«Мені? атым ?ожа» повесі негізінде жазыл?ан сахналы? к?рініс сценарииі
«Менің атым Қожа» повесі негізінде жазылған
сахналық көрініс сценарии
Көрініске қажет заттар; киім-кешектер(көне қалпақ,кимешек,мәсі ,айыр қалпақ т.б.),стол,үлкен айна,қағаз,қалам,дөңгелек стол,ағаш ыдыс-аяқтар,күміс теңге,аң терісі, қамшы т.б
Кеңес үкметі кезідегі әндер (пионер, халық әндері)
Қатысушылар: Қожа – 6 «в» сынып оқушысы Садыр Алтынбек.
Сұлтан-7 «в»сынып оқушысы Елтаев Алишер
Жанар -6 «в» сынып оқушысы Косымбекова Дариға
Жантас-6 «в» сынып оқушысы Батырбек Айбек
Қожаның әжесі –Қаби Аимира
Майқанова –Жулдыз Жакупова
1-көрініс: Сахнада Қожа өз-өзімен сөйлесіп отыр
- Шын атым Қожаберген. Бір сыныпта екі Қожа болғандықтан, шатастырмас үшін мені "Қара Қожа" деп атайды. Кейде келемеждеп, «Қара Қожа» деудің орнына Жантас сияқтылар «Қара Көже» дейді. Фамилиям Қадыров. Бір кезде «Қадырұлы» деп те жазып жүрдім. Шашым қайратты. Бойым - орта бойлы, әжем "әкең тәрізді сұңғақ боласың" дейді. Мектепте дәрігер өлшегенде бір жүз отыз тоғыз сантиметр шыққан. Жасым он екіде. Бесінші сыныпты бітіргем. Арманым: оқу бітіріп, ер жету, университетке түсу, жазушы болу.
Сөйтіп отырғанда үй маңына бұзау келеді .Қожаның бар ойы бұзылып,бұзауды қуған боп «Жанар үй жағына барып қайтсам ба екен » - деп жүгіре жөнеледі.
2-көрініс: Қожа сыныптасы Жанар үйінің жанына келіп тұрып ойланып қалады
-Қожа : Бұл үйде Жанардың әжесінен бетер сескенетін тағы бір қорқынышым осы үйдің антұрған қабаған қара төбеті. Атты кісінің омырауына шапшитын жауыз төбет. Ол бос болса, үй маңынан тірі жанды қия бастырып өткізбейді.
Жоқ,қара төбет байлаулы екен. Арғы көше жақтан келген біреуге арс-арс үріп, жұлқынып тұр.
Осы кезде үйден Жанар жүгіріп шығып:
- Ақтөс, жат! Бар орныңа!- деп, зеки бастады.
Қақпаның ар жағынан әйел даусы естілді: (Аимира)
- Жанаржан, әжеңүйдеме?
- Жанар: ӘжембағанатауықфермадағыСүйінбайатамдікінекетіпеді. Әлікелгенжоқ.
- Қожа: Жанар!
- деп дауыстадым, ол жүгіре басып,бері қайтып келе жатқанда. Үнім бейне бір шошыған немесе аяқ астынан ғажайып бір қымбат зат тауып алған адамдай жарқын шығып кетті.
Селкетіп, тоқтай қалды Жанар. (Үй маңдайшасына электр шам орнатылғандықтан есік алды сүттей жарық еді.) Дауыстың қайдан шыққанын тұспалдай алмай, төңірегіне жалтақ-жалтақ қарап барып, көрді мені.
- Қожа: Сәлем Жанар.
Жанардыңтаңданғанжүзідереукүлімсіреді. Қасымажүгіріпкеліп, ағашшарбақтыңүшкілбасынанұстапбетпе-бет тұрақалды.
- Жанар Сәлеметпе Қожа. Неғыпжүрсің?
- Қожа Сенде кітап бар ма?.
- Жанар: Қандай?
- Қожа : Әгі «Үш мушкитер»
- Жанар: Жоқ.
- Қожа :Тауып берейін бе?
- Жанар: Жоқ.Қожа, менің әжем үйде жоқ. Жүр, дойбы ойнайық.
Өзегімді нұрлы сезім жарып өтіп, қолтығыма қанат біткендей болды, қаншаға пәрменіммен секіріп шықтым да, ар жағына топ ете түстім. Сол кезде шынжырын сыл-дыратып,қара төбет те арсылдап, тұра ұмтылды. Иттен қорыққансып, Жанардың білегінен қысып ұстап, жабыса түстім. Ит есік алдына жете алмастай етіп байланған екен.Екеуіміз иық түйістіре жүгірген бойда үйге кіріпкеттік.
- Жанар: Сен дойбыны жақсы ойнаймысың?
- Қожа : Жоқ, онша емес.
- Жанар: Байыдың, байыдың
- Қожа : Қазір ұтамын.
- Жанар: Ұтпасаң не боласың?
- Қожа : Не бол десең, со болайын.
- Жанар: Дүниежүзіндегібарыптұрғанмақтаншақтыңөзіболамысың?
- Қожа : Жарайды.
- Жанар: Ура! Ұтылдың! МақтаншақҚожа. Мен ендісенібұданбылаймақтаншақҚожадепатаймын.
- Қожа : Тоқта, қалай... қалайбопкетті?
- Жанар: Міне, былай... Сен меніңмынапешкамдыжедіңбе?
Жедің. Онансоң мен былайжеп, бигешықтым. Оданкейінмінебылай... былай... былайжедім. Әй, мақтаншақҚожа. Ұтамындепмақтаныпедің.
- Қожа : Тоқта. Менің әлі де бір биім бар ғой.
- Жанар: Оныңқолынан не келеді?
- Қожа : Көрерміз. Сен әлі ұтқан жоқсың. Жүріскезегі менікіме?
- Жанар: О, қорқақ!.-Састың ба, бәлем. Сонан соң қайда барар екенсің.
- Қожа : Жан-жағымның бәрі қатер, қайда барушы едім. Ұзын жолдан қия бассам, мерт кететінім сөзсіз. Сондықтан тақтайдың олшетінен бұ шетіне ілгері-кейін сырғанап, жүрем де отырам.
- Жанар: Бұның ойын емес, шық ұзын жолдан.
- Қожа : Өз еркім. Шыққым келсе, шығам, шыққым келмесе,шықпаймын.
- Жанар: Жоқ, шық ұзын жолдан.
- Қожа : Шықпаймын.
- Жанар: Ендеше сен жеңілдің.
- Қожа : Жоқ, жеңілгем жоқ.
- Жанар: Жеңілдің.
- Қожа : Жеңілгем жоқ.
- Жанар: Жеңілдің.Бұдан былай мен сені мақтаншақҚожа деп атаймын. Ойнамаймынсенімен
- Қожа : Ойнамасаң қой
- Жанар: Әжем келді ғой деймін
- Жанардың әжесі Ой шыбыным, жалғызотырмысың?
мына бала Қожама?
- Жанар: Иә
- Жанардың әжесі Бұл неғып жүр мұнда?
- Жанар: Екеуіміз дойбы ойнап отырдық.
- Жанардың әжесі Балам, бар үйіңе,- Жанаржан,ит қауып алмасын, шығарып жіберші.
- Қожа : Сау болыңыздар.
Жүгіріп келем шарбаққа қарай. Секірдім... Қойсаңдаршы, адамды қырсық шалайын десеоп-оңай ғой. Осы арада ойламаған жерден масқараға ұшырап, абыройым айрандайтөгілді де қалды. Не болды дейсіңдер ғой. Бір балағым сырғауылдың үшкіл басынаілініп қалып, созылған күйде ұзынымнан түспесім бар ма. Оңбай жығылдым. Бірақөлімнен ұят күшті деген емес пе,жалма-жан тез түрегелдім де, алды-артыма қарамастан зытып отырдым.Жанармен әжесі қарқылдап күліп қала берді.
3-көрініс:Қожа Жанар үйінен қайтып келе жатқанда, мектептің қасында Жантас ұшыраса кетті. Қолында мөр басылған бір жапырақ жазулы қағазы бар. Соны шертіп-шертіп қойып:
- Жантас: Сәлем еңбек еріне!-Қара көже, мынаның не екенің білесің бе?- дейді.
- Қожа: Ол не?
- Жантас:Лагерьге жолдама. Біз лагерьге баратын болдық. Ал, сен көшедегі иттердітәртіпке салуға ауылда қалатын болдың.
Тілінің қыршаңқылығы үшін Жантасты мытып алғым келіп бір тұрдым да, әуелі жолдама жайынтиянақтамақшы болдым.
- Қожа:Онысағанкімберді?
- Жантас: Кімберушіеді. Майқанова апай берді.Бірақ сен жоқсыңтізімде.
- Қожа:"Негежоқпын?" Майқанова апай қайда екен?
- Жантас: Мектепте
- Қожа:Бұдан былай біреуді келемеждеп сөйлеудің қандай екенін білетін боласың мә саған
Жантасты мұрынға сырт еткізіп бір ұрып , жүгіре жөнеледі.
Сол бойда екпіндеген қалпыммен мұғалімдер бөлмесіне алқынып кіріп барып.
Майқанова бірдеңе жазып, жалғыз отыр екен, маған басын көтеріп алып, таңырқаған кейіппен қарайды:
- Майқанова Не болды? Не болды, Қадыров?
- - Қожа:" Лагерьгежолдамаберіңізшімаған.
- МайқановаСаған бұл жолы жолдама берілмейді.Екінші кезекте барасың.
- - Қожа:" Неге?
- МайқановаНеге болушыеді: барлық оқушыға бірденжетіспейді. Ал екіншіден, ең әуелі біз лагерьге үлгілі, тәртіпті оқушылардыжібереміз.
- - Қожа:" Жантаснемене... менен артық болғаны ма?
- МайқановаСен немене? Мені тергегелі тұрсың ба?
- - Қожа:" Бермесеңіз, қойыңыз,- деп, жалт бұрылып,ашуланып жүгіре жөнеледі.
- Қожа Осындай әділетсіздікке қаның қалай ғана қайнамайды. Жантас, біреуді біреуге атыстырып, от тастап жүретін қу,(сабақ үстінде сыбырлап-сыпсыңдағыш, өзі тақтаға шыққанда көрінгенге құлақтүргіш Жантас үлгілі оқушы болғаны да, мен үлгісіз болғаным. Менің сабақа үлгеруім одан көш ілгері екені, екпінділігім ешқандай есеп емес.
Соңынан ілесе айқайлап Майқанова:
- Майқанова: Қадыров! Бері кел.
Менбұрылып та қарамадым.
- Майқанова: Қадыров!
Турникке сүйеніп, жылмия қарап Жантас тұр.
Зығырданым одан бетер қайнап кетті. М -
- Жантас: Қара көже Немене, жолдама алдың ба?
- Қожа: Алдым
- Жантас: Кәне, көрсетші?
- Қожа: Міне.( Сартеткізіп танаудан бір ұрады.)
- Жантас: Майқанова апайға айтамын.(жалап кетіп қалады)
4-көрініс:Өзен жағасында ренжіп отырған Қожаға Сұлтан кезігеді
-Сұлтан:Чао бамбино
- Қожа: Чао. Қарай гөр су жаңа ғой қайдан алдың?
-Сұлтан:Генералскии
- Қожа: Сіресіп киініп алыпсың, қайдан жүрсің?
-Сұлтан:Әлемдегі ең биік таудан.
- Қожа: Шешін шомылайық
-Сұлтан:Ей мына лай суға ма,мен тамаша жер таптым міне,ал балығы бар ғой мынадай
- Қожа: Ол қай жерде?
-Сұлтан:Ескі дирменнен әрі тоғайда
- Қожа: Ой алыс қой
-Сұлтан:Жаяу деп ойлайсың ба,сен Сұлтанды білмейді екенсің.
- Қожа: Тарттық онда.
5-көрініс.Таң ата үйіне қалжырап қайтқан Қожаны әжесі сөйлей қарсы алады.
-Әжесі: Қайда жүрсің шешең болса уайымдам аурып жатыр. Әйтеуір бірдеңе бүлдірмесең жүре алмайсың анау Сұлтанға ерме деп қанша рет айттым болмайсың құлыным-ау.
- Қожа: Ендігәрі тыныш жүремін.Апа мені ешкім мазаламасын,мен ертеңгі сабаққа дайындаламын.
-Әжесі: Құлыным сол.Әкесіне тартқан еш айнымайды.
- Қожа: -Қадыров Қожаның жеке бас құпия кеңесі ашық деп жариялаймын.Күн тәртібінде бір-ақ мәселе:тәртіпті үлгілі оқушы болуым үшін мен бұдан былай не істеуім керек?
-Ал сөйле батырым?! -Түрегел. -Отыр.-Әжесі: Неге шақырдың Қожатай?
- Қожа: Сізге емес..... Жайша.Мұнда құпия кеңес өтіп жатыр.Бөгет жасамаңыз.
-Әжесі: Кеңесі несі тағы.
- Қожа: Кеңес дегеннің не екенін түсінбейсіз бе?Жиналыс, жиналыс өтіп жатыр.
-Әжесі: Әкем-ау ,мынау не айтады?Жиналысы несі?Айнаны алдыңа неге қойдың?
- Қожа: Ту,жарықтық-ай! Өзіңізге тиісті емес нәрседе не шаруаңыз бар?Мен құпия кеңес өткізіп жатырмын.Сізге қатысуға болмайды.
-Әжесі: Қожатай шыбыным ...Сен бисмилла деші . Бисмилла дешішыбыным..Түнде де ұйықтап жатып ,жиналыс ашық ,талқылаймын деп,бірдеңелерді айтып шығып едің,шошымалданып жүрсің –ау деймінБисмилла деші.
- Қожа:Бисмилла.Бисмилла.Бисмилла.Болды ма?Жоқ тағы айтайын ба?
-Әжесі: Шыбынымжалғыздан- жалғыз отырып жиналыс өткізе ме екен?Түн болса сарылып көп оқисың.Осы сенің ұйқың қанбай жүр ғой деймін?
- Қожа:Айналайын әжетай ,барыңызшы ! Бөгет жасамаңызшы!
Қаулы :181-182 бет
6-Көрініс:Маған жаны ашыған кім болды екен? Әйтеуір мектептен қуған жоқ.Демек сенген ғой.Енді қалайда сенімдерін ақтармын.Бұл шыным.