Крымскотатарская литература. Тема урока: Н.Челебиджиханнынъ Ант эткенмен шииринде муэллифнинъ Ватанына, халкъына садыкълыгъы

6 сыныф
Мевзу: Номан Челебиджиханнынъ «Ант эткенмен» шииринде муэллифнинъ
Ватанына, халкъына садыкълыгъы.
Макъсат:Н.Челебиджихан акъкъында янъы малюмат бермек. Сёз байлыгъыны арттырмакъ. Муэллиф ачыкълагъан мевзуларны талебелернинъ анъына синъдирмек, миллетчилик, ватанперверлик дуйгъуларыны ашламакъ. Миллий тарихымызгъа меракъ ашламакъ.
Теминат:Н.Челебиджиханнынъ портрети,диск,карточкалар,презентация.
Дерснинъ чешити: янъы бильги алув .

Дерснинъ кетишаты:
I.Тешкилий къысым.
II.Эв вазифесини тешкерюв.
Ашыкъ Умернинъ «Баарь кельди,гуль ачылды» шиирини эзберден окъумакъ.
III. Янъы мевзу узеринде иш:
1. Оджа : Бугунь биз даа бир истидатлы шаир ве языджы ,атешин ватанпервер,халкъына садыкъ инсан – Номан Челебиджихан акъкъында лаф юрьсетеджекмиз ве онынъ бугунь миллий гимнге чевирильген мешур «Ант эткенмен» шииринен таныш оладжакъмыз.
Тахтада: Номан Челебиджихан
1885-1918
Эпиграф: «Къарсамбадан хавф этмей ,кольгеден урькмей,
Сонъ нефесте «Татар!» ,деп узаныр къолум».
Н.Челебиджихан.
2. Шаирнинъ аятий ёлунен танышув.Презентация косьтериле.
3.Талебелер презентация эсасында дефтерлеринде хронологик джедвель тизелер.
1885с.
Ор уезднинъ Сонакъ коюнде догъды. «Акъчора»ве «Зынджырлы» медреселеринде окъуды.

1908-1916с.
Истанбул ве Санкт-Петербург университетлеринде окъуды.
«Къырым талебе джемиетини» тешкиль этип,халкъымызны чар укюметининъ зулумындан къуртулмасы ичюн чалышты.

1912с.
Къырымгъа къайта.

1917с.
Къырым муфтиси ве сонъра Къырым Миллий укюметининъ башы. Миллетимизнинъ дурумыны бус-бутюн денъиштирмек ве миллий медениетимизни осьтюрмек ичюн гъайрет косьтерди.

1918c февраль 23
Большевиклер тарафындан Акъяр апсханесинде атып ольдюрильди.


4. Лугъат иши
Федакяр,садыкъ,нефрет,джесет,ант,шавле,Къурултай,окюнмек,инкъиляп,укъукъ,вахший джесине.
Янъы сёзлернинъ маналарны анълатмакъ,шу сёзлернен сёз бирикмелер тизмек.
5.Раатлыкъ дакъкъасы.
Номан челебиджихан аджайип шаир оларакъ да белли.
Озь шиирлерини генчлик чагъында язып башлады.Онынъ бир сыра шиирлеринде ватанперверлик дуйгъулары ачыкъ корюне. «Бастырыкъ», «Ёлджу гъарип», «Сары тюльпан», «Татар юрды».
6. «Ант эткенмен»шиирини ифадели окъумакъ.
7.Миллий гимнни динълемек.
8.Чифтлеп чалышув: Карточкаларда суаллер:
№1
1)Шиирде миллетимизнинъ насыл яралары акъкъында айтыла?
2)Миллий ис –дуйгъуларны тасвир эткен сатырларны сечип окъумакъ.Дефтерге язмакъ.



№2
1)Шаирнинъ халкъына ве ватанына олгъан севгиси къайсы сатырларда ифаделене? Окъуп анълатынъыз.
2)Шиирнинъ мевзу ве гъаесини къайд этинъиз.


Халкъымызнынъ гимни олгъан «Ант эткенмен» шиири миллий ис-дуйгъуларны тепреткен эсердир.Онынъ эр бир дёртлюгинде халкънынъ япаджакъ муим ве зарурий арекетлери ифаделене.Халкъ арасындаки къавий достлукъ,иман,ишанч,таянч эсасында къурулгъаны бильдириле.Шаирнинъ халкъына берген анты эр биримизнинъ антымыз.
IV.Пекитюв.
Роллер боюнджа оюн. «Пресс-конференция»
Бир талебе гонъюлли суретте Н.Челебиджихан оларакъ сайлана, къалгъан талебелер исе журналистлер. Журналистлер (озьлери суаллер тизелер) муэллифтен онынъ аяты ве фаалиетинен меракъланып, интервью алалар.
Интервьюдан сонъ энъ меракълы,муим,муреккеп суальни бельгилемек.
Оджанынъ суали: Бугуньки куньде Челебиджихан киби шахслар бармы?
Олар керекми?
V.Дерснинъ нетиджеси.
Эпиграфымызгъа къайтайыкъ. Н.Челебиджиханнынъ сымасы къырымтатар эдебияты тарихында ер алгъан парлакъ сымалардан биридир.Тувгъан халкъымызнынъ яшайышыны денъиштирмеге истеп ,сонъ нефестеки арекетлерини биле бу макъсаткъа багъышлай,халкъына ярдым къолуны узата. Н.Челебиджихан миллий къараман оларакъ тарихымызда ве халкъ хатырасында эбедий къалды.
VI.Эвге вазифе.1. Шиирни эзберлемек.Муэллиф акъкъында икяе этмек.
VII.Рефлексия.








15