С?кен Сейфуллин «А?са? киік» ?ле?і

Кіріктірілген ашық сабақ Қазақ әдебиеті пәні: Нысанбаева АқжарқынГеография пәні: Баймуханова Ақбөбек Сәкен Сейфуллин «Ақсақ киік» өлеңі Сабақтың жалпы мақсаты: Ақын шығармашылығымен таныстыру арқылы эстетикалық және экологиялық тәрбие беру. Мазмұнға байланысты міндеті: Өлеңнің мазмұнын меңгереді, қазіргі экологиялық мәселесімен байланыстырып талдайды, географиялық тұрғыдан түсінеді және әдебиет теориясынан мағлұмат алады. Сәкен Сейфуллин (Сәдуақас) (1894-1938) Қазақтың көрнекті жазушысы,қазақ әдебиетін қалып- тастырушылардың бірі,қоғам қайраткері. Қызығушылықты ояту сатысы (топтастыру) Сарыарқа Мәнерлеп оқу Өлеңдегі теңеу Қап-қара екі көзі мөлдіреген,Әдемі екі танау желбіреген.Елеңдеп жас балаша жалтаңдайды,Жел түрткен жусаннан да селдіреген. Өлең құрылысына талдау. Ар-қа-ның Бет-пақ де-ген да-ла-сы бар, 11а Бет-пақ шөл, ой-лы –қыр-лы па-на-сы бар. 11а Сол шөл-де ел жоқ, күн жоқ өс-іп-өн-ген, 11б Жән-дік-тің киік де-ген ба-ла-сы бар. 11аӨлең 11буынды қара өлең ұйқасына құрылған. Топтық тапсырмалар “Кубизм” әдісі Суреттеу СалыстыруЗерттеу4. Байланыстыру5. Саралау6. Келісіңіз немесе қарсы щығу “Кубизм” әдісіСуреттеу. Өлеңде Сарыарқаның Бетпақ деген үлкен шөл даласы айтылады. Онда киік мекен етеді. Өйткені ол шөлді жақсы көреді. Онда елді мекен, өзен, көл де болмайды. Өсімдіктен жусан өседі. Шағын бұталардың өзінде де «қу баялыш» жапырақ болмайды.Салыстыру. Өлеңде киік суреттеледі. Ақын оны жас балаға теңейді. Әрбір кішкентай бала сұлу болады. Бөкен бала сияқты сұлу. Қазақтың басқа малына қарағанда Бетпақты құлан, киік көп мекендейді. Зерттеу. Өлең 11 буынды қара өлең ұйқасына құралған. Көркемдегіш тәсілден теңеу кездеседі. Сол шумақты оқимын....Өлеңде сұлу аң киіктің аянышты тағдыры, адам қолынан жасалған қиянат айтылады. Оқиға жапан далада оқ тиіп жараланған бөкеннің шыбын жанын қоярға жер таппай мазасызданған сәтін суреттеумен аяқталады. Байланыстыру. Өлеңде көтерілген экологиялық мәселелерді ақын осыдан жарты ғасыр бұрын айтса да, әлі де шешуін таппай келеді. Өлеңдегі «Азайды соңғы кезде байғұс бөкен»,«Мүйізін пайда қылып, шетке сатқан» деген жолдарда айтылғандай, адамдардың зиянкестік іс-әрекетінен олардың қатары мүлде смреді. Осы экологиялық мәселен өлеңнен көре отырып табиғатты қорғауға шақырамыз.Саралау. Өлеңдегі ақынның табиғатты суреттеуі, жанашырлығы ұнады. Басқа шығармаларға қарағанда бізге әсер еткені – адамдардың табиғатты қорғамауы, мергендердің аңды аяусыз атуы. Келісіңіз немесе қарсы щығу. Ақын киіктің өлгені не өлмегені тралы бізге нақты мәлімет айтпаған. Ақынның басқа ойымен келісеміз. Бізге беймәлім сөздер. 1.Сегіз көштік-ұзындық өлшемі.2.Таңы-жануардың әсем,сұлу мүсіні.3.Қос-шатыр,күрке.4.Бетеге-шөп атауы.5.Киік-аталық жануар.6.Бөкен-аналық жануар. Ғылыми атауы: Saiga tatarisa Төлі: Құралай. Мүйізінен: ,,Пантокрин” дәрісі жасалады. Еті: деликотес саналады.Терісінен: аса бағалы былғары жасалады. Жауы: қасқыр,түлкі,шибөрілер,бүркіт,қыран.Адамдар еті,мүйізі үшін аяусыз атады. Ой толғаныс сатысы «БҮҮ» әдісі Білемін? Білгім келеді? Не білдім? Бекіту сұрақтары Сәкен Сейфуллин өмір сүрген жылдары“Ақсақ киік” өлеңі не туралы жазылғанЖаралы киікті сипаттаСарыарқаның орналасқан жері.Киіктердің мекені.Бетпақдаланың экологиясы Үйге тапсырма өлеңнің ұнаған жерін жатқа оқу;бөкеннің аянышты халін суреттеу;3. «Табиғат және адам»тақырыбында эссе жазу.  Сабақты қорытындылау Бүгінгі сабақта Қадыр мырзалиевтің мына бір өлең жолдарымен аяқтағым келеді:Аяймын мен анасыз, атасызды,Аяймын, мен құлынсыз ,ботасызды.Хайуанатқа жасаған қиянатың – Бауырыңа жасаған опасыздық.