«О?ыту сапасын жа?сартуда формативтік ба?алауды? тиімділігі» коучинг жоспары, рефлексивтік есеп
Күні 05.01.2015 Коуч Залгаринова Алмагүл Иманғалиқызы,
Ақмола облысы Ерейментау ауданы
Өлеңті орта мектебінің 2- деңгейдің сертификатталған мұғалімі
№2 коучинг- сессия
тақырыбы «Оқыту сапасын жақсартуда формативтік бағалаудың тиімділігі»
Жалпы мақсаты: Оқыту сапасын жақсарту мақсатында формативтік бағалауды жүргізудің маңыздылығын ұғындыру арқылы мұғалімдік рөлді барынша күшейтуге пайдалану
Міндеттер:
- бағалаудың түрлі нысандарын түсіну;
- формативтік бағалаудың негізгі мақсаттарын анықтай білу;
- формативтік оқыту әдістерін тиімді пайдалану.
Түйінді идеялар Тәжірибеге енгізе отырып, оқушыны емес, оқушының жұмысын бағалау, жұмыс жоспарын құрған кезде кері байланыстың тиімділігін ескере отырып, оқу сапасын арттыру.
Дерек көздері Мұғалімге арналған нұсқаулық, 104-109 бет
Үлестірме материалдар, 2- апта
Күтілетін нәтиже Балалардың табысты оқуы үшін пәнге деген қызығушылығын оятады;
Оқушылардың сенімділігін арттырады.;
Сапалы білім алуына жетелейді.
Қажетті құралдар Интерактивті тақта, түрлі- түсті стикерлер, «Оқыту үшін бағалау» слайды
Өткізілу барысы
кезеңдер уақыты коучтың іс-әрекеті қатысушылардың іс-әрекеті
Амандасу 1 мин Қайырлы күн, қадірлі әріптестер! Амандасады
Психология
лық ахуал ұйымдастыру 2 мин Көтеріңкі көңіл орнату үшін «Комплимент» тренингін ұйымдастырамын. Ақ қағазға жылы лебіздерін жазады да,
бір-біріне лақтырады.
Топқа бөлу
2 мин Қатысушыларды топқа бөлу
Қатысушылар ашық хат қиындыларын араластырып, бүтін құрастырып, сол бойынша топ құрайды.
«Проблеманы айқындау» кезеңі 5 мин
Сауалнама алу және нәтижесін талдау
Сауалнамамен танысып, әр қатысушы жеке толтырады.
15 мин Кесте бойынша жұмыс істеу ұсынылады.
Бағалау Бағалау – талдау ретінде
Мониторинг Бағалау – құрал ретінде
Бағ Бағалау – сандық (мөлшерлік) құрал ретінде
Қатысушылар «Бағалау»
терминінің үш мағынасын, олардың ерекшеліктері мен мазмұнын ажыратады.
5 мин Жеке жұмыс.
Жекелей өз ойларын келтіріп, берілген кестені толтырады.
10 мин Топтық жұмыс.
Шағын топ ішінде кестелерін бір – біріне оқып, талқылайды. Ең сәтті деген жұмыстар аудиторияда ұсынылады.
«Проблеманы шешу» кезеңі
Топтық жұмыс
10 мин Мәтінмен жұмыс ұсынылады.
Жеке жұмыс.
Әр түсті маркерлерді алып, оқыған кезде мәтіннің негізгі идеяларын белгілеп отырады.
10 мин Барлық басты идеяларды бір топқа біріктіріп, олардың өзара байланысын диаграмма немесе тұжырымдамалық
карта арқылы көрсетеді.
2 мин Сергіту сәті Көңіл көтеру үшін ән шырқалады.
Жаңа ақпаратпен жұмыс 2 мин Интерактивті тақтада
«Оқыту үшін бағалау» слайды көрсетіледі. Слайд материалдары арқылы жаңа материал толық меңгеріледі
«Проблеманышешімін қолдану» кезеңі 7 мин «Мұғалімнің бағалаудағы ролі» кестесін ұсынады.
Мұғалімнің бағалаудағы ролі
Бағалаудың рөлі Рөлдердің мақсаттары
Мұғалім жетекші ретінде Мұғалім есепке алу маманы ретінде Мұғалім баяндамашы ретінде Берілген тапсырманы орындағаннан кейін әр топтан спикер шығып, өздерінің постерлерін көрсетіп, өз шешімдерін дәлелдейді.Топтар бір – біріне сұрақ қойып, жұмыстарына пікір айтады.
Рефлексия
3 мин 1.Бүгінгі коучингте біз қандай мәселелерді қарастырдық?
2.Не үйрендік?
3. Бүгінгі үйренгеніңіз Сіз үшін болашақта қажет деп ойлайсыз ба? Бұл сұрақтарға ауызша жауап беріледі
Бағалау
6 мин « Мен сабақта формативтік бағалауды қалай қолданамын?» сұрақпен басталатын және сұрақпен аяқталатын эссе жазу Эссе топ ішінде оқылады әр топтан бір эссе бүкіл аудиторяға оқылады.
Қатысушылар жазғандарын коучқа өткізеді.
Коучинг сабағы бойынша рефлексивтік есеп
Коуч: Залгаринова А.И.
Коучинг № 2 Өткізген күні: 05.02.2015
Тақырыбы: «Оқыту сапасын жақсартуда формативтік бағалаудың тиімділігі»
Коучингке 16 мұғалім қатысты. Коучинг барысында алдыма қойған мақсатым: оқыту сапасын жақсарту үшін формативтік бағалауды жүргізудің маңыздылығын ұғындыру арқылы мұғалімдік рөлді барынша күшейтуге пайдалану. «Бағалаудың түрлі нысандарын түсіну; формативтік бағалаудың негізгі мақсаттарын анықтай білу; формативтік оқыту әдістерін тиімді пайдалану» міндеттері жүзеге асырылды. Коучинг тақырыбын коуч ретінде өзім таңдадым. Себебі Кембридж бағдарламасын күнделікті сабақ барысында әріптестерім кеңірек қолдана бастаған кезде қажеттілігін сезіндім.
Коучинг басында психологиялық ахуал ұйымдастыру мақсатында «Комплимент» тренингін ұйымдастырдым. Қатысушылар ақ қағазға жылы лебіздерін жазды да, бір-біріне лақтыру арқылы көтеріңкі көңіл орнатты.
Коучинг үш кезеңге бөлініп өткізілді. «Проблеманы айқындау» кезеңінде 20 сұрақтан тұратын сауалнама алынып, нәтижесін талданды. Сауалнама «Бағалау» тақырыбына ой қозғау үшін өткізілді. Қатысушылар «Бағалау» ұғымын көбіне «баға қою» ретінде қабылдайтыны анықталды. Келесіде кесте бойынша жұмыс істеу ұсынылды. Қатысушылар «Бағалау» терминінің үш мағынасын, олардың ерекшеліктері мен мазмұнын ажырату мақсатында жеке және топтық жұмыс жүргізілді. Жеке жұмыс барысында әр қатысушы өз ойларын келтіріп, берілген кестені толтырды. Топтық жұмыс барысында топ ішінде кестелерін бір – біріне оқып, талқылады. Ең сәтті деген жұмыстар аудиторияда оқылды.
«Проблеманы шешу» кезеңінде мәтінмен жұмыс жасалды. Әр түсті маркерлерді алып, оқыған кезде мәтіннің негізгі идеяларын белгілеп отыру жеке жұмыс түрінде, ал барлық басты идеяларды бір топқа біріктіріп, олардың өзара байланысын диаграмма немесе тұжырымдамалық карта арқылы көрсету топтық жұмыс түрінде өткізіді. Интерактивті тақтада «Оқыту үшін бағалау» слайды көрсетіле отыра, жаңа материал толық меңгеріледі. Осыдан кейін «Бағдаршам» стратегиясы қолданылды. Формативтік бағалау кезінде қатысушыларың 5-і тақырыпты жартылай түсінгені анықталды.
«Проблеманың шешімін қолдану» кезеңінде «Мұғалімнің бағалаудағы ролі» кестесін ұсынылды. Берілген тапсырманы орындағаннан кейін әр топтан спикер шығып, өздерінің постерлерін көрсетіп, өз шешімдерін дәлелдеді.Топтар бір – біріне сұрақ қойып, жұмыстарына пікір айтады.
Рефлексия ауызша жүргізілді. «Бүгінгі коучингте біз қандай мәселелерді қарастырдық ? Не үйрендік ? Бүгінгі үйренгеніңіз Сіз үшін болашақта қажет деп ойлайсыз ба ?» сұрақтарына жауап алғаннан кейін «қатысушылар формативтік бағалаудың тиімділігін анықтай алды» деген шешімге келдім. Коучингтің бағалау кезеңінде « Мен сабақта формативтік бағалауды қалай қолданамын?» тақырыбында «Сұрақтан басталатын және сұрақпен аяқталатын» эссесін жазды. Эссе топ ішінде оқылды және әр топтан бір эссе бүкіл аудиторияға оқылды.
Математика пәнінің мұғалімі Бибігүл Секенқызының эссесі: « Мен сабақта осы бағалау түрін қалай қолдана аламын? Бұл бағалауды бәріміз де сабақтарымызды қолданып жүрдік, бірақ ол формативтік бағалау екенін білмедік. Коучингта бағалаудың осы түрімен танысқанан кейін оның мағыздылығын түсіндім. Қазір өз сабақтарымда формативті бағалаудың «Бағдаршам», «Екі жұлдыз, бір тілек», « «Бағалау парағы» түрлерін қолданудамын. Бірақ мен осы тақырыпты толық меңгере алдым деп айта алмаймын. Сондықтан мені толғандыратын сұрақ: Формативті бағалауды қалай тиімді қолдана аламын?»
Технология пәнінің мұғалімі Алданыш Айнагүлдің эссесі: « Мен сабақта формативті бағалауды қалай қолданамын? Мен формативті бағалауды оқыту үшін бағалау деп түсінемін. Сабақ барысында оқушыларды ойлануға, сұрақтар қоюға, бір – бірімен пікір алысуға, өзін – өзі бағалауға, жұмыс нәтижесін талдауға үйрету, оқушыларды мадақтау жұмыстарын жүргізер едім. Оқушылардың істеген жұмыстарын салыстыра отырып, формативті бағалауды қолданар едім. Формативті бағалаудың қандай әдістері технология сабағына пайдалы?
Коучинг барысында келесі кедергілер кездесті: коучинг тақырыбын меңгеру қатысушыларға қиын болды. Әсіресе қатысушылар мәтінмен жұмыс істеу кезінде мәтін мазмұнының күрделі екенін айтты. Бірақ соған қарамастан мәтінді талқылау кезінде оның мазмұнын игере алды. Қатысушылар қатарында деңгейлік бағдарламадан өткен, сетрификатталған мұғалімдер де қатысты. «Формативтік бағалау» тақырыбын негіздеуде қатысушылар өз іс – тәжірибелеріне көп сүйенді. Әріптестерім күнделікті өз іс – тәжірибелерінде формативті бағалаудың стратегияларын қолданып жүргенін білу олар үшін жаңа ақпарат болды. Кейбір мұғалімдер тарапынан көптеген сұрақтар туындағаны мені қуантты, өйткені өткен коучингтерді өткізу барысында сұрақтар көп қойылмайтын. Эссе жазу да әріптестеріме жаңалық болды. Өткен коучинг барысында бұндай тапсырмалар берілмеген. Коучингтер өткізген сайын мен коуч ретінде тапсырмаларды түрлендіруге және күрделендіруге назар аудардым. Тапсырмаларды дайындау барысында ресурстардың аздығы кедергі болды. 2 аптаның 4,5 күніндегі үлестірмелі материалдарды түрлендіріп пайдалануды жөн көрдім. А.Әлімовтың «Интербелсенді әдістемені ЖОО-да қолдану мәселелері» оқу құралын пайдаландым. Коучинг өткізгеннен кейін әріптестерім слайд материалдарын, мәтін материалдарын өздеріне болашақта қолдану үшін таратып алды. Коучингтен кейін әлі де әріптестерім көкейінде көптеген сұрақтардың туындайтынын білемін.
Коучинг №2
Қосымша материалдар
№ 1 Сауалнама
Сіз осы тұжырымдамамен қандай дәрежеде келісесіз? Толығымен келісемін Келісемін Жауап бере алмаймын Келіспеймін Үзілді-кесілді қарсымын
1.Мұғалімнің оқушылардың жұмысын бағалауы негізінен баға қою болуы керек. 2. Оқушылар үшін олар өз құрбыларына қарағанда қандай деңгейде екенін түсіну маңызды. 3. Бағалау мұғалімге оның оқушылары материалды қаншалықты игергені, әрі бұны келесі сабақтарды жоспарлауда қалай қолдануға болатындығы туралы мәлімет беруге тиіс. 4. Оқушыларға өз оқу мақсаттарын анықтауға мүмкіндік беру керек. 5. Сұрақтар, негізінен, оқушылардың нақты білімін анықтау үшін қолданылуы керек. 6. Мұғалім жасаған бағалау анағұрлым орынды болып саналады. 7. Оқушыларға олардың өткен жұмыстарына қарағанда өз міндеттерін қаншалықты жақсы орындағанын айту маңызы. 8. Оқушылар жоспарланатын сабақтың немесе сабақтар топтамасының мазмұнын нақты түсінуі керек. 9. Мұғалімнің басты міндеттерінің бірі оқушыларды қателіктері туралы хабардар ету болып табылады. 10. Оқушылар бір-бірінің жұмыстарын бағалауға тартылуы керек 11. Оқушылар өздерінің қалай білім алатынын түсінуі қажет. 12. Қолданылатын бағалау түріне қарамастан, оқушының жұмысына түсініктеме берілуі керек. 13. Мұғалім міндеттерінің бірі – оқушылармен оларды оқыту стратегиясын жақсарту жолдарын талқылау. 14. Оқушылар олардың өз жұмыстарын бағалауға тартылмауы керек.
15. Оқушыларға олардың оқуында туындайтын проблемаларды анықтауға және қарастыру тәсілдерін табуға көмектесу керек. 16. Оқушыларды қателіктерді оқытудың құнды мүмкіндігі ретінде қарастырғаны үшін мадақтау керек. 17. Келесі сабақты жоспарлауда мұғалім оқушылардың өткен сабақты қалай меңгергеніне емес, бекітілген білім беру бағдарламасына көбірек назар аударуы керек. 18. Оқушылар өздеріне баға беріп, білімін қалай жетілдіре алатынын түсінуі керек. 19. Мұғалімдер оқу сапасына емес, жұмыс мөлшеріне және таныстырылымның көп болуына назар аударуы керек. 20. Жазбаша жұмыс нәтижелері әрбір оқушының оқуын бағалаудың ең жақсы тәсілі болып табылады. Кембридж университеті Білім беру факультеті әзірлеген «Қалай оқу керектігін үйрету» жобасының материалынан алынған.
№2 Ұсынылған мәтін
Оқытудағы бағалаудың ролі
Оқушылардың оқуын бағалау – бұл, әр мұғалім орындауға тиісті нәрсе. Жазылған мәтіндер, кітаптар жөніндегі есептер, курс жұмыстары, үй жұмысындағы жаттығулар, ауызша таныстырылымдар, сұрақ-жауап сессиялары, ғылыми жобалар, әртүрлі көркем шығармашылық – бұл оқу бітірушінің әдеттегі дипломының 45% дейін құрайтын жазбаша тестілермен қатар мұғалім оқушылардың оқуын соның көмегі арқылы бағалайтын кейбір тәсілдер. Қарапайым мұғалім бағалау жұмысының бір немесе басқа түрін орындай отырып, уақытының үштен бірін немесе жартысын жұмсайтыны таңқалдырмайды. Оқушылардың оқуын бағалаумен өткізген уақыт мөлшеріне қарамастан бұл тапсырма көбіне ұнамайды және оны барлығы жақсы орындай алмайды. Мұның себебінің бірі, көптеген мұғалімдер бағалау қағидаттарын білмейді немесе терең білімі жоқ. Басқа себеп, бағалаушының рөлі мұғалімнің (немесе көмекшінің) рөлінен бөлек қаралатындығында. Сондықтан бағалауда даярлық деңгейі жоғарырақ мұғалімдер дайындығы төмен мұғалімдерге қарағанда бағалаудың лайығырақ әдістемелерін пайдаланады. Бұл тараудың негізгі мақсаты, бұл білімді сізге қарсы жұмыс істеудің орнына сіздің мұғалімдік рөліңізді барынша күшейтуге пайдалану болып табылады. Осымен байланысты біз бағалау терминін және осы үдерістің өлшеу мен талдау сияқты екі басты элементтерін қалай түсінетінімізден бастайық.
Бағалау дегеніміз не?
Кеңінен ұғыну тұрғысынан, сыныптық бағалауға қызметтің екі түрі кіреді: оқушылар білім мен дағдылардың қандай көлемін үйренгені (өлшеу) туралы ақпарат жинау және әр оқушының оқу деңгейінің жеткіліктігі немесе жетіспеуі туралы қорытынды жасау (талдау). Сыныптық бағалаудың екі аспектісін де, өлшеуді де және талдауды да бірнеше тәсілмен орындауға болады. Мұғалімдер оқудың қандай көлемі берілгенін айқындау үшін, мысалы, оқушылармен емтихан жүргізе алады, жазбаша сұрақтарға жауап беруді, үй жұмысының жаттығуларын орындауды, ғылыми жұмыс жазуды, есеп шығаруды және ауызша таныстырылымды дайындауды сұрай алады. Сосын мұғалімдер жұмыстың осы түрлері бойынша бағаларды басқа нәтижелермен немесе абсолютті стандартпен (онда А 90 пайыз дұрыс жауаптарға теңестіріледі) салыстыру арқылы талдау алады.
Осы тарауды қарау барысында біз оқушылардың оқуын өлшей және талдай алатын әртүрлі тәсілдерді түсіндіретін және көрсететін боламыз.
Өлшеу
Өлшеу - бұл ережелер жүйесіне сәйкес нысандардың, оқиғалар мен адамдардың белгілі сипаттамаларының мөлшерін бағалау. Біздің мақсаттарымыз үшін, біз адамдар сипаттамаларын ғана талдаумен шектелейік. Мысалы, біреудің басу шеберлігінің көлемін адамның минутына дұрыс басып шыққан сөздерін есептеу арқылы немесе біреудің математикалық пайымдау деңгейін дұрыс шешкен есептерін санау арқылы өлшей аламыз. Ережелер сандарды беру үшін пайдаланылатын сынып немесе топ жағдайында әртүрлі адамдарда бар ерекше сипаттамалар санын көрсететін рейтинг құруға әкеледі.
Талдау
Талдауға бірқатар шаралар көлемі немесе қажеттілігі туралы қорытынды жасау үшін ережелер жүйесін қолдану кіреді. Мысалы, Жер туралы ғылым жөнінде оқушы жүз сұрақтың сексеніне дұрыс жауап берді дегенімізге не айтуға болады? Қолданылатын ережелерге байланысты бұл оқушы білім көлемін жақсы зерделеді және келесі тақырыпқа көшуге дайын немесе керісінше оқушының білімінде айтарлықтай кемістіктер барын және оған қосымша оқу қажет ететінін білдіреді.
Формативтік бағалау
Оқушыны бағалаудың екінші себебі – олардың прогресін қадағалау. Негізінен, кейде мұғалімдер оқушыларды оқыту қарқынына үлгере ме және сабақта берілетін барлық материалды түсіне ме соны білгісі келеді. Оқу қарқыны баяу немесе орташа қарқыннан жылдамырақ немесе белгілі идеяларды түсінуі дұрыс емес оқушылар үшін сіз қосымша оқытуды: оқулық, оқытатын компьютерлік бағарлама, түзету курсы (ол да компьютерлік болуы мүмкін) немесе мүмкіндіктерін негізге ала отырып, сыныпта топтасуды ұсына аласыз. Бұл бағалаудың мақсаты – баға қою емес, ал оқуды ұйымдастыруды көмектесу. Әдетте оны формативтік бағалау деп атайды.
Бұл сұрақтың бірнеше жауабы бар. Осы тарауда біз бағалаудың төрт негізгі себебін келтіреміз: оқудың қорытындысын шығару үшін, оқудағы прогресс жөнінде ақпарат беру үшін, жекелеген оқушылар оқуының күшті және әлсіз жақтарын талдау үшін және одан арғы оқуды ынталандыру үшін.
Жиынтық бағалау
Бағалаудың бірінші және ең айқын себептерінің бірі барлық мүдделі тараптарға мұғалім қойған мақсаттарға оқушы қаншалықты жақсы жеткені туралы анық, түсінікті пайдалы есеп немесе талдау беру болып табылады. Тестілеу хат беру немесе бағалау мақсатында өткізілген жағдайда мұны жиі жиынтық деп атайды, себебі оның бастапқы мақсаты оқушы белгілі уақыт ішінде және әртүрлі міндеттерді орындай отырып, қаншалықты жұмыс істегені туралы қорытынды шығару болып табылады.