Презентация на тему: Аиле дегерликлери. Сандыкъ хазинеси(Семейные реликвии.Народные сокровища)

Конкурс мультимедийных презентаций «Аиле дегерликлери» («Семейные реликвии»)«Къыз къундакъта,джиез сандыкъта» Азырлады:9-джы сыныф талебесиСеитхалилова СевиляРебер:Муртазаева Ленуре Шевкетовна,Къырымтатар тили ве эдебияты оджасыМБОУ «Винницкая школа» Энъ къыйметли шейлер сандыкъ ичинде Эвель-эзельде къоджагъа чыкъаджакъ къызнынъ джиезлери сандыкъта сакълангъан Асырлар тарихыны кечкен Биталарымызнынъ эвель заманлардан сандыкъта сакъланып кельген шейлери, несиль- несильден бизим кунюмизге къадар етип кельген. Марама Ты прекрасна, марама!И в весеннее ненастье, Летом в крымскую жару, И в осеннюю прохладу Носят женщины тебя.Ты отважна, марама! На твоем пути все было:Взлет, паденье,И соблазны неземные, И уральские морозы, И бухарская жара. Бизим айлемизде къыйметли дегерлик заманлардан сандыкъта сакъланып кельген мараманынъ тарихы меракълыдыр.Эдибе битама бу марама онынъ Себия къартанасындан эдиедир. Къырымнынъ дюльбер Байдар коюнде Эдибе къартанам 1939 сенеси дюньягъа кельген. Сюргюнлик вакътында къоранталарында дёрт джан эдилер: анасы Пакизе,таталары Адиле, Джевиде ве Эдибе битам.Бабалары эмек ордусында экен. Къараман ана Эдибе битамнынъ Себия къартанасынынъ о девирде, он бир баласы олгъан, эр бирине юрегиндеки севгиси синъирсиз экен. Балаларыны,торунларынынъ джаныны къуртармакъ ичюн чокъ чалыша. Сюргюнлик къыйынлыкъларыны башындан кечире. Нагъыш - къадимий санатымызнынъ бир саасыдыр «Татар ишлеме», «телли ишлеме», «мыкълама ишлеме» адлы усуллар миллий нагъышымызнынъ чешитлери сайыла. Эр бир уста озь нагъышында яшагъан ерининъ табиат чизгилерини косьтермеге арекет эте. Нагъышларнынъ чешитлери Ялы боюндаки нагъышларда денъиз осюмликлер, дагъ. Шималь беттеги нагъышларда исе - чёль, от, атларнынъ тасвирлерни корьмек мумкюн. Марама - миллий урбанынъ дюльбер къысымы Къырымтатар къадын-къызлары башларына марама иле орьтип, мусульманлыкънынъ акъикъий асылыны акс эткен. Марама дюльбер олмасы ичюн эвель заманлардан башлап, нагъыш иле нагъышлай экенлер Эки тарафлы татар ишлеме Бойле техника ишленген мараманынъ орьнеги ойле нагъышлангъан ки, онынъ онъ я да терс тарафыны тапып оламазсынъ.Буюк омюр кечирген бу мараманы къолгъа алсанъ,о девирнинъ рухуны сезмек мумкюн. Мараманы эки усул иле байламакъ мумкюн Къыз бала токъулгъан мараманы феснинъ устюне такъа ве эвли олмагъаныны тасдыкълай эди.Эгер де марама къадыннынъ боюнына сарылгъан олса, онынъ эвли олгъаныны анъламакъ мумкюн эди. Медениетимизнинъ къыйметли барлыгъы Мектебимизде медениетимизни эм де урф-адетлеримизни акс эткен этнографик музеймиз бар.Араштырув группасынен бирликте чешит мевзуда сергилер тешкиль этемиз, койдешлер корюшюви,байрамлар кечиремиз. Экспонатларнынъ такъдири меракълыдыр Урбалар,нагъышлар,къуюмджылыкъ эсерлери, бакъыр савутлар - бутюн бу экспонатлар чебер усталарымызнынъ эснафлары акъкъында акъылымызда сакъламакъталар. Къадимий ань-анелеримиз Усталарымыз яраткъан аджайип нагъышлар, орьнеклер терен мана ташып, инсанларнынъ къаза – белядан къорчалай эдилер. Асырлар теренлигине далгъанда Той арфесинде келин джиезини нумайыш этюв мерасими откерильген келин одасынынъ ортасында тавангъа махсус бир йиплерге келиннинъ джиези асылгъан. Эвджиярлар келин джиезининъ айырылмаз бир къысмы Къырымтатар къызлары озьлерининъ келинлик джиезлерини докъуз яшындан азырлап башлагъанлар.Амма, йигирминджи асырнынъ йигирминджи сенелеринде,эски адетлер гъайып олдылар. «Къыз къундакта, джиез сандыкта» Къырымтатарларда келин джиезине буюк эмиет берильген. Къорантада къыз бала догъулгъанынен онъа джиез азырлап башлагъанлар. Бу иш дживанынъ нишанлыву ве тою арасындаки девирде хусусан джанлангъан. Эвджиярлар Къорантада джеми къадын эллери ярдымынен керек мыкъдардаки эшьялар богъчадан ер алгъанлар.Зенгин келинининъ джиезинде дёрт юз - беш юз эвджиярлар, фукъаре союнда исе эки юз - учь юз эвджияр ола тургъан. Сагъ олунъыз.