География п?нінен саба? жоспары Халы?ты? н?сілдік ж?не ?лтты? ??рамы (10 сынып)

Сабақтың тақырыбы: Халықтың нәсілдік және ұлттық құрамы.
Халықтың тілдік құрамы. Діндердің таралуы.
Сабақтың мақсаты: Халықтың нәсілдік, ұлттық құрамы және жер шары
халқының тілдік құрамы әлемдегі ірі тілдер мен діндердің
таралуы туралы білім беру.
Адамзат нәсілі жіктелуін бірұлтты немесе көпұлтты
мемлекеттердің құрылуы, халық тіл топтары, діндердің
ерекшеліктері туралы білік-дағдыны
қалыптастыру.
Дамытушылық: Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту және
қосымша әдебиеттермен оқуға баулу.
Тәрбиелік: Жас ұрпақты елін, жерін, халқын сүюге, тілін, дінін
салт- дәстүрін сақтауға тәрбиелеу.
Көрнекі құралдар: Дүниежүзілік халықтардың картасы, «Дүниежүзілік
халықтың нәсілдік құрамы», «Дүниежүзілік аса ірі
этностар», «Дүниежүзілік нәсілдердің таралуы» картасы,
«Тіл семьялары», «Ірі тілдердің таралуы»,
«Дүниежүзіндегі діндердің таралуы»
Пән аралық байланыс: Тарих, Дінтану.
І.Сыныпты ұйымдастыру.
ІІ. Үйге тапсырманы сұрау.
1). Шығыс және Батыс жарты шарда халықтың неше пайызы орналасқан?
2). Халықтың 61% қай дүние бөлігінде орналасқан?
3). Дүниежүзі бойынша тығыз орналасқан аудандар туралы не білеміз?
4). Халықтың орналасу сипатына қандай жағдайлар жер етеді?
5). Әлеуметтік- экономикалық жағдайлар халықтың орналасуына қалай әсер етеді?
6). Халықтың көші-қоны туралы не білесіз?
7). Күнделікті өмірде көші-қонның қандай түрлерін байқадыңдар?
Жаңа сабақ түсіндіру.
Жоспары:
1.Халықтың нәсілдік құрамы.
2.Ұлттың құрамы.
3.Этностық процестер.
4. Халықтың тілдік құрамы
5. Халықтың діни құрамы.
Эпигроф:
Әр адамда өз анасынан басқа,
Жебеп тұрар, демеп тұрар арқада.
Болу керек құдіретті төрт ана,
Туған тілдің- түп қазығың, айбының.
Туған жерің-сатылмайтын байлығың,
Туған дәстүр, салт санасы, тегі,
Шуақ шашар қадамыңа үнемі және туған тарихы.
-Жер шары халық қандай принцип негізінде топтастырылады? (6-сынып 92-суретті еске салу) Осы сұраққа жауап беру үшін географиялық бастапқы курстарындағы материалдарды еске түсіру қажет.
-Адам қандай нәсілдерге жіктеледі? Деген сұраққа жауап беру үшін «Дүниежүзінде нәсілдердің таралуы» деген сурет пен «Дүниежүзі халықтың нәсілдік құрамы» кестесіне талдау жасап 20-21 сызбанұсқа түрінде қорытындыланады.
1601779165392Халықтық нәсілдік құрамы
00Халықтық нәсілдік құрамы

525399021297905260340110426529737052125980454025111379045656521285202972435110299529718007747022860010604545700958064548012352499995Аустралия лық
Аустралия лық
24428452494280Америка лық
Америка лық
48031401457960Африкалық
Африкалық
24428451454150Аязилық
Аязилық
184152476500Оңтүстік
Оңтүстік
222251456055Солтүстік
Солтүстік
4573270424815Экваторлық нәсілдер
Экваторлық нәсілдер
2287905422275Моңғол тектес нәсілдер
Моңғол тектес нәсілдер
-91440448945Еуропалық нәсілдер
0Еуропалық нәсілдер

152336540108Дүниежүзілік халықтары
00Дүниежүзілік халықтары

4378960967740187071098615531165809842500312420017907042240201324610Нәсіл тармақтары
Нәсіл тармақтары
2857501322705Негізгі нәсілдер
Негізгі нәсілдер
18205452007870Аралас нәсіл топтары
0Аралас нәсіл топтары
1868170521970Нәсілдер
0Нәсілдер

1474160-101769700
Одан соң «Метис», «Мулат», «Самбо» ұғымдарының мәнін сипаттаймыз.
Экваторлық нәсілдер мулаттар.
Еуропалық нәсілдер
Экваторлық нәсілдер Самболар.
Үндістер
Еуропалық нәсілдер Метистер
Монғолоидтер
168275017018000Ұлттық құрамы:
Этнос немесе халық дегеніміз- тілі мен ата қонысының шаруашылық сипаты мен мәдениетінің ортақтығы негізінде тарихи қалыптасқан және бірыңғай ұлттық санаға ие адамдардың қауымдастығы бүкіл дүние жүзінде 4 мыңнан астам этнос бар.
21-сызбанұсқа талдау керек
90%-дан астамын негізгі ұлт құрайды
(Дания,Швеция, Жапония, Корея,
Германия, Франция.) 100-ден астам ұлт өкілдері туралы
( Үндістан, Нигерия, Индонезия, Ресей,
АҚШ, Қазақстан).
1714500196215033147001962150 Дүниежүзіндегі мемлекеттер
Бірұлтты көпұлтты
90%-дан астамын негізгі ұлт құрайды 100-ден астам ұлт өкілдері туралы (Дания,Швеция, Жапония, Корея, ( Үндістан, Нигерия, Индонезия, Ресей,
Германия, Франция.) АҚШ, Қазақстан).
Көпұлтты Қазақстанда 2005 жылдың / 01 қаңтарына қарай этностар үлесі 84,5% (қазақтар -57,8%), орыстар -26,7% аз ұлттар халықтың 15,5 % .
Этностық процестер.
3008630589280106553058928030010105892804461510951230Этностардың араласуы
0Этностардың араласуы
2202815958215Этностардың жіктелуі
0Этностардың жіктелуі
151130930910Этностардың бірігуі
0Этностардың бірігуі
1719580127635Этностық үрдістер
Этностық үрдістер

22- сыбанұсқаны талдау.
Тілдік құрамы
Дүние жүзінде халық саны 6 млрд-тан астам, тілдер саны- 3 мыңнан астам. Кейбір ғылыми еңбектерде 5 мың деп шамалайды.
Қазіргі кезде саны аз аустралиялық аборигендердің 250, Солтүстік Америка үндістерінің 170 тілі жойылу алдында тұр. Дүниежүзіндегі тілдерді 45-тен астам тіл тобына оларды өз кезінде 20 тілдік семьяға топтастырады.
20758156350000
22-сызбанұсқа
1787525143510Тілдің құрамы
0Тілдің құрамы
-412751167130Тіл топтары
00Тіл топтары
20193001167130Тілдердің пайда болуы
00Тілдердің пайда болуы
45307251167130Тілдердің таралу шекарасы
00Тілдердің таралу шекарасы
44202356013459912356007103044825600710
Оқшау тілдер оларға жапон, корей тілдері, испанияда тұратын басктердің тілі (шығу тегі белгісіз)
Еуропаның тілдердің таралу аясының кеңеюі. Ұлы географиялық ашылулар кезеңімен тығыз байланысты.
Үнді еуропаның 40%
Қытай-тибет 20%
Нигер-кордофан 80% және афразиялық 7%
Еуропаның бұрынғы отарларында еуропалық тілдер мемлекеттік тілдер ретінде Африканың 21 елінде француз тілі,
19-елінде ағылшын тілі.
5-елінде португал тілі мемлекеттік тіл.
166052517843500Кең тараған алты тіл (ағылшын, француз, орыс, испан, араб және қытай) БҰҰ-ның жұмыс тілдері болып саналады.
21748757175500
23-сызбанұсқа
Діни құрамы
- Қандай діндерді білесіңдер
- Сендер қандай дін тобына жатасыңдар?
- Қандай ұлттық діндерді білесіңдер?
Діндер түрлері
24-сызбанұсқа
Әлемдік ұлттық, дәстүрлі діни нанымдары сипаттап ерекшеліктерін анықтау қажет ол үшін
8-кестені талдау.
Рет саны Әлемдік діндер Қалыптасу тарихы Басты ағымдар Басты таралу аймақтары
1 Христиан Б.з.д. Рим империясының шығысында Израиль жерінде пайда болды Католик
Протестант
Провославие Еуропа, Азия,Америка, Африка
2 Ислам 610 жылы Арабия түбегінде қаланды Суннит
Шиит Азия (Арабия, солтүстік Африка)
3 Буддизм Б.з.д.ІІғ.қалыптасты
- Азия (Қытай, Жапония, Корея,Мьянма, Шри-Ланка және т.б.)
Ұлттық діндердің басты ерекшеліктері берілгендіктен, сабақ барысында қолдану.
9-кесте. Этностық (ұлттық ) діндердің таралуы, ауқымы әлемдік діндерге қарағанда тар олар белгілі бір ұлт өкілдерін ғана қамтиды.
Рет саны Ұлттық діндер Басты ерекшеліктері
1 Иудаизм Б.з.д.VIIғ.Палестина жерінде пайда болған, Израиль мемлекеті мен еврит қауымдастығы бар аймақтарда таралған
2 Индуизм Б.з.д.VI ғ.Үнді өзенінің орта ағысындағы діни ағым. Үндістан,Непал, Шри-Ланка жерінде таралған.
3 Даосизм және конфуцийлік Б.з.д.VІ ғ.Ежелгі Қытай жерінде қалыптасты. Қытай,Корей, Жапонияның кейбір аудандарында, Сингапур, Малайзияның қытайлар тұратын бөлігінде таралған.
4 10792989234500синтоизм VI- VIІІғғ.Жапония жерінде негізі қаланды. Қазірге дейін жапон халқының діни нанымы болып саналды.
25-сызбанұсқа
Діндердің таралуы
Дәстүрлі (жергілікті) діндер алғашқы қауымдық құрлыс кезінде пайда болып, осы күнге дейін кейбір халықтарда сақталып қалған.
Дәстүрлі сипат алған діни нанымдардың мынадай түрлерін ажыратуға болады:
а) анимизм-рухқа, оның мәңгілігіне және аруақтардың бар екеніне сену;
ә) ата-бабалар рухына табыну;
б) тотализм-тайпаның шығу тегін өздері қасиетті деп танитын өсімдікпен немесе жануарлармен байланыстыру.
в) Фетимизм-заттарға табынып, олардың айрықша күшіне сену.
г) Шаманизм-айрықша қаиеттерге ие бақсылардың (маман) аруақтармен сөйлесе алатын қабілетіне сену.
Оқушыларға сұрақ.
-Біздің елімізде діни бағдары басқаша топтар бар ма?
-«Елдің жүзге бөлінгенінен, дінге бөлінгені жаман» дегенді қалай түсінесіңдер.
- Мына суретке қарап не айта аламыз?
Сириядағы соғысқа 150 қазақ “джихад” үшін барған
21 қазан, 2013 6:09 пікір
10324934626900
Жалпы сабақ сұрақ-жауап түрінде өтеді.
Бекіту сұрақтары берілмейді.
Себебі сабақ барысында сұрақтарға жауап алу арқылы оқушылардың жаңа тақырыпты игергендігін байқап отырмыз.
Үйге тапсырма.
Діндер туралы хабарлама дайындаңдар.
Діндердің таралу аймақтарын кескін картаға салыңдар.
Тәжірибе алмасу сабағы
Тақырыбы:
Халықтың нәсілдік және ұлттық құрамы.
Халықтың тілдік құрамы. Діндердің таралуы
Өткізген: география пәні мұғалімі
Қашқымбаева Т.
2012-2013 оқу жылы