Сутекті? химиялы? ?асиеттері ж?не алыну жолдары

Жаңаөзен мектеп-гимназиясы Ашық сабақ Тақырыбы: Сутектің химиялық қасиеттері және алыну жолдары Пән мұғалімі: Атабай А 2015-2016 оқу жылы Сабақтың мақсаты: Білімділік: Оттегінің физикалық естеріне түсіре отырып, сутегінің алынуы және химиялық қасиеттері жөнінде түсінік беру. Дамытушылық: Оқушылардың химиялық элемент туралы алған білімдерін толықтыру, есептер шығарту арқылы білімдерін дамытуТәрбиелік: Оқушылардың химия пәніне деген қызығушылықтарын арттыра отырып,топпен жұмыс жасауға, шапшаңдыққа тәрбиелеу. Сабақтың түрі: Жаңа сабақСабақтың әдісі: топпен жұмыс, кластер, венн диаграммасы, сұрақ-жауап, тірек-сызба.Сабақтың көрнекілігі: Периодтық жүйе, реакция теңдеулері, кестелер мен сызбалар, бағалау парақтары.Сабақтың түрі: іскерлік ойын сабақСабақтың әдісі: топпен жұмыс, кластер, венн диаграммасы, сұрақ-жауап, тірек-сызба.Сабақтың көрнекілігі: Периодтық жүйе, реакция теңдеулері, кестелер мен сызбалар, бағалау парақтары. І.Ұйымдастыру.а) оқушылармен сәлемдесу.ә)оқушыларды түгендеу.б) оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.в) оқушыларды топқа бөлу.ІІ.Үйтапсырмасы.§30-31. Сутек. Сутектің физикалық қасиеттері және қолданылуы.Топ мүшелеріне сутектің физикалық қасиеттері және сутектің қолданылуы деген тақырып үйге тапсырма ретінде берілген болатын. Енді әр топ өздеріне берілген тақырыпты кеңінен ашып, таныстырады.1. «Сутек» тобы: 2. «Оттек» тобы: Сутектің физикалық қасиеттері: Сутектің қолданылуы: ? ? 1. Сутек газын кім ашты? Who invented the hydrogen?2. Сутек қандай газ? What gas is hydrogen?3. Сутектің латынша атауы? How do we say hydrogen in latin?4. Сутектің периодтық жүйедегі орны? What is the hydrogen place inperiodic table of Mendeleyev?5. Сутектің салыстырмалы атомдық массасы? What is comparative mass of hydrogen?6. Сутектің молекулалық массасы? The molecule mass of hydrogen?7. Сутек газын жай зат екенін анықтап, «гидрогениум» деп атау берген ғалым? Who called hydrogen as «gidrogen»?8. Сутектің судағы массалық үлесі қанша % ? What is the mass of hydrogen in water? Өндірісте сутекті алу әдісі Суды тұрақты электр тоғының көмегімен айыру: тұрақты ток 2H2O = 2H2 +O2 СН 4 + 2Н 2О = СО2 + 4Н 2 Метанның су буымен әрекеттесуі t0 -165 кДж Сутекті зертханада алу Зертханада сутегін жинаудың екі әдісі Суды ығыстыру арқылы Ауаны ығыстыру арқылы Сутекті алу Сутекті алу үшін, шыны аспап – Кипп аппаратын пайдаланады.Кипп аппараты екі бөліктен тұрады. Кипп Петер Яков - голландиялық химик. Ол 1853 жылы сутекті алатын аппаратты ойлап тапты. Сутек молекуласының құрылысы қарапайым болғанымен едәуір берік қосылыс. Ол қыздырғанда оттегімен шабытты әрекеттесіп, көп жылу бөледі. Жану нәтижесінде су түзіледі. Күкіртті балқытта отырып, оған сутек газын жіберсе, шіріген жұмыртқаның иісіндей иісі бар күкіртсутек газы бөлінеді: Сутек газы хлормен әрекеттесіп, өткір иісті хлорсутек газы бөлінеді: Сутек басқа да бейметалдармен және металдармен реакцияға түседі. Қыздырғанда белсенді металдар: натрий, кальций сутекпен әрекеттесіп, гидридтер түзеді. натрий гидриді кальций гидриді Сутектің металдармен әрекеттесуі арқылы алынған металл гидридтері – қатты заттар.Сутектің күрделі заттармен әрекеттесуі. Металл оксидтерімен сутектің әрекеттесуі оның маңызды қасиеттерінің бірі. Реакция нәтижесінде металл оксидінің құрамындағы оттек сутекпен қосылып, су тамшылары пайда болады. Ал сынауық түбінде қызғылт түсті металл мыс қалады. 10 10 10 20 20 20 30 30 30 IV. Жаңа сабақты бекіту. 1. Сиқырлы сандық1. Белсендіме.  +  қышқыл     =   ?  + ?2. Белсендіме.  +   су     =   ? +  ?3. Шіріген жұмыртқаның иісіндей иісі бар газ. (күкіртсутек – H2S, «аш-екі-эс» )4. Сутек пен натрий әрекеттескенде не түзіледі? (натрий гидриді-NaH )5. Ең жеңіл газ (сутек, Н, гидрогенниум, водород)6. Сутектің судағы массалық үлесі?7. Массасы 8 г мыс (ІІ) оксидін сутекпен тотықсыздандырғанда қанша грамм таза мыс түзілетінін есептеңдер? 8. Массасы 28 г кальций сумен әрекеттескенде қанша грамм сутек газы бөлінетінін есеттеңдер?9. 20г кальций сутекпен әрекеттескенде түзілетін кальций гидридінің массасы қанша? Ғажайып химия 10 20 30 10 20 30 10 20 30 Жауабы артқа Белсені металл + Қышқыл ? ? + артқа Белсені металл + Қышқыл Тұз сутек + Жауабы артқа Химияның міндеті қандай? артқа Заттарды қолдану үшін қасиеттерін айқындау, адамдардың сұранысына қажет заттар алу, табиғи қорларды тиімді пайдаланып, қоршаған ортаны қорғау Зат массасының сақталу заңын ашқан кім? Жауабы артқа Зат массасының сақталу заңын ашқан кім? артқа М.В.Ломоносов Атом-молекулалық ілім ненің жиынтығы? Жауабы артқа артқа Атомдар мен молекулалар туралы мағлұматтардың жиынтығын атом- молекулалық ілім деп атаған. Атом-молекулалық ілім ненің жиынтығы? Валенттілік дегеніміз не? Жауабы артқа артқа Валенттілік – химиялық элемент атомының басқа химиялық элемент атомдарының белгілі бір санын қосып алу қасиеті Валенттілік дегеніміз не? Химия ғылым ретінде қай ғасырларда қалыптасты? Жауабы артқа артқа ХІХ – ХХ ғасырларда Химия ғылым ретінде қай ғасырларда қалыптасты? Химиялық реакция теңдеуін аяқтаңдар:Са(ОН)2+НСl= Жауабы артқа артқа Cа(ОН)2+2НCl=CаСl2+2Н2О Реакция теңдеулерін аяқтап, теңестіріңдер Na + O2 → KOH + H2SO4 → Жауабы артқа артқа 4Na + O2 → 2Na2O 2KOH + H2SO4 → → К 2SO4 + 2H2O Оксидтер дегеніміз не? Жауабы артқа артқа Оксидтер – біреуі оттек болып келетін екі элементтен құралған қосылыстар Оксидтер дегеніміз не? Алюминий (ІІІ) гидроксидінің құрамындағы элементтердің массалық үлесі қандай? Жауабы артқа артқа Массасы 20,8г ВаСl2 Н2SО4пен әрекеттескенде тұнбаға түсетінВаSО4 массасын есептеңдер Жауабы артқа ВаСl2+Н2SО4=ВаSО4+2НСl208г ВаСl2 -233г ВаSО420,8г –ХгХ=23,3г артқа 20г кальций ауада жанғанда түзілетін кальций оксидінің массасы қанша? Жауабы артқа артқа 2Ca + O2 = 2CaO 80г 112г 20г Х г Х = = 28г СаО Не себепті сутек тиімді отын ретінде бағаланады? Арнайы құрал Кипп аппаратының құрылысын және жұмыс істеуін айтыңыз? 2. Ойлан тап Екі топқа да берілетін графикалық диктант бірдей, «Сутек» тобы сөйлем сутекке сәйкес келсе «+», қате болса «-» қояды, ал «Оттек» тобы тұжырым оттекке сәйкес келсе «+»,болмаса «-» белгісін қояды. «Сутек» «Оттек» 1.Суда ериді2. Суда нашар ериді3. Жеңіл газ4.Ауыр газ.5. Жанғыш.6. Жануды қолдайды.7. Кәдімгі жағдайда О2-мен әрекеттескенде қопарылыс береді.8. Жай жанады.9. Ауаны ығыстырып жинайды.10. Суды ығыстырып жинайды 1.Сутегінің латынша аталуы A) оксигениум B) гидрогениум C) гидраргирум D) силициум E) аурум2.Жер шарында сутегінің массалық үлесі (%)A) 1 B) 5 C) 10 D) 15 E) 20 3.Күн жүйесі планеталарының ……….% -ін сутек атомы құрайдыA) 63 В) 75 C) 84 D) 92 E) 50 4.Сутек газын ашқан ғалым A) Г.Кавендиш B) Дж. Прустли С) М.В.Ломоносов D) Р.Бойль E) А.Беккерель5.Сутек жай зат ретінде…………. кездеседіA) жер қыртысында B) адам ағзасында C) аспан әлемінде D) Тұздарда E) суда6.Сутек газыТүсті В) түссіз C) дәмді D) өткір иісті E) ауадан ауыр 7.Сутек ........... сұйылады– 196 єС B) – 200 єС C) – 183 єС D) – 253 єС E) – 151 єС Оқушы білімін бағалауға арналған тест 8.Сутек ауадан………. жеңілA) 1,5 есе B) 5,7 есе C) 14,5 есе D) 28,1 есе E) 30,5 есе9.Н2 өнеркәсіптік алыну реакциясыA) Zn + 2HCl ZnCl2 + H2↑ B) Ca + 2H2O Ca (OH)2 + H2↑ C) Zn + H2 SO4 ZnSO4 + H2↑ D) 2Na + 2H2 O 2NaOH + H2↑ E) 2H2 O 2H2 ↑ + O2↑ 10.H2 зертханада алыну реакциясыA) СН4 + 2H2О СO2 + 4H2↑ В ) Zn + 2HCl ZnCl2 + H2↑ C) 2H2 O тұрақты тоқ 2Н2 + О2↑ D) H2 + СuOt H2 O + Сu E) H2 + Cl2 t 2HCl 11.Сутек металдарымен әрекеттескенде түзілетін заттарA) гидридтер B) гидраттар C) гипохлоридтер D) гидроксидтерE) кристаллогидраттар12.Сутек атомдарынан және қышқыл қалдықтарынан тұратын күрделі заттарA) негіздер B) қышқыл тұздар C) тұздар д) қышқылдар E) оксидтер 13.Металл атомдарынан және қышқыл қалдықтарынан тұратын күрделі заттарA) қышқылдар B) тұздар C) негіздік оксидтер D) негіздер E) қышқылдық оксидтер 14.Сутегімен жоғары температурада әрекеттесетін заттарA) О2, N2, CuO B) H2О, O2, Fe2 O3C) O2, S, H2OD) H2О, Cl2, WO3E) HgО, H2O, Fe3 O4 15.Сутегімен әрекеттеспейтін затA) N2, B) SC) O2D) HClE) Cl216.Зертханада сутек және оттек газдарын алу үшін қолданылатын реактивтерA) Cu және HCl, KClO3 B) Zn және HCl, KMnO4 C) H2O2, HClD) Na2O, HClE) MgO, H2SO4 Өз біліміңді тексер 1. в, 2.а, 3.д, 4.а, 5.с, 6.в, 7.д, 8.с, 9.е, 10.в, 11.а, 12.а, 13.в, 14.а, 15.д, 16.в БағалауҮйге тапсырма: § 32 е.ж 3-10, 3-11, 3-12, 3-18, 3-19 есептерді шығару.