Рабочая программа по татарской литературе 5 класс (русская группа) ФГОС

Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләренең
рус төркемендәге 5 нче сыйныф укучылары өчен
татар әдәбияты буенча
белем бирү программасына аңлатма язуы
Эш программасы статусы
5 нче сыйныф өчен эш программасы түбәндәге документларга нигезләнеп төзелде:
Татарстан Республикасы Мәгариф һәм Фән министрлыклары тарафыннан расланган “Рус мәктәпләрендәге рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты”.
Татарстан Республикасы Мәгариф һәм Фән министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән “Рус телендә гомуми төп һәм урта белем бирү мәктәпләре (V-VII сыйныфлар) өчен татар әдәбиятыннан авторлык программасы”, төзүче-авторлары: Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Л.К.Хисмәтова, Э.Х.Гыйзәтуллина, Г.Г.Мулласалихова. - Казан, 2014.
Казан шәһәре Вахитов районы 41нче ГББМБУ белем бирү программасы.
Укыту фәненең уку планында тоткан урыны
Укыту планында каралганча, татар теле дәресләре өчен эш программасы атнага 2 сәгать исәбеннән, елга 70 сәгатькә төзелде.
Эш программасы структурасы
Татар теленең эш программасы түбәндәге өлешләрдән тора: аңлатма язуыннан, төп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укытуның планлаштырылган нәтиҗәләреннән.
Эш программасының эчтәлеге
Татар әдәбиятыннан 5 нче сыйныф укучылары өчен төзелгән программа дәүләт стандартларының федераль компонентына, гомуми белем бирү федераль дәүләт стандартларына нигезләнеп эшләнгән Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Л.К.Хисматова, Э.Х.Гыйзәтуллина, Г.Г.Мулласалихова тарафыннан язылган дәреслектән (1 нче, 2 нче кисәк) укытуны күздә тота. Программа стандартның эчтәлеген җентекләп ачып бирә, стандарт таләп иткән күләмдә рус телле балаларга татар әдәбиятын укытуның гомуми юнәлешләрен билгели, предмет чаралары белән укучыларны тәрбияләү юлларын, аларның әдәби үсеш дәрәҗәсен билгели.
Әдәбият һәр яктан үскән, рухи яктан бай, әхлакый идеаллары һәм эстетик таләпләре булган камил шәхес тәрбияләү әһәмиятле урын алып тора. Урта белем бирү системасындагы татар әдәбияты курсы сәнгатьне тормыш белән бәйләп өйрәнүгә, эчтәлек белән форма берлеге, тарихилык, традиция һәм новаторлык, тарихи-культурологик мәгълүматларны аңлау, әхлакый-эстетик күзаллау булдыру, әдәбият теориясе һәм тарихы буенча төшенчәне үзләштерү, әдәби әсәрне бәяләү һәм күнекмәләрне формалаштыру, әдәби телнең сәнгатьлелек чараларын үзләштерү.
Федераль дәүләт стандартларына нигезләнеп төзелгән татар әдәбияты дәреслекләре барлык фәннәрне өйрәнү барышындагы фундаменталь төшкә (фундаментальное ядрога), универсаль уку гамәлләренә нигезләнә, укучыларның яшь һәм әдәби үсеш дәрәҗәсен исәпкә ала. Укыту һәм тәрбиянең гомуми нәтиҗәләре иҗтимагый, шәхси, танып-белү һәм коммуникатив үсешне тәэмин итеп, укучыларның белемнәрен, күнекмәләрен үстереп, дөньяны танып белүгә әзерләп, хезмәттәшлеккә, үзлегеннән белем алуга, камиллеккә омтылучы шәхес тәрбияләүгә барып тоташа. Аерым алганда, уку-укытуга системалы-гамәли якын килү нәтиҗәсендә, укучыларның иҗтимагый үсешенә (халыкның рухи кыйммәтләрен аңлаучы, үстерүче Россия гражданины тәрбияләү); шәхси үсешенә (үзлегеннән белем алырга, иҗади сәләте үскән, компетентлы, үзаңы үскән, үзенең гражданлык карашларын ачыктан-ачык белдерүгә сәләтле, үз-үзенә тәнкыйди карашта торган, тормыш авырлыкларын каршы торырлык шәхес тәрбияләү); танып белү эшчәнлеген үстерүгә (фәнни дөнья сурәтен аңлаучы, үзенең танып-белү һәм интеллектуаль эшчәнлеге белән идарә итә ала торган, уку, белем алу чараларын күзаллый торган, репрезентатив, символик, логик, иҗади фикерләү сәләте үскән, рефлексиягә сәләтле укучы тәрбияләү); коммуникатив үсешкә (аралашу компетенциясе үскән, тыңларга, диалогта, гомуми сөйләшүдә катнаша алырлык, туган телен, рус телен, чит телне камил белүенә) басым ясалды. Шул ук гамәлләрне тормышка ашыру барышында, яшүсмерләрнең яшь үзенчәлекләре дә игътибарга алынды.
Күпмилләтле мохиттә гомуми әдәби белем бирү барышында универсаль уку гамәлләре дүрт блокка бүлеп каралды. Алар арасында шәхси УУГ − тормышчан, шәхескә юнәлтелгән, һөнәри юнәлештә үз юлын табуга, кешенең эчке потенциалын рациональ файдалана белүенә бәйле блок. Регулятивуку гамәлләре шәхес тәрбияләүдә планлаштырырга өйрәтү, фаразлау, коррекция, бәяләү кебек якларны үзәккә ала. Танып белү гамәлен алгы планга чыгарган блокта логик, проблеманы кую һәм чишүгә юнәлтелгән, тамга-символик якны иңләгән гомумуку гамәлләренә игътибар ителә. Коммуникатив УУГ кешеләр язмышына битараф булмауны, кешеләргә ярдәмчеллек сыйфатларын тәрбияләүне, иҗтимагый компетентлыкны үз эченә ала.
Универсаль уку гамәлләрен рус телле балаларга татар әдәбиятын укыту барышында куллану нәтиҗәсендә, укучыларны мөстәкыйль эшләргә өйрәтү юнәлеше көчәйде (мәсәлән: өй эше бирү − берничә вариантта). Бу вакытта укытучы эшчәнлегендә идарә итү алымнары көчәя.
Шул рәвешле, федераль дәүләт стандартларына таянып татар әдәбиятын өйрәнүнең максатыда ачыкланды: туган халкының һәм җирле халыкның телен, мәдәниятен, әдәбиятын яхшы белгән, һәрьяктан камил, милли горурлык хисләре үскән шәхес (гражданин) тәрбияләү.
Әлеге максатны тормышка ашыру өчен, түбәндәге бурычлар билгеләнде:
= -Татарстан төбәгендә яшәп, җирле халык белән аралашкан укучыларны төбәкнең әдәби-мәдәни байлыгы белән якыннан таныштыру;
-татар әдәбияты турындагы мәгълүматларны төрле халык фольклоры, әдәбияты, мәдәнияте, милли образлары белән чагыштырма-типологик аспектта бирү;
-татар халык авыз иҗаты турында тулы күзаллау булдыру, аны баланың үз туган халыкының рухи җәүһәрләре белән чагыштырырга күнектерү;
-татар әдипләре, мәдәният әһелләре турында күзаллау булдыру, аларны танырга, аңларга, башка халык сүз сәнгатен үстерүчеләр белән чагыштырма планда бәяләргә өйрәтү;
- татар, рус, Россиядә яшәүче башка халыклар, бөтендөнья әдәбияты белеме казанышларының уртак нигезен аңлау, аларны үстерү һәм киңәйтү.
Әлеге максат һәм бурычларга ирешү өчен, түбәндәге принциплар истә тотылырга тиеш. Рус телендә сөйләшүче балалар өчен татар әдәбиятының асылын төшендерү укытучының сүз сәнгате серләрен яхшы белүен, иҗади эшләү күнекмәләре булуын таләп итә. Мәктәп баласына сүз сәнгатенең серләрен ачуда эстетик принцип (укытучының матурлыкны күрә алуы һәм башкаларне да күрергә өйрәтә алуы), эзлеклелек (укучы алган белемнең тулыланып, баеп баруы), әдәбиятны сүз сәнгате буларак өйрәнү (татар телендә язылган әсәрләрдә әдәби образларны ачу үзенчәлекләре, татар теленең матурлыгын күрергә өйрәтү), күләме ягыннан кечкенә булган әсәрләргә шәхси мөнәсәбәт булдыру, ягъни психологик принцип (мәктәп баласының яшь үзенчәлекләрен, әдәби әзерлек дәрәҗәсен исәпкә алып эш итү) ярдәмгә килә. Аерым игътибар коммуникативлык принцибына бирелә. Бу принципның өстен чыгуы рус телендә сөйләшүче укучыларның әдәби әсәр аша татар теленең серләренә тирәнрәк төшенүләре, матур әдәбият әсәрен сорауларга нигезләнеп сөйли алуы, үз фикерләрен ачык әйтә алуы, әдәби әсәрнең аралашу чарасына әверелүе белән дә бәйле. Укучыларның әдәби әсәрне кабул итү һәм әдәби үсеш үзенчәлекләрен исәпкә алып, дифференциацияләү (аерым төркемнәргә аерып, бүлеп эшләү) һәм интеграцияләү (татар теле һәм рус әдәбияты дәресләрендә алынган теоретик белемнәрне һәм гамәли эш күнекмәләрен файдалану) дә үзәккә алына.
ПРОГРАММАНЫ ҮЗЛӘШТЕРҮДӘН КӨТЕЛГӘН НӘТИҖӘЛӘР
Төп гомуми белем бирү мәктәбендә телне гамәли үзләштерү нәтиҗәсендә укучыларда татар теленең күп мәдәниятле дөньядагы роле һәм мөһимлеге турында күзаллаулар формалаша. Татар мәдәниятенең укучылар өчен булган катламы белән танышу башка мәдәнияткә карата ихтирам хисе уята, ягъни укучыларга үз мәдәниятләрен дә тирәнрәк аңларга мөмкинлек бирә, аларда ватанпәрвәрлек хисе уята.
Предмет нәтиҗәләре:
-Укучыларның коммуникатив компетенциясен(аралашу осталыгын) үстерү, ягъни татар телендә сөйләшүчеләр белән телдән яки язмача аралашу күнекмәләре булдыру;
-“Татар теле һәм әдәбияты” предметына карата уңай мотивация һәм тотрыклы кызыксыну булдыру һәм шулар нигезендә белем алуның алдагы баскычларында татар телен уңышлы үзләштергә шартлар тудыру.
Метапредмет нәтиҗәләре:
Төп белем бирү баскычындататар теле һәм әдәбиятын укыту, танып белү чарасы буларак, укучыларның фикер йөртү, интеллектуаль һәм иҗади сәләтләрен үстерүгә, шулай ук, реаль тормышта туган проблемаларны хәл итү өчен кирәк булган универсаль уку гамәлләрен (танып белү, регулятив, коммуникатив)формалаштыруга хезмәт итә.
Укучыларда мәгълүмати җәмгыятьтә яшәү һәм эшләү өчен кирәкле күнекмәләр үстерелә. Укучылар текст, күрмә-график рәсемнәр, хәрәкәтле яисә хәрәкәтсез сурәтләр, ягъни төрле коммуникацион технологияләр аша тапшырыла торган мәгълүмати объектлар белән эшләү тәҗрибәсе ала; презентацион материаллар әзерләп, зур булмаган аудитория алдында чыгыш ясарга өйрәнә; укучыларда, компьютер яисә ИКТ нең башка чаралары белән эш иткәндә, сәламәтлеккә зыян китерми торган эш алымнарын куллана алу күнекмәләре формалаша.
Танып белү нәтиҗәләре:
фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, фикерли белү;
объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү;
тиешле мәгълүматны табу өчен, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.
Регулятив нәтиҗәләр:
уку хезмәтендә үзеңә максат куя белү;
дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм алар белән дөрес эш итә белү;
дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.
Коммуникатив нәтиҗәләр:
әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый белү;
әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү;
аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык);
парларда эшли белү.
Шәхси нәтиҗәләре:
Төп гомуми белем бирү баскычын төгәлләгәндә, укучының үзенә һәм үзенең әйләнә-тирәсендәге кешеләргә, тормыштагы яшәеш проблемаларына карата түбәндәге шәхси кыйммәтләре формалашкан булуы күзаллана:
шәхесара һәм мәдәният ара аралашуда татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге тудыру;
әхлакый кагыйдәләрдә ориентлашу, аларны үтәүнең мәҗбүрилеген аңлау;
“гаилә”, “туган ил”, “мәрхәмәтлелек”, төшенчәләрен кабул итү, “башкаларга карата түземлелек, кайгыртучанлык”, кебек хисләр формалашу.
ПРОГРАММА МАТЕРИАЛЫНЫҢ ЭЧТӘЛЕГЕ
Төп мәктәп уку-укыту системасында 5 нче сыйныф әһәмиятле урын алып тора. Бу сыйныф балаларының яшь һәм әдәби үсеш үзенчәлекләрен исәпкә алып төзелгән УМК үз эченә дәреслекне, укучы өчен мөстәкыйль эш дәфтәрен, укытучылар өчен методик әсбапны ала.
Дәреслек ике кисәктән тора. Укучыларның белем-күнекмәләрен бәяләп бару өчен, һәр кисәк тә дүртәр модульгә бүлеп төзелгән. Һәр модуль бөтен кисәкнең өлешләрен хәтерләтә. Модульгә салынган мәгълүмат та, дәреслек үзе дә хронологик нигезгә корыла. Шул ук вакытта модульләр эчендә тематик-хронологик принцип та саклана.
Һәр модуль укучыларның әдәби үсеш дәрәҗәсен үстерүне дә, эрудициясен киңәйтүне дә, әдәбиятны сәнгатьнең башка төрләре белән бәйләп баруны да, теоретик төшенчәләрне үзләштерүне дә, сорау-биремнәрне үтәгәндә файдалана алуны да күздә тотып урнаштырылган. Дәреслектә модульләр арасындагы бәйләнешләр сорау-биремнәр һәм контроль тестлар аша гамәлгә куела. Шулай итеп, дәреслекне әдәби-теоетик төшенчәләр сүзлекчәсе, фразеологик сүзлекчә кебек белешмәләр төгәлләп куя.
Дәреслеккә салынган әдәби әсәрләрнең нигезен “Үрнәк программа”да күрсәтелгән (төзүчеләре: Ф.Х.Җәүһәрова, К.С.Фәтхуллова) әдәби әсәрләр минимумы (7 әсәр) тәшкил итә. Алар түбәндәгеләр:
К. Насыйри, “Патша белән карт”;
Г. Тукай, “Су анасы”;
М. Җәлил, “Алтынчәч” (либреттодан өзек);
Ф. Кәрим, “Кыр казы”;
Ф. Хөсни, “Чыбыркы” (хикәясеннән өзек);
М. Әгъләм, “Матурлык минем белән”;
Н. Дәүли, “Бәхет кайда була?”
Дәреслекнең 1 нче кисәге
Кереш.
Язучылар китапның кеше тормышындагы роле турында. Китап бер буынның икенчесенә васыяте. Китапның төзелеше (тышы, титул, форзац битләре, астөшермәләр, бүлек исемнәре); китапны төзүчеләр (авторлары, рәссамы, редакторлары, корректоры, җыючылары, нәшрияты). Татар әдәбияты дәреслеге һәм аның белән эшләү үзенчәлекләре.
I бүлек. Борын-борын заманда.(8 сәгать)
Халык авыз иҗаты.
Фольклор – халыкның коллектив иҗат җимеше. Анда халыкның теләк-омтылышының чагылышы. Фольклорның вариантлы булуы. Фольклор әсәрләрен башкаручылар (әкият сөйлә\челәр, чичәннәр һ.б.). Фольклор әсәрләренең төрләре, жанрлары. Балалар фольклоры (бишек җырлары, табышмаклар, тизәйткечләр һ.б.).
Әдәбият теориясе. Фольклор. Халык авыз иҗаты.
Татар халык әкиятләре. Халык прозасының бер төре буларак әкиятләр. Әкиятләрнең хайваннар турында, тылсымлы, тормыш-көнкүреш төрләре булуы. Әкиятләргә салынган мәгънә, аларның әкият төзәтүгә юнәлдерелгән булуы, фәлсәфәсе.
«Ак бүре» (татар халык әкияте). Әкияттә яхшылык белән явызлык көрәше. Әкияттә халык морале, тылсым элементлары. Ак бүренең төрки халыкларның тотемы булуы. Әкияттәге традицион образлар. Тылсымлы әкиятләрнең поэтикасы. Тылсымлы әкияттә фантастика.
Татар халык әкияте «Абзар ясаучы төлке», «Өч кыз», «Башмак», «Куркак юлдаш», рус халык әкиятләре «Төлке белән Алёнушка», башкорт халык әкияте «Карга ни өчен исемен әйтеп бетерми?» Төрле халык әкиятләрендәге уртак һәм аермалы яклар. Әкиятләрдә халыкның яшәү рәвеше, менталитеты чагылышы. Әкият геройлары, аларга хас сыйфатлар.
Әдәбият теориясе. Әкият. Әкият төрләре. Әкиятләрнең теле. Гипербола, литота. Әкият формулалары. Чагыштыру.
II бүлек. Әкият яздым укыгыз...(5 сәгать)
Халык әкиятләреннән үсеп чыккан автор әкиятләре турында мәгълүмат. Аларның уртак һәм аермалы яклары. Автор әкиятләрендә халык әкиятләренең мотивлары, образларының үстерелеше.
Каюм Насыйри. Тормыш юлы турында мәгълүмат.
«Патша белән карт» әкияте. Әкияттә ил белән идарә итүче образы. Халыкның бер вәкиле булган тапкыр карт образы, аның зирзклеге. Әкиятнең диалогка корылган булуы. «Күләгә» әкиятенә салынган мораль.
Габдулла Тукай. Әдип турында мәгълүмат.
«Су анасы» әкият-поэмасы. Әкият-поэмада кеше һәм табигать мөнәсәбәтләре. Су анасы мифик образы. Әсәрдә малай образының бирелеше, аңа салынган мәгънә. Г.Тукай әкиятләренә иллюстрацияләр авторы – Байназар Әлменов. Аның иҗаты, ачыш-табышлары.
Әдәбият теориясе. Әкият-поэма төшенчәсе.
Фәнис Яруллинның «Хәтерсез Күке» әкияте. Әкиятнең эчтәлеге. Күке образы. Авторның ачышы. Халык әкиятләре уртак яклары.
Владимир Дальның«Кар кызы» әкияте. Рус халык әкиятынең эчтәлеге.«Төлке белән Алёнушка» әкияте белән уртак яклары.
Ганс Христиан Андерсенның «Борчак өстендәге принцесса» әкияте. Әкиятләрдә төрле катлам халык вәкилләрен ачу үзенчәлеге. Әкияттә халык әкиятләренә хас үзенчәлекләр.
Туфан Миңнуллинның «Гафият турында әкият» әкият-пьесасы. Драматургиядә халык әкиятләренең мотивын куллану. Гафият исемле малай, әкиятче, мифик образлар, урман җәнлекләре образлары. Алар аша автор идеясенең ачылуы.
Әдәбият теориясе. Әкият-пьеса төшенчәсе.
«Әкият» курчак театры турында мәгълүмат. Театрлар тарихында курчак театрларының урыны, әһәмияте. Казандагы «Әкият» курчак театрының бинасы, репертуары, җитәкчелеге, режессёрлары, актёрлары.
III бүлек. Хыял канатларында.(5 сәгать)
Адлер Тимергалин «Сәер планетада». Адлер Тимергалин турында белешмә. Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җаваплылык хисләре тәрбияләү. Әсәрдәге фантастик алымнар.
Теоретик төшенчә. Фантастика. Фантастик элементлар.
Рудольф Эрих Распе. «Сигез аяклы куян». Барон Мюнхгаузен маҗараларының бер өлешен өйрәнү. Әсәрдәге чындарлык белән фантастиканың нисбәте.
IV бүлек. Белем баскычлары.(7 сәгать)
Белемгә омтылу. «Мөхәммәдия» мәдрәсәсе турында мәгълүмат.Мәдрәсәнең 1882 нче елда Казанда ачылуы. Анда белем алучыларның шәкертләр дип аталуы.
Казанның Татар укытучылар мәктәбе турында мәгълүмат. Аның 1876 нчы елда ачылуы. Дүрт ел дәвамында белем алган укучыларның рус теле укытучысы булып китүе. Аларны Василй Радлов, Василий Богородицкий, Каюм Насыйри укытуы.
Казан университеты турында мәгълүмат. Аның 1804 нче елның 17 нче ноябрендә ачылуы. Анда Карл Фукс, Илья Березин, Николай Лобачевский эшләве. Анда белем алган атаклы кешеләр. Хәзер аның Казан (Идел буе) федераль университеты дип аталуы.
Гаяз Исхакыйның «Мөгаллим» пьесасы. Гаяз Исхакый турында мәгълүмат. «Мөгаллим» пьесасындагы Салих образы. Аңа салынган автор идеалы.
Дәрдемәннең «Кил, өйрән...» шигыре. Дәрдемәнд турында мәгълүмат.«Кил, өйрән...» шигыренә бәйләп телләр белүнең әһәмияте турында сөйләшү.
V бүлек. Балачак — хәтерләрдә мәнге калачак...(9 сәгать)
Габдулла Тукайның «Исемдә калганнар» әсәреннән өзек. Әсәрдә кечкенә Тукай образының бирелүе. Автобиографик әсәр герое белән Тукай арасында уртак һәм аермалы яклар. Кечкенә Габдулланың Хаҗиморат Казаковның «Бәләкәй Апуш» картинасында сурәтләнеше.
Рабит Батулланың «Тукай-Апуш» әсәрендә кечкенә Апушка хас сыйфатлар. Аның иптәшләреннән аермалы ягы – сәләтле булуы.
Габдулла Тукайның Кырлайдагы музее. Музей урнашкан төбәк. Андагы истәлекле экспонатлар.
Теоретик мәгълүмат. Мемориаль комплекс.
Ибраһим Газның «Илдус» әсәре. Малайның үз-үзен тотышы.Лагерьда Илдус белән бәйле вакыйга турында сөйләшү.
«Салават күпере» журналы. Аның тарихы һәм бүгенгесе турында мәгълүмат.
Дәреслекнең 2 нче кисәге
I бүлек. Ватаным өчен.(15 сәгать)
Гадел Кутуйның «Рөстәм маҗаралары» повестеннан «Әби әкияте», «Яз җиткәч», «Сихерле чәчәкләр», «Расад» бүлекләрен уку. Рөстәм образы турында сөйләшү. Малайга хас сыйфатларны табу. Хыял белән чынбарлык арасындагы аерманы табарга өйрәнү.
Муса Җәлилнең «Сагыну», «Соңгы җыр» шигырьләрен уку. Аларга салынган хисне аңлау. «Алтынчәч»либреттосыннан өзек өйрәнү. Либреттоның әкияткә һәм дастанга нигезләнеп язылган булуы. Аның төп каһарманнары: Тугзак ана, Җик, Алтынчәч. Нәҗип Җиһановның либреттога музыка язуы. Композиторның иҗаты.
Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры турында мәгълүмат.
Җырчы Мөнирә Булатова иҗаты. Ул башкарган арияләр. Язмышының опера сәнгате белән бәйле булуы.
Фатих Кәримнең «Кыр казы», «Ватаным өчен», «Сөйләр сүзләр бик күп алар...» шигырьләрен уку. Аларда Туган илне саклау, ярату хисләренең салынган булуы.
Лев Кассильнең «Мәңгелек хәтер». Мәскәү Кремле янындагы мәңгелек ут.1965 нче елда Мәскәүгә герой-шәһәр исеме бирелүе.
Фаил Шәфигуллинның «Сугышчан бурыч» хикәясе. Әсәрдә Нәбир исемле малайның үз-үзен тотышы. Малай кыйлган гамәлләр.
Шәүкәт Галиевның «Аталы-уллы солдатлар» балладасы. Илне басып алучыларга көрәштә халыкның фидәкарьлеге. Ил батырларына хөрмәт.
Теоретик төшенчә. Баллада.
II бүлек. Кояшлы ил – бәхет иле. (9 сәгать)
Нәби Дәүлинең «Бәхет кайда була?» «Мин җирдә калам»шигырьләрендә бәхет эзләү һәм табу кебек фәлсәфи мәсьәләнең чишелеше. Лирик герой өчен бәхетнең үзе яшәгән җирдә булуы.
Теоретик төшенчә.Шигырь. Ритм. Рифма.
Мәдинә Маликованың «Оҗмах балалары». Пьесада кешенең үз илендә, туганнары янында гына бәхетле була алуы.
Фатих Хөснинең «Чыбыркы» хикәясе. Автор турында белешмә. Хикәядә малайның үз эшләре өчен җавап бирүе. Авторның бала психологиясен ачу үзенчәлеге.
Теоретик төшенчә.Сюжет. Сюжет элементлары (экспозиция, төеноәнеш, вакыйгалар үстерелеше, кульминация, чишелеш)
Фоат Садриевның «Көнбагыш чәчәге» хикәясе. Яхшылыкның нәтиҗәсе яхшылык булуын аңлау.
Әхмәт Рәшитовның « Каяшлы ил – бәхет иле» шигыре. Туган ил кадерен белергә өйрәтү. Лирик геройның кичерешләрен ачу.
Мәгъсүм Хуҗинның «Туган көн» хикәясе. Олыларга игътибарлы булырга өйрәтү. Кешеләрнең күңелен күтәрү - зур бәхет булуын ачыклау.
III бүлек. Кеше – табигать баласы.(7 сәгать)
Равил Фәйзуллинның «Табигать кочагында» шигыре. Шигырьдә табигатьне саклау, аны ярату хисләре өстенлек итүен ачыклау.
Мөдәррис Әгъләмовның «Матурлык минем белән» шигыре, «Җир-ана, кояш һәм башкалар» балладасы. Матурлыкны табигатьтән эзләү мотивы. Табигатьнең кешеләргә мәрхәмәтле булуы, аны сакларга кирәклеген төшендерү.
Рәссам Иван Иванович Шишкин иҗаты. Аның Татарстан белән бәйле язмышы. Иҗаты.
Нури Арслановның «Ринат авылда» шигыре. Лирик геройның авыл табигате, мохите белән танышуы.
Гәбделхәй Сабитовның «Чәчәк нигә боекты?» хикәясе. Кызчыкның әнисенә ярдәм итүе, табигатьне яратуы. Борис Вайнерның «Искиткеч китап». Елның дүрт фасылы. Аларның һәрберсе үзенчә матур булуы.
IV бүлек. Эш беткәч көләргә ярый.(5 сәгать)
Ләбиб Леронның «Пирамида» хикәясе. Укучыларда белем алуга теләк тудыру. Укымыйча гына белемле булып булмавын ачыклау.
Теоретик төшенчә. Юмор.
Алмаз Гыймадиевның «Зөлфия + ... мин» хикәясе. Яшүсмерләрне беренче мәхәббәт хисләренең сурәтләнеше. Язуда гына түгел, тормышта да хаталар җибәрергә ярамавын ачыклау.
Шәүкәт Галиевның «Ул кем?» «Әлләкем», «Мәрзия мәсьәләсе» шигырьләре. Шагыйрьнең табышмак, юмористик -шигырьләрендә бала хисләренең ачылышы.
Ятлау өчен тәкъдим ителә торган әсәрләр:
Дәрдемәнд, “Кил, өйрән...”
Ф.Кәрим, “Сөйләр сүзләр бик күп алар...”
Р.Фәйзуллин, “Табигать кочагында”
Дәрестән тыш (өстәмә) уку өчен тәкъдим ителгән әсәрләр
(укытучы сайлавы буенча):
Башмак (татар халык әкияте)
Төлке белән Алёнушка (рус халык әкияте)
Карга ни өчен исемен әйтеп бетерми? (башкорт халык әкияте)
Куркак юлдаш (татар халык әкияте)
Каюм Насыйри. Күләгә
Фәнис Яруллин. Хәтерсез күке
Владимир Даль. Кар кызы
Ганс Христиан Андерсен. Борчак өстендәге принцесса
Рудольф Эрих Распе. Сигез аяклы куян
Тукай-Апуш. Рабит Батулладан
Илдус. Ибраһим Газидан
Мөнирә Булатова
Фатих Кәрим. Ватаным өчен
Мәңгелек хәтер. Лев Кассильдан
Сугышчан бурыч. Фаил Шәфигуллиннан
Шәүкәт Галиев
Оҗмах балалары. Мәдинә Маликовадан
Көнбагыш чәчәге. Фоат Садриевтан
Әхмәт Рәшитов. Кояшлы ил — бәхет иле
Туган көн. Мәгъсүм Хуҗиннан
Нури Арсланов. Ринат авылда
Чәчәк нигә боекты? Габделхәй Сабитовтан
Борис Вайнер. Искиткеч китап
Шәүкәт Галиев. Мәрзия мәсьәләсе
Укыту-методик, материаль-техник мәгълүмат бирү чыганаклары
Татарстан Республикасы Мәгариф һәм Фән министрлыгы тарафыннан расланган “Рус мәктәпләрендәге рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты”.
Татарстан Республикасы Мәгариф һәм Фән министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән “Төп гомуми белем бирү мәктәбенең рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын коммуникатив технология нигезендә укыту программасы”, төзүче-авторлары: Р.З. Хәйдәрова, Р.Л. Малафеева. - Казан, 2014.
Татар әдәбияты. Рус телендә төп белем бирү оешмалары өчен дәреслек (татар телен өйрәнүче укучылар өчен). 5 нче с-ф. 2 кисәктә; төзүче–авторлары: Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Л.Х.Хисмәтова. – Казан: «Мәгариф-Вакыт», 2014 ел.
Мотыйгуллина Ә.Р. Татар әдәбияты: рус телендә төп гомуми белем бирү оешмаларында (татар телен өйрәнүче укучылар белән эшләүче укытучылар өчен методик әсбап). – 5нче сыйныф. / Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Л.Х.Хисмәтова, Л.М. Гыйззәтуллина. – Казан: “Мәгариф-Вакыт” нәшр. – 2014. - 167 б.
Өстәмә әдәбият
Заһидуллина Д.Ф. Урта мәктәптә татар әдәбиятын укыту методикасы: Метод. кулланма / Дания Заһидуллина. − Казан: Мәгариф, 2004.
Әдәбият белеме: Терминнар һәм төшенчәләр сүзлеге. – Казан: Мәгариф, 2007. – 231 б.
Мухаметшина Р.Ф. Изучение литературы в аспекте диалога культур. – Казань: 2006. – 116 с.
Татар әдәбияты: Теория. Тарих/Д.Ф.Заһидуллина, Ә.М.Закирҗанов, Т.Ш.Гыйләҗев, Н.М.Йосыпова. – Казан: Мәгариф, 2006. – 319 б.
Яхин А.Г. Әдәбият дәресләре: Укытучылыр, югары уку йортлары студентлары, укучылар өчен методик кулланма / А.Г.Яхин. − Казан: Мәгариф, 2003.
Яхин А.Г. Система татарского фольклора / А.Г.Яхин. – Набережные Челны: НИСПТР, 2012. – 286 с.
Татар халык әкиятләре: Тылсымлы әкиятләр / Төз. Л.Җамалетдинов. – Казан, 1994.
Әдәбият белеме: Терминнар һәм төшенчәләр сүзлеге. – Казан: Мәгариф, 2007. – 231 б.
Мәгълүмат чыганаклары
Рус телле балалар татар әдәбиятын үзләштерү барышында түбәндәге техник чараларга игътибар итәргә тиеш:
мультимедиа чаралары;
Интернет-ресурслар;
Махсус сайтлар.
http://www.ed.gov.ru
Белем бирү буенча федераль агентлык
http://www.apkppro.ru РФ мәгариф хезмәткәрләренең квалификациясен күтәрү
һәм профессиональ әзерләү академиясе
http://www.lexed.ru Федеральный центр образовательного законодательства
http://www.rustest.ru Федераль тест үткәрү үзәге
http://www. tatedu.ru ТР Мәгариф һәм фән министрлыгы
http://www.edu. kzn.ru ТР Мәгариф һәм фән министрлыгы Белем порталы
http://www.mon.tatar.ruhttp://www.shoolexpo.ruhttp://. belem.ru
http://. tatar.ru ТР рәсми серверы
http://. Tat. Tatar - inform.ru ТР мәгълүмат агентлыгы
http://. intertat.ru ТР электрон газетасы
http://. xat.ru Татар хат алышу хезмәте
http://. suzlek.ru on- line русча сүзлек
http://. Kitapxane.at.ru татар телендәге әдәби әсәрләр китапханәсе
http://. Tatar.com.ru татар теле сүзлекләр һәм үзөйрәткечләр
http://. Tatarca.boom.ru татарча текстлар
http://. tataroved.ru Татар тарихы: төрки – татар дөньясы
http://. selet.ru “Сәләт” яшьләр
http://. Kitapxane.at.ru татар телендәге әдәби әсәрләр китапханәсе
http://. Tatarca.boom.ru татарча текстлар
Программа материалының бүленеше
Эчтәлек Сәгать саны
Борын-борын заманда... 8
Әкият яздым – укыгыз... 5
Хыял канатларында. 5
Белем баскычлары. 7
Балачак – хәтердә мәңге калачак... 9
Ватаным өчен. 15
Кояшлы ил – бәхет иле. 9
Кеше − табигать баласы. 7
Эш беткәч көләргә ярый. 5
Барысы: 70
Чирекләрдә сәгатьләр саны:
I ч II ч III ч IV ч ел
18 14 20 18 70
Сәгатьләр бүленеше:
Атамасы I ч II ч III ч IV ч ел
Тест 2 2 2 2 8
Проект 1 1 1 1 4
Сочинение 1 1 2
Әсәрләрне өйрәнү 15 11 17 15 58
5нче сыйныф өчен календарь-тематик план
Дә-
рес
№ Дәрес темасы Сәг.
саны
Уку эшчәнлеге төрләре Көтелгән нәтиҗә Тикшерү төрләре Үткәрү
вакыты
предмет метапредмет шәхсиятле План Факт
1 чирек – 18 сәгать. Тема “Борын-борын заманда...” – 8 сәгать
1 Акыллы сүзгә ни җитә!
1
Халык авыз иҗатына гомуми күзаллау булдыру. «Халык авыз иҗаты» схемасы белән эш, дәреслектә, эш дәфтәрендә биремнәр, рус халык авыз иҗаты белән чагыштырып, мисаллар китерү. Халык авыз иҗатына гомуми күзаллау ясау. Халык авыз иҗатын тарих белән бәйләп өйрәнү. Укучылардаүткәне-безгә, тарихыбызга карата игътибар тәрбияләү. 2 Белмәгәнгә - әкият, белгәнгә - чын. 1 Халык авыз иҗатына гомуми күзаллау булдыру, әкият турында белем бирү. «Әкиятләр» схемасы белән эш, дәреслек, эш дәфтәрендә биремнәр эшләү, чылбыр буенча уку, чылбыр буенча сөйләү, җөмләләр төзү. Халык авыз иҗатына гомуми күзаллау ясау, әкият турында белем алу. Татар һәм рус әкиятләрен чагыштырып өйрәнү. Укучыларда үткәнебезгә, тарихыбызга карата игътибар тәрбияләү. 3
Яхшылыкка каршы яхшылык. 1 «Ак бүре» әкияте белән танышу. Әкиятне уку. Әкиятне укып чыгу һәм терәк сораулар буенча анализлау, гомумиләштереп, нәтиҗәләр чыгару. «Ак бүре» әкиятен укып үзләштерү, аның кайсы төргә керүен билгеләү. Укыган буенча кирәкле мәгълүматны аерып ала белү. Балаларда табигатькә карата сакчыл караш тәрбияләү, табигатьтә үз-үзеңне тотукагыйдәләрен ныгыту, яхшылык эшләргә өндәү. 4 Яхшылыкка каршы яхшылык. 1 «Ак бүре» әкиятенең 2 бүлеген өйрәнү. 2 бүлекне укып чыгу һәм терәк сораулар буенча анализлау, гомумиләштереп, нәтиҗәләр чыгару. «Ак бүре» әкиятенең 2 бүлеген укып үзләштерү. Укыган буенча кирәкле мәгълүматны аерып ала белү. Балаларда табигатькә карата сакчыл караш тәрбияләү, табигатьтә үз-үзеңне тотукагыйдәләрен ныгыту, яхшылык эшләргә өндәү. 5 Яхшылыкка каршы яхшылык. 1 «Ак бүре» әкиятенең 3 бүлеген уку. 3 бүлекне укып чыгу һәм терәк сораулар буенча анализлау, гомумиләштереп, нәтиҗәләр чыгару. «Ак бүре» әкиятенең 3 бүлеген укып үзләштерү. Укыган буенча кирәкле мәгълүматны аерып ала белү. Балаларда табигатькә карата сакчыл караш тәрбияләү, табигатьтә үз-үзеңне тотукагыйдәләрен ныгыту, яхшылык эшләргә өндәү. 6 Булма син төлке, булырсың көлке. 1 «Абзар ясаучы Төлке» татар халык әкиятен өйрәнү. Әкияттәге уңай һәм тискәре образларны табу, аларга хас сыйфатларны билгели белү. «Абзар ясаучы Төлке» татар халык әкиятен өйрәнү. Уңай һәм тискәре сыйфатны билгели алу, чагыштырып нәтиҗә ясау Балаларда намуслылык, гаделлек сыйфатларына карата хөрмәт тәрбияләү. 7 Ана дигән хәзинә. 1 «Өч кыз» татар халык әкиятен өйрәнү, эчтәлеген үзләштерү. Дәреслектә, эш дәфтәрендә биремнәр эшләп, әкиятнең эчтәлегенә төшенү,
геройларга бәяләмә бирү. «Өч кыз» татар халык әкиятен өйрәнү, эчтә-леген үзләштерү, кыз-ларга сыйфатнамә бирү. Кирәкле мәгълүматны аерып алып, чагышты-рып нәтиҗә ясау. Балаларда ата-анага, олыларга карата хөрмәт тәрбияләү. 8 Борын-борын заманда... (Кабатлау дәресе) 1 Халык әкиятләрен гомумиләштереп кабатлау, аларның төрләргә бүленешен
искә төшерү. Бәйләнешле сөйләм
телен үстерү, белемнәрне тикшерү. Әкият жанрын кабатлау, төрләргә бүленешенең принципларын истә калдыру. Халык иҗатының бай мирасын өйрәнү, әхлак һәм эстетик тәрбия бирү. Укучыларда әкиятләргә мәхәббәт тәрбияләү, сөйләм культурасын үстерү. Тест Тема “Әкият яздым – укыгыз...” – 5 сәгать 5 Б –
5 В –
5 Г –
9 Яшәгән, ди,
булган, ди... 1 К.Насыйриның тормыш юлы һәм иҗаты тур. белемнәрне үзләштерү, «Патша белән карт» әсәрен өйрәнү; «автор әкияте», «әдәби герой» төшеншәләре белән танышу.Әңгәмә, сәнгатьле уку. Бирелгән билгеләмәләргә нигезләнеп, нәтиҗә ясау. Үз фикереңне әйтә белергә өйрәнү. Язучының тормыш юлы һәм иҗаты турын-да белешмә бирү, “Пат ша белән карт» әкия-тен өйрәнү; «автор әкияте», «әдәби герой» төшенчәләрен аңлату. Билгеле күрсәтмә нигезендә эшли белү, нәтиҗә ясау.
Балаларда кешелек-лелек, намуслылык, гаделлек сыйфатларына карата хөрмәт тәрбияләү. . 10 Юк дип әйтмә, бардыр ул... 1 Г.Тукайның тормыш
юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Су анасы» әкиятен өйрәнү; «шигъри әсәр», «әкият-поэма» төшенчән аңлату. Әкиятне уку, дәреслек, эш дәфтәрендә биремнәр эшләү, әкият-поэмада әкияткә хас
сыйфатларны табу. Г.Тукайның тормыш юлы һәм иҗаты тур-да белемнәрне үзләштерү,
«Су анасы» әкиятен өйрәнү; “шигъри
әсәр», «әкият-поэма» төшенчәләрен аңлату. Рус әдәбияты белән чагыштырып, мифик образлар сурәтләнгән әсәрләрне анализлау. Укучыларга, әсәрдән чыгып, кеше әйберен сораусыз алырга ярамаганлыкны аңлату. 11 Б.Әлменов. «Су анасы» картинасы.
1 Рәссам Б.Әлменовның тормыш юлы һәм иҗаты белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу. Рәсемне аңлау, төп детальләргә игътибар итеп, аның эчтәлеген сөйләтү, нәтиҗә ясау. Б.Әлменовның тор-мыш юлы һәм иҗаты белән дәреслектәге бе-лешмә һәм өстәмә ма-териаллар аша таны-шу; рәсем сәнгате ту-рында сөйләү. Укучыларда рәсем сәнгате аша эстетик зәвык тәрбияләү. Балалардатабигать-нең матурлыгына соклану, рәсем сәнгатенә карата кызыксыну уяту. 12 Әкиятче бездә кунакта. 1
Т.Миңнуллинның тор-мыш юлы һәм иҗаты тур-да белемнәрне үзләштерү, «Гафият ту-рында әкият» не өйрәнү. Әкият-пьесаны сәнгатьле итеп уку, аңлаганны сораулар ярдәмендә тикшерү, анализлау.
Язучының т.ю. һәм иҗаты тур.белешмә бирү, «Гафият турында әкият» әсәрен өйрәнү, «әкият-пьеса», «драма әсәре» төшенчәләрен аңлату. Укучыларда театр сәнгате аша әкиятләр укуга кызыксыну уяту. Балаларда үз-үзләренә карата җаваплылык, олыларны хөрмәт итү хисе тәрбияләү. 13 Әкияттә кунакта. 1
«Әкият» курчак театры белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу. Яңа материал белән танышу, укытучының кереш сүзе, укылган текст буенча фикер алышу. «Әкият» курчак теат-ры турында дәреслек-тәге белешмә һәм өстә-мә материаллар аша танышу. Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү. Балаларда театр сәнгатенә карата кызыксыну, ихтирам уяту. Сочинение Тема “Хыял канатларында” – 5 сәгать 5 Б –
5 В –
5 Г –
14 Әкият тә түгел, чын да түгел... 1 А.Тимергалинның тор-мыш юлы һәм иҗаты белән танышу, «Сәер планетада» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү; укучыларда космос, галәм, космик корабльләр белән кызыксынуга омтылыш уяту. Хикәяне уку, сүзләрне аңлату, сораулар буенча төп фикерне табу, нәтиҗә ясау. А.Тимергалинның тормыш юлы һәм иҗаты белән танышу,
«Сәер планетада» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү. Укучыларда галәмне өйрәнүгә, астрономия фәненә кызыксыну уяту. Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җаваплылык хисләре тәрбияләү. 15 Әкият тә түгел, чын да түгел... 1 «Сәер планетада» әсәрен уку, эчтәлекне үз-ләштерү.Хикәяне уку, сүзләрне аңлату, сораулар буенча төп фикерне табу, нәтиҗә ясау. «Сәер планетада» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү. Укучы-да галәмне өйрәнүгә, астрономия фәненә кызыксыну уяту. Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җаваплылык хисләре тәрбияләү. 16 Әкият тә түгел, чын да түгел... 1 «Сәер планетада» әсәрен укуны дәвам итү.Хикәяне уку, сүзләрне аңлату, сораулар буенча төп фикерне табу, нәтиҗә ясау. «Сәер планетада» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү. Укучыларда галәмне өйрәнүгә, астрономия фәненә кызыксыну уя-ту. Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җаваплылык хисләре тәрбияләү. 17 Кабатлау дәресе.
Хыял дөньясын-
да. 1 Әкият һәм фантастика темаларын гомуми-ләштереп кабатлау, әкият белән фантас-тиканы аера белү күнекмәләре булдыру. Сайлап алып уку, укыганны анализлый белү, үз фикереңне тексттан дәлилләр табып исбатларга өйрәнү, белемнәрне тикшерү. Әкият жанрын фантастикадан аеру күнекмәләрен булдыру. Укыганны гомумиләш-терә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү. Укучыларда әкиятләргә мәхәббәт тәрбияләү, сөйләм культурасын үстерү. тест 18 Дәрес-проект. 1
Укучы-ң бәйләнешле сөйләм телен үстерү. Әкият һәм фантастика темаларын гомуми-ләштереп кабатлау, әкият б-н фантастика-ны аера белү күнекмәләре булдыру. Укучылар үзләре уйлап язган яки башка авторларныкы булган, тәрҗемә иткән әкият һәм фантастик әсәр-не китапчык итеп, рәсемнәр б-н бизәп, сыйныфташларына тәкъдим итәләр Әкият жанрын фантас-тикадан аеру күнекмәләрен булдыру. Үз куллары белән китапчык ясау, команда белән эшләү күнекмәләрен булдыру. Укучыларда хезмәткә мәхәббәт, үз эшең белән горурлану хисләрен үстерү, дөрес бәяләү күнекмәләре булдыру. 2 чирек – 14 сәгать. Тема “Белем баскычлары” – 7 сәгать. 5 Б –
5 В –
5 Г –
19 Белем —
бәхет ачкычы.
1 «Белемгә омтылу» белешмәсен уку; татар халкының белемле булуы тур. сөйләшү, бе-лем алу, укымышлы булуы тур. фикер алышу, белемгә омтылыш тәрбияләү. Уку, эчтәлеге буенча фикер алышу, мәкальләр уку, рәсемнәр күзәтү. Төрле биремнәр эшләү.
«Белемгә омтылу» белешмәсен уку; татар халкының
белемле булуы
турында сөйләшү, «мәгърифәтчелек хәрәкәте» төшенчәсен аңлату. Татар әдәбиятының үсешен тарих белән бәйләп өйрәнү. Балаларда белемгә омтылыш тәрбияләү.
20 Белем
укудан
башлана. 1
«Мөхәммәдия» мәдрәсәсе тур. уку; татар халкының белемле булуы турында сөйләшү, белем алу, укымышлылык турында фикер алышу, белемгә омтылыш тәрбияләү. Китаптагы текст белән танышу, уку, укытучының истәлекләр белән таныштыруы.
«Мөхәммәдия» мәдрәсәсе турында уку; татар халкының белемле булуы турында сөйләшү. Укыган
текстны аңлап, тарихи күзәтү ясый белү. Балаларда белемгә омтылыш тәрбияләү. 21 Укытучы-лар мәктәбе.
1 Казанның Татар укытучылар мәктәбе тур. уку; татар халкының белемле булуы тур. сөйләшү, белем алу, укымышлы булу ту-рында фикер алышу, белемгә омтылыш тәр-бияләү. Тема буенча укытучының кереш сүзе, текстны укып, әңгәмә оештыру.
Казанның Татар укытучылар мәктәбе турында уку; татар халкының белемле булуы турында сөйләшү.
Укучыларда белем алуга, укымышлы булуга кызыксыну уяту.
Балаларда белемгә омтылыш, укытучы һөнәренә ихтирам тәрбияләү.
22 Казан универси-теты. 1 Казан университеты тур. уку; татар халкы-ның белемле булуы турында сөйләшү, белем алу, укымышлылык турында фикер алышу, белемгә омтылыш тәрбияләү. Текст җөмләләрен кыскартып әйтү, анализ ясау.
Казан университеты турында уку; татар халкының белемле булуы турында сөйләшү. Казан университеты тарихы белән таныштыру. Балаларда белемгә омтылыш тәрбияләү. 23 Галим кеше хөрмәткә лаек!
1 Г.Исхакыйның «Мөгаллим» әсәренуку, эчтәлекне үзләштерү; укучыларда белемгә омтылыш уяту, укытучы хезмәтенә ихти-рам тәрбияләү. Әсәрне аңлату, сөйләү, әңгәмә, сорау кую, нәтиҗәләр чыгару. Г.Исхакыйның «Мөгаллим» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү.
Укыган әсәрне бүгенге көн, көндәлек тормыш белән бәйләнештә күзаллый белү. Балаларда укытучы хезмәтенә ихтирам тәрбияләү.
. 24 Кил, өйрән…
1
Дәрдемәнднең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне
үзләштерү, «Кил, өйрән…» шигырен өй-рәнү. Әсәрне аңлату, сөйләү, әңгәмә, сорау кую, нәтиҗәләр чыгару.
Дәрдемәнднең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Кил, өйрән…» шигырен өйрәнү.
Шигъри әсәрне җиңел истә калдыру ысулларын белү. Укучыларда телләр өйрәнүгә кызыксыну тудыру.
. 25 Укысаң – белерсең... 1 Мәгърифәтчелек чоры әдәбиятын кабатлау. Сайлап алып уку, укыганны анализлый белү, үз фикереңне тексттан дәлилләр табып исбатларга өйрәнү, белемнәрне тикшерү. Мәгърифәтчелек чоры һәм әдәбияты белән танышуны гомумиләш-тереп кабатлау. Укыганны гому-миләштерә, нәтиҗә ясый, иң мө-
һим мәгълүматны аерып алабелү. Балаларда белемгә омтылыш тәрбияләү. тест Тема “Балачак – хәтердә мәңге калачак...” – 9 сәгать
26 Исендә калганнар. 1 Г.Тукайның «Исемдә калганнар» авто-
биографик әсәре аша
укучыларны аның балачагы белән
таныштыру; әти-әниләргә карата
ихтирам тәрбияләү. Әңгәмә, сөйләү, образларга бәяләмә, сүзлек эше, анализ, биремнәр эшләү. Г.Тукайның «Исемдә калганнар» автобиографик әсәре аша укучыларны аның балачагы белән таныштыру. Шагыйрьнең авыр тормышта үсүен укучыларга аңлату.
Укучыларда әти-әниләргә карата
ихтирам тәрбияләү.
27 Исендә калганнар. 1 Г.Тукайның «Исемдә калганнар» авто-
биографик әсәрен укуны дәвам итү. Әңгәмә, сөйләү, образларга бәяләмә, сүзлек эше, анализ, биремнәр эшләү.
Г.Тукайның «Исемдә калганнар» әсәре аша укучыларны аның балачагы белән таныштыру. Шагыйрьнең авыр тормышта үсүен укучыларга аңлату.
Укучыларда әти-әниләргә карата
ихтирам тәрбияләү.
28 Исендә калганнар. 1 Г.Тукайның «Исемдә калганнар» авто-
биографик әсәрен укуны дәвам итү. Әңгәмә, сөйләү, образларга бәяләмә, сүзлек эше, анализ, биремнәр эшләү.
Г.Тукайның «Исемдә калганнар» әсәре аша укучыларны аның балачагы белән таныштыру. Шагыйрьнең авыр тормышта үсүен укучыларга аңлату.
Укучыларда әти-әниләргә карата
ихтирам тәрбияләү.
29 Исендә калганнар. 1 Г.Тукайның «Исемдә калганнар» авто-
биографик әсәрен укуны дәвам итү. Әңгәмә, сөйләү, образларга бәяләмә, сүзлек эше, анализ, биремнәр эшләү.
Г.Тукайның «Исемдә калганнар» әсәре аша укучыларны аның балачагы белән таныштыру. Шагыйрьнең авыр тормышта үсүен укучыларга аңлату.
Укучыларда әти-әниләргә карата
ихтирам тәрбияләү.
30 Бөек Тукай һәм Бәләкәй Апуш. 1 Рәссам Х.Казаковның тормыш юлы һәм иҗаты турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу. Рәсемне аңлау, төп детальләргә игътибар итеп, аның эчтәлеген сөйләтү, нәтиҗә ясау. Рәссам Х.Казаковның тормыш юлы һәм иҗа-ты турында дәреслек-тәге белешмә һәм өстә-мә материаллар аша танышу; рәсем сәнгате турында сөйләү. Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.
Балаларда Г.Тукайның балачагына, рәсем сәнгатенә карата кызыксыну уяту.
31 Музейларда — хәтер. 1 Габдулла Тукайның Кырлайдагы музее бе-лән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә ма-териаллар аша танышу.Тукай музее белән танышу. Видео, презентацияләр карау. Габдулла Тукайның Кырлайдагы музее белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу. Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.
Балаларда Г.Тукай белән бәйле истәлекләргә карата кызыксыну, ихтирам уяту. 32 Кабатлау
дәресе.
Ямьле
балачак. 1
Укыганнарныгомумиләштереп кабат-
лау, белемнәрне тикшерү. Укыганнарны искә төшереп, гомумиләштереп кабатлау. Тексттан мисаллар китереп, теорияне искә төшерү. Белемнәрне тикшерү. Укыганнарны гомумиләш-
тереп кабатлау. Укыганны гомумиләш-
терә, нәтиҗә ясый, иң
мөһим мәгълүматны
аерып ала белү.
Балаларда һәр мизгелнең кадерен белеп яшәүне тәрбияләү. тест 3 чирек – 20 сәгать.
33 «Салават
күпере» журналы.
1 «Салават күпере» журналы турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материал-лар аша танышу. Хикәя төзү, диалогик сөйләм күнекмәләрен үстерү. «Салават күпере» журналы белән дәрес-лектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу. Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.
Балаларда «Салават күпере» журналына карата кызыксыну уяту. 34 Проект-дәрес
«Салават күпере — дуслык күпере».
1 Укучылар «Салават күпере» журналы белән танышып, аның турында сөйләргә өйрәнәләр. Үз эшеңне тәкъдим итү күнек-мәләрен булдыру. Командалап эшләү, рубрикаларны укып, фикер алышу, булган материалдан кирәклесен сайлап алып эшкәртү, эшне аудиториягә тәкъдим итү. «Салават күпере» журналы белән таныштыру, сөйләм телен үстерү. Командада эшләргә, проект эше башкарырга өйрәнү. Татар телен өйрәнүгә кызыксыну булдыру, үзара сөйләшеп, күмәк эшләргә өйрәтү. Тема “Ватаным өчен” – 15 сәгать
35 «Әгәр мин тылсымчы булсам...»
1 Гадел Кутуйның тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Рөстәм маҗара-лары» әсәрен өйрәнү; «чагыштыру» төшен-чәсен аңлату. Фантастик хикәяләүне аңлап, әсәрне аңлау, сугыш чоры, партизаннар турында белү, сүзләрне тәрҗемә итеп, мәгънәләренә төшенү. Язучының тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Рөстәм маҗаралары» әсәрен өйрәнү; «чагыштыру» төшенчәсен аңлату. Укучыларга әсәрнең фантастик маҗара стилендә бирелешен аңлату.
Укучыларны тормышта уяу булырга, әти-әни сүзен тыңларга, олыларны хөрмәт итәргә өйрәтү. 36 «Әгәр мин тылсымчы булсам...» 1 Г. Кутуйның «Рөстәм маҗаралары» әсәрен өйрәнүне дәвам итү. Фантастик хикәяләүне аңлап, әсәрне аңлау, сугыш чоры, пар-тизаннар турында белү, сүзләрне тәрҗемә итеп төшенү. «Рөстәм маҗаралары» әсәрен өйрәнү; «чагыштыру» төшенчәсен аңлату. Укучыларга әсәр-нең фантастик ма-җара стилендә бирелешен аңлату. Укучыларны тормышта уяу булырга, әти-әни сү-зен тыңларга, олылар-ны хөрмәтләргә өйрәтү. 37 «Әгәр мин тылсымчы булсам...»
1 Г. Кутуйның «Рөстәм маҗаралары» әсәрен өйрәнүне дәвам итү. Фантастик хикәяләүне аңлап, әсәрне аңлау, сугыш чоры, партизаннар турында белү, сүзләрне тәрҗемә итеп, мәгънәләренә төшенү. «Рөстәм маҗаралары» әсәрен өйрәнү; «чагыштыру» төшенчәсен аңлату. Укучыларга әсәр-нең фантастик ма-җара стилендә бирелешен аңлату. Укучыларны тормышта уяу булырга, әти-әни сү-зен тыңларга, олылар-ны хөрмәт итәргә өйрәтү. 38 «Әгәр мин тылсымчы булсам...»
1 Г. Кутуйның «Рөстәм маҗаралары» әсәрен өйрәнүне дәвам итү. Фантастик хикәяләүне аңлап, әсәрне аңлау, сугыш чоры, партизаннар турында белү, сүзләрне тәрҗемә итеп, мәгънәләренә төшенү. «Рөстәм маҗаралары» әсәрен өйрәнү; «чагыштыру» төшенчәсен аңлату. Укучыларга әсәр-нең фантастик маҗара стилендә бирелешен аңлату. Укучыларны тормышта уяу булырга, әти-әни сүзен тыңларга, олыларны хөрмәт итәргә өйрәтү. 39 Мин сине шундый сагындым... 1 Муса Җәлилнең тормыш юлыһәм иҗаты турындабелемнәрне үзләштерү, «Сагыну» шигырен өйрәнү, язучының патриот шагыйрь икәнлеген, каһарман сугышчы бу-луын аңлату. Язучы иҗаты белән танышу, әсәрне укып, укытучы җитәкчелегендә бергәләп анализлау, нәтиҗә ясау. Муса Җәлилнең
«Сагыну»
шигырен өйрәнү, язучының патриот шагыйрь икәнлеген, каһарман сугышчы булуын аңлату.
Балаларга язучының патриот шагыйрь икәнлеген, каһарман сугышчы булуын аңлату. Балаларда азатлык өчен көрәшүче сугышчыларга карата ихтирам тәрбияләү.
40 Гомере аның моңлы бер җыр иде... 1 Муса Җәлилнең тормыш юлыһәм иҗаты буенча белемнәрен ныгыту, «Соңгы җыр» шигырен өйрәнү, сугышчыларның батырлыгына ихтирам, фашизмга нәфрәт хисе тәрбияләү. Шигырьне уку, сорау-биремнәргә җавап эзләү.
Герой-шагыйрь Муса Җәлилнең тормыш юлы һәм иҗаты буенча белемнәрне ныгыту, «Соңгы җыр» шигырен өйрәнү. Сугышчыларның батырлыгына ихтирам, фашизмга карата нәфрәт хисе тәрбияләү.
Балаларга язучының үлем куркынычы астында да туган илгә, халкыбызга тугрылык саклап калган шагыйрь икәнлеген аңлату.
41 «Алтынчәч». 1
Муса Җәлилнең «Алтынчәч» әсәрен өйрәнү, «опера», «либретто» төшенчәләренаңлату, балаларда татар халкының тари-хына карата кызыксыну уяту. Эчтәлек белән танышу, әсәрнең төп фикерен аңлату, эш дәфтәрендә биремнәр эшләү, чылбыр буенча уку. Муса Җәлилнең «Алтынчәч» әсәрен өйрәнү.
Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү; М.Җәлилнең татар театр сәнгатен үстерүдәге эшчән-леген аңлату.
Укучыларда татар халкының тарихына карата кызыксыну уяту.
42 «Алтынчәч». 1
Муса Җәлилнең «Алтынчәч» әсәрен өйрәнүне дәвам итү. Эчтәлек белән танышу, әсәрнең төп фикерен аңлату, эш дәфтәрендә биремнәр эшләү, чылбыр буенча уку. Муса Җәлилнең «Алтынчәч» әсәрен өйрәнү.
Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү; М.Җәлилнең татар театр сәнгатен үстерүдәге эш-чәнлеген аңлату. Укучыларда татар халкының тарихына карата кызыксыну уяту.
43 Опера ничек туа?
1 Композитор Нәҗип Җиһановның тормыш юлы һәм иҗаты турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу. Тема белән кызыксынып, ачык итеп әйтү. Композитор Нәҗип Җиһановның тормыш юлы һәм иҗаты турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу. Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү. Балаларда татар музыкасына карата кызыксыну уяту.
44 Муса Җәлил исемендәге Татар дәү-ләт ака-демия опера һәм балет театры. 1 Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу. Эчтәлек белән танышу, әсәрнең төп фикерен аңлату, эш дәфтәрендә биремнәр, чылбыр буенча уку, диалогик сөйләм үстерү. Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры турында дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу. Театр, балет, опера сәнгате белән әдәбиятны бәйләп өйрәнү.
Балаларда татар музыкасына карата кызыксыну, ихтирам уяту.
45 Кыр казы
1 Фатих Кәримнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, Фатих Кәримнең «Кыр казы» шигырен өйрәнү. Сәнгатьле уку, дәреслек, эш дәфтәрендә биремнәр аша лирик әсәрне анализлау. Фатих Кәримнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, Фатих Кәримнең «Кыр казы» шигырен өйрәнү. Сугыш кырларында илебезнең азатлыгы өчен кан коелуның мәгънәсен укучыларга аңлату.
Укучыларда азатлык өчен көрәшкән сугышчыларга карата ихтирам тәрбияләү.
46 Сөйләр сүзләр бик күп алар... 1 Фатих Кәрим иҗатын өйрәнүне дәвам итү, «Сөйләр сүзләр бик күп алар» шигырен сәнгатьле итеп уку; туган илгә карата мәхәббәт тәрбияләү. Сәнгатьле уку өстендә эшләү, әңгәмә, сорауларга җавап бирү. Фатих Кәрим иҗатын өйрәнүне дәвам итү, «Сөйләр сүзләр бик күп алар» шигырен сәнгатьле итеп уку.
Шигъри әсәрне җиңел истә калдыру ысулла-рын өйрәнү.
Укучыларда азатлык өчен көрәшкән сугышчыларга карата ихтирам тәрбияләү.
47 Аталы-уллы солдатлар. 1 Ш.Галиевнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, шагыйрь-нең «Аталы-уллы солдатлар» балладасын өйрәнү; «баллада» төшенчәсен аңлату. Уку, рәсемнәр буенча әсәрнең эчтәлеген сөйләү, фикерне ачу.
Ш.Галиевнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, шагыйрьнең «Аталы-уллы солдатлар» балладасын өйрәнү; «баллада» төшенчәсен аңлау. Укыганны гомумиләш-
терә, нәтиҗә ясый, иң
мөһим мәгълүматны
аерып алабелү. Укучыларда илебез халкының фашистларга каршы гомерләрен дә кызганмыйча көрәш алып барулар турында фикер алышу, ветеран-нарга багышланган истәлекләргә сакчыл караш тәрбияләү. 48 Кабатлау дәресе.
Сугыш кайтавазы.
1 Бу бүлектә өйрәнелгән материалны гомумиләштереп кабатлау, белемнәрне тикшерү. Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, нәтиҗәләр чыгару, анализ ясау, белемнәрне тикшерү.
Укыганнарны гомумиләш-
тереп кабатлау. Укыганны гомумиләш-
терә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү. Укучылар белән тынычлык өчен көрәш алып баручылар турында фикер алышу, аларга багышланган истәлекләргә сакчыл караш тәрбияләү. тест 49 Дәрес-проект
«Беркем дә, бернәрсә дә онытылмый...» 1 Сугыш елларының әдәбиятта сурәтләнүен аңлау, аны бүгенге күзлектән тасвирлау. Командалап эшләү, китапчыклар, буклетлар яки плакатлар ясау, аларны тәкъдим итү. Әдәбиятта сугыш сурәтләнешен бәяләү. Команда белән эшләү күнекмәләрен
булдыру. Укучыларда көрәшчеләргә ихтирам, үз эшең белән горурлану хисләрен үстерү, дөрес бәяләү күнекмәләре булдыру. Тема “Кояшлы ил – бәхет иле” – 9 сәгать
50 «Бәхет кайда була?»
1
Нәби Дәүлинең тормыш юлы һәм иҗа-ты турында белемнәрне үзләштерү, «Бәхет кайда була?» шигырен өйрәнү. Язучы иҗатына күзәтү ясау, әсәрен укып, ярдәмче сорауларга нигезләнеп, аңа бәя бирү. Шагыйрь Нәби Дәүлинең тормыш юлы һәм иҗаты турын-да белемнәрне үзләш-терү, «Бәхет кайда бу-ла?» шигырен өйрәнү. Укучыларга хезмәтнең, тырышлыкның бәхет чыганагы икәнлеген аңлату.
Балаларда хезмәткә, хезмәт кешесенә ихтирам тәрбияләү.
51 «Бәхет кайда була?»
1
Нәби Дәүлинең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Бәхет кайда була?» шигырен өйрәнү. Язучы иҗатына күзәтү ясау, әсәрен укып, ярдәмче сорауларга нигезләнеп, аңа бәя бирү. Шагыйрь Нәби Дәүлинең тормыш юлы һәм иҗаты турын-да белемнәрне үзләш-терү, «Бәхет кайда бу-ла?» шигырен өйрәнү. Укучыларга хезмәтнең, тырышлыкның бәхет чыганагы икәнлеген аңлату.
Балаларда хезмәткә, хезмәт кешесенә ихтирам тәрбияләү.
52 Туган җирдә минем бәхетем. 1
«Мин җирдә калам» әсәрен өйрәнү, ши-гырьне сәнгатьле итеп уку; бәхет, хезмәт турында фикер алышу, хезмәткә ихтирам тәрбияләү. Уку, сораулар, биремнәр ярдәмендә эчтәлеген аңлау, әсәр буенча фикер алышу. «Мин җирдә калам» әсәрен өйрәнү, шигырьне сәнгатьле итеп уку.
Укучыларга әдәби әсәр аша туган илнең кадерен төшендерү.
Балаларда туган якка, табигатькә ихтирам тәрбияләү.
4 чирек – 18 сәгать
53
Минем холкым —минем язмышым. 1 Фатих Хөснинең «Чыбыркы» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү; сюжет элементларын өйрәнү; укучыларда белемгә омтылыш уяту, җаваплылык хисләре тәрбияләү. Әсәрне өлешләргә бүлү. Эчтәлекнең идеясен таба белү. Исем табу — тема — идея — эчтәлек бәйләнешләрен табу, анализлау. Фатих Хөснинең «Чыбыркы» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү, сюжет элементларын өйрәнү.
Укылганнардан нәтиҗә ясап, тормышта куллану. Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җаваплылык хисләре тәрбияләү.
54 Минем холкым —минем язмышым. 1 Фатих Хөснинең «Чыбыркы» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү; сюжет элементларын өйрәнү; укучыларда белемгә омтылыш уяту, җаваплылык хисләре тәрбияләү. Әсәрне өлешләргә бүлү. Эчтәлекнең идеясен таба белү. Исем табу — тема — идея — эчтәлек бәйләнешләрен табу, анализлау. Фатих Хөснинең «Чыбыркы» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү, сюжет элементларын өйрәнү.
Укылганнардан нәтиҗә ясап, тормышта куллану. Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җаваплылык хисләре тәрбияләү.
55 Минем холкым —минем язмышым. 1 Фатих Хөснинең «Чыбыркы» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү; сюжет элементларын өйрәнү; укучыларда белемгә омтылыш уяту, җаваплылык хисләре тәрбияләү. Әсәрне өлешләргә бүлү. Эчтәлекнең идеясен таба белү. Исем табу — тема — идея — эчтәлек бәйләнешләрен табу, анализлау. Фатих Хөснинең «Чыбыркы» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү, сюжет элементларын өйрәнү.
Укылганнардан нәтиҗә ясап, тормышта куллану. Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җаваплылык хисләре тәрбияләү.
56 Минем холкым —минем язмышым. 1 Фатих Хөснинең «Чы-быркы» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү; сюжет элементларын өйрәнү; укучыларда белемгә омтылыш уяту, җаваплылык хисләре тәрбияләү. Әсәрне өлешләргә бүлү. Эчтәлекнең идеясен таба белү. Исем табу — тема — идея — эчтәлек бәйләнешләрен табу, анализлау. Фатих Хөснинең «Чыбыркы» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү, сюжет элементларын өйрәнү.
Укылганнардан нәтиҗә ясап, тормышта куллану. Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җаваплылык хисләре тәрбияләү.
57 Минем холкым —минем язмышым. 1 Фатих Хөснинең «Чыбыркы» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү; сюжет элементларын өйрәнү; укучыларда белемгә омтылыш уяту, җаваплылык хисләре тәрбияләү. Әсәрне өлешләргә бүлү. Эчтәлекнең идеясен таба белү. Исем табу — тема — идея — эчтәлек бәйләнешләрен табу, анализлау. Фатих Хөснинең «Чыбыркы» әсәрен уку, эчтәлекне үзләштерү, сюжет элементларын өйрәнү.
Укылганнардан нәтиҗә ясап, тормышта куллану. Әсәрдәге вакыйгалар аша балаларда җаваплылык хисләре тәрбияләү.
58 Кабатлау дәресе.
Кояшлы ил — бәхет иле.
1 Өйрәнелгән материалны гомумиләштереп кабатлау, белемнәрне тикшерү. «Кояшлы ил - бәхет иле» шигырен укып, җырын өйрәнү. Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, нәтиҗәләр чыгару, анализ ясау, җыр өйрәнү, белемнәрне тикшерү. Укыганнарны гомумиләш-
тереп кабатлау. Укыганны гому-миләштерә, нәтиҗә ясый, иң
мөһим мәгълү-матны аерып ала белү. Балаларда бәхетнең кадерен белеп яшәү хисләрен тәрбияләү.
тест 59 Табигать кочагында. 1 Равил Фәйзуллинның тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Табигать кочагында» әсәрен өйрәнү. Уку, әңгәмә, биремнәрне үтәү, рәсем ясау. Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Табигать кочагында» әсәрен өйрәнү.
Укучыларга экологик тәрбия бирү. Балаларда табигатькә карата сакчыл караш тәрбияләү, табигатьтә үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен ныгыту.
60 Матурлык минем белән.
1 Мөдәррис
Әгъләмнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Матурлык минем белән» әсәрен өйрәнү. Уку, сорауларга җавап бирү. Хикәя буенча фикер алышу. Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә мате-риаллар аша танышу; «Матурлык минем белән» әсәрен өйрәнү. Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.
Укучыларда табигатьнең матурлыгына соклану, туган илгә карата мәхәббәт тәрбияләү.
61 Матурлык минем белән.
1 «Матурлык минем белән» әсәрен өйрәнүне дәвам итү. Уку, сорауларга җавап бирү. Хикәя буенча фикер алышу. Шагыйрьнең т.ю. һәм иҗаты белән танышу; «Матур-лык минем белән» әсәрен өйрәнү. Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү.
Укучыларда табигать-нең матурлыгына сок-лану, туган илгә карата мәхәббәт тәрбияләү. 62 Җир-ана, кояш һәм башкалар.
1 Мөдәррис Әгъләмнең «Җир-ана, кояш һәм башкалар» әсәрен өйрәнү, «баллада» төшенчәсен кабатлау. Сүзлек өстендә эш, эчтәлек буенча фикер алышу. Мөдәррис Әгъләмнең «Җир-ана, кояш һәм башкалар» әсәрен өйрәнү, «баллада» төшенчәсен кабатлау. Экологик тәрбия бирү. Укучыларга хезмәтнең бәхет, шатлык, хөрмәт чыганагы икәнлеген төшендерү.
63 Җир-ана-
быз —рәсем-нәрдә.
1 РәссамИ.И.Шишкин-ның тормыш юлы һәм иҗаты белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материаллар аша танышу. Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, нәтиҗәләр чыгару, анализ ясау. Рәссам И.И. Шиш-кинның тормыш юлы һәм иҗаты белән дәреслектәге белешмә һәм өстәмә материал-лар аша танышу; рәсем сәнгате турында сөй-ләү. Рәсем сәнгатенә карата кызыксыну уяту.
Балаларда табигатьнең матурлыгына соклану, рәсем сәнгатенә карата
кызыксыну уяту. 64 Кабатлау дәресе.
Туган илем —иркә гөлем. 1
Өйрәнелгән материалны гомумиләш-тереп кабатлау, белемнәрне тикшерү. Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, нәтиҗәләр чыгару, анализ ясау, белемнәрне тикшерү. Укыганнарны гомумиләш-
тереп кабатлау. Укыганны гому-миләштерә, нәти-җә ясый, иң мө-һим мәгълүмат-ны аерып ала бе-лү. Табигатькә мәхәббәт тәрбияләү. тест 65 Дәрес-проект
«Гүзәл табигатьле туган җирем».
1 Әдәбият белән сәнгатьне бәйләп күзаллау. Картина аша әйтергә теләгән фикерләрне сүз белән әйтергә өйрәтү. Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, нәтиҗәләр чыгару, анализ ясау.
Әдәбият белән сәнгатьне бәйләп күзаллау. Картина аша әйтергә теләгән фикерләрне сүз белән әйтергә өйрәтү. Команда белән эшләү күнекмәләрен булдыру. Табигатькә мәхәббәт тәрбияләү. 66 Белем —нур, белмәү — хур. 1 Л.Леронның тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Пирамида» әсәрен өйрәнү. Текстны уку, сүзлек эше, рәсем буенча сөйләшү, биремнәр эшләү, сорауларга җавап бирү. Язучының тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Пирамида» әсәрен өйрәнү, «юмор» төшенчәсен аңлату. Укучыларда укуга, фәннәргә карата кызыксыну уяту.
Балаларда үз-үзләренә карата таләпчәнлек, җаваплылык, игътибарлылык хисе тәрбияләү. 67 Беренче хисләр...
1
А.Гыймадиевның тормыш юлы һәм иҗаты турында белемнәрне үзләштерү, «Зөлфия +...мин» әсәрен өйрәнү. Дәреслек, эш дәфтәрендә биремнәрне эшләп, хикәянең эчтәлегенә төшенү, геройларга бәяләмә бирү. Язучының тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Зөлфия +...мин» әсәрен өйрәнү. Әдәби әсәрләрдә укыганнардан нәтиҗә ясап, тормышта куллана белү. Укучыларда бер-берләренә карата ихтирам, дуслык хисләре тәрбияләү, әдәплелек кагыйдәләрен төшендерү.
68 Шәвәли шуклыгы. 1
Ш.Галиев-
нең «Ул кем?», «Әлләкем» шигырьләрен өйрәнү. Шигырьне укып, сораулар буенча анализлау, нәтиҗәләр ясау.
Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында искә төшерү, «Әлләкем» шигырен өйрәнү. Укучыларга эстетик тәрбия бирү.
Укучыларның хайваннарга карата игътибарларын, күзәтүчәнлекләрен, күзаллауларын үстерү, матурлыкка омтылыш тәрбияләү. 69 Кабатлау дәресе.
Уйныйк та көлик!
1
Өйрәнелгән материалны гомумиләштереп кабатлау, белемнәрне тикшерү. Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, нәтиҗәләр чыгару, анализ ясау, белемнәрне тикшерү. Укыганнарны гомумиләш-
тереп кабатлау. Укыганны гому-миләштерә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү. Балаларда һәр мизгелнең кадерен белеп яшәү сыйфатын тәрбияләү. тест 70 Йомгаклау дәресе. 1 Өйрәнелгән материалны гомумиләштереп кабатлау, белемнәрне тикшерү. Бәйләнешле сөйләм телен үстерү, нәтиҗәләр чыгару, анализ ясау, белемнәрне тикшерү. Укыганнарны гомумиләш-
тереп кабатлау. Укыганны гому-миләштерә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү. Балаларда һәр мизгелнең кадерен белеп яшәү сыйфатын тәрбияләү.