Презентация по химии на тему Мырыш (10 класс)

15. ІІ. 2013 жыл №247 орта мектеп10 – сыныпХимия пәнінің мұғалімі: Байжанова Жанар Сабақтың мақсаты:Білімділік: Оқушыларға d – элемент мырыш атомының құрылысы мен кристалл торларының ерекшеліктері туралы білімді қалыптастыру; мырыш, оның табиғатта кездесуі, қасиеттері, қолданылуы, алынуы жайлы түсіндіру; Дамытушылық: d – элемент мырыш атомының құрылысы мен кристалл торларының ерекшеліктерін басқа элементтерден ажырата білу, Электрондық формуласын құрастыру, жеке атомға сипаттама беру, әр топтың атомдарының айырмашылығын түсіндіре білу, қорытынды жасау, жүйенің сөздік қорын молайту білім – білік дағдыларын дамытуға көмектесу; Тәрбиелік: сабақ уақытын бағалауға үйрету, еңбекқорлыққа және пәнге деген қызығушылығын арттыру. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.1. Мыстың химиялық қасиеттері2. Мыстың жалпы сипаттамасы 3. Карточкамен есептер шығару 1). І топтағы d – элемент 2). Сұйық метал 3). Ең қатты металл 4). Зергерлік бұйым жасайтын металл 5). Темірдің құймасы С ы н а п М ы с Х р о м А л т ы н Ш о й ы н І. Элементтің тарихы 1721 жылы саксондық неміс металлургы И. Геннелс (М.В.Ломоносов ұстазы ) Кеннен таза мырыш алудың әдістерін тапқан. Мырыштың латынша атауы «ақтаңдақ», « ақ дақ », Аты «олихальгум тутил», «шпиаутер», «аурахалькум» деп сан рет өзгерген 20 ғасырдың басынан бері ортасына цинк деп аталып кетті. ІІ. Мырыштың жалпы сипаттамасы: +30 Zn 1 s 2 2s 2 2p 6 3s 2 sp6 3d 10 4s2 Графиктік түрі IV IIІ II I S P d ІІІ. Табиғатта таралуы.Жер картасындағы құрамы бойынша мырыш басқа элемент арасында 23 орын алады.Әдетте мырыш – полиметалдық Қазақстан полиметалдық кендердің қорымен танымал. Негізгі кен орындар: Қарағанды облысында, кенді Алтай және Оңтүстік Қазақстанда орналасқан. Өндіріс зауыттары: Риддер,Өскемен, Балқаш қалаларында өндірілді. ІҮ. Алынуы Кенді өртеу арқылы: 2ZnS + 3O2 → 2ZnO + 2SO2 Көміртекпен тотықсыздандыру: ZnO+ C → Zn + CO Гидрометалургия арқылы: ZnO + H2SO 4 → ZnSO4 + H2O Электролиз кезінде түзімді: 2ZnSO4 + 2H2O →3Zn + 2H2SO4 + O2↑ V Физикалық қасиеттері: Жануарлар мен өсімдіктер дүниесі үшін қажет элемент. Ересек адамның ағзасындағы мырыш бұлшық еттерде 65 % , сүйектерде 20 % жинақталған. Ал қалған бөлігі қан плазмасында, бауырда және эритроциттерде болады. Zn – ең көп мөлшерде қуықасты безінде кездеседі. Мырыш – қанның құралындағы қанттың мөлшерін реттеп отырады. Негізгі мырыш қарабидай кебегінде көп болады. Адам ағзасы мырыш ет, сүт және жұмыртқа тағамдарын пайдалану арқылы қабылдамайды. Зиянды әсері. Мырыш ағзада көбейіп кетсе Са – дің құралы төмендеп остеопороз (сүйек сынғыштығы) ауру пайда болады. Ағзада жетіскен тері аурулары және диабет ауруына ұшырайды. VI Химиялық қасиеттері Жай заттармен әрекеттесуіZn + Cl 2 → Zn Cl2 2Zn + O2 → 2 ZnOZn + S → ZnS Күрделі заттармен әрекеттесуіZn + H2 O → ZnO + H2 ↑ Zn +2H Cl → ZnCl 2 + H2 ↑ Мырыш екідайлы қасиет көрсетеді, ол қышқылдармен де, сілтімен де әрекеттеседі ол қышқылдармен де, сілтімен де әрекеттеседі:Zn + 2 Na OH→ Na 2 ZnO2 + H2 (крист ) натрий цинкаты VII Қолданылуы: Кәдімгі жағдайда мырышқа ауадағы оттек те, су да әсер етпейді, сондықтан масса темір және болат бұйымдардың қорғаныш қаптамаларына жұмсалады. Мырыш көп мөлшерде гальвани элементтерін дайындауға жұмсалады. Металдық мырышты гидрометаллургиялық процестерде күміс, алтын, кадмий және т . б . көптеген бағалы металдарды ерітінділерінен бөліп алу үшін тотықсыздандырғыш ретінде қолданады. Өндірлетін мырыштың көп мөлшері қазіргі техникада кеңінен қоланылатын оның құймаларын алуға жұмсалады. Жез – мыс негізінен мырыштың әр түрлі мөлшерде құймасы. Олардан радиатор құбырын,патрон,шланг,гильзаларын дайындайды.Алюминий қосылған жездің сыртқы түрі алтынға ұқсас, олардан әртүрлі тұрмыстық арматура, жұлдызшалар, эмблемалар және т . б . дайындайды. Мырыш әдемі, күміске ұқсас нейзильбер құймасының құрамына ( 22% - ке дейін ) кіреді, ол тұздар және органикалық қышқылдардың ерітінділеріне тұрақты. Нейзильберден көркем бұйымдар, медициналық құрал – жабдықтар ( «нейзильбер» - жаңа күміс) жасайды. Мырыштық құймалар типографиялық құймалар дайындау үшін полиграфиялық өнеркәсіпте кеңінен қолданылады. Мырыштың алюминиймен құймасы – цинкаль баяу қыздырғанда (200◦ С – қа дейін) жоғары термоиілгіштігімен ерекшеленеді. Бұл құймадан күрделі конфигурациялы бұйымдарды үрлеп дайындайды. Мысалы, шәйнектердің дайындалуын едәуір жеңілдетеді. ТАБИҒАТТАҒЫ ТАРАЛУ ОРНЫ МЫРЫШ ҚОСЫЛЫСТАРЫ ZnO, Zn(OH)2, ZnSO4, ZnSO•7H2O, ZnS ҚОЛДАНЫЛУЫ Мырыш ІІ топтың негізгі топшасында орналасқанСыртқы энергетикалық деңгейінде 2е барМырыш жай заттармен әрекеттескенде тотықтырғыш қасиет көрсетедіМырыш қиын балқитын металлМырыш негіздік қасиет көрсетедіZn атомы ядросының құрамында 30р+, 35n0 барМырыш сумен әрекеттескенде гидроксид түзедіМырыш қышқылдардан сутекті ығыстырадыМырыш азотпен сутекпен әрекеттеспейдіМырыш темірден жасалған бұйымдарға қорғаныш, қаптамалар жасау үшін қолданылады ЖАУАПТАРЫ ТОПТЫҚ ЖҰМЫС 1 – топМына өзгерістерді жүзеге асырыңдар:↓/4 ұпай/6,5 г мырыш күкірт қышқылымен әрекеттескенде (қ.ж) қанша литр сутек бөлінеді? /5 ұпай/ 2 – топМына өзгерістерді жүзеге асырыңдар:↓/4 ұпай/6,5 г мырыштың тұз қышқылымен әрекеттесуінен алынған сутек газы қанша грамм мыс(ІІ)оксидін тотықсыздандырады? /5 ұпай/ ӨЗІҢДІ-ӨЗІҢ ТЕКСЕР ЖАУАПТАРЫ: Қорытындылау22 – 25 – “5”16 – 21 – “4”09 – 15 – “3”0 – 8 – “2”