Саба?та диалогтік о?ытуды? тиімділігі
Сабақта диалогтік оқытудың тиімділігі
Қазіргі таңда елімізде заман талабына сай жаңа әдіс-тәсілдер мен жаңа технолгоиялар енгізілуде. Оқушылардың бойында пікір алмасу мен өз бетімен әрекеттенушілік дамымаса, барша білім «өлі» білім болып қалады; оқушыларымызды ойлануға ғана емес, сонымен бірге тілеп, қалауға да үйрету қажет.Сол себептен әр сабақта диалогтік оқытуды кірістіру керек.Төрткүл дүниені танудың өзі сұрақ қоюдан басталады. Диалог дегеніміз-өзіне және өзгеге деген қарым-қатынасты қалыптастыру. Диалог бүгінгі таңда білім алуға, заманауи болуда ерекше қызмет атқарады. Диалог шын мәнінде оқушылардың бір-бірімен сұхбаттасуынан немесе оқушы мен мұғалім арасындағы пікір мен ой қорытындысын жүйелеу мен дамытуының көмектесуіне арналған амал. Бұл әдіс оқушының ой өрісін дамытумен қатар жан-жақтылыққа, өз ойын еркін әрі нақты жеткізуіне мүмкіндік жасайды. Ғылыми зерттеу нәтижелері сабақта диалогтың маңызды рөл атқаратынын көрсетті. Тиімділігі: Сабақта диалогтік оқытуды жүргізу барысында мынадай ерекшеліктерді байқауға болады оқушыларымыз сол сабақты талдайды, шешіле сөйлейді, ізденіс үстінде сұрақ қою арқылы білім алады. Диалог сабақта оқушылардың қызығушылығын арттырумен қатар олардың білім деңгейінің өсуіне үлкен үлес қосады. Білім беру мен оқытудың әдістері мұғалімнің күнделікті тәжірибесімен байланысты. Осы жағдаяттарды ескере келе, әр сабақта диалогтік оқытудың маңызы оқушыларым үшін пәнге деген қызығушылықтарын одан әрі арттырады себебі осы тәсіл арқылы оқушыларымыз өз ойын еркін жеткізе алады. Диалогтік оқыту оқушылар арасындағы қарым-қатынастың жақсаруына ықпал етеді. Сыныпта өз ойларын еркін жеткізе де алмайтын үндемей отыратын оқушылар да өздерін бірте-бірте аша бастайды. Сабақтың тақырыбы бойынша оқушылар өз ойларын ашық түрде білдіре бастайды. Басқа адамдардың да, өздерінің де жаңа бір идея туғызатындығына, оны өз ортасында салып айтуына болатынын түсіне бастайды. Жаңадан туындаған өз идеяларын, пікірлерін дәлелдеуге қызығушылықтары артады. Тиыннан теңге құралатыны сияқты,білім де оқығанның түйірлерінен құралады дегендей, сөз байлықтары аз балалармен қандай жұмыс жасауға болатынын диалогтік оқыту арқылы ашуға болады. Бүгінгі таңда тіл мәселесі барлық білім ошағында көп мәселе туындатады. «Балалардың сөздік қорларын әрі қарай қалай жетілдіруге болады?»- деген сұрақ жалғыз мені емес, барлық мұғалімдерді де үнемі ойландырады. Сондықтан диалогтік оқыту оқушылардың тілін дамытуда сұрақтардың түрткі болуына, сынақтан өткізу және қайта бағыттау, тиімділігіне оңтайлы жол ашады. Әр сабағымызда оқушымыз өз ойын еркін жеткізсе, тілінің шеберлігін, шешендігін көрсетсе, сабақта толығымен ойын жеткізіп сөйлесе, оның жауабын тыңдап, жоққа шығармай, кемшілігін көңілге тимей, қолдау көрсете отырып, түзетсек мақтау, мадақтау сөздермен айтып отырсақ оқушы ойын еркін жеткізетін болады. Білім еске сақтау арқылы емес, өз ойының күш салуымен алынғанда ғана білім болмақшы. Сабақтарымызда әр түрлі сұрақ-жауап арқылы оқушының сыныппен қарым-қатынасын жасата отырып, білім алуына ынтымақтастырып, сөйлеу қабілетін дамытуымыз керек. Диалогтік оқыту –ұжымдық түсінуді қалыптастыру мақсатында оқушылардың сындарлы қарым-қатынас жасауына ықпал ететін оқыту.Ал сындарлы оқытудың мақсаты –оқушының пәнді терең түсіну қабілетін дамыту, алған білімін сыныптан тыс жерде ,кез-келген жағдайда тиімді пайдалануын қамтамасыз ету. Мен өз тәжірибемде диалогтық оқыту әдісін қолдана отырып мынандай жетістіктерге қол жеткіздім:
оқушылардың тақырып бойынша өз ойларын білдіруіне мүмкіндік болды;
басқа адамдарда түрлі идеялардың болатындығын оқушылардың түсінулеріне көмектесті;
оқушылардың сыни ойланып, пікір алмасып, бір-бірін тыңдай білуіне жол салды;
мұғалімдерге оқушыларды оқыту барысында олардың оқушылары қандай деңгейде екендігін түсінуге көмектесті.
Мен оқушыларыма нақты міндеттерді шешкізе отырып, міндетті шешу тәсілін меңгеруді, олардың қабілетін дамыту жағдайын туғызуды, оқушының тұлғасын дамытуды міндеттеймін. Белгілі бір қалыптасқан жүйе болғандықтан бұл өзінің оң нәтижелерін беріп жүр. Психологиялық тұрғыдан білімді мұғалім оқушылардың өз беттерімен танымдық қызметін ұйымдастыра отырып, жетекшілік етеді. (ол қызмет мақсатын қояды, орындау құралын белгілейді және нәтижесін бақылайды). Менің сабақта рөлім оқушының белсенділігіне байланысты. Оқу диалогының тиімділігінің жағдайы оның психологиялық тәртібінің жеңілдігінде. Мұндай психологиялық тәртіпке жету жолы симметриялық диалогты көтеру, яғни мен рөлдік бөлініс арқылы оқушыларыма мұғалімнің рөлінде болу мүмкіндігін берген жағдайларда, оқушыларым көшбасшы рөлінде болып, диалогтың барысына ықпал етеді. Мұғалім тарапынан ешқандай шектеуі жоқ диалогта оқушы өз ойын ашық айтатынына және мұндай диалог ең дамытушы диалог болатынына тәжірибе барысында әбден көзім жетті. Сондықтан мен сабақтарымда оқушыларды топқа бөлу арқылы жұмыс жасау барысында, олардың алдарына сұрақтарды сабақтың тақырыбын мүмкіндігінше өздері шеше алатындай етіп, олар түсінбеген жағдайда жетелеуші, бағыттаушы сұрақтар қою арқылы барлық алға қойған мақсаттарымды іске асырамын.Топпен жұмыс кезінде топтағы оқушылардың жеке ойлануына, жұп арқылы ойларын толықтыруға және топ ішінде талқылауына мүмкіндік тудырамынМенің сыныбым1 сынып болғандықтан оқушыларды рөлге бөлу әдісін қолданып отырамын. Оның тиімділігі мәтінмен жұмыстанғанда бірнеше оқушылар қамтылады ,өз бетімен оқып түсінеді ,бір-бірін қадағалап отырады.Мәтін бойынша әрқайсысы жоғары және төмен мәртебелі сұрақтар дайындап, қалаған оқушыға сұрақ қояды. - Оқушы сұрақ берген кезде өзі сол сұраққа жауап беретіндей болу;-Сұрақ түрін айыра білу;-Жоғары мәртебелі сұрақ қою;-Мәтінен ауытқымай сұрақ қоюға үйренеді. Диалогтық сұхбаттасу оқушылардың білім алуға қомақты үлес қосатын өзара іс-қимылдың шын мәніндегі тиімді түрі болып табылады.Сөз соңында айтарым; бұл Кембридждік оқыту технологиясы білім саласында жүргізілетін жаңа реформаның бастамасы болғандықтан, күтілетін нәтижесі де зор. Сондықтан облысымыздың әр аймағындағы педагогтар қауымы осы 7 модульді терең игеріп, оқу үдерісіндегі сабақ беру әдістемесіне үлкен өзгерістер енгізе отырып, оқушылардың білім сапасын арттыруға,әр оқушының сабақ үстінде өзін және өзгенің әрекетін бағалап, топпен жұмыс жасап,өмірлік қажеттіліктерін шеше білуге үйретулері керек деп ойлаймын. Бүгінгі жас ұрпақты елдің экононмикасын өркендететін,білім алуда өз бетінше әрекет ете алатын, қоршаған және өз ортасын құрметтейтін тұлға етіп қалыптасыру болашақтың талабы болып отыр. Сондықтан да білім берудегі бүгінгі бетбұрыстың үлкен мәні бар. Олай болса, жаңарған Қазақстанға–жаңаша білім беру үрдісін жетілдіретін, қиындығы мен қызығы мол жұмыста барша қазақстандық ұстаздарға табыстар тілеймін!
INCLUDEPICTURE "http://image.slidesharecdn.com/3l1w2d3-150420094301-conversion-gate02/95/-4-1024.jpg?cb=1429541084" \* MERGEFORMATINET