Презентация к уроку по крымскотатарской литературе Творчество Б.Чобан-заде

БЕКИР ЧОБАН-ЗАДЕ(15.05. 1893 - 13.10.1937) Мевзу: «Бекир Чобан-заденинъ аят ёлу ве яратыджылыгъы. «Тувгъан тиль» шиири» Макъсат: Талебелерни Бекир Чобан – заденинъ омюр ёлу ве яратыджылыгъынен таныштырмакъБуюк алим ве шаирнинъ шахсиети эсасында талебелернинъ табиатыны шекиллендирюв Балаларнынъ окъувгъа, илимге мерагъыны юксельтювЮреклеринде буюк эстетик ве ватанперверлик дуйгъуларны догъурмакъ Оюн «Инанам - инанмайым» ЯРАТЫДЖЫЛЫКЪ4икяелеромюрБеджерильген ишлершиирлерокъув


Бекир Чобан-заде 1893 сенеси Къырымда Къарасувбазарда адлы Къурт Ваап адлы бир чобан къорантасында догъды1905с.- Рушдие мектебинде окъуйБекир Чобан-заде – Улу инсан! Ильк тасильни: окъув- язувны анасындан алды. Фукъаре къорантанынъ эвлядыны окъутмагъа чареси екъ эди. Амма Бекир илимге ынтылдыЯнъы мевзуны анълатув:Къарасувбазар – Б.Чобан-заденинъ тувгъан шеэри 1909с. джемиет хайриеси эсабына Тюркиеге кете ве медресени мувафакъиетнен битире 1914 сенеси ильк шиирлерини язып башлай1918 сенеси Будапешт университетининъ шаркъ тиллери болюгини алтын медальнен битирип, фельсефе докторы унваны алды1920 сенеси шаир севимли Ватаны –Къырымгъа къайтып келе ве омюрнинъ сонъуна къадар окъув юртларында дерс бере1922 сенеси Акъмесджит девлет университетнинъ профессоры олды, сонъ ректор вазифесинде булунды  Озь шиирлеринде азат халкъынынъ алидженап дуйгъулларны акс этти, инсанларны медениетке, илимге чагъырдыБекир Чобан-заде – Улу инсан! Ильк тасильни: окъув- язувны анасындан алды. Фукъаре къорантанынъ эвлядыны окъутмагъа чареси екъ эди. Амма Бекир илимге ынтылды Бекир Чобан-заде репрессиягъа огърагъан вакъытта1937 cенеси Сталин репрессиялларгъа огърады. 13 октябрь 1937 сенеси джанаварджыа ольдюрильди Къарасувбазар шеэринде Б.Чобан – заденинъ эйкели «Бекир Чобан-заде» Зарема Трасинованынъ ресими «Бекир Чобан-заде» Рустем Эминовнынъ ресими Тувгъан тиль Мен сени Къырымда, Къазанда таптым,Юрегим къайнагъан ташкъанда таптым… Ят ильде мугъайып, аджынып юрьгенде,Умютим, хаялым шай тюшип юргенде, Бойнъуна сарылдым дердимни айтып,Юрт деген сезюнънен озюме къайтып Йырларынъ олмаса, маненъ олмаса«Юрт» деген сезюнънен юрек толмаса Ах насыл . юрермен гъурбет якълардаТанышсыз – билишсиз ят сокъакъларда?...Истеймен озюмни эр ерде корьмекЭр ерде инджинъден дестанлар орьмек …  Къушларгъа, къайрыгъа уйретсем сени,Сен болсанъ оксюзнинъ гонълюден сюйгени… Джамиге, михрабкъа, сарайгъа кирсенъДенъизлер, челлеринъ четине ирсенъ Къабримде мелеклер соргъу сораса,Азраиль тилимни бинъ кере тораса, «Озь тувгъан тилимде айт манъа!» дермен,Озь тувгъа тилимде йырлап олермен…  Гонълюмни къайгъылар кемирип тургъанда,Халкъымнынъ тынышсыз йылдызы ургъанда, Тувгъан тиль – башкъасы акълыма кельмей,Бир буюк сырымсынъ, душманлар бильмей. Лугъат ишият – чужойиль– страна, (мемлекет, дияр)мугъаймакъ– впадать в уныниеумют– надежда(хаял)хаял– воображение, (руя)гъурбет – чужбина, (эджнебий, ябанджы)къабир - могила, (мезар)мелек – ангел, сыр – тайна, секретдушман – враг АТАЛАР СЕЗЛЕРИ Тиль – акъыл теразеси. Инсан олер, айткъан сёзю къалыр. Адамны кульдюрген де тиль – куйдюрген де. Догъру сёз ольмез. ПЕКИТЮВ:Тест вазифелери 1.Окъуп язмакъны Б.Чобан-задеге ким огретти?А)анасыБ)озюВ)оджасы2. Б.Чобан-заде окъувыны насыл мемлекетте девам этти?А) РусиедеБ)АлманиядаВ) Тюркиеде 3. Б.Чобан-заде насыл университетинде профессор оларакъ чалышты?А)Баку университетиндеБ) Акъмесджит университетиндеВ)Англия университетинде4. Б. Чобан-заде насыл серлевалы шиирлер язды?А) «Тувгъан тиль»Б) «Дюньяда не вар?»В) «Яз акъшамы эв алдында»Г) «Догъдым бир эвде»Д) «Сонъки ёл» * Суаллерге джевап бермек.** Янъы лугъат сезлеринен 3-4 джумле тизмек. *** «Тувгъан тиль» шиирни эзберлемек  Эвге вазифе Дерсимиз битти!Сагълыкънен барынъыз.