Презентация по крымскотатарской литературе на тему:Жизнь и общественная деятльность Н.Челебиджихана

МУМ “Стальное мектеби” Мевзу. Антына садыкъ инсан.Номан Челебиджиханнынъ хатырасына багышлана( посвящённое памяти Номана Челебиджихану) подготовила Трош Л.Н. Антына садыкъ инсан Тасиль Номан Челебиджихан къырымтатар халкънынъ садыкъ ве улу огълу, 1885 сенеси Джанкой якъынында ерлешкен Сонакъ коюнде дюньягъа кельди. Кой мектебини битирген сонъ «Зынджырлы медресесинде окъуй. Сонъра Номан Челебиджихан окъувыны Тюркиеде , Стамбул университетинде девам эте. Эски мектеп Эски мектеп «…Кой мектебине пек коп Номан къатнады.Бу къаранлыкъ, джампик бала зинданына кой балалары къатнар эдилер. Мектепте къушлукътан эвель кетер, кеткенде эписи бирер парча отьмек алыр эдилер, бираз тазе май, беяз джылкъы къаймакъ ягъыны сурер эдилер. Уйлеге къадар кой мектебининъ эски, делик кийизлери, къысырлары устюнде къарылгъач явруларындайын тизилир, тиз чёкип отурырдыкъ.Биз сабакъларымызны эджалар, агълар, таякълар астында эзберлер эдик…» «Къарылгъачлар дуасы»Янъы мектеп Мектебин буюк, чифте къанатлы,акъ боялы къапыларындан ичери кирдик. Юксек, беяз бир бина, кениш, буюк пенджерелеринден парыл-парыл ышыкълар тёкюле эди. Сыралар сыра- сыра тизильген, къаршыда къара, ялпакъ, эки туякълы бир тахта тура эди. Къара къалпакълы, къырмызы бетли бир йигит джуре, кезине:джургенде сёйлей, окъуй,окъута, анълата эди… » Зынджырлы медресе Куреш ёлу Тюркиеде окъугъан выкъытта Истамбулда «Ватан» адлы гизли джемиетни тешкиль этелер. «Ватан» Джемиетининъ азалары Номан Челебиджихан ёлбашчылыгъында Къырымны Русие зулумындан къуртарув ве миллий мустакъиль девлетни мейдангъа кетирюв ичюн курешке азырланалар. БАСТЫРЫКЪ Дёрт таш дивар,энъ тёпеде бир кичкене пенджере,Ичке демир чабакълардан ышыкъ тувул, дерт кире.Эр кошеде дым кольгелер, ешиль кюфлер копюре, ятакъ тахта,емек фена,ерден сувукъ уфюре….Бу кольгели, къара сувукъ кильтли къара мезаргъаЯманлардан даа да пек яхшы инсан коп кире.Киргенден сонъ ишлер белли: тура-тура я джуре,Я да акъсыз азапларгъа даяналмай делире… Сонакъ,Сонакъ! Шерьян Али Сонакъ, Сонакъ-азиз мекян, Ёлларымыз бугунь кене Сен чыракъсынъ юртдашкъа. Санъа туташ ёллардаСенде аким ис-эеджан, Ниетимиз бир экяне,Араретинъ бир башкъа. Мавы байракъ къолларда.Сенде осьти огълунъ Номан, Сонакъ, Сонакъ-азиз мекян, Сары лялем, Къырым деп. Мердлик догъгъан еримиз,Шеит олды улу инсан, Ватан-дамар, биз-джошкъунВатаным, деп,йырым,деп. къан,Къучагъында буюк имкян, Янъырай антлы йырымыз.Умют яшай, къартаймай.Мерд эвляждынъ изи къалгъанЁллырынъ ич отаймай Айгиди татар яшлары! Айгиди татар яшларыокъумайлар!Эренлерге эш болып къувмайлар.Башта акъыл бар экен, козьде къарув,Корьмей, бильмей юрьмектен еталмайлар!Айгиди татар яшлары окъумайлар!Окъусалар кимседен кем къалмайлар.Истамбулда, Парижде биринджи бола,Японлар да онларгъа еталмайлар….! Къырымтатар халкънынъ садыкъогълу, атешин курешчи озь халкънынъ азатлыгъы огърунда эляк олды. Ишни беджерген: МУМ «Стальное мектеби» 11-инджи сыныф талебеси Умеров Риза Сагъ олуннъыз дикъкъат ичюн