булган,эзлеклелек югалган,сүзлек байлыгы ярлы,стиль бердәмлеге дөрес сакланмаган җөмләләр булган,3 орфографик,4 пунктацион яисә 3-4 сөйләм хатасы булган эшкә куела.
“2”- темага туры килми,фактик төгәлсезлекләр күп,план нигезендә язылмаган,сүзлек байылгы бик ярлы,текст кыска һәм бер титптагы җөмләләрдән тора,сүзләр дөрес кулланылмаган ,стиль бердәмлеге сакланмаган , 5 орфографик, 8 пунктацион яисә 4-6 сөйләм хатасы булган эшкә куела.
Коррекция бите
Дәреснең № Дәреснең темасы Коррекцияләү сәбәбе Коррекцияләү чарасы Факт буенча үткәрелү вакыты