Генетика тарауын Мендель за?ын ?айталау

10 сынып 1.Білімділік. Генетика негіздері, Г.Мендель заңдары, Т.Морган заңы, генетика салалары бойынша алған білімдерін жинақтау.2.Дамытушылық. Ойын тез жинақтауға дағдыландыру, белсенділігін арттыру, пәнге деген қызығушылығын арттыру.3.Білімділік. Бір-бірін тыңдауға, шапшаңдыққа, ұқыптылыққа тәбиелеу. Сабақтың барысы: Ойын шартымен таныстыру(Оқушы ұяшықты таңдап,сол сұраққа жауап береді де сол ұяшықтағы ұпайды иеленеді. Егер, жауап бере алмаса басқа оқушыларға жауап беруге болады.)Оқушылардың жинаған ұпайларын есептеп отыратын 2 оқушы тағайындалады.Ұпайды көп жинаған оқушы жеңімпаз болады.Сабаққа қатысқандарына қарай оқушыларды бағалау. Сабақ басталған соң оқушыларға 10 лездеме сұрақ беріледі. 5-10 сұрақ аралығына жауап берген оқушылар ойынға қатысады. Лездеме сұрақтар: Тұқым қуалаушылық пен өзгегіштікті зерттейді.Ата-аналардан алынатын гендердің толық жиынтығы.Организмге тән сыртқы және ішкі белгілердің жиынтығы.Хромосомалардың айқасуы Генотипі тек гетерозиготалы болатын қан тобы.Бір белгінің дамуын қуаттайтын бірнеше аллельді емес гендердің қызмет атқаруы. Цитоплазмада және оның органоидтерінде шоғырланған тұқым қуалайтын факторлар.1905 жылы жынысты анықтаудың хромосомалық негізін қай ғалым сипаттады.Аавв – гаметасын тап.Мендель бұршақтың неше сортын өз тәжірибелерінде пайдаланды? ГенетикаГенотипФенотипКроссинговерІV топПолимерияПлазмонЭ.ВильсонАв, ав22 сорт Генетика тарихы 1 Г.Мендель 2 Т.Морган 3 Жыныс генетикасы 4 Генетикалық есеп 5 20 20 20 20 20 40 40 40 40 40 60 60 60 60 60 80 80 80 80 80 100 100 100 100 100 Генетика терминін қай ғалым,қай жылы ғылымға енгізді? 1 – 20 Жауабы:1906 жылы ағылшын биологі У.Бэтсон Г.Мендель заңын 1900 жылы қайта ашқан үш ел ғалымдары. 1 – 40 Жауабы: голландиялық Г. де Фриз, неміс ғалымы К.Корренс, австриялық Э.Чермак. Генотип, фенотип ұғымдарын қалыптастырған кім және қай жылы?1 – 60 Жауабы: 1909 ж. Дат биологі В.Иогансен. 1927 жылы орыс ғалымдары Г.А.Надсон мен Г.С.Филипповқандай жаңалық ашты?1 – 80 Жауабы: Радиоактивті сәулелердің төменгі сатыдағы саңырауқұлақтарда мутация тудыра алатындығын дәлелдеуі. Генетиканың даму тарихы неше кезеңнен тұрады және жылдарын ата. 1 – 100 Жауабы: 3 кезең. 1және 2-сі 1865-1953 жж. классикалық генетика,3-сі 1953 жылдан басталады. Г.Мендельдің заңдары. 2 – 20 Жауабы: І заңы-Біркелкілік; ІІ заңы-Ажырау; ІІІ заңы-Тәуелсіз ажырау. Аллельді гендер деген не? 2 – 40 Жауабы: Қарама-қарсы белгілерді анықтайтын жұп гендер. Мысалы, Сары түс, жасыл түс. Генетикалық белгіленулерді жазып көрсетіңдер. 2 – 60 Жауабы: Доминантты белгі латынның бас әрпі, рецессивті белгі кіші әріп, ата-анасы-Р, гамета-Г, шағылыстыру-х, ұрпақ –Ғ,аналық- , аталық- . Дигибридті будандастырудың 2-ші ұрпағында ұрпақтың фенотиптік арақатынасы қандай? 2 – 80 Жауабы: 9:3:3:1 АаВвСс – осы ағзаның гаметаларынанықта.2 – 100 Жауабы: АВС, АвС, АВс, Авс, аВС, аВс, авС, авс. Т.Морган қандай теорияның авторы? 3 – 20 Жауабы: Тұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясы. Дрозофила шыбыны неліктен генетикалық зерттеулер жүргізугеқолайлы? 3 – 40 Жауабы: Хромосамасы 8, зертханалық жағдайда +25жылылықтапробиркада өсіріп,14-15 күн сайын әр жұбынан 100-ге жуық ұрпақ алуға болады. Тіркесу тобы деген не? 3 – 60 Жауабы: Бір хромосоманың бойында орналасқан және тіркесіп тұқым қуалайтын гендер. Тіркесу тобының саны хромосоманың гаплоиды жиынтығына тең. Хромосоманың диплоидты жиынтығы:бұршақта-14, жүгеріде-20, кептерде -16 тіркесу топтарын анықта. 3 – 80 Жауабы: бұршақта-7, жүгеріде -10, кептерде-8 тіркесу топтар бар. Қазіргі кезде қандай ағзалардыңгенетикалық картасы жасалған?3 – 100 Жауабы: дрозофила, жүгері, қызан, тышқан, пішен таяқшасы т.б. Аналық жынысы гетерогаметалы болатын ағзалар. 4 – 20 Жауабы: Құста, жібек құрты, көбелекте. Жыныспен тіркесіп тұқым қуалайтынауруларды ата. 4 – 40 Жауабы: гемофилия, дальтонизм, тер бездерінің болмауы. Дрозофилада, сүтқоректілерде аналығыгомогаметалы, аталығы гетерогаметалы.Құстарда аналығы гетерогаметалы, аталығы гомогаметалы.Мына ағзалардыңжыныстық хромосомаларын анықта: а)дрозофила аналығы; ә)дрозофила аталығы; б)әтеште; в)тауықта;4 – 60 Жауабы: а) ХХ; ә)ХУ; б)ХХ; в) ХУ; Тіркес тұқым қуалауды зерттегендеТ.Морган дрозофиланың қандай белгілерін алды? 4 – 80 Жауабы: дрозофиланың қызыл және ақ көзді белгілерін алды. Егер отбасындағы ер адамның қанықалыпты ұйыса, аналары тасымалдаушы болса, балаларының қайсысы гемофиликболады? 4 – 100 Жауабы: Бір ұлы гемофилик болады. Қызанның жемістері домалақ және сопақша болады. Сопақша пішін – рецессивті. Егер ұрпақта домалақ және сопақша жемістер тең мөлшерде алынса, ата-анасының генотипі қандай? 5 – 20 Жауабы: Р – Аа және аа болады. Әкесінің қаны І топ, анасынікі ІV топ,осы некеден қаны І, ІІ, ІІІ және ІV топқа жататын балалар тууы мүмкін бе?5 – 40 Жауабы: Бұл некеден туған балалардың қан топтары ІІ және ІІІ топ болады. Гетерозиготалы сары тегіс бұршақгаметалардың қандай және қаншасын түзеді? 5 – 60 Жауабы: АВ, аВ. Жеміс шыбындарының жабайы түрі қалыпты ұзын қанатты, ал рецессивті қысқа қанатты анықтайды. Қалыпты қанатты гетерозиготалы шыбын қысқа қанатты шыбынмен будандастырылған. Ғ1 ұрпағықандай болады?5 – 80 Жауабы: Ұрпақтың жартысы Аа, жартысы аа болады. Мына будандастырудан алынатын ұрпақты анықта: АаВВ х аавв 5 – 100 Жауабы: АаВв; ааВв.