?БТ-да кездесетін кейбір есептерді шешу жолдары
`БТ-да кездесетін кейбір есептерді шешу жолдары
Физика табиCаттаCы болатын KaбылыстардыS себебін _йрететін Cылым болCан соS кез келген Kиын есептіS де оSай шешімін табуCа болады деп ойлаймын.
БіраK ол _шін есептіS маCынасын толыK т_сіну керек. ЕсептіS сызбасы оны шыCару жолын жеSілдетеді. Мысалы, радиоактивті заттардыS жартылай ыдырау периодын аныKтауCа арналCан есептерде формуланы пайдалану KиынCа соCады. Себебі, формуланы есте саKтап Kалу, оны пайдалану оSай емес. Бaндай есептерді формуласыз да есептеуге болады.
1-есеп. Егер радиоактив элементтіS белсенділігі 8 к_нде 4 есе азайса, оныS жартылай ыдырау периоды Kандай?
Жауабы: 4 к_н.
Себебі, 4 есе азайды дегеніміз 13 EMBED Equation.3 1415. Жартылай ыдырау периоды дегеніміз – сол заттыS жартысы ыдырайтын уаKыт. 13 EMBED Equation.3 1415 шыCу 2-рет жартылай ыдырау керек 13 EMBED Equation.3 1415.
2-есеп. Радиоактивті заттыS анализі ондаCы Х элементін 4 т‰улікке 0,4 гр-нан 0,1 гр-Cа дейін азайCанын к™рсетті. Х элементініS жартылай ыдырау периоды Kандай?
Жауабы. 2 к_н.
Линзада кескін салу.
Бaл таKырыптаCы Kиын сaраKтардыS бірі линзадаCы н‰рсеніS кескініне байланысты. ЛинзаныS екі т_рі бар: жинаCыш ж‰не шашыратKыш.
ШашыратKыш линза – с‰улені шашырататын болCандыKтан, онда н‰рсеніS кескіні пайда болмайды, тек ‰рKашан да жалCан бейне жасайды.
Ал жинаCыш линзада – заттан линзаCа дейін KашыKтыK, фокустыK KашыKтыKтан _лкен болса (d > F), кескін шынайы болады.
Сызбаны к™ретін болсаK кескін ‰рKашан т™Sкерілген болады.
а) F
b) d>2F кішірейген кескін алынады.
Мaндай есептерді шешудіS еS оSай т‰сілі суретін салу.
3-есеп. ЛинзаныS фокустыK KашыKтыCы 20 см. ЗаттыS линзаCа дейін KашыKтыK 40 см. Бейне Kай жерде пайда болады?
Берілгені: формула: шешуі:
F
· = 20 см 13 EMBED Equation.3 1415 13 EMBED Equation.3 1415
d = 40 см
т/к f = ?
Жауабы: f = 40 см
Бaл есепті сурет арKылы да шешуге болады.Суреттен d = f = 40см-ге теS екені шыCады.
4-есеп. Егер зат бос фокуспен KосарланCан фокус орналасKан болса, жинаCыш линза арKылы алынCан бейне Kалай болады?
Берілгені: F
Жауабы: Шын, т™Sкерілген, _лкейтілген бейне
МеханикалыK KозCалыс.
5-есеп. `зындыCы 5 м таудан шанамен 20с т_сетін болса. ТоKтаCанCа дейін горизонталь жолмен 25 м сырCанады. Горизонталь жолдаCы шананыS _деуі
Берілгені: Формула: Шешуі:
АВ = S1 =50м 13 EMBED Equation.3 1415 1. 13 EMBED Equation.3 14151=13 EMBED Equation.3 1415=0,25м/с2
ВС = S2 = 25м 13 EMBED Equation.3 1415 13 EMBED Equation.3 1415=0,25 *20=5м/с
t1=20c 13 EMBED Equation.3 1415 13 EMBED Equation.3 1415 2. 13 EMBED Equation.3 1415=13 EMBED Equation.3 1415=0,5м/с2
13 EMBED Equation.3 1415= 0 13 EMBED Equation.3 1415 Жауабы: 0,5 м/с2
т/к 13 EMBED Equation.3 1415= ?
Есепті шыCару _шін есептіS маCынасын т_сініп алу керек, сызбасын сызып, берілгенін жазу керек. ЕсептіS сызбасын сызу, оны шыCаруды оSайлатады.
Шунбаев Рабат Накипович.
Есік МедициналыK колледжі.