Химиялы? элементтерді? тірі ж?не ?лі таби?атта таралуы, адам организміндегі химиялы? элементтерді? биологиялы? р?лі

І. Қызығушылықты ояту. Қ. Мырзалиевтің «Менделеев кестесі» өлеңіБалалықпен байқамаппын, ол кездерде аңғалмын, Менделеев кестесіне қарап тұрып таң қалдым.Таң қалдым да ойға шомдым, жасырамын несіне,Химия емес, осы кесте салды өмірді есіме.Кім ойлаған формулалар қозғайды деп шеріңді,Ұядағы әр элемент бір тағдыр боп көрінді.Анау емес, мынау емес – титан болу сырың ба?О, жасаған! Титан неге жиырма екінші орында?Темірдей деп мақтаушы едік, Темірдің де кезі өткенКезі өтпесе, тұрар ма еді 26 - шы кезекте.Былқ етпейтін сабырлы да, салмақты болғасын,Тоғызыншы қатарға әрең ілігіпті қорғасын.Ал орнын сұрама сенАйтуға оны ұяламСығалайды ол бейшара ақырғы бір ұядан. Элементтер ішінде де қатты сірә, қақтығыс,Шылапшындық мысыңнан да тұр кейіндеу ақ күміс. Күміс деймізКүмістің де өмір емес өмірі –Екінші емес,Үшінші емес –Қырық жетінші нөмірі.Қалай саған ұнай ма бұл?Ұнаса егер, ал тыңда:Жүлделі орын тимей қалған платина,Алтынға!Жетпіс сегіз,Жетпіс тоғыз –Екеуінің кезегіЕкеуі де жаратқаннан бір қиянат сезеді.Тас - талқанын шығарғысы келгендей бір шетінен,Платина сұп - сұр болып, қаны шыққан бетіненҚұрметті тор тимесе егер шын асылда бар ма айып?Өз орынын күте - күте кеткен алтын сарғайып. ІІ. Сұрақ-жауап ІІІ. Тәжірибе №1 тапсырмаАйнаны қолдарыңа алып үрлеңдер. Айнаның бетінде не пайда болды? Қандай элементтер адам организміне кіреді деп ойлайсыңдар?№2 тапсырмаСтаканда әк суы(Са(ОН)2) берілген. Түтік арқылы үрлеңдер. Қандай өзгеріс көресіңдер? Қандай элемент бар екенін білдіреді?  №3 тапсырма Алдарыңда тоттанған шеге және кесілген алма берілген. Екеуінің ұқсастығын тауып, ол нені білдіретінін анықтаңдар. Қандай элемент құрамында бар?  Жаңа сабақХимиялық элементтердің тірі жəне өлі табиғатта таралуы, адам организміндегі химиялық элементтердің биологиялық рөлі Химиялық элементтердің биологиялық рөліХимиялық элемент Химиялық элемент кездесетін зат Химиялық элементтердің маңызы Көміртек, сутек, оттек, азот Ақуыздар, көмірсулар, т.б.органикалық заттар Органикалық заттар түзу үшін қажет Кальций Кальций фосфаты, кальций карбонаты Қанның ұюы, сүйекте, тіс эмалінде кездеседі Калий, натрий Na+ ағзаның сыртындағы ион K+ағзаның ішіндегі ионЖүйке импульсін реттейді Магний Хлорофилл Фотосинтез процесінде кездеседі. Ферменттің жұмысын жақсартады. Күкірт Ақуыздар, көмірсулар, т.б.органикалық заттар Ақуыз құрылысын түзі үшін қажет Фосфор Нуклеин қышқылдары Нуклеин қышқылдарын түзу үшін керек және сүйекте болады Темір Гемоглобин Оттек тасымалдайды Фтор Кальций фториді Сүйекте, тісте болады Йод Тероксин Қалқанша безде кездеседі Хлор HCl Асқазан сөлінде болады  IV. Мәтінмен жұмыс Мәтін №1 Адам ағзасында 1000-1200гр кальций болады, 99% сүйекте, тісте, 1% жасушада, қан құрамында маңызды рөл атқарады. Магний күніне адамға 400 мг қажет. Магний жетіспесе адам ашуланшақ, жылауық болады, ұйқысы нашарлайды, қан қысымын реттеп отырады. Барий - бұл да осы топ элементі. Бірақ, ағзаға қауіпті, тұздары улы. Бауыр, сүйек, қан тамырларына зиянды.Мәтін №2 Мырыш ІІ топтың қосымша топшасында орналасқан. Ол ферментпен гормондардың түзілуіне қажет элемент. Кадмий биологиялық рөлі теріс элемент. Ол қоқысты және пластмассадан жасалған заттарды жаққанда түзіледі. Темекінің 1 данасын тартқанда 1-2 микрограмм кадмий өкпеге барады. Сынап көп мөлшерде өте зиянды, жүрек жұмысын нашарлатады.Мәтін №3 Бор ІІІ топтың негізгі топшасында орналасқан ағзаға қажет элемент. Өсімдіктердің өсуіне, тыныс алу процесіне, зат алмасуға оң әсер етеді. Талий күшті улы зат. 1995 жылы Пекин университетінің студенті аяқ астынан ауырып, шаштары түсе бастаған. Ауруханада тексерістен өткен кезде талий элементінен уланғанын анықтаған. Сергіту сәті V. Тест.1. Өмір элементтері, бұлар:А) H, C, N, O, P, SБ) C, N, S, P, Cu, FeВ) F, Zn, Co, Cl, J, Ca 2. Қоқысты және пластмассадан жасалған заттарды жаққанда түзілетін элемент:А) кадмийБ) таллийВ) сынап 3. Темір гемоглобин құрамында кездеседі, қанға қызыл түс береді. Темір жетіспесе адамның басы ауырып, тез шаршайды. Темір қай затта көп?А) сәбізБ) қарбызВ) алма 4. Қан қысымын реттеп отыратын, бірақ жетіспеген жағдайда адам ашуланшақ, жылауық болады, ұйқысы нашарлайды. Бұл қай элемент:А) барийБ ) магнийВ) мырыш5. Пекин университетінде оқитын студент қыз аяқ астынан ауырып, шашы түсіп қалған. Қай элементпен уланған?А) ТаллийБ) БорВ) Галлий Дұрыс жауаптар:1) А.2) А.3) В.4) Б.5) А.   І топ.Массасы 8 г кальций оттекпен әрекеттескенде түзілетін кальций оксидінің массасын есептеңдер VI. Есеп шығару ІІ топ.Массасы 48 гр магний оттекпен әрекеттескенде түзілетін магний оксидінің массасын есептеңдерІІІ топ.Зат мөлшері 2 моль кальций оттекпен әрекеттескенде түзілген кальций оксидінің (CaO) массасын есептеңдер.  {5C22544A-7EE6-4342-B048-85BDC9FD1C3A}№Оқушының аты-жөніІ.Қызығушылықты оятуІІ. Сұрақ-жауапІІІ. Мәтінмен жұмысІV. ТестV. Есептер шығаруҚорытынды баға12345678Бағалау Үйге тапсырмаБір химиялық элемент туралы мәлімет дайындау  Химиялық элементтерге сөзжұмбақ, ребус, нақыл сөздер құрастыру НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!