Конспект урока по крымскотатарской литературе на тему Характеристика главного героя в отрывке Детство Амет-Хана

Методическая разработка урока
по крымскотатарской литературе
6 класс
Тип урока. Урок формирования новых знаний, умений, навыков.
Тема. «Характеристика главного героя в отрывке «Детство Амет-Хана» авторов Р.Фазыла, Л.Софу»
Цели урока:
обучающая: показать нравственную красоту героя;
развивающая: развивать умение анализировать характер персонажа художественного произведения;
воспитательная: формировать мировоззрение подрастающего поколения, воспитывать чувство гордости за соотечественника, народ, Родину.
Технологии: компьютерная презентация, контрольные тесты, интерактивные технологии


























Дерс мевзусы. Риза Фазылнынъ «Амет-Ханнынъ балалыгъы» парчасында баш къараманнынъ хасиетнамеси
Дерс чешити. Янъы бильги, алышкъанлыкъ, къабилиетлернинъ шекилленюв дерси.
Дерс макъсатлары:
къараманнынъ рухий дюльберлигини корьсетмек;
талебелернинъ бедиий эсер къараманынынъ табиат чизгилерини талиль этмек къабилиетлерини инкишаф эттирмек;
осип келеяткъан несильнинъ дюньябакъышыны шекиллендирмек, ватандашымызнен гъурурланмакъ, халкъымызгъа, Ватанымызгъа севги ашламакъ. .
Дерс теминаты. Компьютер нумайышы, мультимедиа тахтасы, Амет-Хан Султаннынъ ресми. тахтада кунеш нурларынынъ айры къысымлары, жетонлар, джедвель, С.Меметовнынъ иджрасында «Амет-Хан» йыры.
Дерс кетишаты.
Дерснинъ тешкилятландырылувы
Сеитабла Меметовнынъ иджрасында «Амет-Хан» йыры янъгырай.
II. Дерс мевзусы ве макъсатларыны бельгилев, мотивлештирюв
(Тахтада кунеш нурларынынъ айры къысымлары) «Мий уджумы»
- Бир де бир инсаннынъ табиат чизгилерини огренмек ичюн, неге эмиет берир эдинъиз?
(Талебелернинъ джеваплары – кунеш нурлары)
- инсаннынъ яшы;
- тувгъан табиаткъа, Ватангъа мунасебети;
- инсанларгъа мунасебети;
- ишке мунасебети;
- окъувгъа мунасебети;
- ички дюньясы;
- тышкъы къияфети;
- айткъан сёзлери;
- япкъан арекетлери.
Оджа:
- Бу табиат чизгилери нени тешкиль этелер? (Баш къараманнынъ сымасыны).
Оджа:
- Догъру. Дерс девамында кунеш нурларыны топлап, метиннинъ баш къараманынынъ хасиетнамесини тизеджекмиз.
;III. Дерснинъ эсас къысмына азырлыкъ.
Оджа:
- Метиннинъ баш къараманы ким олгъаныны викторина суаллерине джевап берсенъиз, билирсиз. Джевапны догъру тапкъан талебе жетон къазанаджакъ.
1. О, Алупка шеэрчигинде догъды.
2. Балалыкътан учмагъа авес этти.
3. Кача авиация мектебинде окъуды.
4. Улу Ватан дженки вакътында бир чокъ душман учакъларыны урып тюшюрди.
5. Эки дефа Советлер Бирлиги къараманы олды.
Оджа:
- Мевзумызнынъ баш къараманы ким экен ? (Амет-Хан Султан).
IV. Янъы мевзуны анълатув..
1. Оджа:
- Келинъиз, Амет-Хан акъкъында нумайышны сейир этейик.
(Эки дефа Советлер Бирлигининъ къараманы, учуджы-сынавджы Амет-Хан Султан акъкъында оджа азырлагъан презентацияны сейир этюв).
Оджа:
- Амет-Хан Султан акъкъында насыл янъы бильгилер алдынъыз?
2. Шимди Амет-Ханнынъ балалыгъы акъкъында бир левханы окъуйджакъмыз. Оны Риза Фазыл ве Лютфие Софу язгъанлар. Парча «Амет-Ханнынъ йылдызы» весикъалы повестьтен алынгъан.
3. Лексик иши.
Весикъалы повесть.
* Весикъа (документ) – тарихий вакъиалар, фактлар акъкъында язма шекильде шаатлыкъ (свидетельство).
Повестьнинъ хусусиетлери (Талебелер оджанынъ суаллери ярдымынен хатырлайлар)
* Повесть икяе ве роман арасында ер ала
* Баш къараманнынъ аятында чокъ адиселер олып кече.
* Персонажлар чокъ, амма баш къараманлар 1-2 дане олалар.
* Баш къараманнен багълы бир сюжет чизгиси ола.
* Повестьлер лирик, весикъалы, тарихий, сатирик ве иляхре олалар.
4. «Амет-Ханнынъ балалыгъы» парчасындаки сёзлернен лугъат иши алынып барыла:
менимсей – яхшы анълай, огрене;
къоджаман – пек балабан. ..
эслемек –корьмек.
Талебелер такъымларгъа болюнип, лугъат сёзлеринен сёз бирикмелери ве джумлелер тизелер.
5. Метин парчасы талебелер тарафындан окъула, комментирлене..
V. Талебелер менимсевининъ ильки тешкерилюви.
1. Оджа:
- Бедиий эсерде муим ерни инсанлар, оларнынъ табиат чизгилери туталар. «Кунеш нурларыны» топламагъа вакъыт кельди. Парчанынъ баш къараманы ким?
13 SHAPE \* MERGEFORMAT 1415
(А.Султан) Кунешнинъ эр бир нуру – онынъ табиат чизгиси. Келинъиз, оларны тахтада ерлештирейик.
- Къараманнынъ яшы - 10 яшында;
- тувгъан табиаткъа, Ватангъа мунасебети - табиатны севе, меракълана;
- инсанларгъа мунасебети - мераметли, кичиклерге, бабасына ярдым эте;
- ишке мунасебети - иштен къачмай;
- окъувгъа мунасебети - мектепте яхшы окъуй;
- япкъан арекетлери - акърандашларына эйи мунасебет косьтере, дикъкъатлы.
2. Талебелер такъымларда чалышып, Амет-Хан Султаннынъ хасиетнамесини джедвель шеклинде тизелер.
Баш къараманнынъ табиат чизгилери
Парчадан алынгъан джумлелер

Къараманнынъ яшы
«Амет энди он яшында»

Тувгъан табиаткъа, Ватангъа мунасебети
«..табиат адиселеринен меракъланып, сейир этип, мектеп азбарына келе»

Инсанларгъа мунасебети
«Балалар арасында эр вакъыт зайыфларнынъ, кичиклернинъ тарафыны тутып, оларгъа ярдым этип алышкъан»

Ишке мунасебети
«Ярын раатлыкъ куню. ..балалар сабадан дагъгъа одунгъа кетмеге анълаштылар». «Амет чувалларыны эр кестен эвель толдурды»

Окъувгъа мунасебети
«Мектепте Амет яхшы окъуй, дерслерини енгиль менимсей»

Япкъан арекетлери, алгъан тербиеси
«Амет Абдурамангъа да бир мешребе сув кетирдиёлгъа чыкъып,оны озгъарды»; «Амет. барып Сейдаметке ярдымлаша.


3. Баш къараман озю акъкъында икяе этип берип оламагъаны ичюн, оны дигер балаларнен тенъештирип, о акъкъында бильги алмакъ мумкюн.
Бу левханы динълеп, муэллиф бизге не акъкъында бильги бергенини тюшюнейик.
«Амет чувалларыны эр кестен алдын толдурды. Энди бираз раатланмагъа да мумкюн. Лякин о, балалар арасында яшы кичик олгъан Сейдаметнинъ экинджи чувалынынъ даа яры экенини эслеп къала. Амет, барып Сейдаметке ярдымлаша».
- Демек, дигер балалар озь чувалларыны толдурмакънен огърашкъан вакъытта, Амет-Хан не япа? Бу арекети онынъ насыл чизгиси акъкъында хабер бере? Муэллифлернинъ къарамангъа мунасебети акъкъында айтмакъ мумкюнми?
VI. Янъы мевзуны ве арекет усулларыны пекитюв.
«Интервью» шеклинде талебелер бири бирине мевзу боюнджа суаллер берелер.
«Амет-Хан бизим гъурурымыз» мевзуда чыкъыш япув. (кучьлю талебелер).
Дерсликте ресимге бакъып, къайсы левха тасвирленгени акъкъында икяе этюв.
Ресимге бакъып, метинден Ай-Петри манзарысынынъ тасвирини тапув, окъув.
«Энъ дикъкъатлы окъуйыджы» тести.
Ким Аметни мектепке озгъара?
а) бабасы б) къартанасы в) анасы
2. Вакъиа къайда олып кече?
а) Багъчасарай дживарында б) Алупка дживарында в) Керич дживарында
3. Ай-Петрининъ къадимий ады?
а) Чатал-Къая б) Таракъ-Къая в) Эчки-Къая
4. Балалар дагъда не джыялар?
а) карпасина б) мантар в) емиш
5. Олар насыл дагъда булуналар?
а) эменлик б) джевизлик в) чамлыкъ.
VII. Дерс нетиджелери, рефлексия.
Талебелернинъ бильгилерине къыймет кесюв. Баалав.
- Бугуньки дерсте насыл янъы малюматларнен таныш олдынъыз?
- Мевзуны огренгенде, сиз ичюн не меракълы олды? Нени бегендинъиз, нени анълап оламадынъыз?
- Амет-Хан Султан киби инсанларгъа сизинъ мунасебетинъиз насыл? Онынъ ичюн юрегинъизде гъурур дуясызмы?
- Эвде ана-бабанъызгъа не акъкъында икяе этер эдинъиз?
VIII. Эв иши. Дифференцирли вазифелер:
1-такъым талебелерге – « Амет-Хан Султан – хатырамызда » мевзуда иджадий проект азырлав;
2-такъым талебелери ичюн – Амет-Ханнынъ хасиетнамесини огренюв;
3-такъым талебелерине - парчаны окъув, суаллерге джеваплар азырлав.





Амет-Хан
Султан