Поурочные планы на казахском языке: Абайтану

Сабақ №1
Тақырып: Кіріспе. Абай кім?
Мақсаты: 1. Қазақ халқының ұлы ақыны, Абай Құнанбаевтың өміріне шолу жасау арқылы оқушылардың білімдерін тексеру және кеңейту;
2. Оқушылардың ой толғау және өз ойларын дәл, нақты жеткізу дағдыларын арттыру;
3. Ұлы Абайдан үлгі-өнеге алып, ақын еңбегін қадірлеуге баулу.
Әдіс-тәсілдер: Ой толғау, іздену, сұрақ-жауап
Көрнекіліктер: Портрет, кластер, қосымша әдебиеттер.
Пайдаланған әдебиет: «Оқушы анықтамасы» Елікбаев С.
«Абай айнасы» Дүкенбай Досжан
«Абай – ақындық тағылымы» Ж. Ысмағұлов
Сабақтың барысы:
Сабақ кезеңі. Мұғалім әрекеті. Оқушылардың әрекеті.
Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу және курс жөнінде түсінік беру. Ақпаратты қабылдау.
Жаңа сабақ.
Сұрақ-жауап әдісі арқылы балалардың Абай жөнінде не білетіндерін анықтау:
Абай кім?
Шын есімі
Оның отбасы жөнінде не білесіңдер?
Тәрбиесінде маңызды орын кім алады?
Қандай әндері мен өлеңдерін білесіңдер?
Абай қай жерде дүниеге келді?
Оның әкесі кім болған?
... Сұрақтарға жауап береді.
Мәліметтерді ұсыну.
Абай өлең жазды, сондықтан ол - ...
Ән жазды. Күй шығарды;
Қара сөздері арқылы адам қасиеттеріне баға береді, адамгершілікке баулиды;
Көптеген өлең, мысалдарды аударды;
409511536195сазгер
00сазгер
... 605155412750философ
00философ
Мәліметке сүйеніп «Абай кім?» тақырыбына кластер сызады:
32385139700ақын
00ақын

14370055080Дана
00Дана
708660223520Абай
00Абай
1290955430530ойшыл
00ойшыл
429260815975аудармашыы
00аудармашыы

Курс ұранын жазғыздыру. Өлең авторы жөнінде қысқаша мәлімет беру:
Авторы - Сұлтанмахмұт Торайғыров (1893-1920).
27 жас өмір сүрген ақын. Әкесі – Әбубәкір. Анасынан екі жасында айырылады. Балалық шағы Баянауылда өтеді.
Ұранды мәнерлеп оқиды.
Асыл сөз.
Асыл сөзді іздесең,
Абайды оқы, ерінбе
Адамдықты көздесең,
Жат тоқып ал көңілге.
Сөз мәнісін білмесең,
Өлең оқып не керек?
Не айтқанын сезбесең,
Жарапазан не береді?
Үй тапсырмасын беру. Ұранды жаттау
Сабақты қорытындылау. Сабақ №2
Тақырып: Өмір жолының басы. Жастық шағы.
Мақсаты: 1. Сабақ барысында оқушылар Абай Құнанбайұлының жастық шағы жөнінде мәлімет алады;
2. Оқулықпен жұмыс жасау барысында, оқушылардың іздену дағдылары артады және ой толғау арқылы шығармашылық қабілеттері дамиды;
3. Ата-ананы құрметтеу, сыйлау және үлгі тұту қабілеттері қалыптасады.
Әдіс-тәсілдер: Ой толғау, іздену, оқулықпен жұмыс
Көрнекіліктер: Портрет, кластер, қосымша әдебиеттер.
Пайдаланған әдебиет: «Оқушы анықтамасы» Елікбаев С.
«Абай айнасы» Дүкенбай Досжан
«Қалың елім қазағым» А.Құнанбаев
Сабақтың барысы:
Сабақ кезеңі. Мұғалім әрекеті. Оқушылардың әрекеті.
Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу және үй жұмысын тексеру. Сабақ ұранын бір-бірден содан соң бәрі қосылып айтып шығады.
Жаңа сабақ.
Абайдың жастық шағы.
Мұғалім оқушыларға қажет әдебиеттерді ұсынады. Оқулық мәліметтеріне сүйеніп, кластер сызу.
1823085207073513 жасында әкесі ұлын ауыл билеу жұмысына араластырады.
0013 жасында әкесі ұлын ауыл билеу жұмысына араластырады.
-158752105025Араб,парсы тілдерін үйренеді. Низами, Фердоуси, Сағди шығармаларымен танысады
00Араб,парсы тілдерін үйренеді. Низами, Фердоуси, Сағди шығармаларымен танысады
-463551436370Басында Ғабул-Жаппар, кейін Ахмет –Риза медресесінде білім алады
00Басында Ғабул-Жаппар, кейін Ахмет –Риза медресесінде білім алады
1790065230505Әжесі Зере мен анасы Ұлжан әдебиетке құмарлығын оятады.
00Әжесі Зере мен анасы Ұлжан әдебиетке құмарлығын оятады.
18230851436370«Приходская школадан» 3 ай орысша білім алады.
00«Приходская школадан» 3 ай орысша білім алады.
182308584963010 жасында Семейге оқуға келеді
0010 жасында Семейге оқуға келеді
-46355849630Ауыл молдасынан сауат ашады
00Ауыл молдасынан сауат ашады
-463552305051845 жылы Семей облысында дүниеге келген.
001845 жылы Семей облысында дүниеге келген.
182308523050500Абайдың жастық шағы
«Ата – анаға көз қуаныш» өлеңімен оқушыларды таныстыру.
( «Қалың елім қазағым» кітабы
97 - бет) Өлеңді мәнерлеп оқиды және мазмұнын ашады.
Эссе жазғыздыру. «Аналар – асыл жандар» тақырыбына ой толғап, эссе жазады.
Үй тапсырмасын беру: Ой толғау.
Ата-ананы сыйлау керек:
Өмір сыйлағаны үшін;
Тәрбие бергені үшін;
...
Қорытындылау. Сабақ №3
Тақырып: Ақынның тағдыры.
Мақсаты: 1. Қазақ халқының ұлы ақыны, Абай Құнанбаевтың өмірін оқуды жалғастыру барысында, оқушылар алған білімдерін кеңейтеді;
2.Оқушылардың ой толғау және іздену дағдылары артады;
3. Ұлы Абайдың қиындыққа толы өмір жолына шолу жасап, оқушылардың аяныш, қайырымдылық сезімдерін ояту.
Әдіс-тәсілдер: Ой толғау, іздену, сұрақ-жауап
Көрнекіліктер: Портрет, кесте, қосымша әдебиеттер.
Пайдаланған әдебиет: «Оқушы анықтамасы» Елікбаев С.
«Абай айнасы» Дүкенбай Досжан
«Абай – ақындық тағылымы» Ж. Ысмағұлов
Сабақтың барысы:
Сабақ кезеңі. Мұғалім әрекеті. Оқушылардың әрекеті.
Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу . Ұранды айтады.
Үй жұмысын тексеру. Сұрақ-жауап:
Абай кім?
Қай жерде дүниеге келді?
Қай жерде білім алды?
Қай тілдерді меңгерген?
... Сұрақтарға жауап береді.
Жаңа сабақ.
Мұғалім оқушыларға қажет әдебиеттерді ұсынады. Оқулыққа сүйеніп хронологиялық кесте толтырады:
Жылдар Оқиғалар
1845жыл Семей облысы, Абай ауданында, Шыңғыстау бөктерінде дүниеге келген.Руы - Тобықты
1855 жылы Семейге оқуға келеді
1858 жылы Құнанбай Абайды өз қасына, ел басқаруға алдырады.
1875 -78 жылы Қоңыр Көкшеге болыс болады
1870 жылы Михаэлис атты демократпен танысады
1884 жылы Ақындыққа бет бұрады
1890 жылы Інісі Оспан қайтыс болады
1895 жылы Ұлы Әбдірахман құрт ауруынан қаза болады
1903 жылы өлең жазуды тоқтатады
1904 жылы Сүйікті ұлы – Мағауия көз жұмады.
1904 жылы 23 маусымда Қайтыс болады
«Оспанға», «Әбдірахман өлгенде» өлеңдерін оқытқызу және ой толғау
(«Қалың елім қазағым» 138-бет, 146-бет) Өлеңдерді оқып, кесте толтырады:
Оспан Әбдірахман
Адал, қайырымды, сабырлы, әділ, ... Ер, мейірімді, өнерлі,білімді, еңбекқор, ақ көңіл...
Абайдың сезімі
Аяныш, қайғы, мұң, мақтаныш, ыза, жұбаныш.
Үйге тапсырма Р- Әбдірахман А- Абай Ф – өтініш хат Т- «Әкетай, мықты бол!»
Қорытындылау. Сабақ №4
Тақырып: Құнанбай Өскенбайұлы
Мақсаты: 1. Оқушылар Құнанбай Өскенбайұлының өмірі мен отбасына шолу жасап шежіре құрастырады және «Арғы атасы қажы еді» өлеңін мәнерлеп оқу барысында, Құнанбайға мінездеме береді;
2. Оқушылардың ой толғау және өз ойларын дәл, нақты жеткізу дағдыларын артады;
3. Үлкендердің ойымен санасу, әсіресе, әкеге деген құрмет сезімдері қалыптасады.
Әдіс-тәсілдер: Ой толғау, іздену,
Көрнекіліктер: Портрет, кластер, қосымша әдебиеттер.
Пайдаланған әдебиет: «Оқушы анықтамасы» Елікбаев С.
«Абай айнасы» Дүкенбай Досжан
«Қалың елім қазағым» А.Құнанбаев
Сабақтың барысы:
Сабақ кезеңі. Мұғалім әрекеті. Оқушылардың әрекеті.
Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу.. Сабақ ұранын айтады
Үй жұмысын тексеру. Оқушылар өз РАФТтарын оқиды.
Жаңа сабақ.
Құнанбай Өскенбайұлы.
(1804-1885)
Анасы Зеренің руы – Матай;
Бала кезінен өжет, тік болып өседі;
Бойы ортадан биік, ажарлы кісі;
Жаугершілік ұрыста оң көзінен айрылған;
Шешен тілді, өлең шығарған ақын;
1849 жылы Құнанбай аға сұлтандық дәреже алады;
Қажылық жасаған;
... Деректерге сүйеніп Құнанбайдың тұқым-тұяғының шежіресін жасайды:
Құнанбай
Бірінші
әйелі –
Күңке Екінші әйелі- Ұлжан Үшінші
әйелі –
Айғыз Төртінші әйелі- Нұрғаным
Құдай-берді Тәңірберді
Ибраһим (Абай)
Ысқақ
Оспан Қайролла
Смағұл Ой толғау. Әке мен үшін:
Тірек;
Ақылшы;
Кеңесші;
...
«Арғы атасы қажы еді» өлеңін мәнерлеп оқытқызу. Өлеңді мәнерлеп оқиды және мазмұнын ашады. Өлең мазмұнына сүйеніп, Құнанбайға мінездеме береді:
Адал;
Кең пейілді;
Әділ;
Ел қамқоры;
...
Эссе жазғыздыру «Әке көрген оқ жонар» тақырыбына оқушылар эссе жазады
Үй тапсырмасын беру Шежірені жаттау
Қорытындылау Сабақ №5
Тақырып: Абайдың тұқым-тұяғы
Мақсаты: 1. Сабақ барысында оқушылар Абайдың тұқым – тұяғы жөнінде мәлімет алады және алған білімдерін сөзжұмбақ шешу барысында сынға салады;
2.Адам іс-әрекеттеріне сүйеніп, мінездеме беру дағдылары артады;
3.Отбасы мен отбасы мүшелеріне деген сыйласым, құрмет сезімдері оянады.
Әдіс-тәсілдер: Ой толғау, іздену,
Көрнекіліктер: Портрет, кластер, қосымша әдебиеттер, сөзжұмбақ.
Пайдаланған әдебиет: «Оқушы анықтамасы» Елікбаев С.
«Абай айнасы» Дүкенбай Досжан
Сабақтың барысы:
Сабақ кезеңі. Мұғалім әрекеті. Оқушылардың әрекеті.
Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу . Сабақ ұранын айтып шығады.
Сөзжұмбақ көмегімен үй жұмысын тексеру:
Абайдың руы;
Құнанбайдың екінші әйелі;
Құнанбайдың төртінші әйелі;
Құнанбайдың үшінші әйелі;
Абайдың туған інісі;
Абайдың шын есімі;
Құнанбайдың Айғыздан туған ұлы;
Күңкеден туған үлы.
1776095167640Т Ы
00Т Ы
11899901676400056261016764000206375016764000240665167640 Т О Б Ы ЫЫЫ
00 Т О Б Ы ЫЫЫ
1529080167640Қ
Ұ
н
а
н
б
а
Й
й
00Қ
Ұ
н
а
н
б
а
Й
й
Сөзжұмбақты шешеді:
3035935174625000271399017462500024149051746250002063750174625000122999517462500087312517462500056261017462500017760951746250Б Е Р Д І
00Б Е Р Д І
2692401746250Қ Ұ Д А
00Қ Ұ Д А
17760951487170Ғ Ұ Л
00Ғ Ұ Л
2414905148717000206375014814550012299951487170008788401487170С М
00С М
56261010160000087884010160000011899901021715002406651016000О С П А
00О С П А
2713990808990002414905808990002069465808990001776095808990Й Ғ Ы З
00Й Ғ Ы З
1529080101600000303593512230100027139901223010002414905122301000206946512287250017760951228725Р А Һ И М
00Р А Һ И М
12299951228725И
00И
20694655784850024066557848500-64135578485Н Ұ Р Ғ А
00Н Ұ Р Ғ А
11899905784850087312557848500562610578485001776095578485Ы М
00Ы М
1776095302895Л Ж А Н
00Л Ж А Н
271399030289500241490529718000206946529718000873125-190500152908014814550015290801223010001529080808990001529080578485001529080297180001529080174625000
Жаңа сабақ. Оқушыларға қажет оқулықтар мен сызбаларды ұсыну.
Жеті атасы:
161163086360009302758636000Кішік Әйтек
165417577470009912357175500Олжай Айдос
1953260977900093281510350500Айдос Ырғызбай
203136510096500114109510668000Өскенбай Құнанбай
Абай Шежіре сызады.
23456901746250018281651746250056832517462500 Абайдың тұқым-тұяғы
Ділда Әйгерім Еркежан
Ақылбай Тұрағұл
Әбдірахман Мекәйіл
Мағауия Ізкәйіл
Әкімбай Кенжеш
Райхан
Күлбадан
«Абай жолы» романынан үзінді оқытқызу және қысқаша мәлімет айтып кету.
Үзіндіге сүйеніп мінездеме беру:
Құнанбай Ұлжан
Әділ, батыл, жігерлі, алғыр, қатал, иманды, ... Бауырмал, нәзік, қайырымды, мейірімді, ...
Үйге тапсырма беру «Отбасы» тақырыбына 10 мақал-мәтел жаттап келу
Қорытындылау Сабақ №6
Тақырып:Мағауия Абайұлы.
Мақсаты: 1. Оқушылар Абайдың сүйікті ұлы, Мағауияның, өмірі және шығармашылығымен танысады;
2.Оқушылардың Абай отбасы жөнінде алған дүниетанымдары мен салыстыру дағдылары артады;
3. Мағауия Абайұлының «Медғат-Қасым» поэмасынан үзінді оқу барысында, мейірімділік пен адалдық қабілеттері қалыптасады.
Әдіс-тәсілдер: Ой толғау, іздену, салыстыру
Көрнекіліктер: Портрет, Венн диаграмма, қосымша әдебиеттер.
Пайдаланған әдебиет: «Оқушы анықтамасы» Елікбаев С.
«Абай айнасы» Дүкенбай Досжан
«Қазақ әдебиеті» Ұ. Асыл, Т. Жұмажанов
Сабақтың барысы:
Сабақ кезеңі. Мұғалім әрекеті. Оқушылардың әрекеті.
Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу . Ұранды айтады.
Жаңа сабақ.
Мағауия Абайұлы
(1870-1904)
Абайдың бірінші әйелі, Ділдәдан, туған кенже ұлы;
Ауылда мұсылманша оқып, Семейдегі Городское училищесіне оқуға түседі;
Екі-үш жылдан кейін науқасқа шалдығып, ауылға қайтады;
1904 жылы 34 жасында қайтыс болады. Мұғалім мәліметіне сүйеніп, кластер сызады.
Шығармашылығына шолу жасау. Оқушылар «Медғат - Қасым» поэмасынан үзінді оқып, мазмұнын ашады. Бас кейіпкерлерге мінездеме беру барысында, екеуін салыстырады:
Медғат Ер,
адам Қасым
Өзімшіл, арам,жалқау, бай, тәкаппар Әділ, кекшіл, еңбекқор, батыл, адал, құл
Үйге тапсырма Мәлімет жинақтау
Қорытындылау Сабақ №7
Тақырып: Абай – ұлы ақын.
Мақсаты: 1. Оқушылар Абайдың қалдырған асыл мұрасына шолу жасайды;
2.Абай өлеңдерің мәнерлеп оқу және талдау дағдылары мен жүйелі әрі шешен сөйлеу қабілеттері артады;
3. Оқушылардың адамгершілік қасиеттері оянып, білімге деген талпынысы туады. Қазақ халқының салт-дәстүріне, яғни мәдениетіне деген сүйіспеншілік сезімдері қалыптасады.
Әдіс-тәсілдер: Ой толғау, іздену, салыстыру
Көрнекіліктер: Портрет, кластер,РАФТ, қосымша әдебиеттер.
Пайдаланған әдебиет: «Оқушы анықтамасы» Елікбаев С.
«Абай айнасы» Дүкенбай Досжан
«Қалың елім қазағым» А.Құнанбаев
Сабақтың барысы:
Сабақ кезеңі. Мұғалім әрекеті. Оқушылардың әрекеті.
Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен амандасу . Ұранды айтады.
Жаңа сабақ.
Абайдан қалған мұра:
175 өлеңі (8 мың өлең жолы);
55 аударма өлеңі;
45 қара сөзі;
3 дастаны;
27 әні;
2 күйі Мұғалім мәліметтеріне сүйеніп кластер сызады.
Өлеңдерің оқып, талдау.
Әр ұлттық ойынның шарттарын түсіндіріп кету. «Шоқпардай кекілі бар қамыс құлақ» өлеңін мәнерлеп оқу, құрамына талдау:
8 шумақ.
32 тармақ
3 бунақ
11 буынды
Қара өлең ұйқасы
Ой толғау:
187960723265Ет
00Ет
1450340723265Киім
00Киім
2693035660400Ердің қанаты
00Ердің қанаты
256921050800Көлік
00Көлік
13906588265Киелі жануар
00Киелі жануар
118427588265Жылқы қазақтар үшін
00Жылқы қазақтар үшін

Ұлттық ойындар:
Көкпар;
Бәйге;
Қыз қуу;
Теңге ілу;
Аударыспақ;
...
«Әсемпаз болма әрнеге» өлеңін оқытқызу және мазмұнын ашқызу. Өлең мазмұнына сүйеніп РАФТ жазу:
Р- Абай Құнанбайұлы
А – Оқушы
Ф – өтініш хат
Т – «Білімсіз дүние бос...»
Эссе жазғыздыру. «Абай - дана, Абай - дара қазақта»
Үйге тапсырма «Абай – ұлы ақын» баяндама