«Ана тілім – арда?ым!» т?рбие са?аты
Тақырыбы: Ана тілім – ардағым!
Мақсаты:1. Оқушылардыөзанатілініңқадір-қасиетінбіліп, өзанатілініңкөркемдігінсезініп, сөзқұдіретінтүсініп, оныңадамөміріндегімаңызынұғуғаүйрету.2.Тіл әуезділігін, көркемдігін, байлығын, шешендігінкөрсететіннақылсөздер, мақал-мәтелдерарқылыоқушыдүниетанымын, ой өрісіндамыту.3. Тілтазалығынсақтау, мәдениеттісөйлеу, шешендікөнердіоқушыбойынасіңіреотыра, анатілінесүйіспеншілігінқалыптастыру, мемлекеттіктілмәртебесінкөтеругеатсалысуғашақыру.
Біздіңтіліміз – ананыңақсүтіменбойғасіңгенасылқазынамыз, сондықтан да өзтіліміздесөйлеубастыпарызымыз.
«Тілақылдыңөлшемі» депхалқымызбекерайтпаған. Олайболса, тілмәдениетінежастардытәрбиелеукөркем - әдебишығармаларынкөптепоқуменбайланысты. Себебікөркем - әдебитуындыларды аз оқитыноқушылардыңсөздікқоры аз, осығанорай, олардыңдүниетанымы да, сөйлеумәдениеттілігі мен өзойынлогикалықбаяндауы да төменекендігібайқалады. Өйткеніақылдыңкөзіойда.
Логикалықжүйемендұрысойлайбілутілмәдениетінқалыптастырады. Дұрысойланыпсөйлегенадамдарөзойынтолықжеткізеаладыжәнеөзінбасқаларғатыңдатады да, өзібасқаныңойынтыңдайбіледі.
Елбасымыз Н. Ә Назарбаев «Қазақстанныңболашағы - қазақтілінде» дегенсөзітүсінгенадамғакөпмағынажатыр. Тілдіңкөмегіменөнер – білімді, ғылымдыигереміз, өткен – кеткеніміздісаралап, сабақаламыз. Бізөзтіліміздіқұрметтейотырып, дініміз бен салтдәстүрімізге, тарихымызғакөптепүңілетінболсақжәне оны өзімізтаныпқанақоймай, соласылқазынамыздыәлемгетанытсақкелешекұрпақүшінкөпжұмысатқарғанболыпсаналамыз. Өйткеніөзтілін, дінін, тарихынжақсыбілмегенадамбасқатілдіңқадірінбілумүмкінемес.
Қазақхалқыөзініңшешендігіменшеберлікжәнеданалығыменерекшеленеді. өйткенімақал – мәтелдердіңмағынасыназерсалыпкөрсек, біршындықтыңнышаныбілінеді.
Ертедебилер мен шешендер ел – елдіңдауынмайдатілменшешебілген. Оныңайғағы «Сөзсүйектенөтеді, таяқеттенөтеді» дегенмақалдыңастарынбақылайықшы. Яғни, баланыұрып, ұрсыпайтпай–ақ, ойланып, дұрыссөйлепоныңзердесінежетугеболады. Жақсысөзбеноныңкөкірегі мен көзінашуғаболады.
«Өнералдықызылтіл» - Кел, жасдос, әдемі де әдепті, сұлу да ойлысөйлеугеүйренейік.
- Әдемі, әдебисөйлеудіңкөздібұлағы - кітап.олайболсакітаптыжайоқыпқоймай, ондағысөздер, сөйлемдергеназараудар,есіңдеұста, сөзіңдепайдалан.
Әдемісөйлеудіңкөздібұлағыхалықтілінде.
а) Шешендікақыл – нақылғанегізделгенданалықсөздергеназар аудар. Олүшінжыраулартолғаулары, терме жырлар, ауызәдебиеті үлгілерінкөпоқы.
ә) Мақал – мәтелдердісөздікқорыңақосып, олардыұтымды пайдалануғатырыс.
«Еңәдемісөз – аз сөз» дейдіхалық. «Көпсөз
– көмір, аз сөз алтын» дегенітағы бар. Мәдениетті, әдемісөйлеу үшінкөпсөйлеуміндеттіемес. Қайжердеболсынайтарыңдықысқа, әрінақты, нықайтуғатырыс. Сөйлемдеріңшұбалаңқы, шашыраңқыболмасын. Әуеліөзойыңдыайтуүшінішіңнен не айтатыныңдыжинақтапал. Сонда ғана сен әдемі де әдебисөйлейсің.
б) « Шешендікқоржынын » жаса. Бұлқоржыныңаосындайсөздердіжинап, оны жазбажұмыстарындапайдалануғатырыс.
Оқушыларғақойылатын сұрақтар:
1. елбасымыз Н. Назарбаев дүниежүзіқазақтардыңқұрылтайында не дегенекен ?
2. Ендіқазақтіліжайындакімайтарекен ?
3. Қайжылы «Тілдерзаңы» қабылданды ?
4. тілбілімініңатасыкім?
5. Халықтілінанатілідепатаудыңмәнінтүсіндіріңіз.
6. «тілденқымбатқазынажоқ » деймізосығанбайланыстықандаймысалкелтірередіңіздер ?
7. Тілгебайланыстықандайөлеңдердіжатқаайтааласыңдар ?
8. Тілгебайланыстыкөрініскөрсетіңіздер.
9. АтаЗаңымызжайлыкімайтады ?
10. Қазақелінің бас қалаларыжайлыкім не айтады ?
11. Тілгебайланыстықандаймақал – мәтелдербілеміз ?