Разработка урока Т?бір мен ?осымшаны? жазылуы
Сабақтың тақырыбы: Түбір мен қосымшаның жазылуы
«КӨПІР» тапсырмалары
(оқушылар үйлерінде орындап, бүгінгі сабаққа дайындалып келеді) 1. Ұйымдастыру кезеңі.
Суреттегі нәрселердің атына жалғау жалғап жаз.
Алма-лар, мысық-тар, көбелек-тер, ешкі-лер, көз-дер,
шие-лер, құлын-дар, бұзау-лар.
Жалғау жалғанған сөздерді сөз құрамына талда.
1-қадам: теория бойынша «Білу» үшін тақырып мазмұнынан Кім? Не?
Кімнің? Кімге? Кімді? Кімде? Кімнен? Кіммен? Қандай? Қай? Қашан? Не істеді? сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктелінуі керек 2. Кезең топтық жұмыс
Жаңа тақырыпты өз бетімен меңгеру тапсырмалары беріледі.
48-жаттығу. Күй, жыр сөздеріне қосымшалардың тиістісін қосып жаз.
-ші - ге - ла - лер - шы - дың - лар
Әрбір қосымшаның жұрнақ немесе жалғау екенін айт. Жауап.
Қосымша қосылғанда түбір сөздер көбінесе өзгеріссіз
жазылады:
49-жаттығу. Сөйлемдерді түсініп оқы.
Қарамен жазылған сөздерге қосымша жалғап жаз.
сұңқар, пингвин, бүркіт, қарлығаш.
Түбір сөзге жалғанған қосымшалардың жуан, жіңішке болып
келу себебі неде деп ойлайсың?
Мұғалім сабақ түсіндіреді.
Ереже:
Түбір сөздің соңғы буыны жуан болса, оған жалғанатын қосымшалар да жуан болад:
жұмыс + шы + да.
Түбір сөздің соңғы буыны жіңішке болса, оған жалғанатын қосымшалар да жіңішке болады:
сурет + ші + лер.
2-қадам: теорияны «Түсіну» үшін Неге? Неліктен? Себебі? Не үшін? Дәлелде, түсіндір сұрақтары оқушының жоғарыда берген жауаптарына қойылады (оларды тереңдету үшін)
50-жаттығу. Көп нүктенің орнына –лар, -лер, -тар, -тер, -дар, -дер жалғауларының тиістісін қойып, сөздерді көшіріп жаз.
қуыршақ... шағала... кітап...
өсімдік... өрмекші... жидек...
құлын... қыз... жүзім...
Қосымшалы сөздерді сөз құрамына талда.
Жуан айтылатын жалғаулардың астын-бір, жіңішке
айтылатын жалғаулардың астын екі рет сыз.
3-қадам: теорияны «Талдау» үшін
1.Салыстыр,
2. Айырмашылығы неде?
3. Ұқсастығы неде?
4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды
Венн диаграммасы арқылы қамтуға болады
Не? Кім?
дәрігер
ақын
жазушы
ұшқыш
оқушы
Түбір сөз
ағаш
ойыншық
моншақ
кітап
ыдыс
4-қадам: теорияны «Жинақтау» үшін Қорытынды шығар, анықтама бер, мазмұнды жүйеле, кестені, тірек сызбаны, сөзжұмбақты толтыр немесе өзің құрастыр тағы с.с. басқа түрдегі тапсырмалар оқушының жоғарыдағы «тақырыптың басты идеясына» жазған жауабына қойылады
5-қадам: практика жүзінде «Қолдану» (оқулықпен жұмыс жүргізу барысында
тек қарапайым тапсырмалармен
бекіту жүргізіледі. Оқулықпен жұмыс.
51-жаттығу. Суреттегі нәрселердің атына жалғау жалғап жаз.
Алма-лар, мысық-тар, көбелек-тер, ешкі-лер, көз-дер,
шие-лер, құлын-дар, бұзау-лар.
Жалғау жалғанған сөздерді сөз құрамына талда.
6-қадам: : практика жүзінде «Баға беру»
(Сен қалай ойлайсың?)
Не істер едің? деген тапсырмалар оқушыға жоғарыда алған білімін (теория бойынша) және біліктілігін (практикасы бойынша) өмірдегі жағдаяттарды шешуге бағытталып қойылады. Сен қалай ойлайсың?
ІІ бағалау ( жеке жұмыс)
1-қадам: теория бойынша «Білу» үшін тақырып мазмұнынан Кім? Не?
Кімнің? Кімге? Кімді? Кімде? Кімнен? Кіммен? Қандай? Қай? Қашан? Не істеді? сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктелінуі керек Деңгейлік тапсырмаларды орындап балл жинаңдар.
1-деңгей
1. Туынды сөз дегеніміз не?
2. Оларды не арқылы анықтаймыз?
3. Қосымша қосылғанда түбір сөз қалай жазылады?
4. Қосымшалардың жуан, жіңішке болу себебі неде?
2-қадам: теорияны «Түсіну» үшін Неге? Неліктен? Себебі?
Не үшін? Дәлелде, түсіндір сұрақтары оқушының жоғарыда берген жауаптарына қойылады (оларды тереңдету үшін) 2 - деңгей (5 балл + 4 балл = 9 балл)
1. Сөздердің түбірін тап және түбір сөздің соңғы дыбысының неліктен өзгергенін түсіндір.
2. Жазылған сөздерді салыстыр, түбір сөздің соңғы дыбыстарына назар аудар.
3. Қарамен жазылған сөздерді қатыстырып сөйлем құра.
3-қадам: теорияны «Талдау» үшін
1.Салыстыр,
2. Айырмашылығы неде?
3. Ұқсастығы неде?
4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды
Венн диаграммасы арқылы қамтуға болады
Түбір сөз Қосымша
Гүлдер
Айналар
Тарақтар
Көйлектер
Алқалар
Гүл
Айна
Тарақ
Көйлек
Алқа
Гүл
Айна
Тарақ
Көйлек
Алқа
=4-қадам: теорияны «Жинақтау» үшін Қорытынды шығар, анықтама бер, мазмұнды жүйеле, кестені, тірек сызбаны,
сөзжұмбақты толтыр немесе өзің құрастыр тағы с.с. басқа түрдегі тапсырмалар оқушының жоғарыдағы «тақырыптың басты идеясына» жазған жауабына қойылады.
.....................
.....................
..................... - тер
....................
....................
.....................
.....................
..................... - тар
....................
....................
5-қадам: практика жүзінде «Қолдану» (оқулықпен жұмыс жүргізу барысында
тек қарапайым тапсырмалармен
бекіту жүргізіледі. Берілген зат есімдерді қатыстырып сөйлем жаз.
Әже, ұстаз, жазушы, суретші, өрмекші.
Сөз құрамына талда.
Жазушы, суретші, өрмекші.
6-қадам: : практика жүзінде «Баға беру»
(Сен қалай ойлайсың?)
Не істер едің? деген тапсырмалар оқушыға жоғарыда алған білімін (теория бойынша) және біліктілігін (практикасы бойынша) өмірдегі жағдаяттарды шешуге бағытталып қойылады. 3-деңгей (9 балл + 3 балл = 12 балл)
Жуан
Түбір сөз
«КӨПІР» тапсырмалары
(оқушылар үйлерінде орындап, бүгінгі сабаққа дайындалып келеді) 1. Ұйымдастыру кезеңі.
Суреттегі нәрселердің атына жалғау жалғап жаз.
Алма-лар, мысық-тар, көбелек-тер, ешкі-лер, көз-дер,
шие-лер, құлын-дар, бұзау-лар.
Жалғау жалғанған сөздерді сөз құрамына талда.
)1-қадам: теория бойынша «Білу» үшін тақырып мазмұнынан Кім? Не?
Кімнің? Кімге? Кімді? Кімде? Кімнен? Кіммен? Қандай? Қай? Қашан? Не істеді? сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктелінуі керек 2. Кезең топтық жұмыс
Жаңа тақырыпты өз бетімен меңгеру тапсырмалары беріледі.
48-жаттығу. Күй, жыр сөздеріне қосымшалардың тиістісін қосып жаз.
-ші - ге - ла - лер - шы - дың - лар
Әрбір қосымшаның жұрнақ немесе жалғау екенін айт. Жауап.
Қосымша қосылғанда түбір сөздер көбінесе өзгеріссіз
жазылады:
49-жаттығу. Сөйлемдерді түсініп оқы.
Қарамен жазылған сөздерге қосымша жалғап жаз.
сұңқар, пингвин, бүркіт, қарлығаш.
Түбір сөзге жалғанған қосымшалардың жуан, жіңішке болып
келу себебі неде деп ойлайсың?
Мұғалім сабақ түсіндіреді.
Ереже:
Түбір сөздің соңғы буыны жуан болса, оған жалғанатын қосымшалар да жуан болад:
жұмыс + шы + да.
Түбір сөздің соңғы буыны жіңішке болса, оған жалғанатын қосымшалар да жіңішке болады:
сурет + ші + лер.
2-қадам: теорияны «Түсіну» үшін Неге? Неліктен? Себебі? Не үшін? Дәлелде, түсіндір сұрақтары оқушының жоғарыда берген жауаптарына қойылады (оларды тереңдету үшін)
50-жаттығу. Көп нүктенің орнына –лар, -лер, -тар, -тер, -дар, -дер жалғауларының тиістісін қойып, сөздерді көшіріп жаз.
қуыршақ... шағала... кітап...
өсімдік... өрмекші... жидек...
құлын... қыз... жүзім...
Қосымшалы сөздерді сөз құрамына талда.
Жуан айтылатын жалғаулардың астын-бір, жіңішке
айтылатын жалғаулардың астын екі рет сыз.
3-қадам: теорияны «Талдау» үшін
1.Салыстыр,
2. Айырмашылығы неде?
3. Ұқсастығы неде?
4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды
Венн диаграммасы арқылы қамтуға болады
Не? Кім?
дәрігер
ақын
жазушы
ұшқыш
оқушы
Түбір сөз
ағаш
ойыншық
моншақ
кітап
ыдыс
4-қадам: теорияны «Жинақтау» үшін Қорытынды шығар, анықтама бер, мазмұнды жүйеле, кестені, тірек сызбаны, сөзжұмбақты толтыр немесе өзің құрастыр тағы с.с. басқа түрдегі тапсырмалар оқушының жоғарыдағы «тақырыптың басты идеясына» жазған жауабына қойылады
5-қадам: практика жүзінде «Қолдану» (оқулықпен жұмыс жүргізу барысында
тек қарапайым тапсырмалармен
бекіту жүргізіледі. Оқулықпен жұмыс.
51-жаттығу. Суреттегі нәрселердің атына жалғау жалғап жаз.
Алма-лар, мысық-тар, көбелек-тер, ешкі-лер, көз-дер,
шие-лер, құлын-дар, бұзау-лар.
Жалғау жалғанған сөздерді сөз құрамына талда.
6-қадам: : практика жүзінде «Баға беру»
(Сен қалай ойлайсың?)
Не істер едің? деген тапсырмалар оқушыға жоғарыда алған білімін (теория бойынша) және біліктілігін (практикасы бойынша) өмірдегі жағдаяттарды шешуге бағытталып қойылады. Сен қалай ойлайсың?